ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE.
Woensdag 30 April 1913.
Tweede Blad.
Keuring der ioktontneii der V. P. N.,
NIEUWSTIJDINGEN.
De Balkan-oorlog.
Uit Stad en Provincie.
(Z ierikzeesche
Cour a ii t
ABONNEMENT.
De abonnementsprijs van dit bladdat iederen
MAANDAG, WOENSDAG en VRIJDAG verschijnt, is
voor Zierikzee f 1,30, voor alle andere plaatsen in
Nederland f 1,00 per 3 maanden.
Voor het buitenland, verzending dens per week,
10 per jaar bij vooruitbetaling.
69ste JAARGANG. No. 9382.
DirecteurA. J. DE LOOZE Jr.
Uitgever-Hoofdredacteurs A. FRANKEL.
Redacteur: J. WAALE.
ADVERTENTIE N.
Van 13 regels 30 ets., meerdere regels 10 ets.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
De inzending moet geschieden des Maandags-,
Woensdags- en Vrijdagimiddags uiterlijk 2 urej
Montonogro en do mogend heden.
CETTINJE, 28 April. De gezanten der
mogendheden overhandigden de gemeen
schappelijke nota, waarin geëischt, wordt
dat Skoetari zal worden ontruimd, maar
de Montenegrijnsche regeering veront
schuldigde 'zich met te zeggeD, dat zij
't thans niet in overweging kon nemen,
op grond, dat het Grieksch-Orthodoxe
Paaschfeest gevierd werd.
AMERIKA.
Vrijdagavond is de nieuwste en grootste
wolkenkrabber van New-York feestelijk
ingewijd. President Wilson zal in het
Witte Huis op een knopje drukken en
daardoor 't electrisch licht ontsteken in
de 80.000 ballons, die de lokalen van dit
handelsgebouw verlichten. Vice-president
Marshall, senatoren, enz. zullen deel
nemen aan een feestmaal, dat aan den
architect wordt aangeboden in de zalen
van de 27ste verdieping, dat is op een
étage ter halver hoogte van het gebouw.
Het monster van yzer en steen kost
18.000.000 gulden, is 250 meter hoog,
omvat 20.000 ton staal en wordt „be
stegen" door raiddel van 36 liften. De
bouw heeft 2J jaar geduurd.
DUITSCHLAND.
De Imperator" van de Hamburg-—
Amerika-lyn, het grootste stoomschip in
den trans-atlantischen dienst, is waar-
schynlyk Vrijdag's top stapel gezet, of
anders is de bouwmeester met zijn ont
werpen op een Vrijdag begonnen, zullen
bygeloovige Hamburgers wel veronder
stellen nu het schip binnen één week
tyds reeds door twee ongevallen getroften
is. Eerst is het in de Elbe aan den grond
geraakt en Vrydag heeft aan boord een
ontploffing plaats gehad, waar helaas
menschenlevens door verloren zyn. Een
der werklieden aan boord had zyn
sigarenopsteker met benzine gevuld uit
een der vaten die zich aan boord bevon
den. Hy brandde zich, by het ontsteken,
de vingers, en wierp het brandende ding
weg. Daardoor vloog het houten omhulsel
van een bezine-bus in brand en eenige
arbeiders snelden toe om de bus buiten
gevaar te brengen, maar juist toen had
een ontploffing plaats waardoor niet
minder dan 8 man getroffen werden. In
het ziekenhuis te Cuxhaven, waarheen
zij \jhngs vervoerd werden, zyn reeds
twee gewonden gestorven, terwijl nog
3 man in levensgevaar verkeeren. Een
af deeling van het Roode Kruis heeft
zich aan boord van het schip begeven
om de vele licht gewonden daar te ver
binden.
NEDERLAND.
Utrecht, 28 April. Al weder heeft een
ernstig ongeluk plaats gehad in de Ned.
Pyrotechnische Fabriek, meer bekend
onder den naam van vuurwerkfabriek,
aan den Blauwkapelschen w,pg alhier.
