ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE.
Zaterdag 22 Maart 1913.
RONA
Eerste Blad.
Van houten s
Cacao
(Z ierikzeescHe
C o u r a n t
ABONNEMENT.
De abonnementsprijs van dit bladdat iederen
MAANDAG, WOENSDAG en VRIJDAG verschijntis
voor Zierikzee f 1,80, voor alle andere plaatsen in
Nederland f 1,80 per 8 maanden.
Voor het buitenland, verzending ééns per week,
f 10 per jaar bjj vooruitbetaling.
69ste JAARGANG. No. 9366.
Directeur i A. J. DE LOOZE Jr.
Uitgever-Hoofdredacteur: A. FRANKEL.
Redacteur: J. WAALE.
ADVERTENTIE N.
Van 13 regels 30 ets., meerdere regels 10 ots.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
De inzending moet geschieden des Maandags-,
Woensdags- en Vrjjdagsmiddags uiterlijk 2 ure.
Dit nummer bestaat uit vier bladen.
In het belang van de gezonde volksvoeding
kan men niet genoeg er op aandringen dat
meer en meer in de plaats treedt van welken
anderen drank ook. Iedereen moest ze dage
lijks drinken. Op alle tijden van den dag is
ze welkom en verkwikkend.
BERICHT-
Wegens het Paaschfeest zal
de „Nieuwsbode" op aan
staanden Maandag niet
worden uitgegeven.
Zij, die zich met I April a.s. op
ons blad abonneeren, ontvangen de
tot dien datum verschijnende nummers
GRATIS.
Alle Brievengaarders en Boek
handelaars nemen abonnementen aan.
De Directeur,
A. J. DE LOOZE Jr.
Uit Stad en Provincie.
Zierikzee, 22 Maart. Woensdagavond
werd in het „Hotel De Faam" vanwege
de afdeeling Schouwen-Duiveland van
den Bond van Nederlandsche Onder
wijzers een openbare vergadering ge
houden, waarin als spreker optrad de
heer F. Ossendorp, voorzitter van het
hoofdbestuur.
De voorzitter der afdeeling, de heer
Pen-els, opende de vergadering met een
welkomstgroet aan den burgemeester
en aan de schoolcommissie, die aan de
uitnoodiging haar by te wonen hadden
gevolg gegeven. Hy schetste het doel
van den bond. Men wil namelijk ver
betering van het onderwys, en van de
positie der onderwyzers en gelijkstelling
van de mannelijke en vrouwelijke werk
krachten. Voorts verklaarde hy, dat op
dit eiland de salarissen der onderwijzers
verre van voldoende zyn. Vandaar dat
wy besloten hebben een salaris-actie
te voeren, en die te doen inleiden door
den voorzitter van den bond. Deze zal
dan ook het onderwerp behandelen
„ons salaris in verband met ons werken
in de school". Hy geeft hierop het
woord aan den heer Ossendorp.
Het is, zeide deze, noch voor den
bond noch voor zyn woordvoerders, een
aangename taak te pleiten voor een
hooger salaris van de dienaren en
dienaressen van het onderwys. Dat
moest niet behoeven, Van andere
groepen van ambtenaren toch, zooals
burgemeestersgemeente-secretarissen
gezanten en officieren heeft men, zonder
dat zy er om vragen, de salarissen
aanzienlijk verhoogd. Wel werd er over
geschreven, maar publieke aandrang
hunnerzijds was niet noodig. Waarom
was die aandrang van hen niet, en is
die van de onderwijzers wel noodig.
Omdat de onderwijzers door de autori
teiten niet gewaardeerd worden. Alleen
tegen den tijd der verkiezingen ryzen
zy in waarde. Maar als deze achter
den rug |zyn, keeren zy in den ouden
toestand terug.
De houding der huidige regeering is
het beste bewijs voor de geringschat
ting van de onderwyzers. Zy stelt
namelijk voor een toeslag te geven aan
de gehuwde onderwijzers voor elk
kind dat deze heeft. In de Memorie
van toelichting op dit wetsontwerp
staat, dat de regeering den toestand
der onderwijzers wil verbeteren. Spreker
vraagt, is ooit grootere kleineering aan
den onderwijzer te beurt gevallen dan
juist door dit wetsontwerp.
