ZIERIKZEESCHL
NIEUWSBODE
Vrijdag 24 November 1916.
TWEEDE BLAD.
NIETJE STIJGINGEN.
Keizer Franz Jozef, f
cz ierikzeesche
C o u r a si t).
ABONNEMENT.
Prys per drie maandenf 1,80
Franco per po«t1.60.
Voor het buitenland per jaar- 10,
Afzonderlijke nummers- 0,06.
Verzchjjnt Maandag, Woensdag en Vrydag.
73*16 JAARGAN6.
#0 9934
Directeur i A. J. DE LOOZE Jr.
Uitgever-Hoof«tredaateiir A. FRANKEL.
ADVERTENTIEN.
Van 14 regel»f 0,40.
Elke tegel meer-0,10
Reclame» per regel- 0,16.
By contract belangrijke korting.
Inaending op dee dag ran uitgave vóór R.SO ure
ENGELAND.
Een onverdachte hulde.
De Engclschc doctores Ella Sca-
rietl-Synge, die bij haar werk in Ser
vië de Duilsqhers leerde kennen,
lieeft haar ervaringen te hoek ge-
sleld en die ervaringen vormen een
onverdachte hulde voor liet optreden
ilcr Duitschers aldaar.
OfFieieren en minderen gedroegen
zich in Servië, volgens de schrijfster,
voorbeeldig. Zónder verlof van de
eigenaars werd geen huis betreden:
niets zonder betaling weggenomen.
Nooit vroeg zij een Duitschen sol
daat tevergeefs van zijn brood voor
een gewonden Serviër.
Miss Scarlett verpleegde ook 'n tijd
de Engelsche gevangenen in Duitsche
kampen, en zij getuigt, dat daar alles
zeêr goed in orde was.
Over de zaak-Cavell oordeelt zij:
„Pleegzuster Ca.vell bedreef onge
twijfeld een militaire misdaad. Mis
schien was liet een fout, haar dood
te schieten. Dil geschiedde in over
ijling. Maar zij verdiende vesting
straf.
De Daily Express is over deze uit
latingen allesbehalve tevreden en hel
blad zond iemand om een interview.
Tegenover dezen man hield zij echter
haar geuite meening vol: Als, zeide
éij o ade waarheid over Duiisch-
land in Engeland bekend was, zou er
een dringend verlangen naar vrede.
in ons land ontstaan
Omtrent het beruchte en veel be
sproken kamp ie Wittenberg zcidc
miss Scarlell o. a.: „De eenige plaats,
waarover ik zou kunnen klagen, was
liet wachtvertrek".
NEDERLAND.
IJMUIDEN. De sloep „Lckkerkerk
Pr. 16" heeft hier S schipbreukelin
gen aangebracht, 2 Denen, 1 Noor en
5 Zweden. Zij vormden de volledige
equipage van den Zweedschen dric-
mastsciioener_,Alein" van de reederij
G. Lindgren le Norrsundel. Deze
schoener, op reis van Sundsvall naar
Delfzijl met een lading hout, was
Zaterdagavond ter hoogte van de
Doggersbank door een sneeuwstorm
beloopen en wrak geslagen. De be-
manning had het schip in zinkenden
toestand met de eigen scheepsboot
verlaten, waarna zij door de i'cr-
ïlisser sloep „Lekkerkerk" uil l'arnis
werd opgenomen.
NIÉUW-VOSMEER'. Zekere Sell,
uit Steenbergen, die alliier met een
mes in tien arm werd gesloken, zal
naar wij vernemen, een stijven arm
houden. Het is te hopen, dal de
dader eens flink zal gestraft worden,
dan zal hij die kwajongensstreken
wel afleeren.
Onze torenklok blijft sukkelen
en hare kwaal wordt met den dag
erger. In den beginne wees ze den
juisten Mijd nog aan, doch verkon
digde het uur niet meer. Thans is
het al zoo ver dat de wijzers er af
vallen. Zou het nóg geen tijd zijn
om hierin verbetering le brengen.
De heer P. J. Looijen is lierbe-
jjuemd als zeiler voor 's rijks directe
bdlaslingcii, en de heer L. E. J. de
.Wit is als zoodanig benoemd in de
plaats van den heer P. Swagemakers.
A»nbe»tedlnge», Terkooplagea, eaa.
