ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE.
Vrijdag 22 November 1912.
Vierde Blad.
NIEUWSTIJDINGEN.
Haagsch gekeuvel.
(Zierikzceschc
C o u r a n t
ABONNEMENT.
De abonnementsprijs van dit bladdat lederen
MAANDAG, WOENSDAG en VRIJDAG verschijnt, is
voor Zierikzee f 1,30, voor alle andere plaatsen in
Nederland 1,60 per 3 maanden.
Voor het buitenland, verzending ééns per week,
f 10 per jaar bjj vooruitbetaling.
69ste JAARGANG, No. 9316.
Directeurs A. J. DE LOOZE Jr.
Uitgever-Hoofdredacteur: A. FRANKEL.
Redacteur: J. WAALE.
A D V E R T|E N T l E N.
Van 13 regels 30 ets., meerdere regels 10 ets.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
De inzending moet geschieden des Maandags-,
Woensdags- en Vrijdagsmiddags uiterljjk 2 ure.
TURKIJE.
Alle havens van Europeesch-Turkije
zyn besmet verklaard wegens Aziatische
cholora.
RUSLAND.
De Daily Mail verneemt uit Odessa,
dat de Russische mobilisatie voortduurt.
De geregelde troepen ter sterkte van
400,000 man, die anders den 13 November
met verlof gaan, zullen tot 14 Mei onder
de wapens moeten blijven. Twee divisies
infanterie en 10 escadrons cavalerie zijn
naar Bessarabië gezonden, om nabij de
Proeth verbinding te houden met de
Russisch-Roemeensche grens. Particuliere
berichten uit Kiew melden, dat ook
sterke troepenbewegingen op de Duitsch-
Russische grens merkbaar zijn.
FRANKRIJK.
Roeliefort, 19 Nov. In de gevangenis
hadden hedenavond ongeregeldheden
plaats. De hoofdbewaker werd heden
ochtend door de gevangenen met revolver
schoten gedood,terwijl zijn vrouw met
een scheermes het hoofd werd afgesneden.
Een officier, die den hoofdbewaker te
hulp kwam, werd zwaar gewond en
eveneens een matroos. De gevangenen
hebben zich verschanst. De autoriteiten
en troepen zijn ter plaatse aangekomen.
Op weg naar huis was in den nacht
van den 13den op den 14den November
een melkboer in de Fransche Zee-Alpen
vermoord. Zyn vrouw had eerst verklaard,
dat beide door drie individuen waren
aangevallen. Van één noemde ze zelfs
naam en woonplaats, maar deze kon
zyn alibi bewyzen.
Al spoedig bleek dan ook, dat de
vrouw den moord gepleegd had, daarby
door haar zoon en een nicht van dezen
bygestaan. De man had een som gelds,
groot 400 francs, by zich, die hy met
het verkoopen van runderen had verdiend.
Ergens in een ververschingsplaats heeft
de vrouw haar man toen zich doen
bedrinken. By het verlaten van het
lokaal hebben zy vervolgens de misdaad
De verdachten hebben niet getracht
hun schuld te loochenen. By een huis
zoeking werd bebloed linnen en de
portemonnaie gevonden, die het slacht
offer by zich droeg op den dag, dat de
aanslag gedaan werd.
DUITSCHLAND.
In het zuidwesten van Berlijn heeft
zich de vorige week een bloedig drama
afgespeeld. Daar woont in de nabijheid
van het Anlialter station de schoenmaker
Bönick met zijn vrouw en zijn 24-jarige
dochter Margaretha. Deze was sedert een
half jaar getrouwd met den 30-jarigen
daglooner Arthur Haak, maar tengevolge
van echtelijke oneenigheden leefde de
vrouw den laatsten tijd gescheiden van
haar man bij haar ouders. Haak had
reeds herhaaldelijk pogingen in het werk
gesteld om zijn vrouw terug te halen,
doch steeds te vergeefs. Eenige dagen
geleden vervoegde hij zich weder aan de
ouderlijke woning; de moeder opende de
deur, doch haar schoonzoon herkennend,
trachtte zij deze weer te sluiten. Hij
slaagde er echter in, binnen te dringen
en schoot zijn revolver op Margaretha
af, die met doorboorde longen levenloos
neerzonk. Vervolgens richtte hij het
wapen op zichzelf en zond zich een kogel
in het linkerkaakbeen. Terwijl hij naar
het ziekenhuis werd vervoerd, overhan
digde Haak den begeleidenden agent twee
brieven, één voor zijn schoonvader en
één voor zijn eigen moeder.
