ZIERiKZEESCHE
NIEUWSBODE.
Vrijdag 16 Juli 1915.
EERSTE BLAD.
(Z lerikzeesche
C o u r a n t).
ABONNEMENT.
PrÜ» per drie maandenf 1,30.
Franco per port- 1,60.
Voor het buitenland per jaar- 10,
Afzonderlijke nummers- 0,06.
Verschijnt Maandag, Woensdag en Vrjjdag.
7lste JAARGANG, Na. 9723.
Diraoteun A. J. DE LOOZE Jr.
•HoofdredaoUurs A. FRANKEL.
ADVERTENTIE N.
Van 13 regelst 0,80.
Elke regel meer- 0,10.
Reclames per regel- 0,15.
Bjj contract belangrijke korting,
op den dag ran uitgare vóór S.30 ure.
Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Oorlogsoverzicht.
In Frankrijk hecfl liet leger van den
Duilschen Kroonprins een belangrijk
strategisch voordeel behaald. Het heelt
namelijk in de Argonncn een hoogte
genomen, die, bekend onder den naam
van .,1a Fille Morte het hoogste punt
vormt van het geheele bergwoud. Ilct
nam bij die gelegenheid 2581 Franschen
gevangen, waaronder 51 officieren. Acht
kanonnen werden vernageld. Wel be
weren de Franschen, dat de Duitsciters
oen nederlaag liebhen geleden, maar deze
bewering is niet in overeenstemming met
lum eigen erkentenis, dat hel leger van
den Kroonprins in de diepte 400 Meter
gewonnen heeft. Natuurlijk hebben de
Franschen, hef gewicht van deze hoogte
ten volle beseffend, met inspanning van
alle krachten gepoogd te hernemen. Vol
gens hen. zouden zij daarin geslaagd
wezen, maar volgens de Duitschers wer
den zij teruggeslagen en werden velen
van hen gevangen genomen, zoodat het
gezamenlijk aantal gevangenen, hetwelk
de Duitschers bij de verovering en ver
dediging der hoogte gemaakt hebben,
gestegen is tot 3(388 man en (38 officieren.
AVelkc 'lezing nu» de juiste is, die der
Franschen of die der Duitschers laten
wij aan den lezer over.
Op "hel Oosterfront zijn de Russen
wederom op een nieuwe van te voren
door hen gereedgemaakte linie terug
getrokken, zonder dat zij, gelijk zij mel
den, daartoe door een slag genoodzaakt
waren geworden. Zij deden dit in de
stilte van den nacht, natuurlijk om door
de Duitschers en Oostenrijkers niet op
gemerkt te worden.
Prasnysz, een door <lc Russen sterk
versterkte stad, die de Duitschers reeds
meermalen beproefd hebben te verove
ren, is thans door hen bezet geworden.
Prasnysz ligt ten noorden van Warschau,
zoodal Polen's hoofdstad van drie kanten
thans bedreigd wordt. Want men boude
in 't oog, datLodz, 't welk ten westen van
Warschau gelegen is. reeds sedert lang
door de Duitschers bezet is, zoodal deze
daar een steunpunt hebben voor een
aanval op Warschau. En ook uil liet
Zuiden trachten de Duitschers en Oos
tenrijkers zich een weg naar Warschau
te hanen.
Uit dc ontzettende wijze, waarop het
gepeupel te Moskou onder de oogen der
politie, die aanvankelijk lijdelijk toezag,
heeft huisgehouden, niet alleen tegen
over Duitsche fabrikanten en winke
liers, maar ook tegenover induslriëelen
en handelaars van andere nationaliteit,
blijkt, dat hel in liel Russische rijk
llians geweldig begint te gisten. Ook in
het leger moet een geest van ontevreden
heid rondwaren. De regeering weet een
en ander, en tracht door vervolging van
andersdenkenden op geloofsgebied de
verbittering tegen haai* af te leiden. 01'
haar die arglistige laktiek nu balen zal,
betwijfelen wij. Als het wilde beest een
maal is losgelaten, dan ontziet l niets,
en dan kau het in zijn razende woede
ook hen verpletteren, die de oorzaak
zijn van de rampen, waardoor het
Russische volk sedert jaren getroffen
is geworden.
Provinciale Staten van Zeeland.
ZOMERZITTING.
Vergadering van Vrijdag 16 'Juli, des
voormiddags te tien uur.
Voorzitter dc heer mr. H. 'J. Dijclt-
meestcr, Commissaris der Koningin.
Aanwezig 39 leden. Afwezig 'de heeren
Hombacli en Wondergem.
Ingekomen was een verzoek van G.
Danckaert, slager te Honlenisse, om
grond van de provincie te fcoopen of
in erfpacht te onlvangten voor den bouw
van een herberg. Het wordt in handen
gesteld van Gedep. Staten, om in de
najaarszitting dienaangaande een voor
stel te doeft.
Naar aanleiding van het voorstel van
Gedep. Staten onï ajan de gemeente Nisse
een subsidie van 1' 4652,50 toe te kennen
voor haar huishouding in 1915, was in
één der afdeelingen door een lid de
wensch uitgesproken, dat de aanvraag
voor subsidie dit jaar voor het laatst
zal zijn, en de vraag gesteld of 'l niet
mogelijk is. dat Nisse met een andere
ge meen Ie vereenigd worde.
Ilct voorstel van Gedep. Staten werd
aangenomen.
Naar aanleiding van het voorstel om
aan de gemeente Yeere een subsidie toe
tc kennen van 1' 150, werd in ccn afdec-
ling de opmerking gemaakt, dat hel te
betreuren is, dat dc gemeente Veere een
beker bezit van reusachtige waarde, die
niet te gelde kan gemaakt worden;
daarentegen zouden veie leden betreuren
dat de beker voor dc gemeente zou ver
loren gaan.
In een andere afdeeling meenden vele
leden, dal deze gemeente niet zoo drin
gend meer subsidie noodig heelt. Zij
liecft een kleinen schuldenlast; daarbij
komt, dal leeningen zijn gesloten voor
buitengewone werken. I)e burgemeesters
woning is verbouwd1. De post gezond
heidsdienst komt tc hoog voor. Vijftig
opcenten op het personeel is ook niet
fhóögj en zoo zijn er nog meerdere posten
waarop aanmerkingen te maken zijn,
o. a. nog kosten van invordering van
plaatselijke belasting. Een lid zal geen
amendement indienen tot vermindering
van het subsidie, maar geeft Gedep.
Stalen in overweging het volgende jaar
voor te stellen, geen subsjdie meer te
verleenen. De post hoofdelijke omslag.
1' 2800, is ook niet te hoog. Een lid der
Gedep. Staten merkt op, dat moeilijk te
beóordeelen is, of een bedrag van f 2.800
al of niet te hoog is, en dat het heffen
van opcenten hoven de 50 op de perso-
neele belasting in zulke gemeente niet
veel oplevert, lu de laatste afdeeling
kon men zich algemeen met hel voor
stel vereenigen.
De heer Van der AVcijdc merkt op,
dat hij in de afdeelingen niet bedoeld
heeft, dal Veere den beker zonder meer
znl verkoopen, maar, nu uitgemaakt is.
dat Veere in 't algemeen belang den
beker bewaart, dat hel Rijk, of het Rijk
en de provincie den beker overnemen.
Hij zal zich echter niet legen 'l voorstel
verzetten.
Het voorstel wordt zonder stemming
aangenomen.
Subsidie AmbachIsscholen
In een afdeeling yereenigden zich alle
leden met het voorstel van Gedep. Sta
len. In een tweede afdeeling werden
door een 4-tal leden opmerkingen ge
maakt ointrent de algemeene regeling.
Drie dezer leden waren van mcening.
dal wel een meer algemeene regeling
te ontwerpen ware geweest als thans
door Gedep. Staten wordt aangeboden.