NIEUWERKERK, 21 Nov. Heden
werden alhier ten overstaan van
notaris Biermasz publiek verkocht
de volgende onroerende goederen
onder Nieuwerkerk, ten verzoeke van
I. mcj. de wed. en erven van den
■heer J- van .VeSsem: 2 H A. 83 A4
'20 c.A. bouwland, a f 803,50; 2. mcj.
lie wed. C. van Westen Mz.: een
hoefje, genaamd „De Steenzwaan",
met erf, tuin, boomgaard en wei
and groot 87 A. 50 c.Aa f 1535,
loebjèding f 25, en 1 H.A. 26 A. 40
c A. weiland, a f 660, tocbeding f 5.
Alles jier Duivelandscli 'Gemet.
Post en Telegrafie.
ZIERIIvZEH Bij het gehouden
examen te Arnhem voor adsislcnl oT
conducteur der brievenmalen slaagde
o. a. de brieven- en telegrambesteller
M. A. de Vrieze alhier.
0 N D E R W IJ 8.
DREISCHOR 't HerhojiiigsoLiiIer-
wijs alhier wordt gevolgd door 20
meisjes en 1 I jongens.
Over hel verloop van dc ziekte
rail Keizer Franz Jozef verneemt
men de volgende authentieke bfzon-
derheden:
De ziekte van den monarch open
baarde zicli ongeveer drie wetten
geleden door een onbeteekende keel
aandoening.
Den 15en nam de ziekte een wen
ding, die bezorgdheid verwekte, door
dien de eetlust ophield cn ook ver
schijnselen van koorts werden w aar
genomen. De Keizer gevoelde zich
vermoeid en nadat Donderdags oen
voorbijgaande verbetering was inge
treden, werd de toestand Vrijdag en
Zaterdag verergerd door een verhoo
ging van de temperatuur cn heviger
pijnen. Desondanks deed dc Keizer
als gewoonlijk zijn arbeid.
Toen de Keizer Dinsdagochtend
opstond, had hij weder hooge koorts.
Hij gevoelde zicli zeer mat en liet
zieli tegen zijn gewoonte in een fau
teuil naar de iafel schuiven.
Inmiddels was de functioneering
zijner organen niel beier geworden.
De lijfarts Kerzl en prof. Orlner ver
lieten den zieke niet. Nog steeds
helden de heide gèneësheeren, niet
tegenstaande de toestand veel slechter
was geworden, over tot de. uveening,
dat, zooal geen genezing was le ver
wachten, toch na verloop van twee a
drie dagen hei eigenlijke ziekteproces
voorbij zou zijn.
Om zeven uur 's avonds sloegen
de artsen den Keizer, die in diepen
slaap verzonken lag, nauwkeurig
gade. Toen zij tusschen achl en
negen aan liet bed traden van den
monarch, constateerden zij tol hun
ontsteltenis, dat rekening moest ge
houden worden met de .omstandig-v
beid, dal er spoedig ceil catastrophe
zou kunnen intreden.
Hofprediker Seidl diende den mo
narch liet laatste oliesel toe in tegen
woordigheid van de leden dei-
Keizerlijke familie, die inmiddels
ontboden was en verscheidene leden
van de hofhouding.
De rouw.
Het bericht Van liet sterven des
Keizers werd te Wecneu eerst dooi
de ochtendbladen algemeen hekend
en verwekte overal smartelijke ont
steltenis en diepe rouw. Alle theaters
en ontspanningslokalen blijven lot
nader order gesloten. De stad ver
toont liet gewone aanzien.
Uit dc provincie komen mededee-
lingen, waaruit blijkt, dat de treur
mare overal denzelfden diepen en
pijnlijken invloed heeft verwekt als
in de iioofdstad des rijks.
.Vele bladen geven naast 't portret
en de levensgeschiedenis van den
overleden Keizer dat van den nieu
wen Keizer Karei en Keizerin Zila.
De begrafenis.
Ofschoon de noodige beschikkin
gen omtrent de begrafenis van den
Keizer nog niel zijn genomen, is liet
loch waarschijnlijk, dal de bijzetting
in de Capucijner-kapel eersl de vol
gende week, vermoedelijk Donderdag,
zal plaats vinden.
Hel lijk bevindt zicli nog op hel
sterfbed en zal voorloopig op 'n baai-
worden gelegd. Waarschijnlijk zal
liet dan Maandagavond naar de
Hofburgkapel worden overgebracht
waar Jiet Dinsdag en Woensdag leb
toon zal worden gesteld.
De dood van den Keizer is nog
onverwacht gekomen. Na slechts
enkele dagen van lichte ongesteld
heid is hij zacfil en kalm overleden.
Franz Jose.f i. Keizer van Oostenrijk,
geboren le Wcenen den 18cn Aug.
1830, was dc oudste zoon *11111
aartshertog Frans Karei cn Prinses
Sophie, '11 dochter van Maximilian»,
Koning van Beieren.
Nadat li ij in Italië onder liet
opperbevel van Rad^Jzki blijken had
gegeven van beleid en moed, baande
de afstand van zijn 00111 Ferdinand
I en die van zijn vader hem den
weg lol den troon.
Den lslcn Dec. 1818 werd li ij in
het- leger ie Olmülz meerderjarig
verklaard cn aanvaardde den vol
genden dag het bestuur over een
door staalkundige stormen geteisterd
rijk.
Gewapenderhand moést hij zich in
hel bézit stellen van zijn grondge
bied, en terwijl Italië bukken moest
voor liet krijgsgeweld van Radetzki,
snelde de Keizer naar Hongarije en
gaf bij de bestorming van Praag aan
zijn leger ecu sehiüerend voorbeeld
van stoutmoedigheid.
Na liet beteugelen van den Hon-
gaarschen opstand en het sluiten van
den vrqde van Italië ontwikkelde
zich Ooslenrijk's builenlamlsche po
litiek met groote kracht. De grond
wet van 4 Maart 18-19 werd opge
heven cn liet voormalige regeerings-
stelsel gevolgd, doch zonder de afge
schafte misbruiken te JieAtéllen.
Zelf bezocht hij de verschillende
landen van zijn rijk, 0111 zicli met
de eigenaardige behoeften der inwo
ners bekend te maken.
I11 de jaren 11a 1849 begaf hij zich
naar Italië, (oen naar Galicië en
andere deelen van zijn uitgestrekt
gebied. Op 18 Februari 1853 werd
hij door een Hongaarschen sluip
moordenaar gevaarlijk gewond. Den
24sten April 1854 huwde hij met
prinses Elisabeth, dochler van Max
hertog van Beieren. Te Berlijn oift-
moetle' hij den Russische» Tsaar en
slool er den Dric-Keizersbond, welke
echter niet lang bleef bestaan. Toen
Bismarck in 1879 te Wcenen kwam,
overlaadde Franz Joscf hein met
eerbewijzen en sloot op 7 October
een definitief verdrag, door den
Rijkskanselier voorgesteld. De oorlog
van Oostenrijk tegen Frankrijk cn
Piemont- eindigde in 1859 mei den
vrede van Villa Franca en dien van
Zurich; de oorlog met Pruisen mei
den vrede van Zurich (1866).
I11 zijn lange leven is de Keizer
herhaalde malen zwugr beproefd.
Men denke slechts aan hel drama
te Meyriitgen in 1889, locn zijneenige
zoen en troonopvolger Rudolf liet
leven verloor; aan de vermoording
in Zwitserland van Keizerin Elisa-
belh, hl 1898; en nog in den jongslcn
tijd aan den moord le Serajewo op
den aartshertog-troonopvolger Ferdi
nand en zijn gemalin, die de aanlei
ding werd 'lol don tegeuwoordigen
qprlog.
Keizer kare 1
Keizer Karei<fc opvolger van
lTanz Josef, werd op 17 Augustus
1887 geboren, is dus 29 jaar. Hij
is een achterneef van den overleden
Keizer en een neef van aartshertog
Franz Ferdinand, die le Serajewo
werd vermoord. Zijn vader was
aartshertog Otto, in 1906 overleden,
een broeder van Franz I-erdinand,
zijn moeder Maria Jozef a is een Sak
sische prinses. Sederl 21 Oei. 1911
is hij gehuwd niel prinses Zila van
Boürbon-xParma. Uit dezen echt zijn
drie kinderen ontsprolen, aartsher-
log Franz Jozef Otlo, aartshertogin'
Adelhcid en aartshertog Lodewijk.
Omtrent zijn persoon is weinig be-
kend. I11 het algemeen verwacht men
van .Keizer Karet, dat hij de Oosten-
rijksch-Hongaarsehe politiek in nieu
we banen zal leiden.
Frans Jozef Qllo, de nieuwe kroon
prins, is llians 4 jaar.
Et» reroordeellog ran don oorlog.
