ZIEIUKZEESCHE
NIEUWSBODE.
Woensdag 9 November 1910.
lmhngslj slaalml.
Bensdorp's Ontbijtcacao.
Eerste Blad.
(Z ierikzeesoh©
Courant).
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
xx.
BENSDORP's ONTBIJTCACAO.
2 pond bus. 1,50.
1 pond bus - 0,80.
'/2 pond bus - 0,42'/2.
1 ons bus- 0,18.
Uit Stad en Provincie.
ABONNEMENT.
De abonnementsprijs van dit blad, dat lederen
MAANDAQ, WOENSDAQ en VRIJDAO verschijnt, Is
voor Zierlkzee I 1,30, voor alle andere plaatsen In
Nederland f 1,60 per 3 maanden.
Voor het buitenland, verzending eens per week, f 10
per jaar by vooruitbetaling.
67*te JAARGANG. - No 9002
Uitgever-Hoofdredaofeuri A. FRANKEL.
Redacteurs I. WAALE.
ADVERTENTIE N.
Van 1—3 regels 30 ets., meerdere regels 10 ets.
Oroote letters worden naar plaatsruimte berekend.
De Inzending moet geschieden des Maandags-,
Woensdags- en Vrydags-mlddags ulteriyk 8 sar*.
Alle betalingen moeten geschieden bij den Directeurs A. J. DE LOOZE, Hoek Schuithaven, Zierlkzee.
Het Kantoor is geopend eiken werkdag van 's morgens 9 tot 's avonds 9 ure.
Wij hebben uitvoeriger over de Ge
meentewet uitgeweid dan aanvankeiyk In
onze bedoeling lag, en zouden nog gaarne
over de wyze. waarop de plaatselijke
belastingen door den wetgever geregeld
zyn, een en ander onzen lezers hebben
medegedeeld, ware het niet, dat wy
vreesden ons reeds te lang met de be
handeling der gemeentebesturen te hebben
beziggehouden. Vandaar dat wy besloten,
van de gemeentewet af te stappen, en tot
de Grondwet terug te keeren, en wel het
eerst het vijfde hoofdstuk er van, dat over
de justitie handelt, te bespreken.
De justitie is voor elk volk een onmis
bare instelling. Zonder gerechtigheid,
zonder een macht, die haar handhaaft,
zou Iedere natie noodwendig Ie gronde
moeten gaan. De veiligheid en het leven
der bevolking, haar eigendommen en
bezittingen moeten beschermd worden,
willen zy niet een prooi worden van het
ruw geweld. Genoemd hoofdstuk nu onzer
Grondwet vangt aan met de bepaling, dat
alom In de Nederlanden in naam des
Konlngs, thans In naam der Koningin,
wordt recht gesproken. Deze bepaling
slaat In nauw verband met het grond
wettig voorschriftwaarvan het een
logisch uitvloeisel Is, dat de Uitvoerende
Macht by de Koningin berust. In Haar
naam wordt recht gesproken, dat wil
zeggen, in Haar naam wordt de wet
uitgevoerd, toegepast. Vroeger nam men
aan, dat de rechterlijke macht een op
zich zelf staande Instelling In den Staat
was, die naast de Wetgevende- en Uit
voerende Macht stond. Men ging namelijk
uit van de gedachte, dat er drie machten
bestonden, te welen, de wetgevende-, de
uitvoerende- en de rechteriyke macht, wat
men met een vreemde benaming de
trlas politica noemde. Hiervan is men
echter In onzen tyd teruggekomen. Men
heeft terecht Ingezien, dat de rechteriyke
macht een Inlegreerend deel van de uit
voerende macht uitmaakt. De rechters,
die door de Koningin worden benoemd,
voeren uit, passen toe de wetten, die uit
haar aard in het belang der orde in de
samenleving een gebiedend karakter dragen,
zoodat een leder, die zich op het grond
gebied van den Nederlandschen Staat
bevindt, gehouden Is zich daaraan te
onderwerpen.
De wetten regelen de familie-, ver
mogens- en handelsbetrekkingen tusschen
de menschen onderling, en bevatten de
voorschriften, volgens welke zy gehouden
zijn ten opzichte van elkaar en de ge
meenschap te teven. In afzonderiyke
wetboeken zyn die wetten naar de stof,
die daarin behandeld wordt, geordend
samengevat, zoodat men b.v, heeft een
burgeriyk wetboek, een wetboek van
koophandel en een wetboek van strafrecht.
De samenvatting in algemeene wetboeken
sluit echter de regeling van verschillende
onderwerpen in afzonderiyke wetten niet uit,
De Staat zorgt, gelijk wy gezien hebben,
door middel van wetten, niet alleen voor
de veiligheid der bewoners, maar ook voor
het ongestoord bezit van hun eigendommen.
Inbreuk op iemands eigendom of bezit
wordt gestraft. Alleen in bepaalde gevallen
kan de eigendom Iemand ontnomen worden.
Dit geschiedt echter niet willekeurig, dat
gebeurt tegen behooriyke voorafgaande
schadeloosstelling, en alleen dan, wanneer
de wet vooraf verklaart, dat hel algemeene
nut de onteigening, dat Is de ontzetting
van iemand uit zyn eigendom, vordert.
Een algemeene wet en die Is van het
jaar 1851 regelt de onteigening ten
algemeenen nutte, en omschryft tevens de
gevallen, waarin een voorafgaande ver
klaring niet gevorderd wordt.
Voordat Iemand van zyn eigendom
ontzet wordt, moet hem de schadeloos
stelling betaald zyn of de betaling er van
hem verzekerd wezen. Alleen, wanneer
oproer, brand, watersnood, oorlog of
oorlogsgevaar een spoedige Inbezitneming
van Iemands eigendom dringend gebiedt,
is het niet noodig de verschuldigde
De lekkerste en smakelijkste CHOCOLADE-MELK
wordt bereid met
Vraagt Uw Winkelier daarom uitsluitend
tC De naam BENSDORP op Cacao en Chocolade is een
waarborg voor prima kwaliteiten.
schadeloosstelling vooraf te betalen of de
kwytlng er van vooraf te verzekeren. Dit
neemt echter niet weg, dat het recht van
den aldus ontzetten eigenaar op behooriyke
schadeloosstelling onverkort blQft. Het uit
te keeren bedrag van die schadeloosstelling
wordt dan naderhand geregeld.
Ook kan door het openbaar gezag In
bet algemeen belang en tegen schadeloos
stelling de eigendom van Iemand vernietigd,
of voortdurend of tydeiyk onbruikbaar
worden gemaakt. