ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE.
Vrijdag 13 Januari 1911.
BLOOKERS
(Z ierikzeesohe
Courant).
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
Uit Stad en Provincie.
DAALDERS
CACAO.
iog tan grond aan
TelsgraL iPi WwrbBricht,
ABONNEMENT.
De abonnementsprijs van dit blad, dat lederen
MAANDAG, WOENSDAO en VR1JDAO verschat, Is
voor Zlerlkzee I 1,30, voor alle andere plaatsen In
Nederland f 1,60 per 3 maanden.
Voor het buitenland, verzending eens per week, I 10
per jaar by vooruitbetaling.
67ste JAARGANG. No. 9028
Uitga ver-Hoof dredaoteuri A. FRANKEL.
Redacteur i J. WAALE.
ADVERTENTIE N.
Van 1—3 regels 30 ets., meerdere regels 10 ets.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
De Inzending moet geschieden des Maandags-,
Woensdags- en Vrijdags-middags uiterlijk 2 ure.
Alle betalingen moeten geschieden bij den Directeuri A. J. DE LOOZE, Hoek Schuithaven, Zlerlkzee.
Het Kantoor is geopend eiken werkdag van 's morgens 9 tot 's avonds 9 ure.
MEOERLAHD.
Goedereede, 11 Jan. Op de Hlnder-
rlbben is Donderdag een stoomichlp
gestrandwaarschijnlijk de Hull-boot
„Selbty Abbey", van Huil naar Rotterdam.
De sleepbooten „Wodan", .Zuiderzee"
en .Oceaan" verleenen hulp.
Er slaat een hooge zee en het schip
zit gevaarlijk.
Blijkens een nader bericht zijn vier
passagiers en de stuurman met eigen boot
alhier geland.
Na eenlge reizen van de sloom-
reddlngsboot „Prins Hendrik", waarbij In
den beginne de kapitein en de 7 nog
overgebleven manschappen der Hull-boot
weigerden het schip te verlaten moesten
zij, tengevolge der hevige zecén, daar
eindelijk tot overgaan en zijn alhier
aangebracht.
Omtrent de redding der opvarenden
van het stoomschip „Selbey Abbty" wordt
nog nader uit Maassluis gemeld:
Met de stoomreddigsboot „Prins der
Nederlanden" zijn van het gestrande
stoomschip „Selbey Abbey" 12 man ge
land (I bootsman, 5 stokers, 1 stewardes,
hofmeester en 4 passagiers). Door de
reddingsboot te Hellevoetsluls Is 1 stoker
geland.
Er bleven toen nog acht man aan boord,
onder wie de kapitein. Z|j werden later
door de stoomreddingsboot „President van
Heel" afgehaald en te Hoek-van-Holland
geland. De geredden zijn te Hoek-van-
Holland in het „Hotel Amerika" onderge
bracht. De eerste hulp bij ongelukken en
zeerampen was by aankomst der schip
breukelingen aanwezig, om zoo noodlg
hulp te verleenen.
Het schip Is nog dicht en zit In goeden
toestand.
Met L. Smit Co.'s sleepdienst Is
contract gemaakt voor berging van schip
en lading.
Zlerlkzee, 13 Jan. In de oude koffie
kamer der Concertzaal vergaderde gisteren
avond het Departement Zlerlkzee der
Maatschappy „Tot Nut van 't Algemeen".
De heer jhr. De Muralt opende de ver
gadering, deelde mede, dat de secretaris,
de heer Hombach, verhinderd was de
vergadering by te wonen, en deelde na
lezing en goedkeuring der notulen mede,
dat een brief van het Bestuur der Nuts-
spaarbank was Ingekomen, waarin werd
medegedeeld dat het besloten had jaaiiyks
tot wederopzegging toe een subsidie van
f 100 te geven aan de Vereenlglng tot
oprichting en Instandhouding van de
Ambachtschool, en één van f 300 aan de
Armen-Bewaarschool, Ingaande 1 Januari
1911.
Mr. Cau lichtte het schryven van het
Bestuur nader toe. De Armenbewaarschool
had jaariyks een tekort van f 300 en moest
om dit te dekken, het bagatelletje dat het
had, inteeren. De Nutsspaaibank gaf voorts
een subsidie van f 250 aan het Departement,
en één van 850 aan „Onderling Hulpbetoon".
De voorzitter betuigde het bestuur van
de spaarbank dank voor de medewerking,
die het Departement gedurende de laatste
twee jaren van hem ontvangen heeft.