NEDERLAND.
Rotterdam. Dirk Huizer, 48 jaar oud,
wegwerker by de Staatsspoorwegen,
keerde Dinsdagavond kwart over achten
van zyn werk in den polder 68-Morgen
naar zijn woning te IJselmonde terug
en liep daartoe langs den spoorweg. Een
trein, uit de richting Dordrecht, kwam
hem tegemoet en hij ging op liet andere
spoor om voor dien trein plaats te maken,
doch op dat andere spoor kwam, achter
hem aan, een sneltrein uit Rotterdatn,
dien de man blykbaar niet gehoord had.
Hij geraakte onder den trein, die hem
beide beenen en een arm afreed. De
man was bijna onmiddellijk dood.
Het ongeluk gebeurde juist op den
verjaardag van den man.
„Keer Ommen's, keer Ommen's
Het is een beetje plagiaat en ik moet
voorzichtig zijn van wege de nieuwe
Auteurswet. Het is de geestige causeur
in een artistiek weekblad van Den Haag,
die de politiek uit de Kamer naar de
kinderkamer heeft overgebracht. Jammer
genoeg, want zij is daar zoo schoon en
verkwikkelijk! Vooral de laatste dagen
der vorige week, toen de algemeene be
schouwingen over de Invaliditeits- en
ouderdomsverzekering toch tot een einde
kwamen, werden aantrekkelijk. En toen
zij zoo werdenwas 't ook gedaan. De
coalitie (zaliger) had voor haar door
drijven straf genoeg gehad
De coalitie zaliger? Is dat wel waar?
De Standaard heeft het nieuwe oppleis-
terings-cement reeds gevonden. Zou de
toorn over het gebeurde in Ommen reeds
bedaard zijn? Wat is er eigenlijk ge
beurd? Voor mij is^ dat nog duister,
't spijt mij 't te moeten zeggen. De lieer
Mackay, nadat hij vogelvrij was verklaard,
hoeft zich vrij gemaakt als een vogel.
Hij behoort en blijft bekooren tot de
Christelijk-historische groep en verlaat
desniettemin de coalitie. Is er nu schei
ding in deze of is de splijtzwam in de
Christelijk-historische groep gedrongen
Waarom heeft de lieer Mackay voor zijn
mandaat bedankt en waarom is hij eigen
lijk boos? Waarom hij juist? Zijne
tamelijk ingewikkelde verklaring (in de
N. Crt.) kan het feit ongedaan maken,
dat nu kortelings, na die verklaring, is
gemeld, dat den heer Mackay te slotte
zijn aanvankelijk zwijgende houding, die
op zich zelve welsprekend genoeg was,
had afgebroken door zijn bereidverklaring
om de candidatuur aan te nemen. Hij
plaatste zich dus tegenover den anti-
revolutionnairen candidaat. Zoo iets is
meer gebeurd. De verschillende groepen
der coalitie lieten 2 menschen op een
herstemming aankomen in een gemengd
district. Toen 't echter bij deze herstem
ming bleek, dat de aanvankelijk verslagen
oppositie-partijen hem zouden overnemen,
en hem, den coalitieman, de overwinning
zouden bezorgen, ware 't tijd geweest
voor den heer Mackay om zich terug
te trekken en het beschermheerschap
van de liberale en socialistische groepeii
af te wijzen. Dit heeft hij niet gedaan
en zijn verkiezing kreeg dus een bizonder
cachet. Dit was de nederlaag van de
Regeeringspartij als zoodauig. Daarvan
heeft men uit de rechterhoekenden lieer
Mackay een ernstige grief gemaakt. Wie
kan zich daarover verwonderen? De
heer Mackay sprak over „een machteloos
feilen aanval van de Standaa?*d en van
het razen van de Maasbode'En nu
moge, van links, met reden worden
gewezen op den onredelijken drang