Eenige werklieden waren daar Zaterdag
ochtend bezig met het vervaardigen van
vuurwerkstukken, toen door wrijving
plotseling een ontploffing ontstond; de
beide mannen, die hier aan het werk
waren, werden deerlyk verwond, één
door glasscherven in het gezicht, de
ander véél ernstiger, aan hoofd, beenen
en onderlyf.
Met den zieken-auto der gemeente
werden de slachtoffers naar de Rjjks
Klinieken vervoerd. De toestand van den
zwaar getroffen werkman werd be
denkelijk geacht.
8-Oravenhage, 30 April. Omtrent de
misdaad Vrijdagavond in de van Merlen-
straat in Den Haag gepleegd, wordt nog
het volgende vernomen door Het Vad
By den dader moet reeds in de laatste
dagen het voornemen hebben bestaan
zyn verloofde van het leven te berooven.
Het is niet onwaarschyulyk dat hy zijn
plan reeds Donderdag, toen hy met het
meisje een fietstochtje naar den Deyl
ondernam, heeft willen volvoeren, maar
er toen, met het oog op het drukke
verkeer, op den Leidschen weg, heeft
van afgezien. Vaststaat dat hy voor
eenigen tijd een revolver heeft gekocht
in het Warenhuis in de Spuistraat; dat
hy die revolver Zaterdag j.l. bij zich
heeft gestoken, met het voornemen om
het meisje te dooden, wanneer de ge
legenheid zich voor hem voordeed.
Van L. is Vrijdagavond om zeven
uur uit zyn woning te Leiden gegaan
en per Hollandsche spoor naar den Haag
vertrokken. Op het stationsplein nam hij
lijn 12, stapte op het Regentesseplein
uit en is toen regelrecht naar de woning
zyner verloofde gegaan.
Gelyk bekend, is hy daar door zijn
meisje opengedaan, nadat zy aan haar
huisgenooten zich verrast had getoond
over de komst van L., dien zij gisteren
avond niet verwachtte.
Het meisje moet in het portaal den
jongen man. zeggende „Geb. (verkorting
voor Gerhardus) kom je boven" hebben
uitgenoodigd haar te volgen.
Van L. heeft dit toen kortaf geweigerd
en moet op hetzelfde oogenblik der
weigering het revolverschot hebben ge
lost, waardoor zyn slachtoffer doodelyk
werd getroffen. De dader is na het plegen
van zyn misdaad per spoor naar Leiden
teruggekeerd, waar by te halftien zijn
vader in de ouderlyke woning aantrof.
Eerst na een uur kwam een telegram
uit Den Haag, waarin „een ernstige ziekte"
van het meisje werd geroeid met verzoek
om onmiddellijke overkomst. Vader en
zoon hebben toen aanstonds aan dit
verzoek voldaan, en zich per trein her
waarts begeven. De jongeman heeft
tijdens de reis blijkbaar tegenover zyn
vader over zyn daad het stilzwijgen
bewaard. Bij zyn thuiskomst heeft hy
zich verkleed.
Althans, toen hy tegen middernacht
in de van Merlenstraat kwam, droeg hij
een winterjas en fantaisie-hoedniet de
regenjas en pet, die hy aan had, toon
hy het misdrijf pleegde.
Van L. deed bij zyn komst zeer
zonderling en staarde voortdurend voor
zich uit. Het bleek dat hy een revolver
in den achterzak van zijn pantalon droeg
welke revolver hy op verzoek afgaf.
De revolver was nog van alle patronen
voorzien, zoodat hij na op straat de
leege huls te hebben weggeworpen, in
Leiden thuiskomende, vermoedelijk een
nieuwen kogel in het wapen heeft gedaan.
De dader was 1£ jaar met het meisje
verloofd en dit is zeker duidelijk
gebleken nooit is er tusschen beiden
iets onaangenaams voorgevallen, zeer
waarschijnlijk ook niet in de laatste
dagen. Hy heeft met groote beslistheid
geweigerd vooralsnog het motief voor
zyn daad op te geven.
Men schrijft ons:
Antwerpen, 19 April 1913.
De algemeene werkstaking is, tot
algemeene voldoening, nog al spoedig
afgeloopen.
