ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE. Maandag 29 December 1913. Nieuwjaarswenschen EERSTE BLAD. RECLAMES. (Z Ierlkzeeschc C o u r a n t). ABONNEMENT. De abonnementsprijs ran dit bladdat iederen MAANDAG, WOENSDAG en VRIJDAG verschijnt, is voor Zierikzee f 1,30, voor alle andere plaatsen in Nederland f 1,60 per 3 maanden. Afzonderlijke nummers 6 cent. Voor het buitenland, verzending ééns per week, f 10 per jaar bjj vooruitbetaling. 70ste JAARGANG, No. 9485. Directeurs A. J. DE LOOZE Jr. Uitgever-Hoofdredacteur A. FRANKEL. Redacteur s J. WAALE. ADVERTENTIE N. Van 13 regels 30 cta meerdere regels 10 ets. Bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Het tarief hiervoor is aan het bureau verkrijgbaar. Groote letters worden naar plaatsruimte berekend. De inzending moet geschieden des Maandags-, Woensdags- en Vrijdagsmiddags uiterlijk 2 Dit nummer bestaat uit twee bladen. 1-5 regels 75 ets. Elke regel meer 15 ets. Met het oog op het a.8. Nieuwjaar worden de lezers weder attent gemaakt op de goedkoope aanbieding van bedrukte Naamkaartjes door de Firma R. W. J. OCHTMAN Papiermagazijn, BV Appelmarkt. BERICHT. Zij, die zich met I Januari a s. op ons blad abonneeren, ontvangen de tot dien datum verschijnende nummers GRATIS. De Directeur, A. J. DE LOOZE Jr. Wij herinneren onzen lezers, dat de gebruikelijke Nieuwjaarswenschen voor den prijs van 35 cents A contant in ons blad worden opgenomen. Het no. van 1 Januari 1914 wordt des Donderdagsmorgens hier ter stede bezorgd; tevens wordt zorg gedragen, dat dit op dien morgen door geheel Schouwen, Duiveland, Tholen, St.-Filipsland, Noord- en Zuid-Beve land wordt ontvangen. De inzending der adverlentièn voor dat no. bestemd kan geschieden tot Woensdag 31 December uiterlijk des namiddags 3 uur. De Directie. Uit Stad en Provincie. Zierikzee29 Dec. Gisterenavond hield de Federatie der S. D. A. P. in het Hotel „De Faam" alhier een openbare vergadering. De voorzitter, de heer Van der Doe, opende de Hink bezette vergadering met de mededeeling, dat niet, zooals aan gekondigd was, de heer H. Spiekman als spreker zou optreden, maar de heer De Roode, de Kamerverslaggever van Het Volk. Deze, besprekend den huidigen politieken toestand, zeide, dat er voor de S. D. A. P. dit jaar grootelijks reden van tevreden heid was. Het algemeen kiesrecht toch, waarvoor zijn partij zestien jaren ge streden heeft, is op weg. Dit ministerie wenscht door grondwetsherziening tot algemeen kiesrecht te komen. De Minister- President, Cort van der Linde, heeft, toen hij nog professor te Groningen was, -geschreven, dat men het kiesrecht aan het volk moest geven, zoodra het er om vraagt. Het is nu op marsch. Wie kan het tegenhouden? Slechts één man, en deze is Dr. Kuyper. Hij, lid van de Eerste Kamer, kan met de reaction- naire meerderheid in dit Staatslichaam een begrooting, of andere belangrijke voorstellen, of het voorstel tot Grond wetsherziening verwerpen. Dit is de donderwolk boven den horizon van dit ministerie. Kuyper laat het algemeen 1 kiesrecht koud, omdat er voor zijn partij geen profijt van te halen is. Uitdrukke lijk heeft hij verklaard tot de Grond wetsherziening niet mede te werken, zoolang aan zijn eisch op het stuk van het onderwijs in de Grondwet niet wordt toegegeven. En die eisch is, dat de bizondere school regel en de openbare school aanvulling