die van de leiding der coalitie pleegt
uit te gaan, en die de persoonlijke
vrijheid te na komt. Met reden moge
gewezen worden op de in den grond
onzedelijke en onvruchtbare rechtsche
coalitie. Maar zoolang men onder het
vaandel dier coalitie medestreedhad
men zich daaraan te onderwerpen. En
uit die coalitie is de heer Macka}'- pas
getreden, toen hij, verkozen zijnde, na
de vroegere minst genomen lijdelijke
houding zijnerzijds, vernam dat men zijn
houding een verraad van die eigen coalitie
uoemde. Toen heeft de heer Mackay
haar den rug toegekeerd. Toen vond hij
zich door den inuerlijken strijd, dien hij
gestreden had, over de vraag n.l. of hij
al dan niet het bondgenootschap van do
linkergroepen te zijnen bate zich zou
laten welgevallen uitgeput en was hij
het moede geworden langer te beliooron
tot de coalitie, die er nochtans recht op
had hem als een barer oprechte broederen
te beschouwen. De heer Mackay offert
het mandaat naar de Tweede Kamer op;
verricht de heldendaad zich niet te wagen
aan een herkiezing voor den gemeente
raad van Deu Haag en voor de Prov.
Staten van Zuid-Hollandonttrekt zich
tevens los als hij nochtans geworden
is van de coalitie aan de voor hem
ontecrende mogelijkheid, dat dit dubbele
mandaat wel eens zou kunnen vernieuwd
worden óók door de hulp van de linksche
groepen, en toont daardoor ook in poli
tieleen zin, de gentleman te willen blijven
in zijn naam, zijn verleden, en zijn
positie verpersoonlijkt. Boete doet hij
dus; maar hij kan naar zijn opvatting
die alleen doen bewust voor de zonde,
die bij bedreef om zieii als anti-coalitie-
protest-candidant door den vijand te doen
verkiezen.
Maar zoo vroeg ik is er nu
scheuring? De heer Mackay jammert
over zijn staatkundige breuk met mannen
als jhr. De Savornin Lobman, dien hij
vereert als weinigenmet dr. J. Th. de
Visser, jhr. mr. D. F. de Geer c. s. Die
hoeren* blijven derhalve bij de coalitie,
als Christelijk-historische groep, die in
den persoon van den heer Mackay zoo
fel is aangevallen en beroerd, en die dan
toch zeker de candidatuur van den heer
Mackay in Ommen niet heeft tegenge
werkt, vedleer begunstigd, denkelijk wel
heeft gepropageerd. Zoodoende bekrach
tigen, door hunne niet-uittreding ook
die lijf-vrienden van den heer Mackay
den over dezen uitgeslingerden banvloek;
stooteu zij hem uit, vinden in zijn ge
dragslijn geen reden om mèt liem de
„coalitie" te verlaten wier organen hun
gunsteling zoo te lijf zijn gegaaD.
Wat heeft men vau die dingen te
zeggen? Wordt dat ostracisme gewettigd
en verklaard door de ons onbekende
feiten, dio in Ommen achter de schermen
kunnen zijn voorgevallen? Of is het
„de politiek" die dat alles moet goed
praten
Inderdaad, de heer De Savornin Loh-
man op zijn beurt brengt een offer
maar hij doet 't aan de coalitie, aan de
zelfde coalitie, van welke de heer Mackay
zich heeft losgescheurd, omdat de partij,
wier leider de heer Lohman is, in den
persoon van den heer Mackay zoo grove
lijk werd miskend en beleedigd. Begrijpe
wie 't kanDe heer Lohman brengt zijn
offer aan zijn eigen overtuiging omtrent
de sociale verzekeringsquaestie. Hij heeft
't zelf verleden week in de Kamer gezegd.