Nu is het niet te verwachten, dat de
gemeentebesturen uit eigen beweging
zullen overgaan tot verbetering van de
onderwijzers-salarissen. Daarom moeten
wy daarmee aankomen by de regeering
en by het publiek, opdat dit zyn stem
ten gunste van ons verheffe. Wy
wenschen hooger salaris: I. omdat wy
het noodig hebbenII. omdat het ons
met het oog op onze dienst prestatie
toekomt; III. omdat het in het belang
van het onderwys noodzakelijk is.
Een twintig jaren geleden verklaarde
Goeman Borgesius in de Kamer, dat
karige bezoldigingen de slechtste onder
wijzers geven. Savornin Lohraan en
Tideman hebben zich later in gelyk-
soortigen zin geuit.
De hoer Kraus, wethouder van onderwys
te Groningen, uitte de meening, dat voor
goed onderwys een goed salaris noodig
is. Voor wezenlijk goed onderwijs, zeide
hy, kan niet te veel worden uitgegeven,
omdat het zijn rente van stoffelijke en
geestelijke welvaart rijkelijk opbrengt,
daar de eischen, die men voor ont
wikkeling en bekwaamheid aan de leer
krachten kan stellen, afhankelijk zyn
van het salaris, en daar de deugde
lijkheid van het onderwys en de sala-
riëering in nauw verband met elkander
staan, kunnen de tracteraenten niet ligt
te hoog worden gesteld.
In het belang van 't onderwys is het,
dat de onderwyzers goed gesalarieerd
worden.
In geen gemeente van ons land is
het onderwyzers-salaris goed geregeld.
Men verschuilt zich achter het ge
makkelijk argument: er is geen geld.
Maar is er geld noodig voor andere
doeleinden, b.v. voor kustverdediging,
dan is er wel geld te vinden.
Als men wil, is er voor een betere
salarisregeling der onderwyzers ook wel
geld te vinden.
Ook voert men ons tegemoet, wy
kunnen voor het geld, dat wy nu geven,
onderwyzers genoeg krijgen. Een echt
koopraans-argument. Of men oppert de
raeening, dat wy voor hetgeen wy voor
de gemeenschap praesteeren, voldoende
ontvangen.
Wy onderwijzers, zegt spreker, die
tot het inzicht gekomen zyn, wat wy
voor de gemeenschap praesteeren,
wenschen niet als koopwaar getaxeerd
te worden.
Art. 192 der Grondwet luidt: Het
openbaar onderwijs is een voorwerp
van de aanhoudende zorg der regeering.
Deze regeering wil dit artikel er uit
lichten. Hy hoopt, dat de verkiezingen
zóó zullen uitvallen, dat dit niet ge
beuren zal (toejuichingen). Nu is de
zorg voor de uitvoering der onderwijs
wetten opgedragen aan de gemeente
besturen. En als deze nu doordrongen
zyn van de waarheid, dat goed onder
wys noodig is voor het volk in al zyn
geledingen, dan zullen zy zorgen, dat
het volk het beste onderwys ontvangt.
En in dit geval zullen zy de onder
wijzers niet als koopwaar beschouwen.
Heeft toch de onderwijzer finantieele
zorgen, dan kan hij niet met een opge
ruimd gemoed voor de klasse staan.
En dat doet schade aan het onderwys.
Waar wij gemiddeld vyf uur per dag
met de kinderen bezig zyn, wordt ge
vraagd de grootst mogelijke opgewekt
heid. Bij finantieele zorgen krijgt de
gemoedstemming een deuk.
Een ander voert tegen ons aan, dat
onze opleiding goedkooper geweest is
dan die van een jurist en een leeraar.
De opleiding van een student kost
aan het rijk jaarlijks ruim f 900, die
van een onderwijzer komt het ryk ge
middeld te staan op f 242 in het jaar.
Omdat het ryk nu minder betaalt voor
de opleiding van den onderwijzer, wordt
deze zyn leven lang lager gesalarieerd
dan de leeraar aan de Hoogere Burger
school, wiens opleiding veel kostbaarder
was 11
Bovendien vragen wy niet om éen
goedkoope opleiding. Er ontbreekt
trouwens aan die opleiding heel veel.
