ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
Woensdag 7 Juli 1915.
TWEEDE BLAD.
(Zlerlkzeesche
C o u r a n tl.
ABONNEMENT.
Prys per drie maandenf 1,30.
Franco per poat- l.fiO.
Voor het buitenland per jaar- 10,
Afionderljjke nummers- 0,05.
Venchjjnt Maandag, Woensdag en Vrjjdag.
71 sta JAARGANG, Na. 9719.
Diraeteurs A. i. DE LOOZE Jr.
Uitasswar-Hoofdredaotaisr A. FRANREL.
ADVERTENTIE N.
Van 13 regelsf 0,30.
Elke regel meer- 0,10.
Reclames per regel- 0,15.
B(j contract belangrjjke korting.
Inzending op den dag ran uitgave vóór 2.30 ure.
Openbare Gemeenteraadsvergadering
van Zierikzee,
gehouden op Maandag 28 Juni 1915,
's namiddags 2 uur.
De voorzitter, nir. D. van der Vliet,
opent de vergadering, en deelt mede,
dat van den lieer Ribbens bericht is
ingekomen, dat hij verhinderd is haar
bij te wonen.
Aanwezig zijn de heeren Potvliet,
Nouhuys, •Fokker, Koopman, Van den
Bout, De Crane, Van Os, Boone en
De .Vrieze.
De notulen van het verhandelde in
de vorige vergadering, die ter visie
hebben gelegenworden, daar nie
mand voorlezing er van verlangt,
goedgekeurd.
Voor kennisgeving worden aangeno
men de volgende ingekomen stukken:
n. een schrijven van mevrouw De
•longStark, waarin zij berichl. dat
zij gaarne haar benoeming lot lid der
plaatselijke commissie aanneemt:
b. een schrijven van mevrouw J.
Mulock Houwer—Bybau, waarin zij
meldt, dat zij haar benoeming cot lid
van voormelde commissie niet kan
aannemen
c. een schrijven van Gedeputeerde
Staten, waarin zij melden, dat /ij
goedkeuren, 't raadsbesluit, houdende
verkoop van grond aan J.M. Cannoo;
een schrijven van het algemeen
bestuur der algemeene Ned. .Verecni-
ging „Het Groene Kruis in zake 'n
jaarlijksche subsidie uil de gemeente
kas;
c. de toezending van een werkje,
getiteld: „Nous accusons" bewerkt
door C. P. J. Brandt, en F. E. Dek
ker. Dit zal voor de leden ter inzage
liggen;
brieven van de heeren A. I im-
man Cz., H. van Dijke en M. C. Mu
lock Houwer, waarin zij berichten,
dal zij hun benoeming tot lid van de
Schattingscommissie aannemen
g. een schrijven van den militairen
commandant van Zierikzee, waarin
deze naar aanleiding van 't schrijven
van Burgem. en iWeth. bericht, dat
volgens ontvangen instructie van den
Territorialen Bevelhebber in Zeeland
in gemeenten, waar militairen gekan-
Lonneerd zijn, geen kermis mag wor
den gehouden, althans geen vergun
ning mag worden verleend lol 'l hou
den van kermis.
De heer De .Vrieze verschijnt ter
vergadering.
Afschrijving van deii hoofdei ij ken
omslag wordt verleend:
a. wegens vertrek uit de gemeente,
aan P. J. van der .Velde, voor den lijd
van lien maanden, tot een bedrag
van f 6,835; aan C. Berrevoets, even
eens voor den tijd van tien maanden,
tot een bedrag van f 3,ll5: aan C. J.
Van Rossum, voor den tijd van negen
maanden, tot een bedrag van f 3,07
b. wegens overlijden aan D. J. ten
HaafKloek en Job. ten Haaf, als
erfgenamen van J. J. Kloek, tol een
bedrag van f 62,96.
Aangeboden wordt 'tdoor Burgem.
en iWeth. na ingewonnen advies van
de Commissie van Fabricage opge
maakt Concept-öV.erklieden reglement
van deze gemeente.
De voorzitter verzoekt eventueele
amendementen vóór 1 Augustus a s.
bij Burgem. en Weth. schriftelijk in
te dienen.
De rekening van het harmonie-
gezelschap „Kunst en Eer'' wordt in
handen gesteld van een commissie,
bestaande uit de heeren Boone. Van
Nouhuys en Van Os, en die van de
Commissie voor den straatweg Zierik
zee—Brouwershaven, loopendc over
1914, in handen van de heeren .Van
den Bout, Ribbens en De Vrieze.
Ingekomen is een adres van de
afdeeling Zierikzee van den Algemee-
nen Nederl. Typografenbond, in zake
minimum-uurloon en maximum-ar
beidsduur. Burgem. en Weth. stellen
voor op het adres afwijzend te be
schikken.
De heel* Van Os verklaart in hooge
mate verwonderd te zijn over de con
clusie, waartoe Burgem. en Weth.
gekomen zijn. Immersin de gemeente-
bestekken is een dergelijke bepaling
als de afdeeling van den Typografen-
I bond voor de typografen gewenscht
acht, voor de timmerlieden en niëtse-
lóars vastgesteld. Hij acht hol niet
noodig er veel over uit te weiden,
daar reeds het pro en contra in deze
kwestie voldoende besproken is. Sprc-
ker steil de volgende motie voor:
„De Raad. overwegend, dal in
„de bestekken van aanbesteding
„van onderhoud enz. van gemeente-
„werken bepalingen voorkomen
..betreffende minimum-loon voor
..timmerlieden enz. geeft Rurgem.
„en AYetli. in overweging' gelijke
„bepalingen le maken voor typo
grafen zooals is vervat in hun
„adres aan den Raad, en gaat over
„tol de orde van den dag".
De voorzitter: Burgem. en AVelh.
konden moeilijk iels anders doen dan
verwijzen naar hun voorstel van
Febr. j.L om afwijzend op het ver
zoek te beschikken. De Raad toch
nam dat voorstel aan. Zij konden dus
bezwaarlijk met een ander voorstel
komen. Trouwens, zij zijn niet van
gevoelen veranderd. Spreker wijst er
op, dat eerst de regeering een ver
zoek tot ons richtte om ten behoeve
van de typografen deel te nemen
aan het wcrkloozenfonds. Maar Rur
gem. en iWclh. hebben geantwoord,
dal er le dezer slede onder de typo
grafen geen werkeloosheid lieerscbt,
zoodat zij het niet noodig vonden aan
het verzoek der regeering te voldoen.
.Vervolgens is ingekomen het verzoek
der afdeeling Zierikzee van den typo
grafenbond, rial nu fen tweeden male
Ier tafel kond, om in de bestekken
van aanbesteding bepalingen op le
nemen omtrent minimum-uurloon en
maximum-arbeidsduur. Dit is totaal
onnoodig. iWat de aanbesteding van
drukwerk betreft, de groote, de be
langrijke, zooals de begrooting. het
gemeenteverslag en 1 gemeenteblad,
zijn reeds sedert jaren aanbesteed
geworden. De kleinere kunnen zijns
inziens op het werkloon geen invloed
oefenen. Nu wordt wel gezegd, dat
de aanbesteding van de gmotere
een wassen neus is, omdat zij het
ééne jaar aan den eenen, en liet
daaropvolgend jaar aan den anderen
drukker wordt gegund, zoodat feite
lijk dit geen aanbesteding kan ge
noemd worden. Maar spreker merkt
op, dat van gemeentewege wordt aan
besteed. En ieder drukker is in de
gelegenheid in te schrijven. AVat de
drukkers onder elkander afspreken,
gaat ons niet aan. Deed zich hel
geval voor, dat van buiten de stad
werd ingeschreven, dan zou de vast
stelling van een minimum-loon en
een maximum-arbeidsduur reden van
bestaan hebben. Maar tot lieden is
geen concurrentie van buiten komen
opdagen.
(De heer Doeleman verschijnt ter
vergadering).
Spreker wijst er nog op, dal de
verhouding tusschen typografen en
patroons goed is. Aan do laatsten nu
ecu regeling op Le dringen, acht hij
niet raadzaam. Spreker acht liet ook
hel verstandigs! zich buiten de zaken
te houden van werkgevers en werk
nemers, en de regeling daarvan aan
hen zelve over te laten. .Voor zoover
hem bekend is, is de loonstandaard
goed. Ingrijpen acht hij verkeerd,
vooral in den zoo moeilijken lijd.
dien de drukkerijen meemaken, een
lijd, waarin papier,, inkt, en alle
grondstoffen zijn duurder geworden.
En hel zou de groote vraag wezen,
of de drukkerijen, als wij ingrepen,
zouden kunnen blijven bestaan.
De heer Timmerman krijgt liet
woord:
Mijnheer de Voorzitter, ik ben het
eens met Burgem. en «Weth., en niet
met den heer .Van Os. Om onpartijdig
te oorcleelen, heb ik een onderzoek
ingesteld naar de loonen, die op de
stoomdrukkerij alhier worden uit
betaald.
De eerste knecht verdient in de
week. waarin 57 uren gewerkt wordt,
f 10,50 4- 'n jaarlijksche toelage van
f 100 als meeslerknechl Voor over
werk ontvangt hij f 0,26 per uur;
de drukker heeft een weekloon van
f J 2,50, voor overwerk ontvangt hij
I 0,26 per uur; de machiiie/.ellcr
heeft f 1 I per week; de overige zei
lers i f 19 per week. Voor overwerk
wordt aan volwaren zeilers betaald
22 cent per uur. Anderen ontvangen
20 cent per uur en minder. Na lien
uur 'savonds wordt hel loon verdub
beld. Bij arbeid op Zondag', dat
hoogst zeldzaam voorkomt, wordt
f 0,50 per uur betaald. Het personeel
heeft drie vrije dagen in liet jaar,
en ook de Christelijke feestdagen
vrij en den 3en Paascii- en Pinkster
dag, met behoud van liet volle loon.
Jaarlijks ontvangt het personeel I 100
van de gemaakte winst.
Als men nu daarbij vergelijkt een
bekwaam metselaar, die in de week
57 uren werkt. a I' 0,16 per uur. dan
heeft deze een weekloon van f 9,12.
Een volslagen timmerman heeft
ook per uur I' 0.16, alzoo ook een
weekloon van f 9,12.
Een bekwaam, schilder heefl per
uur J' 0,15, alzoo» een weekloon van
f 8,55.
Overwerk wordt voor alle drie be
taald met hetzelfde uurloon zonder
verhooging.
Als men nu in aanmerking neemt,
dat een metselaar en timmerman
vooral, zijn eigen gereedschap moet
aanschaffen, en dat een metse].aar
en timmerman en schilder vaak ver
scheidene weken in hel jaar zonder
werk zijn.
Nu stel ik, mijnheer de voorzitter,
de typografen zoo ongeveer in de
zelfde klasse als de drie hierboven-
genoemde werkers in de bouwvakken.
Het eerste hebben dc typografen dat
voor, dat ze nimmer door weersge
steldheid of anderszins moeten ver
letten en 2°. is lnin weekloon aan
merkelijk liooger, en 3°. wordt hel
overwerk voor heil met een hoog
bedrag verhoogd.
Nu verlangen zij, mijnheer de.
voorzitter, dat de Raad zal voor
schrijven aan de patroons, dat ze
zullen uitbetalen een minimum-loon:
aan 'n macliinezeller I 0,23 per uur,
aan een zetter f 0,20, drukker 1' 0.21,
binder f 0,20; voor overwerk 25 <»/o,
nachtwerk 50 o/oen Zondagwerk
100 o/o verhooging. Dat is een loon
voor typografen eerste klasse, e1\ in
gedeeld in de 8ste klasse. Nu heb ik
vernomen, dat er hier bijkans geen
eerste klasse werkers zijn. om reden,
«lal er 'hier zeldzaam eerste klas werk
voorkomt, en locli is het gevraagde
loon daarop gebaseerd. En, mijnheer
de voorzitter, ze rangschikken Zierik-
zcó in dc 8ste klasse naar het gelat
inwoners. En dat gaat niet op. Er
zijn vele plaatsen in ons land, die
minder inwoners hebben dan Zierik
zee, doch door de industrie veel meer
drukwerk noodig hebben dan Zierik
zee, zoodal het best kan zijn, dat hel
voor Zierikzee nog een klas te hoog
is. Ik meen, mijnheer de voorzitter,
aangetoond te hebben, dat dc typo
grafen alhier in een veel betere con
ditie zijn dan de werkers in de bouw
vakken. Niettegenstaande zoude ook
ik wel wenschèn, dal èn de tijdsom
standigheden èn de bloei van Zierik
zee zoodanig was. dal alle loonen
verhoogd konden worden, maar dat
is helaas nu niet het geval. Kn dan
vraag ik, mijnheel* de voorzitter,
lieel'l de Raad als kleine werkgever
het recht om een lïrma een hooge
loonregeling op te leggen, want hel
drukwerk voor de gemeen le zal locli
zeker maar x gedeelte van al hel
werk bedragen. En dan beroepen zij
zich op I voorgeschreven minimum
loon in dc bestekken der gemeente
werken voor de bouwvakken. Zeker,
mijnheer de voorzitter, is in de be
stekken der gemeentewerken voor
geschreven voor een metselaar, tim
merman, smid. loodgieter, verver, en
stukadoor f 0,16 per uur. Maar dat
moet wel in de bestékken opgenomen
worden, om reden er door de aan
nemers van de onderhoudswerken
der bouwvakken zeer vele werkzaam
heden gedaan worden zonder eenige
bijlevering van materialen, zoodat de
aannemer dan vier cent per uur meer
in rekening kan brengen, alzoo 20 cl.
per uur. En dal zal bij hel drukwerk
der gemeente nooit kunnen voorko
men, als dat aanbesteed wordt. Een
maximum van arbeidsduur wórdt, of
is in de bestékken der bouwwerken
van de gemeente niet opgenomen of
voorgeschreven. Om al deze redenen
kan ik mij zeer goed vereenigen met
hel voorstel van Burgem. en Weth.
om op het adres der typografen af
wijzend te beschikken, en de loom
kwestie over te laten aan de patróóns
zelve.
De heer Doeleman verzoekt voor
lezing van de mol ie, aan welk ver
zoek voldaan wordt.
De heer Van Os trekt zijn motie in,
maar behoudt zich voor daarop lerug
tc komen, wanneer «Ie loonen der
typografen tengevolge van de aanbe
steding gedrukt worden.
Aan de orde is de wijziging der
begrooting van de gasfabriek over
1915. Deze wijziging, door de com
missie voor de gasfabriek en straat
verlichting voorgesteld met het oog
op de reparatie van den oven No. 3
en den inbouw van de ovens No. 2
en No. 1, beslaat in art. 6 der ont
vangsten te voegen: gcldlcening, aan
le gaan met de gemeente Zierikzee,
lo! dekking van genoemde kosten, lot
een bedrag van f 6000, af le lossen
in acht jaren, :i f 750 per jaar, aan te
vangen in 191(5, en in art. 6 der uil-
gaven aan te brengen onder de ru
briek vernieuwing en uitbreiding fa
briek en werktuigen, reparatie aan
de oven No. 3 en inbouw van den
oven No. 2 en No. I 1" 6000, waardoor
de begrooting in ontvang en uitgaaf
op een gelijk bedrag van f 67117.18
sluit.
De voorzitter steil eerst dc gcld
lcening aan de orde.
Dc lieer Boone vraagt, hoe de ge
meente geld kan leenen, waar zij
zelve van anderen leent. Maar dit
daargelaten, zou hjj wel willen weten,
waarom op de bcgrooling voor 1915
geen gelden voor dc nu te verrichten
werken zijn uitgetrokken.
De voorzitter: De gasfabriek mag
niet anders leenen dan bij de ge
meente. En als wij geld noodig hebben
kunnen wij bel van hel Grootboek
nemen. Over het andere punt zal de
voorzitter der Gascommissie den vo
rige» spreker inlichten.
De heer Koopman geeft, na uitge
weid le hebben over de linantiëele
kwestie, de reden op, waarom bij de
begrooling geen gelden voor dc nu tc
verrichten werken zijn uitgetrokken.
Fn die reden is eenvoudig deze, dat
plotseling de ovens het hebben be
geven. Vandaar, dat de directeur ons
niet kan waarschuwen. Voor hem
zeiven was dit een raadsel. Spreker
herinnert er aan, dal in 1.915 'n groote
vernieuwing geweest is. Maar op een
gegeven oogenblik zijn 'n paar ovens
ingestort. En deze ovens zijn nog
niet vernieuwd kunnen worden, om
dat de materialen, hiervoor benoo-
digd, nog niet uit Duilschland zijn
afgekomen.
De lieer Boone is na deze toelich
ting voldaan.
Hierop werd met algemeene stem
men besloten ten behoeve van de
gasfabriek een gcldleening van f 6000
laan te gaan.
Goedgekeurd wordt vervolgens liet
voorstel der commissie voor de gas
fabriek lot wijziging der begroeiingen
van de gasfabriek voor 1915 en 1914.
Hel verslag, de rekening, de balans,
de winst- en verliesrekening, dc in
ventaris en hel rapport over de gas
fabriek over 191-1 werden in handen
'gesteld van een commissie, beslaande
uit dc heeren Timmerman, Gelder-
man en Polvliet.
Benoemd werden:
a. toL lid der plaatselijke school-*
commissie, na herstemming met me
vrouw Unger, mevrouw Gouverneur?