De Kamer heeft met algemeene stem
ming een dagorder aangenomen, waarin
zy hare goedkeuring uitdrukte over de
uitleggingen door het kabinets-hoofd
gegevenen met groote meerderheid hare
afkeuring te kennen gegeven over de
algemeene werkstaking.
Het socialistisch congres besloot daarop
tot herneming van het werk.
Er zal dus binnenkort eene commissie
benoemd worden, die de kieskwestie zal
bespreken, voor betgeen de gemeente
en provincie-kiezingen betreftwaarschijn
lijk zal zij er ook toe komen haar
gedachte te doen kennen over eene her
ziening der kieswetten voor de Kamer
en den Senaat.
Het einde der staking werd dus door
de overgroote meerderheid der bevolking
met vreugde begroet; want ofschoon zij
verre van algemeen was nauwelijks
een derde van het getal werklieden nam
er deel aan toch was, vooral in het
Walenland de nijverheid grootendeels
gestremd en leed de handel ook te
Antwerpen groote schade. Men was ook
ongerust, dat alles niet vreedzaam zou
afloopen. Dauk aan de voorzorgsmaat
regelen door de overheden genomen, werd
de orde niet gestoord. Men moet echter
ook aan de stakers de eer geven, door
hunne kalme en vreedzame houding bet
optreden der openbare macht te hebben
voorkomen.
Wel aardig is het nu de dagblad on
der verschillende politieke partijen te
lezen. Allen, zonder onderscheid, roepen
victorie; elk hunner wenscht zijn partij
geluk met de behaalde overwinning.
Volgens de regeeringsbladen hebben het
ministerie en de meerderheid niet toe
gegeven aan den dwang der socialisten;
de liberale bladen schrijven den goeden
uitslag toe aan de redevoeringen hunner
vertegenwoordigers iij de Kamer; en de
socialisten houden slaande het ministerie
gedwongen te hebben een eersten stap
te doen op den weg, die tot Grondwets
herziening en als gevolg daarvan tot
zuiver algemeen stemrecht moet voeren.
Dat liet daartoe eenmaal komen zal
is niet te betwijfelenhet thans bestaande
kiesstelsel kan niet behouden worden.
Maar of die herziening wel zoo spoedig
volgen zal als de socialisten het voor
spellen, is minder waarschijnlijk. Aan
hunne wenschen toch kan slechts gehoor
verleend worden, wanneer zij den wettigen
weg blijven bewandelen en door hunne
gematigde en vreedzame houding bewijs
geven een regeeringspartij te kunnen zijn.
Helaas! de hevige redevoeringen der
leiders toonen genoegzaam aan, dat zij
er niet aan denken met kalmte en
bezadigheid te trachten hun doel te
bereiken. Zij droomen van niets dan
strijdzij willen de te benoemen com
missie „doen marcheeren" en aan Parle
ment en Constituante de besluiten der
partij opleggen. Zij vergeten, dat men
door overijling meer kwaad dan goed
kan doen. De commissie toch moet vrij
kunnen beraadslagen, tijd en gelegenheid
hebben om eene zoo belangrijke zaak
als het kiesrecht naar belmoren te kunnen
bestudeeren.
Zeker, de herziening is in aantocht;
ieder voorziet het; maar dit ia geen reden
om van den gewonen pas in den stormpas
over te gaan. Vergeten wij niet, dat,
om de lierziening to bekomeneene
meerderheid van twee derde in de
Constituante vereisebt wordt. En deze
meerderheid zal slechts bereikt worden,
wanneer men van weerskanten goeden
wil toont en tot toegeven geneigd is.
De staking is dus afgeloopen en een
groot getal werklieden hebben reeds 1.1.
Vrijdag den arbeid hernomen. In de
Antwerpsche haven ging dit nog al met
eenige moeilijkheden gepaard. Aan boord
van enkele schepen weigerden de stouwers
te werken met „groenen", die gedurende
de staking waren aangenomen. Op andere
plaatsen werden de stakers van de stad
verzocht den volgenden dag of aan
staanden Maandag terug te komen, daar
men voor de geheele week een volledig
personeel „groenen" aan het werk had.
