ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE.
Woensdag 19 Maart 1913.
B E R I C H T.
Attentie s.v.p.
NIEUWSTIJDINGEN.
(Z ierlkzeesche
C o u r a n t
ABONNEMENT.
De abonnementsprijs van dit blad, dat iederen
MAANDAG, WOENSDAG en VRIJDAG verschijnt, is
voor Zierikzee f 1,30, voor alle andere plaatsen in
Nederland f 1,60 per 3 maanden.
Voor het buitenland, verzending ééns per week,
f 10 per jaar bü vooruitbetaling.
69ste JAARGANG. No. 9365.
Directeur! A. J. DE LOOZE Jr.
Uitgever-Hoofdredacteurs A. FRANKEL.
Redacteur i J. WAALE.
ADVERTENTIE N.
Van 13 regels 30 ets., meerdere regels 10 ets.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
De inzending moet geschieden des Maandags-,
Woensdags- en Vrijdagsmiddags uiterlijk 2 ure
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
Zij, die zich met I April as op
ons blad abonneeren ontvangen de
tot dien datum verschijnende nummers
GRATIS.
Alle Brievengaarders en Boek
handelaars nemen abonnementen aan
De Directeur,
A. J. DE LOOZE
1 r.
Wegens den Goeden Vrijdag, zal de
Nieuwsbode van 21 Maart op aan
staanden Zaterdagavond worden
uitgegeven, terwyl het nummer van
Maandagavond wegens het Paaschfeest
NIET zal verschenen.
Aangezien in het nummer van Zaterdag
met het oog op de feestdagen door H.H.
Winkeliers waarschijnlijk druk zal worden
geadverteerd, verzoeken wij beleefd ons
hunne advertentiën tijdig te doen toe
komen, teneinde van opname te kunnen
verzekerd zijn. Groote of bewerkelijke
advertentiën gelieve men Donderdag
in te zenden.
DE DIRECTIE.
HINDERWET.
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Zierikzee maken bekend, dat zy aan J. J. A.
VAN VELTHOVEN, wagenmaker alhier, en
zyne rechtverkrijgenden, vergunning hebben
verleend tot het plaatsen van een benzine-motor
van 3Vt paardekracht, tot het inbeweging bren
gen van machines voor houtbewerking, in zyne
werkplaats, staande op de Lammermarkt, plaat
selijk gemerkt wjjk B no. 268, kadastraal bekend,
sectie A no. 1723.
Zierikzee, den 18 Maart 1913.
De Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
D. VAN DER VLIET, Burgemeester.
JAN SNELLEN, Secretaris.
BEKENDMAKING.
De BURGEMEESTER van Zierikzee brengt
ter kennis van de ingezetenen, dat de Secretarie
der gemeente op den 21 Maart e.k. (Goeden
Vr(Jdag), en op den 24 Maart e.k. (Tweeden
Paaschdag) zal zyn gesloten, met uitzondering
van des middags 12 tot 127a uur, voor het doen
van aangiften, den Burgerlijken Stand be
treffende.
Zierikzee, den 19 Maart 1913.
De Burgemeester voornoemd,
D. VAN DER VLIET.
De Balkan-oorlog.
Salonika, 18 Maart. Koning George I
van Griekenland is hedenmiddag ver
moord.
De Koning kwam met zyn adjudant
uit het paleis van prins Nikolaas, om
zyne gewone wandeling te doen, toen
een persoon op korten afstand een
revolverschot op hem loste. De kogel
drong dwars door het lichaam van den
koning, die in de armen van zyn adju
dant neerzonk. Met behulp van twee
toegeschoten soldaten werd de Koning
per rytuig naar het naburige militaire
hospitaal gebracht, doch overleed reeds
in het rytuig.
De moordenaar, die spoedig gevat
werd, geeft ontwykende antwoorden en
noemt zich Aleko Schoenas.
Koning George 1, prins van Dene
marken, werd op 24 Dec. 1845 te
Kopenhagen geboren en is een broeder
van Koningin Alexandra van Engeland.
NOORWEGEN.
Een passagierstrein van Bergen naar
Christiania is te Hallingsheidjingesneeuwd.
