ZIERIKZEESCHE ill NIEUWSBODE.
Eerste Blad.
(Z ieri Is. zeesob.© Oour an t),
Het Rapport der Grondwetscommissie,
ui.
BERICHT.
Uit Stad ProviRci».
NIEUWSTIJDINGEN.
ABONNEMENT. 68«te JAARGANG. - No. 9250.
De abonnementsprijs van dit blad, dat lederen If i O 1 Sums IftlO
MAANDAQ, WOENSDAO en VRIJDAO verschijnt, Is II I* 11 f| fl Z I Jufll I H I Z
voor Zlerlkzee I 1,30, voor alle andere plaatsen In M M Rf M II I I
Nederland I 1,60 per 3 maanden.
Voor het buitenland, verzending eens per week, I 10 H!t|»V«l*-Hoofdrodaoteur A. FRANKE!»
per Jaar bg vooruitbetaling. RidaotOUP I J. WAALE.
Alle betalingen moeten geschieden bij den Dlreoteun A. 1. DE LOOZE Jr., Hoek Schuithaven, Zlerlktee.
Het Kantoor ts geopend eiken werkdag van 's morgens 9 tot 's avonds 8 ure.
ADVERTENTIEN.
Van 1—3 regels 30 ets., meerdere regels 10 ets.
Qroote letters worden naar plaatsruimte berekend.
De Inzending moei geschieden des Maandags-
Woensdags- en Vrgdags-mlddags uiterlQk 2 ar*.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
WIJ hebben In onze vorige artikelen gezien, dat de Orondweticommlssle niet gal,
wat z|| had moeten geven, een regeling namelijk van bel kiesrecht ln demokratlscben
zin en met gelijkstelling van belde geslachten; maar geleld door een meer reactlon-
nalren geest, wel gaf, wat zg niet had moeten geven, namelgk een uitbreiding der
macht van de Eerste Kamer door haar toe te kennen het recht van regres.
Aan de hand van haar rapport komen wg thans tot de wgze, waarop zg de ver
houding tusschen den Staat en de kerkgenootschappen geregeld heeft.
Die wgkt af van de bestaande regeling.
En wel hierin.
Dat zg daaraan een hoogst belangrgke uitbreiding geefl.
Zg stelt voorop, dat de godsdienstige gezindten, die thans een ultkeerlng van
Staatswege ontvangen, deze blgven behouden, omdat zg daarop krachtens de door
den Staat vroeger aangegane verbintenis recht hebben.
Maar voortaan zullen volgens tiaar ook die gezindten, die tot nu toe geen ultkeerlng
uit 's lands kas bekomen, vooral met het oog op het nut, dat zg ln de maatschappg
stichten, deze van rgkswege ontvangen.
Ea deze uitbreiding geldt niet alleen de gezindten, die reeds bestaan, maar ook
die, welke ln de toekomst nog kunnen ontstaan.
Zoolang het beginsel de Kerk van den Staat zoodanig te schelden, dat daardoor
de finantleele band tusschen belde geheel en al wordt opgeheven, In bet hart des
volks nog niet genoegzaam wortel heeft geschoten, Is voor de door de Staatscommissie
ontworpene regeling veel te zeggen.
Het was te voorzien, dat waar de meerderheid der Grondwetscommissie uit de
voormannen der rechterzgde bestaat, de grondwettelgke bepaling betreffende het
onderwgs een herziening zou ondergaan.
Teneinde nu den lezers een helder Inzicht te geven in de door de Grondwets
commissie gemaakte verandering In genoemd artikel, zullen wg den huldigen tekst van
artikel 194 naast dien der Staatscommissie doen afdrukken.
Artikel 194.
Huidige bepaling.
Het openbaar onderwgs Is een voorwerp
van de aanhoudende zorg der regeering.
De Inrichting van het openbaar onder
wgs wordt, met eerbiediging van Ieders
godsdienstige begrippen, door de wet
geregeld.
Er wordt overal In het rgk van over
heidswege voldoend openbasr onderwgs
gegeven.
Het geven van onderwgs Is vrg be
houdens het toezicht der overheid, en
bovendien, voor zoover het middelbaar
en lager onderwgs betreft, behoudens bet
onderzoek naar de bekwaamheid en
zedelgkheld des onderwgzers, het een en
ander door de wet te regelen.
De koning doet van den staat der
hooge, middelbare en lagere scholen
jsarlgks een uitvoerig verslag aan de
Staten-Oeneraal geven.
Zij, die zich met I Juli a.e. op
ons blad aboeneeren, ontvangen de
tot dien datum verschijnende nummert
GRATIS.
Alle Brievengaarders en Boekhan
delaart nemtn abonnementen aan.
De Directeur,
A. J. DE LOOZE Jr.
Die der Grondwetscommissie.
Het onderwgs Is een voorwerp van de
aanhoudende zorg der regeering.
Het geven van onderwgs Is vrg, be
houdens het toezicht der overheid en
bovendien, voor wat het lager en middel
baar onderwgs betreft, behoudens het
onderzoek naar de bekwaamheid en zede
lgkheld van den onderwgzer, het een en
ander door de wet te regelen.
Voor zoover zich een behoefte aan
ander algemeen lager onderwgs openbaart
dan waarin door de Ingezetenen wordt
voorzien, wordt dit onderwgs van over
heidswege verstrekt. De Inrichting van dit
van overheidswege gegeven onderwgs
wordt, onder eerbiediging van de gods
dienstige gevoelens van de ouders der
schoolgaande kinderen, door de wet ge
regeld.
Het overige onderwgs van overheids
wege gegeven, wordt eveneens bg de wet
geregeld.
In de kosten voor het algemeen lager
onderwgs, op scholen door Ingezetenen
vrgwllllg opgericht, wordt, onder voor
waarden en volgens regels door de wet
te stellen, door de openbare kissen voor
zien, op gelgken voet als zulks geschiedt
ten aanzien van dit onderwgs op scholen
van de overheid uitgaande.
De koning doet van den staat van het
geheele onderwgs jaarigks een uitvoerig
verslag aan de Staten-Generaal toekomen.
gevallen en gemolesteerd door 3 personen,
die meermalen met de politie In aanraking
zgn geweest. Zg elschten geld wat niet
gegeven werd. Een der drie aangevallenen
nam de vlucht, juist hg werd echter door
't drietal achtervolgd en Ingehaald.
Van den nu achterhaalde werd opnieuw
geld gcëlscht. Terwgl een zgn handen
vasthield, moest hg uit vrees voor erger,
gedoogen, dat de belde anderen hem zgne
portemonnale afnamen, waarin echter
slechts een klein bedrag, een rgksdaalder
ongeveer, zich bevond.
Het ls de politie mogen gelukken, het
drietal, den 18-jarlgen A. v. d. B., drn
19-jarlgen H. Men den 21-jarlgen J. S.
aan te houden. Ze zgn In voorlooplge
bewaring gesteld.
Vc.nendaal, 17 juni. Ten zgnen huize
Is In een op den zolder staand water
reservoir overleden gevonden de heer
j. C. Kroesbergen, gemeente-ontvanger
alhier.
Utrecht, 17 juni. De siukrgder, die
Vrgdagmorgen op zoo'n handige wgze uit
de arrestantenkamer der veld-artlllerle-
kazerne alhier wist te ontsnappen, heeft
niet lang van zgn vrgheld kunnen prcfi-
teeren. Zaterdag werd ng te Harderwgk
aangehouden en Is dien dag, des avonds,
onder gelelde van een veldwachter, In de
kazerne teruggebracht.
Het door hem medegenomen rgwlel,
toebehoorende aan een luitenant der veld
artillerie, werd Zaterdagmorgen als
bestelgoed van het station Ngkerk In
de kazerne teruggebracht.
Leiden, 18 jflnl. Maandagmiddag kwam
de 42-jarige werkman R. O. alhier thuis
en deed dadelgk eenlgszlns vreemd. Op
eens haalde hg een revolver uit zgn zak
en loste zonder aanleiding twee schoten,
welke gelukkig belde misten.
De vrouw ontvluchtte gllngs de woning;
de politie werd gewaarschuwd en nam
den man In hechtenis. Op het politie
bureau werd een revolver met nog vier
scherpe patronen bg hem gevonden.
Bg onderzoek gisteren door den politle-
arts dr. Boonacker werd verstandsver-
bgsterlng geconstateerd. De man Is nu
ter observatie naar het krankzinnigengesticht
.Endegeest" gebracht.
Numansdorp, 19 juni. Tot directeur
van de gemeenschappelgke gasfabriek voor
deze gemeente en Klaaswaal Is benoemd
de heer H. A. van der Woude, dir. der
gemeente-gasfabriek te Hulst.