Maar de ernstigste moeilijkheid deed
zich voor aan den hangaar der Hamburg-
Amerika-lijo, waar de stakers, die zich
aanboden om den arbeid te hernemen,
eenvoudig bedankt werden.
Dadelijk meenden zij dit te wreken
op de „groenen", die in de nabijheid
aan het werk waren. De politie, spoedig
versterkt, was echter mot weinig moeite
in staat de orde te herstellen.
Deze wrijvingen waren onvermijdelijk
en ook voorzien. We willen echter
hopen, dat de werkgevers takt genoeg
zullen bezitten om de normale herneming
van het werk te verzekeren. Dat dit
niet gemakkelijk zal vallen is wel het
gevolg van de woorden door één der
leiders van de werkstaking op het
congres van 24 April uitgesproken.
„Wij verbieden", zegde hij, „om 'teven
welken patroon slachtoffers van deze
staking te makenen zoo er slachtoffers
vallen, welnu, heel het proletariaat, al
de syndicaten, heel de arbeiderspartij
zullen opnieuw rechtspringen om het
patronaat te doen terugdeinzen".
Zeker, niemand onzer kan wenschen,
dat er één slachtoffer valle, nadat met
een politiek doel door de socialistische
leiders duizenden huisgezinnen gedwongen
waren gedurende 14 dagen gebrek te
lijden. Maar zou het niet de schuld dier
leiders zelf zijn, indien er werkelijk
slachtoffers vielen? Indien hunne stelling
ingang moest vinden, welke rechten
zouden de patroons dan nog bezitten?
Een Antwerpsch blad haalt als voor
beeld aan, wat in de fabriek Minerva
gebeurde. Daar bestaat het collectief
werkcontract. Krachtens de overeenkomst
tusschen den werkgever en den metaal-
beworkersbond gesloten, mocht over
stilleggen van den arbeid niet beslist
worden, zonder dat eerst de drie
arbitrageraden waren geraadpleegd. De
werklieden hebben doodeenvoudig het
contract gebroken en zijn in staking
gegaan, zonder zich in het minst om de
verbintenis te bekommeren. Op zulke
manier heeft men overigens zoowat
overal gehandeld, zonder vooropzegging
heeft men het werk gestaakt en precies
gedaan alsof er geen patroon bestond.
Nog orgerDe Nieuwe Qazet schrijtt:
„de metaalbewerkers van de Minerva
eischen van den bestuurder, dat hij de
werklieden wegzende, die aan den
arbeid bleven en dus het aangegane
contract eerbiedigden".
Natuurlijk eischen zij ook het afdanken
van de werklieden, die gedurende de
14 dagen der staking door den bestuurder
werden aangenomen.
De socialisten mogen dua staken
zonder opzegging, als het hun bevalt on
den patroon aan zijn lot overlatenmaar
aan den patroon is het verboden zonder
opzegging een werkman te ontslaan.
Te Brussel hebben de socialistische
leiders en het Boekdrukkersverbond
eenvoudig de niet-socialistische letter
zetters, die aan het werk bleven, uit
den Bond gezet.
Voor de socialistische leiders bestaan
er in België alleen rechten voor hunne
aanhangers; de anderen tellen niet me
't Zou het wereldje wel zijn, indien
die heeren eens heelemaal baas werden
in het land!
J. H.
(Vereeniging tot bevordering der Pluim
veehouderij en tamme Konijnenteelt
in Nederland),
op het eiland Schouwen.
De V. P. N. besloot door het geheele
land verschillende toornen rashoenders
te doen keuren en die houders, welke
aan de eischen van de verschillende
rassen gesteld voldoen, van genummerde
en met V. P. N. gemerkte vaste voet
ringen te voorzien. Verder is de houder
van een dergelijke foktoom verplicht
het aantal eieren van zoo'n toom gelegd
nauwkeurig op te schryven en wil men
alzoo trachten te verkrijgen niet alleen
goede gevormde hoenders, maar ook
goed leggende, waarvan de afstamming
is bekend. De afdeeling Zeeland der
V. P. N. geeft voor elke goedgekeurde
toom f 10 premie.
Goedgekeurd werden 2 hanen en 28
hennen wit leghorn, by den heer J> den
Boer te Haamstede (landbouwer).
