ZIERIKZEESCHE if! NIEUWSBODE. Vrijdag 15 September 1911, Tweede Blad. (25 ierikzeesolie O o u r a n t). ABONNEMENT. De abonnementsprijs van dit blad, dat lederen MAANDAQ, WOENSDAQ en VR1JDA0 verschijnt, Is voor Zlerlkzee I 1,30, voor alle andere plaatsen In Nederland I 1,60 per 3 maanden. Voor het buitenland, verzending eens per week, I 10 per jaar bQ vooruitbetaling. 68ste 1AARGANG. - No. 9132. Ultgever-Hoofdredasteupi A. FRANKEL. Redaotaun J. WAALE. ADVERTENTIE N. Van 1—3 regels 30 ets., meerdere regels 10 ets. Oroote letters worden naar plaatsruimte berekend. De Inzending moet geschieden des Maandags-. Woensdags- en Vrfldags-mlddags uiterlijk 2 uit Alle betalingen moeten geschieden btj den Dlreoteuri A. J. DE LOOZE, Ho k Schuithaven, Zleriknee. Het Kantoor Is geopend eiken werkdag van 's morgens 9 tot 's avonds 8 ure. NÏEUWSTIJDIN8EN. CHINA. r*eklug, 12 Gcpl. Het Pot.rburg.rhe telegraafagcntichap meldt, dat op het Chlneesche ministerie van marine een over zeven jaar loopend vlootprogram Is uitgewerkt, volgens hetwelk China op het einde van genoemd tijdperk 8 groote pantserschepen, 20 kruisers, 10 andere schepen, en 50 torpedobooten, benevens 4 vloot-araenalen zal bezitten.' RUSLAND. In Moskou is een groep sociaal-demo craten gevangen genomen, die naar Rusland zouden z|n teruggekeerd om de revolutlon- nalre actie [weer op te vatten. Ongeveer 15000 revolutlonnalre vlugschriften nam de politie In beslag. Riga, 11 Sept. Een storm, die twee dagen duurde, heeft langs de kusten van de Oostzee groote schade aangericht. Ontelbare vlotten zijn weggeslagen. Een stoomschip met passagiers aan boord, strandde. Door het hooge water zijn de laag gelegen stadsgedeelten overstroomd. In de bosichen werd groote schade aangericht. In de nabQheid van het eiland Dagoe Is een Zweedsche driemaster gekanteld. Van de bemanning werden drie matrozen gered. ITALIC. Maandagavond is de Etna heviger gaan werken. Zestien nieuwe kraters hebben zich gevormd. Een lavastroom van 400 meter breedte loopt met een snelheid van 1500 meter In het uur de helling af. Ver scheidene wouden en wijnbergen zijn er al door verwoest. Een groote aschkegel verheft zich boven de kraters; kleine aardschokken en onderaardsch gedonder vergezellen de meer of minder hevige uitbarstingen. De directeur van het observatorium op den Etna heeft de volgende mededeellng gepubliceerd: In den afgeloopen nacht hebben zich nieuwe eruptie-openingen gevormd. De bovenste openingen spuwen rook uit, de belde benedenste, die zich ter hoogte van 1800 meter bQ den middel sten krater bevinden, stooten lava uit. Een breede, zich snel voortbewegende lava stroom dringt In het woud van Castlgllone en de wijnbergen van Rovehelle. In de wmidstreelc van Ragabo zijn tengevolge van de aardbeving scheuren ontstaan. De toestand van den Paui moet opnieuw te wenschen overlaten. ZQn ge- heele constitutie Is sterk achteruitgegaan. ENBELAND. Het Engelsche dorp Cukoo werd Dins dagnacht om drie uur uit den slaap opgeschrikt door een ontzettende knal. Een gebrekkige, John Vaughan geheeten, had zijn vrouw en z{n zoon, die In diepen slaap gedompeld lagen, In de lucht laten vliegen, door onder hun bedden een mljnpatroon tot ontploffing te brengen. Vaughan zelf was door de rondvliegende stukken Ijzer van de ledikanten getroffen geworden, en werd een paar uur later met verpletterden kaak In een schuur ge vonden; hQ stierf even later. Intusschen brandde het huls af, en daarmede de vreeselljk toegetakelde lijken. De reden tot de daad moet gezocht worden in Ijver zucht van den gebrekkige op een kennis, die, naar het heet, meer dan noodlg met Vaughan's vrouw bevriend was. In één der stations van de Central Londen tube poogde VrQdagnacht een werkmansvrouw door electrocutle zich van kant te maken. Toen daar de laatste electrlsche trein van de City op komst was, bevond zQ zich met twee andere personen beneden op het perron. En voor dat de belde anderen er op