De voorgesrelde subsidle's werden goed
gekeurd.
De heer Van der Have werd tot
afgevaardigde gekozen naar een te Middel
burg te houdene vergadering, ter bespreking
van onderwysbelangen.
De behandeling van het adres, dat door
een twintigtal vereeniglngen geteekend Is,
en waarin voorgesteld wordt om tegen
het wetsontwerp, dat de strekking heeft de
gehuwde onderwyzeressen Ie ontslaan, te
protesteeren op een te 's-Hage te houden
protestmeeting, werd tot een volgende
vergadering uitgesteld.
Voorgelezen wordt een schryven van
mr. J. P. Cau, dat hierop neerkwam.
Meermalen was hem gebleken, dat de
talrBke veldarbelders in deze gemeente
groote behoefte hebben aan een stukje
grond, hetwelk zy met hun gezin kunnen
bebouwen.
GEEN CACAO SMAAKT
ZOO KRACHTIG ALS
Ook onlangs bleek dat uit een circulaire
van de Christeiyke Werklleden-Vereenlglng
alhier, waarin deze vraagt om geldeiyke
bydragen, teneinde één of meer stukken
grond ten behoeve van hare leden te
kunnen koopen.
Voor hetzelfde doel zyn dan ook door
verscheidene Nutsdepartementen comrnis-
slën voor tuingrond-verhuring ingesteld.
Het komt hem voor, dat ook door or,s
Departement, met medewerking van de
Spaarbank, In deze behoefte zoude kunnen
worden voorzien.
Schryver is voornemens deze zaak op
de eerstvolgende vergadering van het
Departement ter sprake te brengen, en
verzoekt het bestuur beleefd deze onder
de alsdan te behandelen onderwerpen te
willen opnemen.
Mr. Cau ligt dit schryven mondeling toe.
Een groot deel van de arbeidersbevolking,
zelde spreker, bestaat alhier uit veld-
arbelder», die meerendeels een maand of
drie geen werk hebben, zoodat zij dan
zonder verdiensten zyn. Daarin zou kunnen
voorzien worden door werkverschalfing,
Maar dit Is moeliyk, omdat de menschen
niets anders kennen dan hun vak. Ook
kost dit te veel geld. Alleen het bebouwen
een door hen gepacht stukje grond
hun ten goede kunnen komen. Een
van
zou
deel van de veldarbelders bezit een stukje
grond ln pacht, waarop zy uien en aard
appelen telen, die zy deels zelve gebruiken
deels verkoopen tot betaling van hun
pacht. Maar de losse arbeiders hebben dat
niet. Het zou voor hen veel waard zyn,
als zy een stukje grond dicht by de stad
In pacht hadden, teneinde dit te bebouwen.
De Chrlsteiyke Werkliedenvereenlging, die
reeds vroeger een poging had gedaan
teneinde voor haar leden grond te ver
krijgen, schynt daarin niet geslaagd te
zyn, want zy heeft opnieuw een circulaire
verspreid, waarin duizend gulden voor
verwezeniyklnq van haar denkbeeld ge
vraagd wordt. Nu heeft de Spaarbank een
reserve-kapitaal, waarvan een gedeelte zou
kunnen bestemd worden voor aankoop van
grond, en die grond zou kunnen gesplitst
worden en door een commissie van het
Departement tegen een matige rente van
b.v. 4 pCt aan die losse arbeiders ter
bebouwing worden gegeven. Sprekernoemde
een tiental-tal Departementen op, waarin
Iets dergeiyks gebeurt. Hy noodlgt het
bestuur uit een commissie van drie leden
te benoemen teneinde de zaak te onder
zoeken.
Na een langdurig debat, waaraan be
halve de voorsteller en de voorzitter, nog
deelnamen de heeren mr. De Vries van
Doesburg, mr. Bakker, Pagé, Van Nouhuys,
Van Zyverden, mr. Prins en Huvers, werd
een motie aangenomen waarbij het Bestuur
werd ultgenoodigd een ondezoek In te
stellen naar de wenscheiykheld van tuin
grondverhuring aan arbeiders, en zoo ja,
op welke wijze deze het best zal ge
schieden.
Hierop werd door den voorzitter de
vergadering gesloten.
In drommen was 't publiek Woens
dagavond naar de Concertzaal opgegaan,
teneinde de Wognummers, waarvan men
zooveel gelezen had, te hooren. De zaal
was dan ook, wat men noemt, totaal uit
verkocht. Oeen plaatsje was meer te krygen.