Op verschillende dorpen in onze
nabgheld zgn Ingezetenen opgelicht door
Iemand, voorgevende te zgn Bamberg en
een goochelvoorstelllng voor de kinderen
te zullen geven, waartoe hg een Inteeken-
Igst aanbood.
Op het aangekondigde uur was echter
de .goochelaar" weggegoocheld.
Zlerlkzee, 21 juni. Bg de gisteren uit
gebrachte stemming voor hoold-lngeland
van het Waterschap Schouwen werden
herkozen de hoofd-lngelanden Joh. Gast
Czn, J. Smallegange, A. van Schelven,
jhr. j. F. Schuurbrque Boege en C. J.
Boogerd, terwgl als hoofd-lngelanden
gekozen werden de heeren Cent van
Schelven en D. Groeneveld de Kater.
De heer Goemans deelt ons mede,
dat de organen van het naar zgn over
tuiging aan bloedvergiftiging gestorven
rund door hem naar Professor Dr. Poets,
Directeur van de Serum-Inrlchtlng te
Rotterdam, ter onderzoek zgn opgezonden.
De opgraving geschiedde in tegenwoordig
heid van twee agenten van politie, die
het opgegravene verzegelden. De heer
Van Zgverden was door hem ultgenoodlgd
bg de opgraving tegenwoordig te zgn,
maar had aan die ultnoodlglng niet
voldaan. Het Ingezonden stuk van dezen
zal door hem later beantwoord worden,
wanneer bet rapport, dat hg omtrent deze
zaak aan Burgem. en Weth. van Zlerlkzee
heeft uit te brengen, gereed Is.
Door den Commissaris der Koningin
In Zeeland zgn IndeGezondheidscommisslr,
wier zetels zgn te Middelburg, Vllsslngen,
Veere, Goes, Krulnlngen, Zlerlkzee, Tholen,
Ooslburg, Hulst en Terneuzen, herbenoemd
tot leden (voor zetel Hulst tevens tot voor
zitter) respectlevelgk de heerenE. L. van
Mervenrée te Middelburg; P. Vermaas
te Vllsslngen; C. E. Plugge te Souburg
en P. J. Fret te Wlssenkerkemr. M. H.
Stleger te Goes; J. L. F. A. de Graaf te
Krulnlngen; C. de Looze te Zlerlkzee;
B. J. van Oost te St.-MaartensdgkA. Salomé
te Breskens; K. J. A. Q. baron Collot
d'Escury te Hontenlsse en D. Buyze te
Terneuzen.
Na een lezing van de heeren H. M.
van Bemmelen en H. Qulspel, leden van
het hooldbestuur der Nederlandsche ver-
eenlglng .Onze Vloot", gaven zich deze
week 56 leden voor een op le richten
afdeellng op. Volgende week zal de
constltueerende vergadering gehouden
worden.
Eikerzee, 18 Juni. De onlangs alhier
opgerichte vereenlglng .Unltas" stelt zich
hooldzakelgk ten doel den gemeenschap-
pelijken aankoop van varkensvoeder.
Deze vereenlglng laat al het aangekochte
onderzoeken aan het rgksproefstatlon.
Menigmaal toch Is het gebleken, dat aan
varkensvoer stcffen worden toegevoegd,
die minderwaardig zgn of den naam voer
niet mogen dragen. De hier bestaande
bloelende landbouwvereenlglng kooft
onder dezelfde voorwaarden.
.Unltas" telt thans reeds 90 leden. De
vereenlglng werkt over de gemeenten
Eikerzee, Ellemeel en Dulvendgke. Op
leder dorp is een opslag- of bewaarplaats,
waar wekeigks op vastgestelde dagen en
uren het vroeger bestelde voer kan worden
afgehaald.
Iedere maand heelt een levering plaats,
waarvan er reeds 2 geschied zgn. Nu
reeds Is gebleken, dat het betrokken voer
zeer naar genoegen Is, wat ook bigkt uit
de sterke toename van het aantal leden.
Noordgouwe. De collecte voor den ge-
wapenden dienst heeft alhier f 7,295
opgebracht.
Noordwelle. Tgdens het onweerdat
gisteren avond boven ons eiland woedde,
werd een koe van den landbouwer M. de
Vrleze In de weide door den bliksem ge
troffen en gedood.
Oostcrland. Geslaagd voor kommies
der directe belastingen, invoerrechten en
accgnzen,- de heer P. M. Btje van hier.