wordt. Het zenden van kinderen naar de openbare school moet een smaad voor de ouders worden, heeft hij gezegd. Maar nu heeft Cort van der Linde, behalve het algemeen kiesrecht door Grondwetsherziening, op zijn program ook gezet bevrediging in de schoolpolitiek. De school vrede is volgens spreker niet te verkrijgen. Na een strijd van een halve eeuw leggen de partijen, die nog fel tegenover elkander staan, de wapens néér. Bovendien de bizondere school neemt nog voortdurend in groei toe. De grief is, dat de bizondere school slechts ten deele uit de openbare kas betaald wordt, terwijl de kosten der openbare school geheel uit die kas be streden worden. Nu is Cort van der Linde er op uit om deze grief weg te nemen. Kuyper echter handhaaft zijn eisch, en ontraadt daarom, in de Staats commissie, welke voor een compromis in den schoolstrijd in uitzicht is gesteld, zitting te nemen. Mr. Loeff, de leider van de Katholieke partij, Lohman, de aahvoerder van de Christelijk Historische groep en de gewezen Minister-President Heemskerk zijn daartegen in opstand gekomen. Dat noopt Dr. Kuyper bakzeil te halen. Hierdoor is het gevaar, dat de clericalen het Grondwetsherzieningswerk onmoge lijk zullen maken, verminderd. Hierop weidde spreker uit over den strijd, die door de S. D.-A. P. voor het algemeen kiesrecht gevoerd is. Hij her innert aan het volkspetitionnement en de roode Dinsdagen, die meer dan 20000 manifestanten naar Den Haag brachten, aan de vroegere houding der Unie-libe ralen ten opzichte van 't algemeen kies recht, en de aan de daardoor veroorzaakte afscheiding der vrijzinnig-democraten. Eerst later verklaarden zich de liberalen er voor. De vrije liberalen echter wilden alleen het algemeen stemrecht, wanneer als tegenwicht daartegen aan de Eerste Kamer het recht van amendement ge geven werd. Wat het vrouwenkiesrecht betreft, nog duizenden arbeiders, vooral in Brabant, zijn uit vooroordeel daartegen, alhoewel zij voorstanders zijn van het algemeen mannenkiesrecht. Bij de burgerlijke par tijen van alle richtingen zijn velen vóór 't vrouwenkiesrecht in dien zin, dat zij het alleen aan de dames willen toe kennen teneinde zoodoende een tegen wicht te kunnen vormen tegen het algemeen mannenkiesrecht. Wij socialisten echter willen óf geen vrouwenkiesrecht óf algemeen vrouwenkiesrecht. Deze regeering wil de belemmering in de Grondwet ten opzichte van 't vrouwen kiesrecht wegnemen, en wil niet, dat welstand het richtsnoer zal wezen voor de toekenning van dat recht. Dat het staatspensioen gekomen is, is in hoofdzaak volgens spreker te danken aan de actie van de S. D. A. P. Nu wil elke partij de eer de f 2 aan de arme oudjes te hebben verschaft, zich toe rekenen. Spreker noemt tal van vrijzinnigen op, die vroeger tegen staatspensioen gekant waren en citeert wat zij dienaangaande gesproken of geschreven hebben. Toen in Engeland het Staatspensioen werd ingevoerd, nam de beweging er voor hier te lande hand over hand toe. Met het oog op die beweging hebben de vrijzinnigen dit beginsel aanvaard. Uit politieke berekening, om winst te behalen, hebben de concentratiemannen in hun program een stukje Staatspensioen gegeven, maar het is vastgeklonken aan de gesubsidieerde vrijwillige verzekering. Bij de herstemmingen heeft de S. D. A. P. aan de candidaten haar eischen ook op dit punt gesteld. Zij verlangde, dat