De reizigers bevinden zich nu reeds
zeven dagen in hun onvrijwillige ge
vangenschap en het is te voorzien, dat
zy nog verscheidene dagen op hun in
vrijheidstelling moeten wachten. Ski-
loopers uit Bergen hebben ze van
levensmiddelen voorzien. Onder de reizi
gers bevond zich een vrouw, die ge-
passeerden Zondag te Christiania in den
echt verbonden zou worden. Om de
huwelijksplechtigheid voortgang te doen
hebben, was haar bruidegom, een raatroos,
genoodzaakt, zyn aanstaande echtgenoote
per rytuig af te halen.
FRANKRIJK.
In de Parijsche „Métro" is Zondag
middag een groote ramp alleen door de
tegenwoordigheid van geest en de kor
daatheid van een politieman verhoed.
Er was een verbazende toeloop, als ge
volg van de voorjaarsparade te Pré Saint
Gervais, vanwaar de bezoekers bij dui
zenden terugkeerden. Zoo werd aan het
personeel van den ondergrondschen spoor
weg veel moeite veroorzaakt. Een motor
bestuurder viel plotseling in zwijm en
de trein snorde zonder stoppen ver
schillende stations voorbij. De passagiers
werden in den vollen trein door een
paniek bevangen. In de verschillende
coupé's kregen vrouwen liet op de ze
nuwen en sommigen, die uit den trein
wilden springen, werden met groote
moeite door de mannen vastgehouden.
Een politieman echter, die in den ach
tersten wagen zat, werkte zich door den
geheelen trein heen en zette den motor
vast.
Voor de maatschappij van de „Metro"
zal het geval nog wel gevolgen hebben,
want er zijn reeds meer klachten geweest
dat de automatische remmen niet behoor
lijk werken.
DÜITSCHLAND.
Berlfyn, 18 Maart. Aan de Berl. Ztg.
wordt geseind, dat door den storm in
den afgeloopen nacht een baggermachine
by de Wadden is gezonken. Vyf personen,
w. o. de kapitein met vrouw eg twee
kinderen, verdronken.
Uit Stad en Provincie.
Zierikzee, 19 Maart. De openbare
vergadering, uitgeschreven door de
afdeeling Zierikzee van de Vereeniging
voor Vrouwenkiesrecht, en gehouden
gisterenavond in dë Concertzaal, is
zoowel wat de opkomst van het publiek
betreft, als ten opzichte van het doel,
dat er mede beoogd werd, alleszins ge-
De voorzitster der afdeeling, mej.
Leupen, leidde na een kort openings
woord, de spreeksters in. Het eerst
voerde het woord mej. E. Baelde van
Rotterdam, eere-voorzitster van den
nationalen vrouwenraad. Zij behandelde
het onderwerp „Wie zijn onze vijanden?"
Na aangestipt te hebben, wie zij allereerst
daaronder rangschikte, weerlegde zy op
geestige wijze de beweringen van prof.
Bolland, die meende, dat door de gelijk
stelling van man en vrouw de laatste
haar vrouwelijkheid, haar aantrekkelijk
heid, haar schoonheid zal verliezen. Met
gemeenplaatsen bestrijdt men hgt goed
recht der vrouw, gelijk door haar uit
voerig wordt aangetoond. Gewagend
van de suffragettes, wier strijdwijze zij
veroordeelt, riep zij schande over hen,
die deze vrouwen zoolang gesard hebben,
dat zij tot zulke afkeurenswaardige
handelingen overgingen. Maar, voegde
zij er aan toe, wij hebben hier te lande
onze paneelzagers gehad. En deze
werden niet op water en brood gezet,
maar kregen zelfs later de hoogste
ambten in den staat.
Gezegd wordt, dat de vrouw geen
soldaat kan worden, en daarom moet
zij ook niet het kiesrecht bezitten. Maar
als een mau bijziend is, wordt hij voor
soldaat afgekeurd, en toch krijgt Lij het
kiesrecht. En indertijd toen nog het
stelsel van remplacanten en nummer-
verwisselaars bestondkregen zijdie
zich van den militairen dienst afkochten,
toch het stembiljet. Bovendien in de
wet staat, dat het kiesrecht wordt
geschorst voor militairen beneden den
rang van officier. Hieruit blijkt, dat het
militaire kleed de mannen ongeschikt
maakt voor de uitoefening van het
kiesrecht.
Spreekster ging na de onderscheidene
vereischten, die aan de mannen gesteld
worden om kiezerljvoor de Kamer te zijn,
en was van gevoelen, dat ook de vrou
wen aan die vereischten voldeden. Maar
men geeft aan de vrouw 't kiesrecht niet,
omdat men beangstigd is. Iedere partij
vreest bij toekenning van het kiesrecht
aan de vrouw terrein te zullen verliez» n.