Nog nooit hebben wij de Concertzaal zóó
vol menschen gezien.
Het was een schoone aanblik, die ge
mengde zangvereenlglng uit Wognum op
het tooneel In een halven cirkel geschaard
)e zien, de dames In haar witte kleedy
met gouden kap, maar het was nog stree-
lender voor onze ooren deze zangers en
zangeressen te hooren. Was aller ver
wachting hoog gespannen, wy kunnen
getuigen, dat allen van den melodleusen
zang genoten hebben. Welke heeriyke
muziek, welke llefiyke zuivere tonen! Hoe
slechtlg en aangrypend ;lonk dat diiemaal
rerhaald Amen 1 En wat een fraai be-
wonderlngswaardlg stemgeluid van de
soliste! Men kon het bemerken aan de
ademlooze stilte gedurende den zang, dat
de honderden, die daar op alle rangen
gezeten waren, diep onder den Indruk
waren van hetgeen ten gehoore werd ge
bracht. En was het wonder, dat na het
einde van elk lied het auditorium In een
geestdriftig applaus losbarstte! Het was
een mooie avond, die zeker by allen, die
de Wognummers gehoord hebben, nog
lang In het geheugen zal biyven.
De directeur, de heer Willem Saai, kan
met trots op zyn werk neerzien.
Drelschor. Op 1 Jan. 1911 bedroeg
het aantal ingezetenen alhier 1269. Door
vestiging en geboorte vermeerderde het
met 92; door vertrek en sterfte verminderde
het met 98. zoodat er was een verminde
ring van 6 personen.
Het totaal op 31 Dec. 1910 was alzoo
1263.
Duivendljke. De bevolking bedroeg op
31 December 1910 284 mannen en 256
vrouwen, totaal 540 zielen.
Eikerzee. De bevolking bedroeg op 31
December 1910 301 mannen en 270
vrouwen, totaal dus 571 zielen.
Bruinlsse. Voor de vacature ontstaan
door het ontslagnemen van den heer
C. Boller als raadslid, zei 25 Jan. eene
verkiezing en 1 Febr. eene stemming plaats
hebben.
Door de alhier bestaande afdeeling
van den Bond voor Staatspenslonneerlng
werd Donderdagavond eene vergadering
gehouden.
Door den voorzitter, den heer Boers,
werd mededeeling gedaan dat het ledental
van de afdeeling met een zevental was
toegenomen. Na bespreking, werd een
reglement voor de afdeeling vastgesteld.
In verband daarmede werd het ledental
van het bestuur uitgebreid en van vyf op
zeven gebracht.
Medegedeeld werd dat de heer Jhr. De
Muralt In den loop dezer maand een
lezing over ouderdomsverzekering zal
houden.
Stavenlsse. Op I Jan. 1911 bestond de
bevolking dezer gemeente uit 891 mannen
en 886 vrouwen, totaal 1777 Inwoners. In
1910 werden er geboren 34 m. en 23 v.,
totaal 57 kinderen. Er vestigden zich 33 m.
en 26 v., totaal 59. Er stierven 11 m. en
8 vtotaal 19 en er vertrokken 40 m. en
30 v., totaal 70, zoodat er dus eene totale
vermeerdering Is van 16 m. en II v.,
totaal 27 Inwoners en de bevolking op
1 Jan. 1.1. bestond uit 907 m. en 897 v.,
totaal 1804. In de gemeente had men 16
sterfgevallen. Er werden 19 huweiyken
gesloten.
By Kon. besluit Is een pensioen van
f 180 toegekend aan mej. H.W. Q uakkelaar—
Van Dellen, vroeger onderwqzeres alhier,
en een van f 784 per jaar aan den heer
F. J. Jlmkes, laatstelijk conducteur le klasse
der brievenmalen op de postroute Bergen-
op-Zoom—Slavenisse.
St.-Annaland, 13 Jan. De bevolking
vermeerderde In den loop van 't vorige
jaar met 40 personen en bestond op
31 Dec. 1910 uit 1236 mannen en 1286
vrouwen.
Scherpeoisse, 12 Jan. By de nieuwe
regeling van onbezoldigde ryks veldwachters,
zyn er alhier twee commission ingetrokken,
t. w. van Anth. van der Wetff en J. van
Veen.
De bevolking bedroeg op 1 Januari
j.l. 719 mannen en 663 vrouwen, dus een
totaal van 1382.
Middelburg. De heer A. ten Harmsen
van der Beek, commissaris van politie
alhier, herdenkt 1 Maart as, den dag,
waarop hy vóór 25 jaar In politiedienst trad.