Hij heeft zelfs den zedelijke moed ge
had dat is nog een anderen moed als
die om voor zijn kiezers niet te durven
verschijnen zijn district teleur te stellen
waar men „stellig erop gerekend had"
dat' hij tegen de Invaliditeitswet zou
stemmen. Van de groene banken heeft
hij zich geplaatst op zijn vroegeren
rechterstoel, waar hij immers geleerd
had zelfs in raadkamer nog te veranderen
van een eenmaal opgevatte meening.
„Maar in deze tijden moet men altijd zijn
vóór of togen een Regeering" zoo klaagt
de heer Lohman. En ten slotte kwam
hij toch wedor terug op het hellend
vlak der politiekHij had steeds ge
meend „dat wij in de Kamer niet alleen
stelsels hadden te verdedigen, maar die
ook moeten boschouwen met het oog op
den politieken toestand van het geheele
land". Hij had leeren inzien dat dit nu
overecntcbrengen was met de belangen
der sociale verzekering. Ook hij heeft
daarvoor veler smaad met moed getrot
seerd
Men ziet: niet enkel in Ommen kan
men „omkeeren". En dan is er nóg een
afvallige misschien ditmaal van de link
sche coalitie. Het is de heer Treub en
hem heeft onze wakkere afgevaardigde
Patijn op het goede pad trachten terug
te brengen. Ook hij onze schatgraver,
in den goeden zin; want hij heeft ons
de millioenen getoond waarmee op het
Staatsbudget de kosten der Staatspen-
sionneering kunnen betaald worden,
zonder het Tarief, wuavtegen de heer
De Savornin Lohman zich ook al heeft
verklaard, behoudens revisie van zijn
overtuiging in de politieke „raadkamer".
Ook de heer Patijn heeft „smaad" moeten
ondergaan. Ilij ook van zijn eigen broeder.
De heer Treub had aan het slot zijner
rede gezegd de liberale concentratie toe
te juichen en liever als „belangstellend
toeschouwer" de concentratie aantezien
dan haar te bestrijden. Dat was loyaal
gedacht, zeide de heer Patijn, „want het
kan gebeuren, dat men ten slotte op een
gewichtig punt zich moet afscheiden van
zijne geestverwanten". (Wat verwijt men
eigenlijk den heer Mackay?) „Maar
dan kan een man van karakter niet
anders doen clan het zwaard opsteken;
liet gedrag toch van Smits in den
Boerenoorlog is weinig verheffend",
zeide de heer Patijn; en wat hem
vooral ook griefde, was, dat de heer
Treub, op hem zinspelende, sprak van
„mannen die dezen buiten de Kamer
wilden zetten". Het tegendeel was waar:
de heer Patijn had zeer gaarne gezien,
dat de heer Treub tegen de vrijzinnige
concentratie niet een wapen in handen
had gegeven aan de rechterzijde.
Want over die concentratie heeft de
heer Patijn een perspectief in de toekomst
geopend, dat vooral de aandacht uwer
lezers niet mag ontgaan. Hij heeft in
deze debatten de schatten opgedolven
waaruit de verzekeringskosten zullen
moeten geput worden. Minister Talma
heeft hem niet weersproken, en zich het
genoegen ontzegd om aan te toonen, „dat
de Zierikzeesche afgevaardigde toch maar
een povere rekenmeester is". Maar de
heer Treub heeft hem ook wat verder uit
zijn tent willen lokken en het „kleingeld"
op tafel willen zien. Daarvoor heeft de
heer Patijn zich wel gewacht. De heer
De Meester had daarvan indertijd leergeld
gehad. Hij had, bij de Inkomstenbelas
ting, een financieel perspectief geopend
waarvoor hij óók al smaad heeft moeten
verduren van de rechterzijde, wier eigen
Minister er later mee weggeloopen is!