Een dezer leden meende, dat de subsidie
ook rekening moet houden met 't aantal
lesuren en hel aantal vakken, waarin
onderwijs wordt gegeven. Een ander lid
achtte ?n vast bedrag per leerling min
der gewenscht. Een klein verschil in
aantal leerlingen geeft geen verschil voor
de uitgaven der school, en dienen ook
dc ontvangsten gelijk te blijyen. Hij zal
geen voorstel doen de subsidie in ver
houding lol de uitgaven te bepalen, om-
dal hij binnen korten tijd ccn wettelijke
regeling van het vakonderwijs verwacht
en deze vanzelf wijziging met zicli zou
brengen van de provinciale subsydie cn
de daarvoor te stellen regelen.
Een ander lid zou minder regelen
willen stellen cn alleen bepalen, dal de
subsidie f 25 per leerling bedraagt, dit
aclit hij billijk omdat iedere leerling
minstens dit bedrag aan materialen kost.
Door Gedep. Staten werd medegedeeld,
dat zij de regeling in andere provinciën
geraadpleegd hebben, maar de afwij
kende bepalingen, die voor de verschil
lende subsidies gemaakt waren, gaven
reden om geen algemeene bepalingen te
makerl. Bovendien verwachten zij ook
een wettelijke regeling.
Door een .paar leden werd nog opge
merkt, dat 't onbillijk is, in 't bizonder
met het oog op de kleine gemeenten,
als eisch te stellen, dat de bijdrage van
de gemeente, waar de school gevestigd
is, gelijk moet staan met ten minste de
helft van de provinciale bijdrage. Voor
gr-ootere gemeenten moge dit geen be
zwaar zijn, kleinere gemeenten, die een
voudig gekozen worden als centraal punt
en wier ambachtsschool, voor verre weg
het grootste deel bezocht wordt door
leerlingen uit andere gemeenten, zouden
dikwijls niet in staat zijn aan dezen
eisch te voldoen; daarom was ook bij
de oprichling van de scholen le Oosl-
btirg en Hulst deze eisch niet gesteld.
Een ander lid meende, dal het voor de
provincie vrij onverschillig kan zijn,
hoe men aan dc rest van het geld komt.
Geven de belanghebbende gemeenten niet
voldoende, dan komt er van de oprich
ling niets. Namens Gedep. Staten werd
hierop geantwoord, dat de plaats, waar
de school gevestigd is, groot voordeel
geniet van - cn groot belang heeft bij
dc vestiging van een goede onderwijs
inrichting cn dal daarom billijk is, dat
zij een behoorlijk bedrag in de kosten
daarvan geeft. ï)oor dit antwoord niet
voldoende overtuigd, stelde een lid voor
als amendement om uit dc bepalingen
le schrappen de woorden: „terwijl de
bijdrage van de gemeentewaarx de
school gevestigd is, gelijk moet staan
met ten minste de helft van dc provin
ciale bijdrage" en „de voorwaarde (bo
venbedoelde) eerst in werking treedt,
zoodra het aantal leerlingen aanleiding
zou geven tot dc provinciale bijdrage
van, meer dan f 2000 en dan nog tot
een verhooging boven de f 2000 beperkt
blijft, zullende vóór het bedrag lot cn
met f 2000". In stemming gebracht,
verklaarden 8 leden zich voor dit amen
dement, 3 liegen, terwijl 2 léden zich hun
slem voorbehielden. Gedep. Stalen zeg
den nog toe naar aanleiding van een
vraag, dat bij het toekennen van subsidie
ook rekening gehouden wordt met de
rekening over het afgeloopen jaar, maar
dat de begrooting toch het voornaamste
is. In de derde afdeeling vereenigde zich
alle leden niet hel voorstel, alleen werd
wat betreft de bijdrage van de gemeente
door 'n lid dezelfde opmerking gemaakt
als in de vorige afdeeling, doch dit gaf
geen aanleiding tol een voorstel.