de candidaten zouden zijn voor een zoo spoedig mogelijke uitbreiding van het staatspensioen. En 't is aan de S. D. A. P. te danken, dat algemeen kiesrecht en uitbreiding van het staatspensioen thans op de Ministertafel liggen. Na de pauze zette de heer De Roode zftn rede voort. Ter wille van de ruimte moeten wij ons bekortenen zullen wij daarom slechts het voornaamste aan stippen. Spreker maakte er gewag van, dat Goeman Borgeains zoo verontwaardigd was, toen Talma het bekende amendement van Duijs overnam, en vestigde den in druk, alsof Goeman Borgesius tegen dat amendement gekant was. Voorts besprak hij het reeds bij den Raad van State ingediende wetsontwerp van Treub waarbij de bedeelden van het staatspen sioen worden uitgesloten, wat door spreker terecht werd afgekeurd. Uitvoerig werd door hem ten slotte het militaire vraagstuk besproken, en het standpunt, dat ten opzichte daarvan door de S. D. A. P. werd ingenomen. In ver band daarmede behandelde hij de porte feuillekwestie. Hij beschuldigde de liberalen, dat ook zij, in stede van te bezuinigen, de militaire uitgaven hooger opdryven. Hy meende, dat door korter oefeningstyd en verminderd contingent veel bespaard zou kunnen worden, wat aan sociale doeleinden ten goede zou kunnen komen. Met een krachtige op wekking zich bij de S. D. A. P. aan te sluiten, besloot hij zijn toegejuichte rede. Van de gelegenheid tot debat werd door den heer Frankel gebruik gemaakt. Deze merkt op, dat van liberalen, waartoe hij zelf ook behoort, reeds lang voor het algemeen kiesrecht geijverd hebben, al geeft hij ook gaarne toe, dat een voortstuwende kracht van de sociaal democraten in deze is uitgegaan. Dat men het algemeen stemrecht niet vroeger heeft ingevoerd, is een gevolg ook van de omstandigheid, dat elke idee eerst bij het volk moet groeien, alvorens haar in de wet te belichamen. Wat het vrouwenkiesrecht betreft, debater is daarvan een voorstander. Maar hij zou toch huiverig zijn nu reeds alge meen vrouwenkiesrecht in te voeren. De meeste vrouwen toch zijn er onverschillig voor, zoodat de tijd daarvoor niet ryp is, al erkent hij ook, dat aan alle vrouwen uit een rechtsoogpunt het kierecht toe komt. Hij zou liet wenschelijk achten, dat, wanneer de poorten der Grondwet voor invoering van vrouwenkiesrecht ont grendeld zijn, de wetgever begon aan de ontwikkelde vrouwen het kiesrecht te verleenen. Ten aanzien van het Staatspensioen herinnerde debater aan de actie van den Bond voor Staatspensionneering, waarvan de geachte spreker slechts ter loops heeft melding gemaakt. Aan die actie is het te danken, dat er een kentering gekomen is in de publieke opinie. Dat de liberale voormannen van tegen standers in voorstanders van Staatspen sionneering zijn veranderd, is in de allereerste plaats toe te schrijven aan de omstandigheid, dat het uiterst conserva tieve Engelsche volk er niet voor terug gedeinsd is het Staatspensioen in te voeren. Dat stemde velen tot ernstig nadenken. En daarbij kwam, dat de strooming voor het beginsel van Staats pensionneering door schier geheel ons land haar invloed krachtig liet gelden. Het gaat dus niet aan te beweren, dat de liberalen uit politieke berekening tot het Staatspensioen bekeerd zijn. Toen zij inzagen, dat het Staatspensioen recht vaardiger en beter was dan de dwang verzekering, verklaarden zij zich vóór het