Landbouw en Veeteelt.
33800 K.G. salpeter, 11500 zwavelzure
ammoniak, 58400 K.G. ammonlak-super-
phospaat, 14800 K.O. landbouwkalk, 500
K.O, patentkall en 16100 K.O. kalnlet.
De aanbesteding daarvan zal plaats hebben
op Woensdag a.s., des v.m. elf ure, In
.café Rystenbli".
Stavenlsse. Door de Regeering Is aan
de Boerenleenbank alhier f 175 geschonken
als tegemoetkoming In de gemaakte on
kosten.
RECHTSZAKEN.
De rechtbank te Middelburg veroordeelde
heden den 22-jarlgen reiziger In rywlelen
W. H. Kuit Rotterdam, die beklaagd
was van het onder valsche voorgevens
onder zich verkrygen van rywielen en een
motorrywlel van personen In verschillende
plaatsen van Zeeland, wegens verduistering
tot 9 maanden gevangenisstraf, met aftrek
van het voorarrest.
De vermoedeiyke medeplichtige van K.,
eveneens een Rotterdamsche reiziger, is
voortvluchtig.
KERKNIEUWS.
Bruinlsse. Tot president-kerkvoogd der
Ned. Herv. Gem. alhier Is gekozen de
heer Jac. Goudzwaard.
O N D E R W IJ S.
St.-Filipsland, 13 Jan. Als no. 2 op
eene en no. 3 op de andere voordracht
voor onderwyzer te Gouda Is geplaatst
de heer A. van Es, onderwyzer aan dc
school in den Anna-Jacobapolder.
Scberpenlsse. Door de landbouwver-
eenlglng „Scherpenlsse en Poortvliet",
werd alhier opgaaf gedaan voor de
levering van 103300 K.O. superphosphaat,
We lezen In de Nieuwe Courant:
Men weet dat de Staatscommissie voor
den Landbouw, Ingesteld bij Kon. Besluit
van 20 Juni 19C5, no. 72, In October 1909
een ïyvlg rapport, met voorstellen, be
treffende den economlschen toestand der
landarbeiders ln ons land heeft uitgebracht.
Één der voorname hoofdstukken van dit
rapport behandelde uitvoerig het vraag
stuk der verstrekking van grond aan land
arbeiders; bevordering dus van klein
grondbezit.
Naar wy vernemen is thans gereed ge
komen een ontwerp van wet, met memorie
van toelichting, dat als titel draagt: Ver-
kryglng door landarbeiders van woning
met land in eigendom of van los land in
pacht.
Het mag gezegd, dat de directie van
den Landbouw deze zaak vlug heeft Ier
hand genomen en In een wetsvoorstel
belichaamd.
Wyders mochten we vernemen, dat ten
aanzien van dit ontwerp In de eerste plaats
het oordeel zal worden Ingewonnen van
hooger genoemde commissie, wellicht ook
van eenlge andere deskundige lichamen.
Niet ondienstig Is 't, hier nog eens zeer
In 't kort weer te geven tot welk Inzicht
de meergenoemde staatscommissie op
't sluk van verstrekking van grond aan
landarbeiders Is gekomen.
De zienswyze is, dat verstrekking van
grond en van grondcrediet aan landarbeiders
wettelijk en onder staatstoezicht behoort
te worden geregeld. De staatshulp moet
er op zyn gericht, om de landarbeiders
In staat te stellen zich een arbeldersplaatsje
of wel een los arbeldersperceel te ver
schaffen, dat hen niet verhindert hun arbeid
in loondienst te besteden, en waardoor zy
Inkomsten als aanvulling van bun loon
kunnen genieten. Ten aanzien van een
arbeldersplaatsje behoort naar het oordeel
der commissie aan eigendom de voorkeur
te worden gegeven; ten aanzien van een
los arbeidersperceel aan pacht. (Dit be
ginsel ligt ook opgesloten in den titel van
het hlerbedoeld wetsontwerp). De ver-
kr Ij ging van grond dient zooveel mogeiyk
plaats te hebben langs den gewonen
contractueelen weg; bij verkryging In
eigendom, met fiaancieele hulp.
Verder gewaagt de commissie ln haar
resumé van: „plaaiselyke vereeniglngen,
vennootschappen of stichtingen, die uit
sluitend In het belang van de uitgifte van
grond en het verleenen van grondcrediet
aan landarbeiders moeten werkzaam zyn".