Buijze;
lol lid der distriets-comniiésie
voor het Fonds ter aanmoediging en
ondersteuning van den Bewapenden
Dienst in de Nederlanden, Ier voor
ziening in de vacature, ontslaan door
liet bedanken van den heer C. de
Looze, de lieer H. G. Krom. Mede
aanbevolen was de heer,R. J A. L'agas.
Hiermede waren de agenda afgc-
loopcn.
De voorzitter deelt mede, dat als
nog ingekomen is een schrijven van
den héér Swarfból, vroeger gemeente-
bouwmeester alhier, llians directeur,
der gemeen te-werken le Batavia,
waarin li ij met betrekking lot den
weg naar de nieuwe mest faalt ver
klaarde niet verantwoordelijk te kun-
nei) worden gesteld voor den slech
ten toestand van dien weg, daar hij
reeds vertrokken was, toen die weg
werd aangelegd. De voorzitter be
vestigde dit.
De heer Timmerman klaagt voor
eerst dat, nu de prijzen der cokes
verhoogd zijn tot 75 cent, dit niet
vooraf gepubliceerd is, en ten tweede,
dal men grove cokes te nuis krijgt,
terwijl men geklopte cokes besteld
lieeft.
De heer Gelderman verschijnt ter
vergadering.
Do heer Boone was cokes gaan
bestellen, en vernam toen, dal de
prijs er van was opgeslagen. De
cokes zijn nu op. Hij acht l noodig,
dat in dezen abnormale» tijd de ver
koop van cokes naar buiten wordt
stop gezet. Spreker vreest, dat wij
in den winter groot gebrek aan cokes
zullen hebben. Hij geelt in overwe
ging deze zaak ernstig te overdenken.
I)e heer Koopman deelt mede, dat
de directeur naar Den Haag is, ter
bijwoning van een vergadering van
induslriëelen, ter behandeling van
ecu van de kolen commissie uitgaand
voorstel ter voorbereiding van maat
regelen voor de kolenreserve. Men
moei nu de terugkomst van den
directeur afwachten, teneinde lo
hooren, wat op die vergadering be
sloten is, en in verband daarmede te
handelen.
Er waren, zegt spreker, zoovele
en zoo groote bestellingen van cokes
in den taaisten tijd, dat de gascom
missie tot verhooging van de cokes-
prijzen besloten heeft, teneinde tegen
den stroom van bestellingen 'n dam
op te werpen. Naar builen worden
geen cokes geleverd. «Wij kunnen dat
echter alleen tegengaan, als wij den
kolenleveranciers geen cokes meer
leveren. Onze voorraad is nu op.
•Ware vooraf gepubliceerd geworden,
dat de cokesprijs zal verhoogd wor
den, dan ware een ieder nog met 'n
bestelling gekomen, en wij zouden
geen handen genoeg gehad hebben
om Ie helpen. De directeur wilde
met 'n dubbeltje in eens verhoogen.
Spreker wilde slechts een verhooging
van vijf cents. Dal onder de geklopte
cokes zooveel groote stukken gevon
den zijn, ligl aan de machine, die,
omdat zij stuk is, niet goed werkt.
De voorzitter zegt, dal dc gascom
missie hesluiten kan aan de kolen-
handelaren* cokes te leveren, onder
voorwaarde, dal zij deze niet naar
buiten verknopen.
De heer Doeleman: Wanneer wij
aah de kolen handelaren, geen cokes
meer leveren, dan zal daarvan het
gevolg wezen, dat wij concurrentie
zullen krijgen, wanl dan zullen de
kolenhandelaren van buiten cokes
betrekken, hetgeen voor dc fabriek
schadelijk is, omdat zij met de cokes
blijft zitten en de gasprijs verhoogd
moet worden.
De voorzitter: Het ligt op den weg
van de gascommissie te onderzoeken,
welke maatregelen in dezen abnor
male» tijd genomen moeien worden.
Men late het aan de gascommissie
over.
De heer Koopman: Als beginsel is
aangenomen, dat men zooveel moge
lijk moei trachten van de nevenpro
ducten le maken, opdat hel hoofd
product, het gas, niet duurder wordt,
in sommige gemeenten heeft men
den gasprijs verhoogd. Breda heeft
den gasprijs met 3 cent verhoogd. In
Middelburg is de gasprijs 9 of 10 cl.
Fr was een lijd, dal wij door de
cokes niet konden doorkomen, zoo
groote voorraad lag er opgestapeld.
Wij hebben wel gezeten met 3000 a