verdacht waren, was z|j op het spoor gesprongen, had haar linkervoet op één der electrlsche rails geplaatst tn probeerde haar rechtervoet op de andere live rail te plaatsen, waardoor zQ een geweldigen stroom door haar lichaam gekregen zou hebben, die haar onmiddellijk zou hebben gedood. Doch z|J gleed tQdlg uit en viel tusschen de rails. ZQ probeerde zich snel op te richten. De belde andere personen schoten onmiddellijk toe, om haar poging te ver tjdelen. Doch dat kostte veel moeite. Een liftman kwam op het geschreeuw naar het perron en hielp een handje. Maar wanhopig worstelde de vrouw tegen hare drie redders. ZIJ wist weer een voet op een geêlectrl- seerden rail te plaatsen en slaagde er b]na In, ook haar andere voet met den tweeden ln aanraking te brengen, In welk geval zl) niet alleen zichzelf, maar ook degenen, die haar vasthielden, zou hebben gedood. Dat werd bytyds voorkomen. Luid gillende werd zij op het perron gesleept, ln de lift naar boven gebracht en aan de politie overgeleverd. ZQ was van hopplukken teruggekeerd en misschien door de hitte van streek gebracht. FRANKRIJK. Parijs, 13 Sept. De minister van Butten- landsche Zaken, de Selves, vertrok heden morgen naar Ramboulllet, waar de president der republiek zijn zomerverblijf heeft, om aan FallUè'es het antwoord van FtankrQk aan Dultschland, dat gisteren In den kabinetsraad werd vastgesteld, ter goed keuring te overhandigen. Het antwoord van Frankrijk zal waar schijnlijk nog hedenavond of morgen met een speclalen koerier naar BerlQn worden gezonden. Men ziet dus, dat Frankrflk alles in het werk stelt, om den gang der onderhandelingen te bespoedigen en een einde te maken aan de malaise, die op geheel Europa drukt. We lezen ergens een niet onaardige opmerking: De Fransche olficleuse pers houdt vol, dat Dultschland In Marokko oeconomische voorrechten verlangt, en dat Frankrgk voor de belangen van heel Europa opkomt door die elschen van de hand te wijzen. Doch de Dultsche olficl euse pers beweert, dat Dultschland alleen oeconomische waarborgen vraagt en aldus optreedt als pleitbezdVger van de belangen van Europal Qelukklg Europa, dat aldus twee advo caten heeft. Maarhoe rQmt zich dat te zamen In de buurt van Verdun, ln het dorp Rouvres, Is Maandagavond een Dultsche ballon neergekomen. Hoewel de lucht reizigers beweerden gewone burgers te zijn, werden zQ door de militaire autori teiten aan een verhoor onderworpen en werden hun een aantal fotografiiche opnamen afgenomen. Zondag Is de Par|]sche r an> eer op een vreemde manier nood:loos ge alarmeerd. In de Rue de Elandres kwamen de groote wagens met hun bemanning aanbotderen en de menschen stoven uiteen, niet anders denkende dan dat er een groote brand was. Maar de brandweer keek vergeefs naar rook en vuur. Onder de brandschel, welke het signaal had gegeven, stond een man, die er ontdaan en ver schrikt uitzag. HQ vroeg naar den com mandant en toen die by hem kwam fluisterde hy hem vertrouwetyk In het oor: „lk was bang dat u niet komen zou, maar nu u er bent laat asjeblief gauw de pomp werken en richt de slang op my. Ik heb een douche noodlg." Het duurde eenlgen tyd voorde comman dant van zyn verbazing bekomen was. De man werd meegenomen naar de brandweer kazerne en daar was spoedig uitgemaakt dat men met een krankzinnige te doen had. HQ werd naar een gesticht gebracht en daar kreeg hy terstond zyn zin, want het eerste, wat men hem gaf, was een stortbad. DUITBCHLAND. Dinsdagmorgen Is by de manoeuvres van het 12e Dultsche legerkorps In den omtrek van Plrna (Saksen) een noodlottig ongeluk gebeurd. Een 20 man sterke patrouille van het Oschatzer ulanenreglment had bevel ge kregen tusschen de plaatsen Vogelsang en Posta de Elbe te doorwaden. De Elbe Is tengevolge van de warmte der laatste weken zeer schraal van water voorzien en het doorwaden was dus geen waagstuk. Maar In het midden van de rivier was een diepere plek biykbaar kort geleden ontstaan. By die