Als ik maar denk uUn dat ééne
woord „oorlog", dan komt over me
een gevoel van verschrikking alsof er
was van hekserij, van inquisitie, van
'11 lang-voorbije gebeurtenis, afschu
welijk, onmenschelijk, tegennatuur
lijk en waarmee wij voorgoed hadden
afgerekend.
Wanneer iemand vnu mcnschen-
eters spreekt, glimlachen wij met
zekeren trots cn verklaren ons de
meerderen van deze wilden.
Wie zijn de wilden, de ware wil
den? Zij die vechten om de over
wonnenen op te eten, of zij die vech
ten 0111 te doodenenkel om le
dooden
De soldaatjes, die daar voortruk
ken, zijn voor den dood beslenul zoo
goed als de kudden schapen, welke
door een slager over de wegen ge
dreven worden Zij zuilen ergens
vallen op een vlakte, liet hoofd ge
spleten door een sabelhouw of dc
borst doorboord door een kogel; en
het zijn allen jonge mannen, die kon
den werken, voortbrengen en nutlig
zijn. Hun vaders zijn oud en arm;
hun moeders, die hen twintig jaar
lang bemind cn gekoesterd hebben,
zooals moeders alleen koesteren, zui
len over zes maanden of een jaar
misschien hooren, dat de zoon, liet
kind, het groote kind, met zooveel
zorg, ten koste vail zooveel offers,
mei zooveel liefde grool gebracht,
ergens in een gat gegooid werd ais
een gecrepeerde hond, 11a eerst door
een kogel uit elkaar gereten te zijn
en vertrapt, vertreden, onherkenbaar
verminkt le zijn onder de cavalerie-
'charges.
Waarom lieeR men haar jongen
vermoord, haar eenige hoop. haar
trots en haar leven?
Zij weet 't niet. Ja, waarom?
De oorlog!.., vechten!... vermoor
den! menschen vernietigen I En wij
hebben tegenwoordig, in onzen tijd,
met onze beschaving, mei de uitge
breide wetenschap en bij iiel hooge
peil van de wijsbegeerte, waartoe
men den menschelijken geesi geste
gen acht, scholen, waar men leert
dooden, van heel ver af dooden, niet
volmaakte zekerheid, veel menschen
'in eens le dooden, -arme duivels va»
'onschuldige kerels, die meeslal de
eenige stciui zijn van een talrijke fa
milie.
E11 wat ons verstomd doet staan,
is hel feit, dat liet volk niet opstaat
tegen de regeeringen. Welk verschil
is er toch tusschen koninkrijken en
republieken? Het onbegrijpelijke is,
dat de geheele maatschappij niet in
verzet komt bij dat ééne woord „oor
log".
De mannen, die den oorlog maken
zijn de brengers van allen ramp
spoed aan de wereld.
Wij worstelen mei de natuur, met
de onwetendheid, mei allerlei hinder
nissen, 0111 ons ellendig leven le ver
zachten. Menschen,' weldoeners, ge
leerden vullen hun bestaan met wer
ken, met het zoeken naar wat hun
medemenscheu helpen, tegemoetko
men en verlichten kan. Zoo leven zij,
overgegeven aan hun nuttigen arbeid,
steeds de wetenschap uitbreidend, en
eiken dag geven zij hun vaderland
meer welzijn, rijkdom en kracht. Dc
oorlog breekt uit. In zes maanden
hebben de generanis twintig jaren
van moeizame» arbeidgeduld en
genie vernield....
Welnu, als de rogecringen aldus
het halsrecht nemen over de volken,
is liet niet te verwonderen, dal de
volken soms dat reelil nemen over de
regeeringen Zij verdedigen zich Zij
hebben gelijk. Niemand heefl '1 abso
lute recht over anderen te regeeren.
Men mag dat alleen doen wanneer
men het welzijn beoogt van lien, die
men bestuurt. Wie regeert heeft even
zoo goed den plicht den oorlog te
vermijden, ais '11 scheepskapitein lot
plicht heeft een schipbreuk te voor
komen. Als een kapitein zijn boot
vérloren tieeft, veroordeelt men hem
wanneer hij schuldig blijkt tc zijn...
onachtzaamheid of onkunde. Waar
om zou men ook niet recht spreken
over de regeeringen na het verklaren
van ecu oorlog?
Naar Guy. de (Maupassant.
Voor de aarwirrti-g vail twksla
kunstmeststoffe".