De ervaring echter leert, dat in landen
waar het vrouwenkierecht is ingevoerd,
de partijen geen noemenswaardige ver
andering ondergingen. Ook koesteren
vele vrouwen angst voor het kies
recht te strijden. Zy vreezen uitge
lachen te zullen worden, en schromen
zich te verdiepen in de politieke- en
economische vraagstukken. Maar zij ver
liezen uit het oog, dat zij bij het bezit
vau het kiesrecht grootelij ks belang
hebben, gelijk door spreekster wordt
aangetoond. Want eenzijdig zijn de
wetten. Men dringt den vrouwen wetten
op, die haar heeten te beschermen, maar
haar vaak schromelijk benadeelen. Met
een krachtige opwekking te strijden voor
de rechtvaardige zaak besluit spreekster
haar toegejuichte rede.
Na mej. Baelde kregen wij te hooren
mevrouw Van Balen-Klaar van 's-Graven-
hage. Deze begint met de mededeeling,
waarom het hoofdbestuur hier een ver
gadering belegd heeft. Wij staau, zeide
zij, aan den vooravond van de verkie
zingen. Hoe deze ook moge uitvallen,
wij krijgen een Grondwetsherziening.
Of die in onzen geest zal wezen, hangt
af van de Kamer, die in Juni zal ge
kozen worden. Daarom trachten wij door
het beleggen van openbare vergaderingen
in tal van plaatsen van ons land de
vrouwen, en zooveel mogelijk de mannen
te bewerken, opdat voorstanders van het
vrouwenkiesrecht gekozen worden.
Vele vrouwen zijn erg onverschillig
voor het kiesrecht. Toch offeren velen
tijd, moeite en geld aan openbare zaken,
zooals armverzorging, ziektebestrijding,
enz. Voor het kiesrecht zijn zij evenwel
koud. Zij denken daarbij aan politiek,
en alle politiek is bij haar uit den
booze. Spreekster geeft toe, dat aan
de politiek wel eeDS een luchtje is,
maar als men belangstelling heeft
voor wetgeving en regeering, als men
de toestanden beter wil maken, doet men
dat in het belang van den staat. Tegen
standers zeggen, de politiek is te vuil
werk voor de vrouw. Maar heeft de vrouw
zich ooit aan werk onttrokken, al was
dit ook vuil, wanneer het noodig was.
Vrouwenkiesrecht is noodig I. uit een
rechtvaardigheidsgevoelII. in het belang
van de vrouwIII. in het belang van de
gemeenschap.
't Is een onrecht om aan de beschaafde
ongehuwde vrouw, die zelve haar brood
verdient, bet kiesrecht niet toe te kennen.
De onderwijzeres heeft dezelfde opleiding
genoten als de onderwijzer, de leerares
als de leeraar, de ambtenares als de
beambte, de vrouwelijke arts als de
dokter, en de vrouwelijke advocate als
de rechtsgeleerde. Al deze vrouwen hebben
bij de wetgeving dezelfde belangen als
haar mannelijke collega's.
Is het geen ongerijmdheid, dat een
vrouwelijke arts het kiesrecht niet bezit,
en de koetsier, die haar rijdt, het
wel heeft: dat een directrice van een
school geen stem mag uitbrengen, en
haar concierge, die in ontwikkeling
verreweg haar mindere is, dit wel kan
doen: dat een vrouwelijk advocate by
een verkiezing te huis moet blijven, en
de door haar verdedigde cliënt naar het
stemlokaal gaat.
De vrouw heeft belang bij het stem
biljet. De ervaring leert, dat slechts de
belangen van hen goed behartigd worden,
die zelve het kiesrecht bezitten.
Toen het kiesrecht nog beperkt was,
dacht men niet aan sociale wetgeving.
De belangen van de onderste lagen des
volks kwamen geenszins tot hun recht.
En wanneer het kiesrecht niet ware
uitgebreid, dan ware de sociale wet
geving nog niet op den voorgrond ge
treden.
Zoolang de vrouw het kiesrecht niet
heeft, zal men niet op haar belangen
letten.