Dc heer Dieleman heeft zich afge
vraagd, of liet niet wenSchelijk ware
geweest, dal Gedep. Stalen nog iets ver
der 'Waren gegaan. Deze vraag kan be
trekkelijk in afwachting van de rijks
subsidie ter zijde worden gesteld. Toch
zou spreker gaarne voor alle vakscholen
éénzelfde maatstaf willen, cn wel een
subsidie in verhouding lot dc uitgaven
der scholen. Met de subsidiëering per
leerling bemcrkl men dit niet. Spreker
zal echter geen voorstel doen. maar
alleen doen uitkomen, dat hij het niet
geheel met het voorgestelde systeem eens
is. Ook blij kt, dal spreker het lid ge
weest is, die gewezen heeft op 'l onbil
lijke in 1 verplichten van 'n groote sub
sidiëering door dc gemeenten, waar de
scholen zijn gevestigd. Hij zal bij de
arlikelsgewijze behandeling een voor
stel indienen.
De heer Bliun verdedigt hel voorstel
van Gedep. Stalen, die met dc omstan
digheden rekening houden. I Maken van
nog meer bepalingen was moeilijk. Spr.
wijst op het steeds grooter worden van
liet aantal gesubsidieerde scholen. De
aangelegde regelen zijn meer voor Gede
puteerden dan voor de Prov. Staten.
Bij de arlikelsgewijze behandeling stelt
de heer Dieleman voor te laten vervallen
dc (woorden: die ook reeds zijn opge
nomen in het afdeelingsverslag. Bij dc
bestrijding van dc heide amendementen
wees de lieer Blum er o. a. op, dal de
bedoeling van Hulst en Oostburg te hel
pen, niet tot verwezenlijking zal komen
en dat de heer Dieleman zelf als lid
van Gedep. Staten in denzelfden geest
heeft voorgesteld.
De heer Dieleman zegt, dat het hier
niet ccn kleine kwestie is, gelijk de heer
Blum wil doen voorkomen, maar ter
dege een kwestie van beginsel, of men
één of meerdere gemeenten wil belasten
met de subsidiëering, waarbij het niet
ide vraag is, of spreker er vroeger anders
over dacht, dan thans. Er kunnen ge
meenten zijn, die nu wel, doch latei-
niet de helft der provinciale subsidie
kunnen opbrengen.
Het eerste araendement van den heer
Dieleman wordt aangenomen met 23
tegen 17 stemmen; en liet tweede amen
dement met 22 legen 18 stemmen. Het
geheele voorstel wordt hierop, zonder
stemming aangenomen.
Subsidie Avondvakscholen
Met hel voorstel tol toekenning van
subsidiën aan avondvakscholen vereenig-
den zich in de afdeelingen alle leden.
Hel voorstel wordt zonder hoofdelijke
stemming aangenomen.
't. Voorstel lol verleenen van subsidies
aan de Handelsschool te Vlissingen en
de llandelscursussen te Goes, Middel
burg en Zierikzee, wordt aangenomen,
nadat een amendement van den heer
Dieleman, dat in denzclfden geest was
als dat bij dc ambachtsscholen, met 29
legen 11 stemmen verworpen was.
Bij dc behandeling van het voorstel
lot verleenen van subsidies aan teeken-
scholen. werd in een afdeeling de vraag
gedaan, of de voorgestelde subsidie aan
de aiiibachts-avondschool le St.-Anna-
lnnd met lui ar zeven leerlingen wel ge
rechtvaardigd is. Opgemerkt werd, dat
St.-Annaland een gemeente is, die zich
ontwikkelt, en dus piet alleen op den
'dogenbli k kei ij ken toestand moet gelet
worden, en dat bovendien een voldoende
waarborg gevonden wordt in de gestelde
voorwaarden als die betreffende het te
verleenen Rijkssubsidie. Op de vraag of
er reeds stappen gedaan zijn tot ver-
ceniging der twee vakscholen te Neuzen,
wordt geantwoord, dat het niet op den
weg van Gedep. Stalen ligt, daartoe het
initiatief te nemen.