St.-Fllipsland, 21 juni. De Waterloo-
collecte heeft alhier opgebracht f 4,77.
Staveniiae. In de Mlddelb. Crt. van 19
dezer lezen we o. a.
.Bg de stukken voor de zomerzlttlng der
Prov. Staten van Zeeland is nog een
schrgven van Qedep. Staten, waarin zg
mededeelen, dat de gemeente Stavenlsse
niet hare medewerking wil verleenen tot
het bgeenbrengen van f 2250 door de be
langhebbende gemeenten, dat het Qedep.
Stalen echter voorkomt, dat die omstandig
heid niet ten gevolge behoort te hebben,
dat de gevraagde steun uit de provinciale
kas niet wordt verleend, waar particulieren
het aan de gemeente Stavenlsse gevraagde
aandeel In de bedoelde kosten hebben ge
schonken, waarom zg In de voorwaarde
sub 1 In het ontwerp-beslult achter bet
woord .gemeente" hebben gemeend te
moeten Inlasschen .en particulieren".
Bovenstaand bericht heeft belrekklng op
de kosten voor voorbereiding enz., aanleg-
walerleldlng op het el'and Tholen.
(De cursiveering ts van ons).
St.-Maartensdljk. Tgdens het hevig
onweer, dat zich Woensdagavond omstreeks
11 ure boven onze gemeente ontlastte,
sloeg de bliksem op het dak van de schuur
van den heer I. de Wilde Gz., waardoor
een paar rgen dakpannen van boven tot
beneden werden vernield. Brand werd niet
veroorzaakt.
Scherpenisse, 21 Juni. Donderdag 1.1.
vergaderde alhier opnieuw de leden van
de gemeenteraden van Poortvliet, Scherpe
nisse en St.-Maartensdgk in tegenwoordig
heid van den Heer A. ten Bosch M. Jzn.
ter bespreking van het vraagstuk der
Electrlclteit. Alvorens nadere stappen te
doen werd er voorgesteld zich eerst te
Assendelft te gaan overtuigen. Later hoopt
de heer ten Bosch alhier een lezing over
Electrlclteit te houden en daarbg het
Electrlsch licht ten toon te stellen.1
Wg zullen hopen dat de verllchtlngs
zaak alhier zachtaan maar zeker zal gaan.
Oud-Vossemeer. De aannemer van de
dgkwerken In dit Waterschap heeft op de
schorren van den polder Legult een zoo
genaamde verschkade gelegd om steeds
met halen van schorspecie, ook bg vloed,
te kunnen doorwerken. De hooge water-
stinden hebben hem echter ln den aanleg
van die kade zeer bemoeligkt. Thans Is
men aangevangen met het elgenigke werk;
er zgn een twintigtal paarden ln dienst
om de kipkarren naar de aangewezen
plaatsen te vervoeren.
Colfjnsplaat, 19 Juni. ln de laatst ge
houden vergadering van Ingelanden van
den polder Oud-Noord-Beveland Is aan
het bestuur opgedragen, door een des
kundige een onderzoek te doen Instellen
naar den toestand der steenglooiing aan
genoemden polder.
Het bestuur heelt zich daarom gewend
tot den rgks-lngenieur van den waterstaat
te Vllsslngen, den heer Van den Broecke.
Genoemde heer heeft deze opdracht aan
vaard onder voorbehoud van goedkeuring
van zgne Excellentie den Minister van
Waterstaat.
Thans is bg het bestuur bericht ont
vangen, dat genoemde minister daartoe
zgne goedkeuring niet kon verleenen en
ls in diens plaats aangezocht de heer
Bongaards te Goes om advies In deze zaak
uit te brengen.
Veere. Bg enkele candldaatstelling ter
verkiezing voor een lid van den gemeente
raad la gekozen verklaard de heer J. W.
Qótzke.
KERKNIEUWS.
Voor de te houden godsdienstoefeningen
van den Protestantenbond te Zonnemalre
Is één der lokalen van de openbare school
welwillend door het Gemeentebestuur af
gestaan
Zestal van predikanten voor de Herv.
Oem. te Borsselen: ds. Muller te Helnkens-
zand, ds. Van Salms te Grgpskerke, ds.
De Jong te 's-Heerenhoek, ds. Van Essen
te Hoedekenskerke, ds. Pols te Seroos-
kerke (S) en D. Bins te Ellewoutsdgk.
Dreischor. Gekozen als notabele bg de
Ned. Herv. gem. alhier de heer L. J. Mol.