plek werden de paarden opeens schichtig, geraakten vódr de ruiters het verhinderen konden ln een snelstrooming en tien ulanen en een onderofficier ver dronken. De overigen konden zich redden. Er kwam hulp uit Plrna, maar er was niets meer te doen, dan alleen de doode mannen en paarden te bergen. Olstermlddag waren tien mannen en twee paarden op het droge gebracht. Majoor Qeorge, de bestuurder van het luchtschip „M 3", dat Woensdag by de manoeuvres In Pommeren in brand geraakte en vernield werd, doet het volgend verhaal van het ongeval: „Wy waren ln rustige vaar 'Innen het manoeuvre-terrein, toen een plotseling ontstaan machinedefect ons vong by Orossbelow neer te dalen. funding geschiedde vlot en zonder Incident, in het dal heerschte echter sterke wind. I ardoo, stiet de gondel heftig tegen den grond, waardoor de lading met een sterken knal ontplofte en het omhulsel In brand ge raakte. De uit 7 personen bestaande bemanning kon zich nog op 't laatste oogenbllk redden, doordien zy uit den gondel op de welde sprongen, zoodat niemand gekwetst werd. Oondel en motoren zyn waarschyniyk onbeschadigd. De keizer, die zich op een half uur afstand van de plaats des onhells bevond, reed dadeiyk per auto daarheen en liet zich alles uitleggen". Tegeiykertyd met de Ft. sche zyn ook de Dultsche manoeuvres a eloopen; de keizer is gisteren naar Berli n terug gekeerd. NELNIË. Antwerpen, 13 Sept. Olsterenmorgen Is één van het beruchtle viertal boeven, die ln den nacht van 15 op 16 Juli j.l. uit de Bossche gevangenis zyn uitgebroken, namel. J. A. de Haan, door de Belgische politie aan de Holtandsche maréchaussée uit geleverd. Zulks geschiedde met de grootste voorzorg gisterenmorgen om 11 uur aan 't station te Esschen, na aankomst van den trein uit Antwerpen. De Haan was in gezelschap van nog een ande sujet, die ook nog rekenschap aan de Holtandsche justitie schuldig was. Tusschen drie maiéchausréss, met een zware ketting aan elkaar gekoppeld, daarenboven nog voorzien van de gewone handboelen, werden belden naar 's-Qravenhage overgebracht, aangezien De Haan felteiyk voor 't Hof veroordeeld was, maar wegens overbevolking der Haagsche strafgevangenis naar 's-Bosch moest worden overgebracht, van waaruit hy In gezelschap van Donker, Wynen en Roos door uitbreking wist te ontsnappen. In het grauwe gevangenispak ontvlucht, DOOR PISCES. XXIV. Op 27 Augustus 1804 werd door het Departementaal Bestuur van Zeeland ge publiceerd, na verkregen machtiging van het Staatsbestuur, dat het vlsschen en rapen van oesters op de banken verboden werd. Dit vermeldden wy reeds, 't Volgende jaar vonden wy vermeld een besluit van hetzelfde bestuur, o.m. Inhoudende: 1°. Aan de Ingezetenen van Bergen-op- Zoom wordt het genot van de vlsscheryen op zekere bepaalde strooken gelaten. 2°. Vernieuwing van alle vroegere pla- caten op het stuk der vlsscheryen op de Zeeuwsche Stroomen. 3°. Vergunning, met Intrekking der publicatie van 27 Augustus 1804 hierboven vermeld, aan de ln- en opgezetenen van het Departement, van 1 November tot 1 Januari daaraanvolgende, op de banken en platen van Zeeland, oesters met de hand te mogen rapen en anders niet. 4°. Bepaling, dat elk Ingezetene of eigenaar van een vaartuig en alle anderen, die de oester- of mossel- vlsschery zouden verlangen te fxer- ceeren, daarvan jiariyks vóór den len September een recognitie van f 1 zouden moeten betalen om daarmede te bestryden de f 150. Een besluit van 1805, verder een besluit waarby met wyzlglng In zooverre dat hierboven genoemd, het vlsschen van oesters, daaronder nu ook begrepen Is het korren tot 1 Februari. Op 18 Februari 1818 volgde een Konln- kiyk Besluit, in aanmerking nemende de ongeregeldheden, tengevolge van de ge schillen tusschen de Ingezetenen van Zeeland en die van Bergen-op-Zoom, wordt bepaald, dat de vlsschery op de Schelde en Zeeuwsche Stroomen en het npen van schelpvlsch, behoudens Ieders eigendomsrecht, ten alle gebrulke