1 haan en 20 hennen wit leghorn by
den heer S. J. Ilartogh (molenaar)
Burgh.
2 hanen en 20 hennen wit leghorn
bij den heer C. J. Hanse, Ellemeet.
Broedeieren van deze toornen zijn
tegen matigen prys te verkrygen, ten
hoogste 10 ct. per stuk.
Al deze dieren voldoen aan matige
eischen en kan ik zeggen, dat de
V. P. N. foktoomen op Schouwen van
zeer goede kwaliteit zijn en zeker
waard dat de afstammelingen daarvan
algemeen worden verbreid over het
eiland, daar zal de hoenderstapel en de
eierproductie belangrijk by winnen.
Ik wil er speciaal op wijzen, dat de
witte leghorn op de boerderij uitstekend
voldoet, het is een sterk hoen, ijverig
in het zoeken van voedsel, legt zeer
veel (140 eieren per kip per jaar is
zeer gewoon voor dat ras) en ook
tamelijk zware eieren, zoodat men bij
algemeene verbreiding op den duur een
hoogen eierprys zal kunnen bedingen.
Getracht moet evenwel worden voor
Schouwen een beter afzetgebied te
krijgen voor eieren, daarvoor is echter
allereerst noodig samenwerking.
Zuid- en Noord-Beveland voeren
tegenwoordig hunne eieren uit naar
Belgie en maken goede pryzen, misschien
ging dat voor Schouwen ook wel.
B. VAN ASPEREN VERVENNE
Beekbergen (Old.),
keurmeester
Iugezondeii Stukken.
Aan de Eedactie
can de Zierikzeesc/ie Nieuwsbode.
Mijnheer de Redacteur!
Critas ontving oi» zyn laatste schryven vele
bljjken van belangstelling. Ook zijn collega to
Bruinisse zond hem een dankbaar bericht, dat
hem aanmoedigt op den ingeslagen weg en
ten dienste van het algemeen belang voort te
gaan. En hebben wij zoo in ons laatste
schryven den toestand der Thoolsche Bouw-
vereeniging besproken, zoo resten daarop nog
eenige vragen te doen, die Critas gaarne be
antwoord zag.
Ie. Wat (dunkt u, als eenige burgers het in
het hoofd gekregen hadden, om een Bouw-
vereeniging op te richten, zouden dan de
gemeenteraadsleden ook de gemeente voor die
burgers als borg gesteld hebben Zouden zij
dan ook gezegd hebben gelijk nu, wat beteekent
nu die borgscliap En zouden zij dan ook zoo
trouw voor verlichting en rioleering enz. ge
zorgd hebben, zoodra er maar eenig verzoek
bij hen inkwam? En vinden de heeren raads
leden het nu zoo in 't belang der gemeente,
als er een verzoek tot den raad komt namens
de Thoolsche Bouwvereeniging, dat men op
het einde haast niets hoort lezen, dan namen
van raadsleden, die het verzoek namens kaar
doen? Is nu toch hier het algemeen belang
niet opgeofferd aan eenige bouwondernemers
en heeren raadsleden? Is zoo'n toestand nu
niet in hooge mate afkeurenswaardig te
noemen? Wat kost het wel een debat om
die verzoeken der bouwvereeniging den hamer
te laten passeeren Is 'tniet meestal haver
zaaien als 't stil is Ziedaar nog een nadessert
om nog een weinig op te loopen meesmuilen,
voornamelijk voor die heeren raadsleden, die
or hun dubbeltjes hebben ingestoken. Ver
moedelijk zullen die heeren raadsleden nu ook
wel tot andere gedachten gekomen zijn, als
toen zij destijds met hun plechtig vóór in
Tholen's gemeenteraad de bouwvereeniging in
het leven riepen. Maar wie zal ten slotte voor
de tekorten opdraaien Is het niet de borg
der bouwvereeniging, namelijk de gemeente
Tholen Staan er op heden geen 3 huizen
reeds lang ledig, die elk I' 2,50 per week op
brachten zoo wordt dit toch de kapitale som
van f 390 aan huur per jaar, die men kwijt
raakt? En wie wil daar nu wonen voor f 2,50
per week Critas meent heusch niet te veel
gezegd te hebben, toen hij voorspelde dat het
er met dc Toolschc Bouwvereeniging jammerljjk
bijstaat.