Neen, wat men van den^heer Patijn
verlangde, was zijn taak thans niet. Het
is de taak van den toekomstigen Minister
van Financien in een vrijzinnig Kabinet
Dit wijst op eene positie, volkomen overeen
te brengen met de beteekenis van een
figuur als dat van den heer Patijn.
Ditmaal is inmiddels mijn Haagsch
gekeuvel wat politiek getint. Het eigenlijk
residentienieuws mocht wel eens blijven
rusten, Gij hebt gezien, dat de Koningin
reeds weder een weldadigheidsvoorstelling
heeft bijgewoond. H. M. heeft de ver
wikkelingen van „Emants' Domheids
macht" niet geheel afgewacht, en er m. i.
niet veel bij verloren.
Onze courantenkolommen waren sinds
gedurende eenige dagen gevuld met
mooie en gewichtige verslagen, niet voor
de poes, maar toch innig komisch, in
zoover zij liepen over een civiel geding
tusschen Rusland en het bijna vernietigd
Turkijë over een renteschuld van het
jaar 1878. Waar toch zoo'n arbitrage-hof
niet nuttig voor kan zijn! Niet lang
meer, en zulke geschillen zullen worden
behandeld in het groote Vredespaleis,
denkelijk in te wijden door den Keizer
aller Russen, behoudens reden van ver
hindering van wege een „geschil" met
Oostenrijk, dat wel even belangrijk zal zijn
als het rente-geschil, maar toch niet door
arbitrage zal kunnen beslecht worden.
Nu, dan blijven wij in de buurt en
gaan deu nieuwen schouwburg op Zorg
vliet inwijden. Want dat zal wel het
einde van de Haagsche schouwburg-
comedie zijn.
En hoe „de Vrouw" in 1913 zich aan
ons zal „voorstellen"? De dames, die
dezer dagen over de al- of uiet-beslissing
van „Vrouwenarbeid" aan de eeuw
tentoonstelling zoo „vreedzaam" delibe
reerden, hebben reeds zeiven vermoed,
van de heeren te zullen hooren, dat de
dames, als zij bijeen zijn, altijd maar
kibbelen. Dat doen de heeren op het
Binnenhof ook; maar daar gaat 't ernstiger
en vaak platter. Vide Duys.
November 1912.
De miwerklng van liet chilisalpeter.
Sommigen zijn zoo het schijnt, vree-
selijk bang voor het uitspoelen van
chilisalpeter. Zij strooien het daarom
steeds bij kleine beetjes tegelijk. En, als
het spoedig na het zaaien eens een dag
regent, dan meenen ze al, dat alles
verloren is. Een beetje regen, nu ja, dat
is goed voor het oplossen, zie je, maar
zoo'n flap, de boel gaat grif naar den
kelder. Óm, hen die zoo meenen, wat
gerust te stellen, het volgende uit mijn
ervaring. In den loop van April strooide
ik, tegelijk met het zaaien der haver,
per H.A. 200 K.G. chilisalpeter en half
Mei zaaide ik op datzelfde perceel nog
200 K.G. Het was ontgonnen heidegrond,
die voor het eerst een oogst zou leveren.
Om de behoefte van zulken grond aan
een bemesting met chili tc onderzoeken,
strooide ik op een perceel van 2 A. in
het geheel geen, op een ander per A.
1 K.G., op een derde 2 K.G. enz. tot
5 K.G. toe. Laten wij hier terloops even
zeggen, dat het veldje met 5 K.G. de
beste resultaten gaf en dat die laatste
K.G. nog ruim betaald werd.. Wij wilden
het nu echter hebben over dat „uit
spoelen". Als het chilisalpeter zoo ge
makkelijk uitspoelt, gelijk sommigen
beweren, dan moest er nu toch bepaald
niets meer van in den bovengrond zitten.