van de bewoners der belde oevers dezer stroomen zullen gelaten worden; voorts dat de Provinciale Staten van Zeeland en Noord- Brabant, In gemeen overleg, een reglement zouden conclpléeren, op de uitoefeningen dier vlsscheryen. Op 11 Jan. 1822 volgde een Konlnkiyk Besluit, houdende verleening van gronden naby Veere, In concessie aan Charles John Maltland c.s. voor de kunstmatige teelt van oesters. ln 1825 werd een reglement op het bevlsschen der Schelde en Zeeuwsche Stroomen vastgesteld. Op 7 Februari 1868 een besluit tot regeling der concession van kunstmatige oesterbanken op de genoemde Stroomen, en nu komen wy In de ptrlode van de eigeniyke teelt, waarby wy een oogenbllk langer zullen biyven sttl staan, omdat deze tot op den huldigen dag, natuuriyk met verandering van tyden en dus ook van toestanden, Is voortgezet en juist voor ons Qewest en zyn Ingezetenen van zoo'n groote beteekenls is geworden; want by besluit van 24 Februari 1870 werd be paald, dat de natuuriyke oesterbanken op de Schelde en Zeeuwsche Stroomen aan de publieke vlsschery onttrokken en In het openbaar verpacht zouden kunnen worden. Natuuriyk lokte dit besluit by de Zeeuwsche visschers heel wat protesten uit, daar tot dien tyd het korren van oesters vry was geweest, en al was de opbrengst dan ook niet meer als voorheen door verarming van het getal oesters aan een groot aantal visschers uit de bekende vlsschersplaatijes gedurende vele maanden van het jaar een middel van bestaan had gegeven. Wy vonden daaromtrent nog nader het volgende vermeld, ontleend aan ver schillende verslagen en artikels over de opkomst van de kunstmatige oesterteelt. Ondanks de protesten had de verpachting In 1870 plaats en daarmede werd de grondslag gelegd tot de hooge vlucht welke deze tak van nyverheld In weinige jaren nam. In hetzelfde jaar werd een aanvang gemaakt met proefnemingen op kleine schaal en werden op de verpachte peiceelen der lersche bank al< colledeurs takkebossen, gekalkte pannenbulzen, melk vaten en 20,000 gekalkte pannen gebracht. De heeren Pompe van Meerdervoort en Ooemlnne van Zoeten hadden drie jaren te' voren, in October 1867, reeds een bezoek gebracht aan de baat van Arcachon om daar de reeds In praktyk gebrachte kunstmatige oesterteelt nauwkeurig te besludeeren, In verband daarmede hadden zy met behulp van een opnemlngsvaartulg der marine, reeds een onderzoek Ingesteld naar de geaardheid en geschiktheid voor oestercultuur van verschillende gedeelten der Schelde en Zeeuwsche Slroomen en zy hadden ook weten te bewerken, dat de directeur der aan het Fransche gouver nement behoorende oesterbanken In Arca chon naar Zeeland overkwam, om een oordeel uit te spreken over de geschiktheid der aldair aanwezige gronden. By de proefnemingen bleken de gekalkte pannen het best te voldoen en de daar mede verkregen resultaten waren zóó gunstig, dat tn 1871 reeds 500,000, ln 1872 zelfs 1,500,000 pannen werden uitge bracht, waarop respectleveiyk gemiddeld 3 en 6 broedjes, wat In 1872 steeg tot 10 broedjes. Hoewel de resultaten niet op alle perceelen even bevredigend waren, konden zy In het algemeen gunstig genoemd worden. Als collecteurs werden van nu af aan uitsluitend pannen gebezigd, wier aantal voortdurend sterk toenam, en In 1895, zoo zegt de heer Zondervan, achryver van het aangehaalde artikel, met 30 mlllloen stuks het maximum bereikte. In de volgende jaren verminderde het aantal weer en over het gebruik van de pannen tegenwoordig zullen wy aan het tlnde van het ocsterartlkel wel een en snier melden. In den winter van 1873 op 1874 werden door de firma de Meute- meester Co. te Bergen-op-Zoom de eerstelingen der zoogenaamde kunstmatige oesterteelt ongeveer 500,000 stuks ln den handel gebracht, waarvoor een prys van 45 J 60 gld. per 1000 stuks werd ver kregen. ln den volgenden winter bedroeg dit getal 2 5 3 mlllloen, de prys 40 5 60 gld. Op de niet verpachte banken der Ooster-Schelde werd het vrye