Op ons geheel onderwijsgebied geldt
de regel, dat de vrouw minder gesala
rieerd wordt dan de man. Onderwijzeres
en leerares hebben minder tractement
dan onderwijzer en leeraar. Als reden
voor deze achteruitzetting geldt, dat de
onderwijzer en leeraar een gezin hebben
te onderhouden, wat niet het geval is
met huu vrouwelijke collega's. Menige
onderwijzeres en leerares echter steunt
haar ouders of behartigt de opleiding
van haar zuster of. broeder. Maar dit
mag de vraag niet wezen. Gevraagd
moet worden, wat is het ambt waard,
on wat moet voor de praestaties gegeven
worden.
En die toestand zal niet veranderen,
zoolang er geen vrouwelijke gemeente
raadsleden zijn.
Spreekster wijst er op, dat er groote
scharen van arbeidsters zijn, die door
de veranderde economische omstandig
heden gedwongen worden buitenshuis
loonarbeid te verrichten. Tien jaar ge
leden werkten in alle beroepen en be
drijven (huisarbeid uitgesloten) 450.000
vrouwen. Dit cijfer zal nu wel tot
500.000 gestegen zijn. Nu worden
allerlei wetten gemaakt om dien arbeid
te regelen. Men begint den arbeid van
de vrouw te beschermen, maar vraagt
niet, of dat in haar voordeel is. Gevolg
is, dat de boterham voor haar zeer dun
wordt. Ja, somwijlen kan zij niet eens
een boterham meer verdienen.
Ook de gehuwde vrouw heeft behoefte
aan het kiesbiljet. Door het huwelijk
komt zij in een staat van volkomen on-
mondigLeid. Zij is gehoorzaamheid aan
haar man volgens de wet verschuldigd,
en heeft geen recht op haar eigen
inkomen, tenzij zij onder huwelijksche
voorwaarden getrouwd is. De gevolgen
van dezen verouderden toestand werden
deor spreekster uitvoerig geschetst. Bij
de Arbeidswet heeft men aan de
gehuwde vrouw het recht gegeven
over het door haar verdiende loon te
beschikken, maar bij de auteurswet
heeft men haar dat geweigerd, zoodat
een gehuwde vrouw, die een boek
schrijft, of een schilderstuk vervaardigt,
geen recht heeft te beschikken over
hetgeen zij daardoor verdiend heeft.
Bij het wetsontwerp Heemskerk wordt
de gehuwde vrouw bevolen ontslag te
nemen, als zij is ambtenares of onder
wijzeres. De gehuwde vrouw behoort in
haar gezin, zegt men. Dat moet zij zelve
beoordeelen. Het kan in het belang van
het gezin wezen, dat de moeder mede
verdient.
Ook de maatschappij heeft er belang
bij, dat de vrouw bet kiesrecht verkrijgt.
Bij drankbestrijding, woningtoezicht, arm
verzorging, en tal van andere onder
werpen is het van groote waarde te
kennen het gevoelen der vrouw. Over
de Tariefwet, die zoolang als een nacht
merrie over onze hoofden zweefde, kau
het beste de huisvrouw oordeelen, daar
zij weet, wat een stijging der prijzen van
levensmiddelen beteekent.
Indertijd werd in de Kamer een voor
stel gedaan tot verhooging der tracte-
menten van sommige ambtenaren, omdat
de prijzen der levensmiddelen gestegen
waren. Heemskerk was daartegen, be
werend, dat de prijzen niet gestegen
waren. Tot staving van zijn bewering
legde hij over een staat der prijzen van
de levensmiddelen voor de gevangenissen
(Hilariteit). In de Kamer kwam niemand
daartegen op. Had in de Kamer een
vrouw gezeten, dan had deze een lijstje
overgelegd der huidige prijzen van de
levensmiddelen.
Als Talma's wet op de invaliditeit- en
ouderdomsverzekering in werking mocht
treden, zal geen enkele vrouw er profijt
van hebben. Wel moet de vrouw de
premies wekelijks voor haar man
bijeenscharrelen. En wordt zij weduwe,
dan heeft zij de vingers kromgewerkt
voor de premie, maar zij zelve kan op
haar ouden dag leven van armenzorg
en liefdadigheid.
Spreekster wijst op de opvoedende
kracht vah het stembiljet en licht dit
punt nader toe.
Na de pauze werd door spreekster de
vraag beantwoordhoe staan onze
politieke partijen tegenover het vrouwen
kiesrecht? Links is er voor. De sociaal
democraten hebben in hun program
invoering van algemeen kiesrecht voor
man en vrouw.
De concentratie wil zorgen, dat bij
Grondwetsherziening de mogelijkheid
wordt geopend voor invoering van
vrouwenkiesrecht.