Staatspensioen. Debater maakt spreker opmerkzaam, dat de socialisten aanvankelijk voor stonden het staatspensioen voor de loon arbeiders, terwijl de Bond voor Staats pensionneering het wilde toegekend zien aan alle ouden van dagen, die het noodig hebben. Het ruimere beginsel hebben de socialisten eerst van den Bond voor Staatspensionneering overgenomen, wat later in zijn repliek door den geachten spreker erkend werd. Ten slotte nog dit. De heer Goeman Borgesius was zoo verontwaardigd over de houding van Talma, toen deze het bekende amendement van Duijs overnam, omdat de coalitie steeds gezegd had de kosten tot uitvoering der wet te zullen vinden uit de Tariefwet. Hij was echter niet tegen het amendement. Men sla op het 80ciaal-demokratische handboekje voor de verkiezingen van 1913) door J. H. Schaper. Daar staat op bladz. 427 woor delijk het volgende: „mr. Borgesius verzette zich dwaselijk daartegen, ofschoon hij erkende vóór het amendement te zullen stemmen". En hij heeft dan ook vóór het gewij zigd artikel 369 gestemd, De spreker repliceerde. In zijn repliek viel hy inzonderheid het door den de bater voorgestaan beperkte vrouwen kiesrecht aan en verdedigde uitvoerig het algemeen kiesrecht voor de vrouw.. Met een woord van dank aan spreker en debater, sloot de voorzitter de ver gadering. Den 19den Jan. e.k. hoopt de heer D. Mulder, hoofd der Chr. Sohool alhier, den dag te herdenken, waarop hy nu 40 jaar geleden geïnstalleerd werd als hoofd der Chr. School te Dinteloord. Na een verblyf van 6 6 jaar aldaar werd de heer Mulder tot hoofd der Chr. school te dezer stede benoemd, zoodat hy nu reeds lange jaren aan dezelfde school mag arbeiden. Wie den heer Mulder kent, weet, dat geen arbeid hern te zwaar valt, dat zyn werkzaamheid zich niet alleen tot zyn school heeft beperkt, doch dat hij zyn krachten voor een niet gering deel heeft gegeven aan de Christelijke actie op velerlei terrein. Als opziener der Geref. Kerk, als hoofdbestuurder van Jachin, als voorzitter der Centrale Anti- Revol. Kiesvereeniging, staat de jubilaris al jaren lang met eere bekend. Hy be hoort nog tot de laatsten der oude voortrekkers, die de hitte des daags en de koude des nachts gekend hebben. Klein salaris, groote klassen, veel werkuren, vroeger vaak van 7 uur 's rnorgeDS tot 5 uur 's avonds. Al wenschte de heer Mulder zelf liever, dat deze dag onopgemerkt voorbijging, vooral nu het gemis van zyn gade een schaduw op zyn vreugde werpt, toch heeft zyn langdurige werk zaamheid op schoolterrein en op ander gebied er recht op ook eens in het openbaar gewaardeerd te worden. Op een vergadering, 27 Dec. in het Volkskoffiehuis gehouden, is het Voorloopig Comité van het Volkspetition nement voor Plaatselyke Keuze omgezet in een definitief. Het vaste comité is nu als volgt samengesteldde heer Perrels, voorzitter mej. A. C. Vooren, tijdelijk secretares; de heer ds. Gouverneur, penningmeester en verder jonkvr. Schuurbeque Boeye, mevr. De JonghStark, mej. Moeliker, mej. J. Vooren en de heeren Brons, v. Duin, Matthysse, Pol vliet, Van Rhoon, Romraers en M. de Vos. Genoemd Comité stelt zich voor oogen in de verschillende plaatselijke bladen artikelen te schrijven, teneinde daar nader uiteen te zetten, wat Plaatselijke Keuze (Local Option) eigenlijk beteekent en het doel, dat er mee wordt beoogd. Ook zal zooveel mogelyk propaganda lectuur worden