Vooral, omdat het water op dien grond
zeer goed wil zakken. En toch zag ik
voor een paar dagen duidelijk het bewijs,
dat het chilisalpeter, dat in April en
Mei gestrooid is, althans nog gedeeltelijk
in den bovengrond aanwezig is. Ja, wij
zouden haast durven zeggen, dat, als er
dan al iets in den ondergrond moet zijn,
dit zeer weinig moet wezen. In de eerste
plaats toch is van die 400 K.G. ohili-
salpeter het stikstofvoedsel gekomen voor
een goed gewas haver. De grond zelve
kan zeer weinig leveren, zooals bleek uit
het veldje, dat in het geheel geen chili
salpeter had ontvangen. Daar was het
gewas allertreurigst. En nu weer verder.
Doordat de haver wat te lang op wortel
bleef staan en hot toen juist stormweer
was, bleef er nog al wat haver op het
land. Spoedig, nadat de oogst van het
land was, liet ik den stoppel volgen. En
nu staat het veld mooi groen. De haver
is een handbreed lang en staat weelderig.
Alleen op de veldjes, waarop dit voorjaar
geen of wtinig chili is gekomen, staat
ze slecht. Niet dat er minder staat, want
dat is een gevolg van den slechten stand
der haver, maar wat er staat heeft een
kouwelijk aanzien. Er zit geen groei in.
Een groot verschil met het andere. De
scheiding is even scherp als dezen zomer
tusschen de perceelen. Hoe kan nu die
haver op het perceel, geheel met 400 K.G.
chili bestrooid, zoo fleurig staan, als het
niet een gevolg is van de aanwezigheid
van een voldoende hoeveelheid stikstof
voedsel? En waar kan dat anders van
daan komen, dan van het in het voor
jaar uitgestrooide chili, dat niet geheel
door de haver is verwerkt en evenmin,
trots al den regen, naar de diepte is
gezakt? Zoodat wij maar zeggen willen,
dat we voor dat uitspoelen niet al te
bang behoeven te zijn. Het valt wilt
mee. En dat chilisalpeter nawerkt is
duidelijk.
TWEEDE KAMER.
Bij het algemeen debat over de
Indische begrooting bestreed de heer
Bogaardt de kritiek der linkerzijde op
het beleid van de regeering als onjuist,
onbillijk en ongerechtvaardigd en schreef
de actie tegen zending en regeering toe
«an eenige fanatieke vrijmetselaren
waarby hij vooral afkeurde dat de
inlander in de actie betrokken wordt,
ten nadeele van ons gezag.
Spreker wekte alle partyen op, te
steunen de doeltreffend gebleken ethische
politiek Van Karnebeek, maande aan tot
een voorzichtig financieel beleid, drong
aan op het krachtig handhaven van het
gezag tegenover de Chineezen, die niet
boven de inlanders bevoorrecht mogen
worden.
Spr. wilde alleen de zending in die
streken waar de bevolking geen posi
tieven godsdienst belydt, steunen en
bepleitte de instelling van een adviseerend
college tot steun van den minister en
tot tegenwicht tegen de Indische bureau
cratie.
De heer Bos gaf verschillende wenken
in het belang van een goed financieel
beleid.
MARKTBERICHTEN.
Zierikzee, 21 Nov. Door den kleinen
aanvoer waren de prijzen van alle
artikelen onveranderd. Tarwe f 8 A f 9,25
Chevaliergerst f 6,75 f 7,50; Winter-
gerst f 6,50 a f 7 Rogge f 6,25 f 6,75
Haver f 3,50 a f5; Erwten (kleine)
f 12 a f 13,50; Kroonerwten f 12 a
f 14,50; Bruine Boonen; f 11 A. f 14;
Uien f 0,50; Aardappelen f 1,25 a f 2'.
Middelburg, 21 Nov. Ter graanmarkt
van heden was de aanvoer redelyk.
Stemming flauw, witte boonen 25, en
kroonerwten 50 cent lager, overigens
onveranderd.
De pryzen waren als volgt: jarige
tarwe f 8,75 b 1 9,25; nieuwe dito ff»,