Gevraagd werd waarom voor deze tee-
kenscholen slechts 10 o/o subsidie wordt
voorgesteld, terwijl in de algemeene
regelen van 15 <y0 wordt gesproken.
't Antwoord was, dal in de algemeene
regelen het bedrag van „ten hoogste
15 o/o" wordt genoemd.
De heer Dieleman sfblt weder een
amendement voor om de bepaling be
treffende het geven van de helft der
provinciale subsidie door de gemeente,
waar de school gevestigd isop le
nemen, verworpdn met 29 tegen 11 st.
Hel geheele voorstel wordt hierop aan
genomen.
Hierna worden achtereenvolgens aan
genomen de voorstellen lol het verleenen
van een subsidie tot een maximum van
1' 200 voor de jaren 1916—1920 aan de
kantwerkschool te Sluis; tot machtiging
van Gedep. Staten om voor behoeftige
doofstommen uit Zeeland een bijdrage
van f 50 per jaar toe te kennen; tot het
vragen van machtiging aan H. M. de
Koningin, oin met de Staten van Noord-
Brabant ccn waterschap voor de in de
gemeenten Wocnsd recht en Rilland-Bath
ingedijkte gronden op te richten; tot wij
ziging van het besluit der Staten tot
het aanstellen van arbeiders in vasten
dienst, in casu voor het aanstellen van
een arbeider voor den Verbindingsweg
over den Ooslerschclde-dam.
Eveneens werden aangenomen de voor
stellen lot verleening van een renteloos
voorschot voor wegsverbetering aan de
gemeenten Westkapelle en Domburg; tot
verhooging van het aan de gemeente
Schore verleende renteloos voorschot
voor wegsveTbeteringtol verleen ing van
subsidie voor den wagendienst Tholen
St.-Maarlensdijk; tol wijziging van het
besluit der staten tot het verleenen van
een renteloos voorschol voor den aanleg
van een tramweg van Knocke naar Bres-
kens mei zijlijnen, waardoor hel ook
mogelijk zal zijn het voorschot aan de
stoomtram Breskens Maldeghem toe te
kennen, die vermoedelijk de lijn zal aan
leggen en explpiteerentot verhooging
van het verpleeggeld voor patiënten in
„Vrederust", van f 325 op f 350.
Bij de behandeling van hel voorstel
lol opening van een credict lol 'n maxi
mum van f 3000 per jaar voor de jaren
1916—1917 en 1918 aan dc yerceniging
tol verbetering van het rundvee in Zee
land, Ier bevordering jan aanmoediging
van de verbetering der veefokkerij, gin
gen in één der afdeelingen meerdere
leden mede met de opmerking van een
lid, dat hij liet wcnschelijk zoude vind'en,
dat de staten meer op de hoogte werdén
gesteld me|t de cijfers van de ontvangsten
en uitgaven, waaruit ook de verschil
lende subsidies van vercenigingen en
particulieren blijken en op welke wijze
de uitgaven, worden besteed.
Dit voorstel werd zonder discussie en
hoofdelijke stemming aangenomen.
Aangenomen werd het voorstel tot ver
leening van een subsidie van f 100 voor
1916 aan de commissie van toezicht op
de proefvelden in Zeeland, voor het aan
leggen van sclioolproefvelden bij door
'l rijk gesubsidieerde cursussen in land
bouwkunde.
Overeenkomstig het voorstel werd de
rekening over 1913 vastgesteld in ont
vang op f 835.409,-936 en de uitgaven op
1 823.53(5,285, al zoo met een voordeelig
slot van 1' 11.933,65.
Het voorstel lol wijziging van de be-
grooting der .provinciale inkomsten en
uitgaven voor 1915 vond in twee afdee
lingen geen bespreking, in dc derde af
deeling betreurden enkele leden het, dat,
nu de inrichting van den stoombootdienst
Terneuzen-Hansweert zooveel meer moet
kosten dan aanvankelijk door de deskun
digen der stoomboot-commissie was ge
raamd en dal zonder nadere goedkeuring
der verhoogde uitgaven door dc stalen de
benoodigde stoomboot is aanbesteed. Men
had liever gezien, dat daarmee gewacht
was geworden tot na den oorlog en ook
vooral tol de uilkomsten bekend zouden
zijn van den in aanleg zijnden tramweg
van Terneuzen naar iWalzoorden. Men
was van oordeel, dat vele reizigers dan
de reis zullen maken met de tram over
AValzoordcn en zoo naar Hansweerl.