verspreid en in een openbare vergadering nogmaals het doel van de „Plaatselijke Keuze" worden uiteengezet. Betreffende het doodschieten van F. Dieleman te Zaamslag door den ge meenteveldwachter aldaar, meldt men ons nader Vrijdagavond zijn meerdere personen door overklimming op het erf van den veldwachter gekomen. De voorbeur van diens woning was niet afgesloten. Door die deur is Dieleman de woning binnen gegaan en heeft zich door de woonkamer toegang verschaft tot het slaapvertrek waar van Petergem, de veldwachter en zyn vrouw zich juist ontkleed hadden en gereed stonden zich te bed te begeven. Dieleman had een bizonder groot mes in de hand en stak daarmede verschillende malen naar den veldwachter, waarbij deze wel in zijn onderkleeren werd ge sneden, doch zelf niet geraakt werd. Al worstelend met zijn aanvaller gelukte het den politieman over dezen heen zijn revolver van een plank te nemen; uit zelfverdediging loste hij een schot en trof Dieleman in de hartstreek, waarop de dood bijna onmiddellijk intrad. Zaterdag was het parket uit Middelburg ter plaatse tot het instellen van een onderzoek. Het lijk van den verslagene werd Zondag naar Middelburg vervoerd en aldaar gerechtelijk geschouwd. De verhouding tusschen den veldwachter en de dorpsbewoners moet verre van goed zyn en reeds meermalen waren be dreigingen tegen hem geuit. Zaterdag zijn twee kasten, geladen met kolen, op de Vondelingen omhoog gevaren, zoodat zij op de platen bleven vastzitten. Beide schepen zyn gebroken, De schipper Van Duivendijke heeft uit één dier schepen kolen gelost, en is met een lading in de haven alhier binnengeloopen. Met ingang van 1 Januari 1914 is bij het personeel der visschery-politie op de Zeeuwsche StroomeD, bevorderd tot schipper 3e klasse, F. Durinck, aan boord „Sperwer" alhier, thans knecht le klasse. Noordgonwe. Alhier genieten 27 oudjes de ouderdomsrente; drie aanvragen zyn afgewezen. St-Fllipslaiid, 27 Dec. Alhier zyn aan gespoeld verschillende luiken en andere scheep8deelen, waarschynlyk afkomstig van een in den stormachtigen nacht van heden in nood verkeerd hebbend of verongelukt vaartuig. PREDIKBEURTEN. Woensdag 31 December 1913 en Donderdag 1 Januari 1914. Zierikzee. Geref. kerk. Oudejaar, 's Avonds zes ure, (ds. Sybesma. Nieuwjaar. 'sVoorm. tien ure, idem. Chr.-Geref. Kerk. Oudejaar, 's Avonds zes ure, ds. Wisse. Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Oud-Geref. Gemeente, Breestraat. Oudejaar, 's Avonds half zeven ure, Leeskerk. Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Evangelisatie Jeruël. Oudejaar, 's Avonds acht ure, Gewone dienst. Nieuwjaar, 's Voorm. tien ure, idem. Kerkwerve. Herv. Kerk. 's Avonds half zeven ure, ds. Blankert. Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Serooskerke. Herv. Kerk. Oudejaar, 's Avonds zes ure, ds. Adriani. Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Burgh. Geen opgaaf ontvangen. Renesse. Herv. Kerk. 30 Dec. 's Avonds half zeven ure, ds. v. d. Nieuwenhuizen. Nieuwjaar. Geen dienst. NoordweUe. Herv. Kerk. Oudejaar, 's Avonds zeven ure, ds. v. d. Nieuwenhuizen. Nieuwjaar. Geen dienst. Haamstede. Herv. Kerk. Oudejaar, 's Avonds half zeven ure, ds. Japchen (collecte fonds noodl. kerken en personen). Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Geref. Kerk. Oudejaar, 's Avonds halfzeven ure, ds. Brouwer. Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Oud-Geref. Kerk. Oudejaar, 's Avonds zes ure, Leeskerk. Nieawjaar. Geen dienst. Eikerzee. Herv. Kerk. Oudejaar, 's Avonds half zeven ure, ds. Straatsma (collecte voor noodlijdende kerken en personen). Nieuwjaar. 'sVoorm. half tien ure, idem. Geref. Kerk. Oudejaar, 's Avonds half zeven ure, ds. Kok. Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Brouwershaven. Herv. Kerk. Oudejaar, 's Avonds zes ure, dr. Proost. Nieuwjaar. Geen dienst. Geref. Kerk. Oudejaar, 's Avonds zes ure, ds. Mejjer. Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Zonnemaire. Herv. Kerk. Oudejaar, 's Avonds half zeven ure, ds. De Leur (extra-collecte). Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Geref. Kerk. Oudejaar, 's Avonds half zeven ure, ds. Hoek. Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Noordgouwe. Herv. Kerk. Oudejaar, 's Avonds zes ure, ds. Gouverneur van Zierikzee. Nieuwjaar. Geen dienst. Drelsehor. Herv. kerk. Oudejaar, 's Avonds zes ure, ds. v. d. Griend. Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Ouwerkerk. Herv. kerk. Oudejaar, 's Avonds zes ure, ds. Snelhlage. Nieuwjaar. 'sVoorm. tien ure, idem. Nieawerkerk. Herv. Kerk. Oudejaar, 's Avonds zes ure, ds. v. d. Linden. Nieuwjaar, 's Voorm. tien ure, idem. Geref. Kerk. Oudejaar, 's Avonds zes ure, Leeskerk. Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Oud-Geref. Kerk. Oudejaar, 's Avonds zes ure, Leeskerk. Nieuwjaar. 'sVoorm. tien ure, idem. Oosterland. Herv. Kerk. Oudejaar, 's Avonds half zeven ure, dr. Weeda. Nieuwjaar. 'sVoorm. half tien ure, idem. Geref. Kerk. Oudejaar, 's Avonds zes ure, ds. Staal. Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Slrjansland. Herv. Kerk. Oudejaar, 's Avonds zes ure, ds. Peter (orgelcollecte). Nieuwjaar. 'sVoorm. half tien ure, idem. Brnlnisse. Herv. Kerk. Oudejaar, 's Avonds half zes ure, ds. Waardenburg. Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Geref. Kerk. Oudejaar, 's Avonds half zes ure, ds. Taal. Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Geref. Gemeente. Oudejaar, 's Avonds half zes ure, ds. Makkenze. Nieuwjaar, 's Voorm. negen ure, idem. Oud-Geref. Kerk. Nieuwjaar, 's Voorm. negen ure, Leeskerk. Dinsdagavond 6.15 ure, ds. Boone van St.- Filipsland. Evangelisatie. Oudejaar, 's Avonds half zes ure. Gewone dienst. Nieuwjaar. 'sVoorm. half tien ure, idem. St.-Filipsland en Tholen. St.-Filipsland. Herv. kerk. Oudejaar, 's Avonds half zes ure, ds. Loran (bev. van ouderling en diaken). Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Oud-Geref. Kerk. Oudejaar, 's Avonds half zes ure, ds. Boone. Nieuwjaar, 's Voorm. negen ure, idem. Tholen. Herv. kerk. Oudejaar, 's Avonds zes ure, ds. Van Asch van Oud-Vossemeer. Nieuwjaar. Geen dienst. Geref. kerk. Oudejaar, 's Avonds zes ure, ds. L an ting. Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Geref. Gemeente. Oudejaar, 's Avonds zob ure< Leeskerk. Nieuwjaar. 'sVoorm. half tien ure, idem. St.-Maartenadtyk. Herv. kerk. Oudejaar, 's Av. half zeven ure, ds. Den Oudsten. Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Oud-Geref. Gem. Oudejaar, 's Avonds half zes ure, Leeskerk. Nieuwjaar, 's Voorm. half tien ure, idem. Poortvliet. Herv. kerk. Oudejaar, 's Avonds zes ure, ds. Klomp.

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1913 | | pagina 1