Beroepen bg de Herv. Gem. te
Kockengen, ds. L. G. Bolkestein te Kortgene.
Bedankt voor het beroep naar de Herv.
Oem. te Tholen door ds. O. H. Beeken
kamp te Delft.
Beroepen bg de Herv. Oem. te
Krabbendgke, ds. F. M. Muller te Helnkens-
zand.
Beroepen bg de Chr. Oeref. Gem.
le Delft, ds. J. Wisse Cz. te Zlerlkzee.
Beroepen bg de Qertl. Qem. te
Nleuw-Dordrecht, ds. J. Sybrandl te
Krabbendgke.
Te Oud-Vossemeer had de Hervor
ming ook reeds vroeg volgelingen, maar
tevens martelaars. Een van deze was zekere
Dirk Andrlesz. Creemer. Deze had zich
.gescheiden van de unie der heyllgbe
cathol que kereke en derzelver ceremonlEn".
Hg had ook geweigerd zgn dochtertje te
laten doopen, waarom hg In 1569 door den
Rentmeester van Zeeland Beoosten Schelde,
een zekeren Bruynlnck van Wijogaerden
op 's Oravensteen te Zlerlkzee werd ge
vangen gehouden en eenlgen Ijd daarna
aldaar onthoofd.
Landbouw en Veeteelt.
Noordgouwe. Op St.-Jan schgnt men
niet meer te kunnen wachten. Bgna al het
vlas, ofschoon er dit jaar minder uitgezaaid
Is dan op andere jsren, Is hier reeds ver
kocht. Er zgn goede prgzen besteed, o. a.
is er verkocht voor f 230 per gemet.
St.-Fllipsland, 21 Juni. Ofschoon epn
bepaalde prga nog niet bekend Is, Is de
vraag naar zilver-ajuin reeds buitengewoon
groot, zoodat er veel kans op een hooge
markt Is. Over 't algemeen verwacht men
een opbrengst, verre beneden die van het
vorige jaar. Op verscheidene akkers Is
het gewas achterigk.
Oud-Vossemeer. Door den heer J. Aar-
noudse Is In den Hollarepolder dit jaar
een groote kavel met spinazie uitgezaaid
voor zasdwinnlng; dit Is het eerste gewas
van dit soort, dat onder deze gemeente
werd uitgezaaid.
RECHTSZAKEN.
Door den officier van justitie la mede
hooger beroep aangeteekend tegen het
vonnis der rechtbank te Middelburg, d.d.
7 Juni I.I., waarbg J. F. V., 39 jaar, boot
werker te Terneuzen, ter zake van be
dreiging met eenlg mlsdrgf tegen het leven
gericht en met brandstichting Is veroor
deeld tot drie maanden gevangenisstraf.
De rechtbank te Haarlem veroor
deelde P. M., die zgn bgzlt G. M. van 'I H„
het oor had afgebeten, tot 8 maanden
gevangenisstraf.
ONDERWIJS.
Zierikzee, 20 Juni. De door burgem. en
weth. dezer gemeente opgemaakte voor
dracht ter benoeming van een onderwgzer
aan school A, beslaat uit;
1. E. Bakker te Flnsterwolde
2. J. M. F. Hefting te Numansdorp en
3. C. J. Odlnk te Stavenlsse;
en die ter benoeming van eene onderwj-
zeres aan die school, uit:
1. Mej. S. C. Muller te Zierikzee;
2. C. van de Kreke te Maastricht en
3. H. Bekker te Bergen-op-Zoom.
lEDUUH.
Groningen, 20 Juni. Aan het Gedempte
Zulderdiep alhier heeft gisternacht een
zeer brutale aanranding plaats gehad. Drie
personen, die daar liepen te wandelen
werden, zonder eenlge aanleiding, aan-
Drlester en forscher aanval op de openbare lagere school, die door duizenden en
duizenden In den lande als het Palladium van onze volkz-eenheld en als de hoeksteen
van ons Staatsgebouw beschouwd wordt, kan niet ondernomen worden.
Niet tevreden met de mlllloenen uit 's lands schatkist voor de blzondere scholen,
niet tevreden met het leegpompen In tal van gemeenten van de openbare school, Is
men er thans op uit haar te vernietigen.
Dat allen, wlen het voortbestaan der openbare school ter harte gaat, zich daartegen
schrap stellen en voorkomen, dat op haar het Carthaglnem esse delendam voltrokken
wordt.