Tot dc wijziging der begrooting werd
zonder discussie en stemming besloten.
Bij de bespreking der begrooting voor
1916 betoogde in een afdeeling één der
leden de wenschelijkheid van een toe
slag aan de provinciale ambtenaren.
Vele particuliere werkgevers, gemeen
ten en ook de provincie Groningen
hebben dezen toeslag verleend wegens
de buitengewone tijdsomstandigheden en
vooral wegens de duurte der eerste
levensbehoeften. Dit lid stelde voor: „Aan
dc gehuwde ambtenaren der provincie,
die een jaarwedde van de provincie ge
nieten van niet minder van f 400 en niet
meer dan f 800 en een of meer minder
jarige kinderen hebben, wordt gedurende
de mobilisatie den toeslag verleend van
ccn gulden per week, in te gaan 1 Juli
1915 en zoolang Gedep. Staten, in ver
band met de lijdsoinstandighden, zullen
noodig oordeelen". Een ander lid in die
afdeeling merkte daartegen op, dat
thans door het goedkooper brood en
spek aanmerkelijk wordt uitgespaard,
zoodat weder andere noodzakelijke ar
tikelen kunnen worden gekocht. Het
brood is bovendien goed. Verleden jaar
is dc bezoldiging van vele ambtenaren
verhoogd, zoodal hel nu niet de ge
schikte lijd is reeds over toeslag le be
slissen. Dit lid wenscht Gedep. Staten
uit te noodigen te overwegen of het
gewenscht is toeslag te verleenen. Der
gelijk voorstel kan dan in de najaars-
zitting worden behandeld, en aan het
besluit terugwerkende kracht worden ge
geven, indien zulks noodig mocht blijken.
Nog een ander lid in deze afdeeling wijst
er op, dat geen enkel ambtenaar of
werkman van de provincie om toeslag
heeft gevraagd, zoodat hij de zaak
«enigszins voorbarig acht. Eerstbedoeld
ftii toont dé noodzakelijkheid van den
toeslag nader aan, o. a. door er op te
wijzen, dat hel brood wel goedkooper,
doch minder voedzaam is. Er zijn parti
culiere werkgevers, die niet bij machte
zijn toeslag te verleenen; er zijn er ook
die het om andere redenen maar na
laten.. Colleges behooren echter liooger
te staan, terwijl het budget der provincie
niet zwaar wordt heiast. Dc leden van
Gedep. Staten konden niet van advies
dienen, wijl deze zaak in hun college
niet is behandeld. Drie leden der afdee
ling verklaarden zich vóór het voorstel,
zes er tegen, terwijl 4 zich hun stem
voorbehielden.
In één der afdeelingen werd bij dc
post betreffende den stoombootdienst
VI issingen-Breskens-Terneuzen door een
lid opgemerkt, dat dc kolenwerkers geen
enkelen vrijen dag hebben buiten den
Zondag, hij noemt zulks geen goeden
toestand. Een lid van Gedep. Stalen zegt
onderzoek loe.
In eeh afdeeling merkt een lid op, dat
dc vrachten, die tegenwoordig ove'r 'de
wegen vervoerd worden, tc zwaar zijn
voor de klinkerbestrating, waarom hij
het juist acht, dat langzamerhand de
klinkers vervangen worden door keien.
Door hetzelfde lid wordt de wensch te
kennen gegeven, dat 'n rijwielpad worde
aangelegd over dc dijken, loopende van
den Dunnepolder onder de gemeente
Biervliet naar de kom der. gemeente Phi
lippine.
Ten opzichte van eerstgenoemden