De rechtsche partijen sluiten de vrouw
van het kiesrecht uit. Spreekster zegt,
dat door de vrouwen in ons land sedert
20 jaren met geoorloofde middelen en op
waardige wijze gestreden wordt voor het
vrouwenkiesrecht. Van baldadigheden,
zooals in Engeland, hebben wij ons steeds
onthouden, omdat wij die veroordeelen.
Het bevreemdt haar, dat de regeering
na een tijd van 20 jaar het kiesrecht
aan de vrouw durft weigeren. Te meer
is dit te verwonderen, omdat onder de
rechtsche partijen mannen zijn, die voor
standers zijn van het vrouwenkiesrecht.
Pater Van Schaik zeide eens, dat eerder
een kindje met zijn handje een sneltrein
kau stuiten, dan dat men het vrouwen
kiesrecht op den duur kan tegenhouden.
Heemskerk zegt, dat de vrouwen het
kiesrecht niet wenschen. Hij althans be
speurt er niets van. Maar de vereeniging
voor vrouwenkiesrecht telt 15000 leden,
vereenigd in 120 afdeelingen.
Men moet bij de aanstaande verkiezing
er terdege op letten, of de candidaat is
vóór vrouwenkiesrecht, niet .na verloop
van een zekeren tijd, maar nu.
Zij zou gaarne zien, dat in de Grond
wet het vrouwenkiesrecht werd vastge
legd, in dier voege, dat de wetgever
bepaalt, aan welke vrouwen het kiesrecht
zal worden verleend.
De vrouwen moeten zich allen bij de
vrouwenbeweging van het kiesrecht aan
sluiten. Van haar mag niet gezegd worden,
dat zij onverschillig zijn. Zy moeten zich
niet langer als onmondige laten behan
delen.
Wij moeten trachten het nu te ver
werven, anders duurt het nog 25 jaar.
Langdurige toejuichingen vielen deze
spreekster ten deel.
Aan het debat namen deel de heeren
De Muralt, mr. Canes en Perrels. Deze
waren allen voorstanders van vrouwen
kiesrecht. Zij vroegen óf inlichtingen
óf kwamen op tegen ondergeschikte
punten.
Nadat spreekster deze beantwoord bad,
sprak de voorzitster onder levendige
toejuiching der vergadering een woord
van dank aan beide spreeksters en sloot
hierop de vergadering.
Tien nieuwe leden traden tot de
Afdeeling toe.
De opzichter J. G. de Bie te
Hansweert is met ingang van 1 Juli
1918 verplaatst naar Sneek.
Naar men aan het Vaderland mede
deelt, zouden de openbare onderwijzers
in Nederl.-Indië een belangrijk bedrag
bijeengebracht hebben om buiten alle
partybelang om de verkiezing van de
heeren Ketelaar en Ter Laan te be
vorderen.
Als reden wordt aangegeven, dat deze
Kamerleden met bizonder veel yver de
belangen van het Indisch onderwijs voor
staan.
By kon. besluit is de heer D. Kleppe
benoemd tot burgemeester der gemeente
Scherpenisse.
Zonnemalre. Donderdag 27 Maart a.s.
wordt alhier een voorstelling gegeven
in de bewaarschool door de leden van
den Bond voor Staatspensionneering,
waar ook als spreker zal optreden ds.
De Boer van Hulst.
Oosterland, 19 Maart. De heer P. M.
Beye, geboortig van hier, thans tydelyk
commies 3e klasse te Sas van G*mt, is
met ingang van 13 Maart 1.1. definitief
als zoodanig te Sas van Gent aangesteld.
St.-Maartensdyk. Van een in aan
bouw zynde woning alhier is in den
nacht van Zaterdag op Zondag, een
puntgevel met schoorsteen weggewaaid.
In aanmerking nemende, dat deze muur
onder stipt toezicht gebouwd is en onder
beheer van een zorgvollen deskundigen
stevig geankerd was, behoeft men niet
te vragen, hoe hevig de storm gewoed
heeft.
Wllholmloadorp, 17 Maart. Tot land-
bouw-opzichter in den Wilhelminapolder
is benoemd de heer A. C. van Hoorn
van Kapelle.
Kapello (Z.-Bev.), 17 Maart. Van den
toren alhier is hedenmorgen een stuk
zink, ongeveer 1 meter lang, door den
storm losgescheurd en in het dorp ge
worpen.