Bij ontstentenis dezer lichamen zou de
commissie B. en W. willen zien aange
wezen om aan de arbeiders het gevraagde
mits ean de wetteiyke elichen zj
voldaan te verschaffen. |-dlen noodlg
moet van een vereenvoudigd ontelgenlngs-
recht kunnen worden gebruik gemaakt.
En elndeiyk zou aan de genoemde lichamen
van staatswege de gelegenhe'd moeten
worden verschaft, den arbeiders gemakkeiyk
en goedkoop grondcrediet te verleenen,
waarvan de rentebetaling en aflossing zoo
blliyk mogelijk moeit" worden geregeld.
Hrt ongeluk te Zaamslag.
Betreffende het treurig ongeluk te Zaam
slag wordt ons nog nader het volgende
gemeld:
De burgemeester, de heer P. J. Wortman,
was Dinsdagmiddag met den gemeente
ontvanger, de» her J. Geelhoed, op de
eedenjrcht gedaan. Belden hadden zich
gtiulmen tyd verd.k; opgesteld doch toen
bleek, dat zy geen vogro der schot
konden krygen, riep de heer Wortman den
heer leelhoed, die een eind verder zat,
toe: „Laat ons maar naar huls gaan, want
ze komen deze keer toch niet".
De heer Geelhoed vond dit goed en
stapte toen opkort daarop hoorde hy een
schot vallen, waardoor de heer Geelhoed
In de meening verkeerde dat de heer Wort
man nog enkele vogels onder schot had
gekregen en eerstgenoemde den burge
meester toeriep: „Heb je nog wat". Hy
kreeg hierop evenwel geen antwoord en
ging daarop onmlddeliyk naar den burge
meester, wlen hy, tot zyn groote ontstel
tenis tegen den grond vond liggen en by
nader onderzoek moest de heer Qeelhoed
tot de treurige ontdekking komen, oat de
heer Wortman reed* overleden was en dat
hy de volle lading van zijn eigen geweer
ln het hoofd had gekregen.
Het bleek dat het geweer van den heer
Wortman verward was geraakt 'egen een
paal met prikkeldraad en daardoor de haan
was overgegaan met het bekende noodlottige
gevolg.
Dat de droeve dood van den algemeen
geachten burgemeester, tevens secretaris,
met groote verslagenheid is vernomen,
laat zich wel begrypen.
De heer Wortman, die 10 jaar burge
meester van Zaamslag is gev eest, werd
door de gemeentenaren, ook d^or anders
denkenden, zeer bemind, wat dezen zomer
by de verkiezingen voor de Prov. Staten
nog overtuigend Is gebleken, toen hy In
deze gemeente van de 620 stemmen er
412 op zich vereenlgde.
Zyn heengaan op deze tragische wyze
Is voor de gemeente dan ook een groot
verlies.
Uitvoer van groenten.
Men schryit ons uit Walcheren:
Tot voor een paar jaar werden op ons
eiland byna uitsluitend groenten geteeld
voor verkoop ln de naaste omgeving.
Slechts enkelen legden zich op export toe,
maar deze had toch niet veel te beteekenen.
Doch het „Eendracht maakt macht"
heeft ook In deze zaak weder verandering
gebracht, want door samenwerking is het
thans zoover gekomen, dat in den afgeloopen
zomer en ook thans nog geregeld waggon-
ladingen door tusschenkomst van een
exporteur te Venlo naar Dultschland ver
zonden worden, en In den a.s. zomer zal
lederen werkdag een waggon worden ge
laden.
Vooral worden augurken, waarvoor het
zaad uit Dultschla- wordt Ingevoerd,
voor uitvoer verbouwd, doch ook andere
artikelen als: boonen, erwten, kruisbessen,
enz. vinden van hieruit hun weg naar
onze oosteiyke naburen.
Voor de groententelers op ons eiland
kan, wanneer op deze wyze wordt voort
gegaan, een goeden tyd aanbreken.
naar waarnemlnge. verricht Ir ten morgeit
van 13 Januari tilt,
me1 "gedeeld door het Koninkiyk Nederl.
eorologlsch Instituut te De Bilt.
Hoogste barometerstand 773 7 te Valentla.
Laagste barometerstand 748 2 te Riga.
Verwachting (van den avond van 13
Januari 1911 tot den avond van 14 Januari):
toenemende tot matige of krachtige Weste-
lyke tot Zuid-Westeiyke wind, zwaar
bewolkt tot betrokken, waarschyniyk
regen- of sneeuwbuien, zelfde temperatuur.