De Normaalscholen zyn slecht, de
Kweekscholen zyn slechter en de
hoofden van scholen zyn het-slechtst.
Spreker bedoelt de opleiding.
De grondslag voor elke goede
salarieering kan niet anders zijn dan de
diensten, die de arbeider bewyst. De
onderwijzers zyn tot het besef gekomen,
dat hunne diensten voor de maatschappij
grooter zyn, dan men tot nu toe meende.
Wie immers goed onderwezen is, kan
zich een beter bestaan verschaffen, dan
wie niet goed onderwezen is. Het is
dus van algemeen belang, dat het
individu het beste onderwys ontvangt.
Goed volksonderwijs is noodig.
Noorwegen, dat der bevolking van
Nederland heeft, neemt, wat zyn handels
vloot betreft, de vierde plaats in Europa
in. Waaraan is dit toe schrijven? Aan
het voortreffelijke onderwijs, dat het
Noorsche volk in zijn jeugd ontvangt.
Zwitserland, dat zijn onafhankelijk
heid altyd weet te bewaren, heeft dit
te danken aan zyn goed volksonderwijs.
Duitschland, dat op industrieël gebied
Engeland begint op zy te streven, heeft
dit, gelijk de Engelschen erkennen,
voornamelijk aan de volksschool te
danken. Veldmaarschalk Von Moltke
verklaarde, dat Pruisen's overwinningen
op Oostenrijk en Frankrijk niet aan
militaire dressuur, niet aatj den generalen
staf, maar aan den Pruisischen school
meester te danken zyn. Het getuigt,
dat het volksonderwijs in Pruisen beter
was dan in Oostenrijk en Frankrijk.
Een paar maanden geleden schreef
De Mir} een Bulgaarsch orgaan, dat de
Turken in dezen Balkanoorlog niet
minder heldhaftig gestreden hebben dan
in vroegere oorlogen, maar dat zij den
strijd verloren hebben, omdat de
Buigaren geen anaphalbeten hebben, en
de Turken slecht onderwezen zijn.
En als wy dat alles lezen, dan
komen wy tot het besef, dat ons
onderwys van groote beteekenis is voor
het individu, de maatschappij en den
staat.
Daarbij komt nog dit, dat de onder
wijzersstand tot het inzicht gekomen
is, dat de school het kind mede moet
opvoeden. De school is geworden een
opvoedings-instituut. De onderwijzers
moeten zorgen, dat ons volk geestelijk
en moreel een hoogen trap bereikt.
Daarom hebben zy recht op een goed
salaris.
Stel dat een gemeentebestuur zegt,
ik voel er wel wat voor, maar wat moet
dan het aanvangsalaris, en wat het eind-
salaris wezen.
By de vaststelling van het beginsalaris
vrage men zich af, wat de ouders van
studenten aan deze moeten geven, opdat
zy op bescheidene wijze in hunne be
hoeften kunnen voorzien, en bedenke
men tevens, dat die studenten niets
tegenover de gemoensohap praesteeren,
en de onderwyzers en onderwijzeressen
wel. En dan zal men tot de conclusie
komen, dat het aanvangssalaris geen
f 600 mag zyn.
De huidige toestand van den onder
wijzer is voor deze grievend beleedigend.
Voor f 26 per maand moet hy een kamer
met kost en inwoning hebben, en zyn
kleeren koopen uit de tweede hand.
En wat het eindsalaris betreft. Spreker
heeft te Arasterdam f 1900. Is dat ge
noeg? Op geen stukken na. Kan een
fabrikant, die een gezin heeft, rondkomen
met f 1900?
Spreker heeft er recht op, dat hy
behoorlijk kan leven en zjjne kinderen
eene goede opvoeding geven.
Hier krygt een onderwijzer in het
allergunstigste geval f 1176. Huishuur
in Amsterdam is hooger dan hier. En
dit zal ook wel het geval wezen met
den Hoofdelyken Omslag (stem: neen).
U komt me in het gevlei, zei spreker.
Hy verdient er nog wat bij, anders zou
hij er met zijn f 1900 niet kunnen komen.