korren door de vtsschers voortgezet, doch de opbrengsi bedroeg b. v. In 1873 slechts 100 a 120 stuks per ty en per vaartuig. Wel was het volgende jaar de vangst overvloediger, doch meer en meer bleek het, dat deze vlsschery geen noemenswaardige voor deden meer kon opleveren, vandaar dat door de regeering de verpachting allengs over alle voor de natuuriyken of kunst matige oesterteelt geschikte terreinen van de Ooster-S.helde werd uitgebreid. Reeds in 1896 werd gemeld, dat alleen op publiek terrein nog naar oesters werd gevlscht voor den Oouweveerpolder boven Zferikzee naby Burghsluls en op de Orevcllngen en In 1910 luidde het: „Op de publieke terreinen werd niet speciaal naar oesters gevlscht, alleen by het wulkervlsschen In het Diep der Orevelingen werden nu en dan ook oesters gekord, echter niet van belang". De pryzen der perceelen, dl anvanke- 1 yk vry onbeduidend waren, re eder jsar en bereikten weldra ee>' og. >ord bedrag, daar de cultuur kcnitteiende resultaten afwierp. Er zyn gevallen bekend, waarin voor 1 H.A. uitstekend zaalterrein tot f 1000 pacht per jaar werd betaald, en al zyn dit uitzonderingen, gemiddeld bedraagt de pacht voor goede zaalgronden toch nog een zeer hoogen prys. Wat zulks beteekent, kan men ln onze eigen omgeving nagaan als men de landpachten van onzen tegenwoordlgen tyd, die, wan neer ze loopen tot f 150 a f 180 per H A, zelfs In het klein, schandeduur worden geheeten en dan voor een H.A. water en slik 3 5 5 honderd gulden. In de eerste jaren, zoo gaat het voort, had de cultuur met groote bezwaren te kampen, omdat men nog te weinig ver trouwd was met de praktische elschen der teelt. Ook was de vraag naar oesters In het buitenland zóó geringdat het Zeeuwsche product slechts met de uiterste krachtsinspanning op de markt te Londen het burgerrecht kon verkrygen. Niet alleen onderging de cultuur voortdurend verbete ringen, maar ook bevorderden eenlge zachte winters en gunstige zomers zoowel den krachtlgen groei der jarige oesters, als een tyken broei >1; daarenboven hadden de Engelsche banken door ultput- ling veel van hare beteekenls verloren en werd de vraag naar Zeeuwsche oesters In Engeland en Dultschland al grooter en grooter, waarmee een evenredige atyglng der oryzen gepaard ging. Deze bedroeg in 1876 reeds 50, later ln het j»ar 60 gld., In het voorjaar van 1877 zelfs 83 gld. per 1000 stuks, om later voor de grootsto soorten nog hooger te stygen. De tegr woordlge secretaris-penningmeester i vlsscheryen, de heer dr. Leo de Leeu schreef Indertyd In één der Nut almanakken een artikel ovc oesterteett, dat wel de moeite waard was voor een deel te worden overgenomen, Indien er beschikbaar plaats was, maar wy moeten ons bekorten, welnu, omtrent het laatst gemelde punt meldde hy de merkwaardige woorden: „Het Is dan ook merkwaardig na te gaan, hoe het uitbrengen der pannen, aanvankeiyk slechts een waagstuk der grootere ondernemers, allengs ter hand Is genomen door alle klassen der bevolking van Zuld-Btveland, zoodat z<ch zelfs by den gewonen daglooner en fc renarbelder de neiging openbaarde om oo' en druppel op te vangen van den guldi reran, die In den vorm van oesterbroto langs de oevers der Schelde nederdaaldt Voort durend ontstonden tal van vere. igingeu van arbeiders en kleine neringdoenden, die hun spaarpenningen byeenbrachten, om pannen te leggen en deze later met oesterbroed aan de grootere ondernemingen te verkoopen. Niet zelden werden daar mede in den tyd van eenlge zomermaanden 100, ja zelfs 200 en meer procent verdiend". Wat In 1886 de heer dr. Leo de Leeuw nog In den tegenwoordlgen tyd schreef, hebben wy In den verleden rijd moeten overbrengen, omdat de toes! nd sedert geheel veranderd is en van c ;n gulden rrgen geen sprake meer Is. /el weten wy, dat naast dien grooten wl. er In late darren ook heel wat verlleze zyn te dekken geweest. Wordt vervolgd).

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1911 | | pagina 1