En ons tweede punt in dit schryven zou
wezen over een omnibus als straatversperrer.
Zoo waar, die omnibus staat daar nu nog.
Burgem. en Weth. hebben destijds op een
uitval van den heer Quist geantwoord, dat zij
met den eigenaar of aandeelhouder in de
omnibus-onderneming zouden overleggen en
dat zij na Nieuwjaar zouden trachten dezen
lastigen wagen, die alle verkeer deerlijk be
lemmert, te doen verplaatsen naar de haven.
Maar do omnibus staat er nog. Gedurig ziet
men de opeenhoopingen van rijtuigen, tot 4 a
5 stuks ('t lijkt wel of het gebeurt om te
tarten), die achter elkander in deze nauwe
straat worden aaneengezet, terwijl de stal
knechten daar do zaak dan flink gaan afschuren,
zoodat ze met hun rijtuigen dan eindelijk
midden op do straat komen te staan, en men
er spoedig met zijn kleeren moet doorschieten
wegens water- en slijkgevaar. In èén woord, is
de passeeving niet zonder levensgevaar, als
wanneer er bietenaardappelenkunstmest
enz. worden af- en aangevoerd van de haven.
En toch. die lastige, «•n door de boeren èn
hunne knechten vervloekte omnibus, staat, daar
van af des morgens 8 uur tot des avonds half
G met tusscbenpoozen van een half en een heel
uur, als wanneer er twee ritten op een dag
moeten gemaakt worden. En nu zou die
omnibus daar geen minuut meer staan, wanneer
cr iemand der hoeren raadsleden eens over
begon. Maar nu het geval zich voordeed, dat,
een tuinman, tevens raadslid, daarover begon,
nu laat men hem praten en nog eens praten,
tot vermoedelijk de zaak weer eens eenmaal
losbreekt. Genoemd tuinman-raadslid beeft
destijds iu een ingezonden stuk ook in uwe
courant beweerd, dat op één wenk van jbr. J.
van Vrcdenburch een party olmenhoomen
op slag worden opgeruimd, terwjjl ze tot op den
dag van heden nog geen dier, veel minder een
mensch in dcu weg zouden gestaan hebben.
Miiai voor deze reente zaak hebben Burgem.
en Wct.li. geen ooron. Zij durven den omnibus-
ondernemer niet aanzeggen, dat hij zjjn wagen
moet verplaatsen.
Werkelijk er dreigt gevaar en als er nu een
maal eens eon kind of groot mensch door middel
van dien omnibus wordt overhoop gereden, zult
u den wagen zien vertrekken. Maar het schynt,
«lat er eerst een ongeluk zal moeten gebeuren,
vooraleer men dio straatversperring opruimt.
Doch lot nu op, boe het met de veiligheid is
in Tholen. Kon handkarretje staande op de
Lindeboom in een hoek geduwd, met een ruim
plein dus voor zich, wordt bekeurd door den
gemeente-veldwachter en de man moet zijn ver
schuldigde boete betalen, want dat handkarretje
levert daar in dien hoek staande des nachts
gevaar op. Maar een omnibus, die dag op dag
de straat verspert, zoodat er ruiui 2 M. doortocht
blijft en in welks omgeving men dagelijks de
kreten van gevaar hoort uitbrullen en de ver-
wenschingen hoort uitstamelen opditmisverstand,
die laat- men staan en men betoont zich hals
starrig en stelt het publiek bloot aan levens
gevaar. En als wij dan zien hoeveel geld verleden
jaar is uitgegeven tot ruimer ingang in de
Brugstraat, wat teekenen dan zulke gemeente
toestanden ons de togenstvydigheid in ons
Dagelijksch Bestuur en in onzen Gemeenteraad.
Is het wonder, dat men bij de burgers ver-
keerende, gedurig de ontevredenheid hoort
luchten over zulke misverstanden. Kweekt men
op die manier nu zelf geen socialistische ge-