Het onderwyzerstractement is te laag.
Weet men, wat de Duitschers geven?
In Babberich, een Nederl. gemeente, een
halfuur van de Duitsche grens, krygt
de onderwijzer f 975. Een half uur over
de Pruisische grens ligt Elten, en daar
krygt de onderwijzer als minimum f 2160.
Nederland betaalt dus zijn onderwijzer met
f 975; Pruisen met f 2160. In Pruisen
heeft men ingezien, dat, wil men goed
onderwys hebben, men de onderwyzers
goed moet bezoldigen.
Het hoogste tractement, dat een onder
wijzer hier kan krijgen, is f 1175, on
het Hoofd van de school f 1625.
Men heeft spreker medegedeeld, dat
men van plan is de scholen B en C
met elkander te vereenigen, en dan het
hoofd van de school ambulant te maken,
wien men f 500 meer wil geven, dan
hij nu heeft. Op dit oogenblik heeft het
hoofd der school f 1625 en heeft een
klasse te onderwijzen en op te voeden.
Als hy dat niet te doen heeft, geeft
men hem f 500 meer. Waarop steunt
dat? Gaat men dan niet de verkeerde
kant uit? Kan men het geld niet beter
besteden? Men bedenke zich tweemalen,
voordat men het ambulantisme in zyn
scholen haalt.
Hier betaalt men voor het Openbaar
Onderwijs volgens de begrooting van
1913 f24147.50. De ryksuitkeering be
draagt f 14565, en aan schoolgeld ontvangt
men f 2634 95. Derhalve de gemeente
krygt terug f 17199.95. Dus de gemeente
betaalt voor het onderwijs f 6947.55.
Laten wy een rond cyter nemen f 7000.
De gemeente mot bijkans 7000 inwoners
betaalt per jaar f 7000 voor het onder
wijs, dit is f 1 per inwoner in het jaar:
dat is nog geen 2 cent per week. Wij
kunnen dus niet zeggen, dat de ge
meente zooveel voor het Lager Onder
wijs doet.
Op de scholen A en B, scholen voor
onvermogenden en minvermogenden,
gaan te samen 595 leerlingen. Die kosten
aan de gemeente f 3353.33, dat is per
kind f 5,26.
Op de school C, school voor de ge
goeden, gaan 146 leerlingen, wat aan
de gemeente kost f 2094,16s, dat is
per kind f 14,34. (Een stem: daar gaat
het schoolgeld af, dit moet in rekening
gebracht worden).
Spreker verklaart met de restitutie
van de ouders niets te maken te hebben.
Men geeft hier twee soorten van onder
wys, waarvan het eene zooveel duurder
is dan het andere. Hy is van standen
scholen afkeerig.
Het gemeentebestuur weet wel, dat
het onderwys meer moot kosten. Dat
ziet men aan school C. Voor de
kinderen van alle ingezetenen moet men
gelegenheid geven het beste onderwys
te ontvangen. En in de allereerste
plaats zorge men voor verbetering der
salarissen van de onderwijzers. Men
moet hebben een goed korps bezoldigde
onderwijzers. Men zegge niet, er is geen
geld, men zorge, dat er geld komt.
Men verhooge den hoofdelyken omslag.
Deinst men daarvoor terug, dan laat
men de verhoogde belasting door de
onderwijzers betalen.
Spreker hoopt, dat hot Gemeente
bestuur van Zierikzee uit eigen beweging
in het belang van het onderwys en de
onder wijzers, de onderwyzerstractementen
zal verhoogen. (Applaus).
Van de gelegenheid tot het stellen
van vragen werd gebruik: gemaakfydoor
de heeren De Muralt en rar. Canes.
Eerstgenoemde, die kindertoeslag by
wyze van salarisverhooging verkeerd
vindt, wenscht te vernemen, hoe in het
algemeen de onderwyzers daarover
donken.
Laatstgenoemde wenschte in verband
met salarisverbetering der onderwyzers
het gevoelen van spreker te weten over
de kwestieonderwijs rijkszaak.
Nadat spreker beide sprekers uitvoerig
beantwoord had, werd onder applaus
der vergadering door den voorzitter aan
collega Ossendorp dank betuigd voor
zijn uitstekende rede.