Naar aanleiding van enkele tot ons
gerichte vragen willen we 4iier een
en ander medcdeclen over liet ge
bruik van sommige minder algemeen
aangewende of minder algemeen be
kende handelsmeststoffen. Daar is
bijv. dc vraag of liet tegenwoordig
veel gebruikte kalimestzout (kali-dün-
gesalz) of kortweg ka/izoid in dezen
tijd (najaar) over een le velde staand
tarwegewas kan gestrooid worden.
De bedoeling is natuurlijk, of dit
zonder nadeel voor het gewas kan
geschieden. Men tieeft veel gehoord
of gelezen, dat dc kalizóutqn meer
of minder chloorverbindingen bevat
ten en dat de landbouwgewassen in
het begin van hun groei, dus als ze
nog jong en teer zijn, van die chloor-
zouten nadeel ondervinden, dat
chloorvergiftiging bij die plantjes kan
optreden. Nu zijn granen gevoelig
voor chloor, andere gewassen min
der. Kaïniet is rijk aan chloorverbin
dingen, bevat wel 49chloorzouten;
ook liet kalizout is er lang niet vrij
van maar omdat dil zoul 20 of 40"»
kali kan bevatten, heefl men er be
trekkelijk weinig van uit te zaaien
en is dus ook dc hoeveelheid van de
schadelijke chloorzouten zoo gering,
dat de vri'cs voor sctiade aan de
planten niel groot behoeft le zijn.
Toch is het mizes inziens niet raad
zaam 0111 kalimestzout voor een te
veld staand gewas, al is 'l dan over
wintergraan in den lierfsl of winter
uit te strooien en zoo le laten liggen.
De kalizouten moeien vóór 'I zaaien
in den grond gewerkt worden; niel
omdat er 111 de lucht van vervliegt,
zooals nog wel gcdaehl wordt, maar
voor een andere reden. Men kan ze
heel wel in den winter over liet veld
uitstrooien; 0111 ze int voorjaar ónder
le ploegen; dal is heel goed, doch
dan worden, ze onder gebracht en
juist dil kan niet gebeuren, als men
ze over wintertarwe slrooit. „Slechts
dan worden dc beste resullalen ver
kregen, wanneer de kalizouten wor
den ondergeploegd of ondergehakt",
zegl prof. dr. R. Hèinrich. Onder de
meststoffen, die in de laatste jaren
zijn gevonden, en vooral in dézen
tijd bestemd zijn, een belangrijke rol
te spelen, belioören do kalksliksloj
en dc stikstofkalk. Zooals hun naam
reeds zegt, leveren ze stikstof aan de
planten cn kunnen dus liet Chilisal-
peter cn den zwavelzuren ammoniak
vervangen. Deze producten hebben
hun ontstaan te danken aan het zoe
ken va» de geleerden naar middelen
0111 de vrije stikstof in den damp
kring voor- de planten (ook voor de
niet-leguminoscn) opneembaar le
maken. Hel streven om deze vrije
slikslof vast le 'leggen in voor de
planten opneembare zoulen is be
kroond mei de uitvinding van boven
genoemde twee zouten cn van het
z.g.11. norge-salpeter. I11 de kalkstik-
stof en stikstofkalk heeft de binding
dér stikstof plaats door middel van
calciumcarbide (ai of niel vermengd
met calciumchloride). Bij die ver
binding ontstaat geen salpeterzuur,
doch cyaan-amid, eyanamid, waarin
dc mestwaarde schuilt. Het eyana
mid wordt in den bodem door bac-
lercin onder binding van water om-
gezel in ammoniak, die, zooals we
weten, weder verder kan geoxideerd
worden tot salpeterzuur. Hiervoor is
tijd noodig; dc meststof werkt dus
niet direct; niet vóórdat er salpeter
zuur gevormd is, kunnen onze land
bouwgewassen de stikstof nooil op
nemen. In een openen, lossen, goed
bewerkten, drogen en warmen grond
zat dc omzetting sneller vei-loopen
dan in natte, stijve, koude gronden,
terwijl ook 11 behoorlijk kalkgehalle
gunstig werkt, aangezien de ammo
niak hierdoor gebonden en vobr ver
vluchtiging bewaard wordt. Op zure
humusgi-onden (veengronden) en op
zuurachtige heidegronden is het ge
bruik van kalkstikstof om dezelfde
reden niet aan te bevelen. Voor ge
wassen, die, zooals granen, vooral in
liet begin van den groei veel stikstof
noodig hebben, moet de mest dus al