Hierop werd de vergadering gesloten.
P. D.-Corsetten. Op blz. 4
vindt men een advertentie van de firma
Joh. Ochtman van de Manufactures
Royales de Corsets P. D., waarin de
laatste mode in de nieuwe modellen
der P. D.-corsetten zijn aangegeven.
Wy kunnen hieraan nog toevoegen,
dat de firma een speciale uitstalling
van deze corsetten gemaakt heeft. De
uitstalling is smaakvol ingericht en
trekt zeer de aandacht der voorbij
gangers.
Het is ons gebleken, dat liet bericht
uit St.-Maartensdijk, betreffende het om
waaien van een gevel, geheel en al uit
de lucht is gegrepen.
Uit het verslag van de Holland-
Noord-Amerika Hypotheekbank blijkt,
dat over ruim zeven maanden verkregen
is een saldo van f 7.579,595De balans
sluit in debet en credit met een bedrag
van f 3.577.945,765.
De Liberale Kiesvereeniging van
Haamstede eu Burgb heeft met algemeene
stemmen onzen afgevaardigde mr. R. J.
H. Patijn, opnieuw caudidaat gesteld voor
de Tweede Kamor.
Aanbestedingen, Yerkooplngen, enz.
Zierikzee, 20 Maart. Leverantie van
grind, quenast- of basaltslag, straat
klinkers, straatkeien en het uitvoeren
van '.eenig straatwerk, in vyf perceelen,
volgens bestek No. 420, ten behoeve
van de commissie voor de grindwegen
in Schouwen.
Ie perceel:
T. Meyer, Sliedrecht, f 2,03; *W. v.
d. Klippe, Serooskerke, f 1,89 per M8.
2e perceel:
Kloos Van Limburgh, 's-Hage,
f 5,10 grofslag, f 4,20 fijnslag; L. Nolson,
Terneuzen, f 4,98 2-4 c.M., f 4,05 1-3
c.M.I. Douw, Zierikzee, f 4,87 monster
B, f 3,86 monster A; L. van Gent,
Nijmegen, f 4,84 2-4 c.M., f 3,84 1-3
c.M.J. W. Roeloffs, Papendrecht,
f4,49 2-4 c.M., f4,09 1-3 c.M.; 'Basalt-
Maatschappij, Rotterdam, f 4,48 2-4
c.M., f 3,93 1-3 c.M., per M3.
3e perceel
M. J. van Lfiben Seis, Nyraegen, f 17
firma wed. Johs. de Haas, Dodewaard,
f 16,75; C. Douw, Zierikzee, f 16,30;
'Opijnensche Steenfabriek, Opynen, f 15,
per 1000 stuks.
4e perceel:
Kloos Van Limburgh, 's-Hage,
f 135; C. Douw, Zierikzee, f 78 per
1000 quenast; F. Duynhouwer, Goes,
f 68; C. Douw, Zierikzee, f 56 per
1000 graniet; *1. Douw, Zierikzee, t 55
per 1000 volgens monster.
5e perceel:
F. Duijnhouwer, Goes, f 1120; W.
Wandel, Nieuwerkerk, f853; *0. Douw,
Zierikzee, f 835.
Gegund.
Noordgouwe. De levering van 34000
K.G. Chilisalpeter, ten behoeve der land-
bouwvereeniging alhier, is aangenomen
door den heer A. M. Gevers te Bergen-
op-Zoom, voor f 14,12 de 100 K.G.
O N D E R W IJ S.
Zierikzee. De heer S. Jansma, leeraar
aan de Ambachtsschool alhier, staat no.
1 op de voordracht voor leeraar aan de
Ambachtsschool te. Leeuwarden.
De algemeene vergadering van het
Nederlandsch Onderwijzers-Genootschap,
zal dit jaar op 31 Juli, 1 en 2 Augustus
te Winschoten gehouden worden.
ke r k y Te u w !T~
Geref. Gem.
Beroepen te Zierikzee, ds. Sybesma,
van Bunschoten.
Tweetal te Rotterdamds. J. Fraanje,
te Ter Neuzen en A. Makkenze, te Tholen.
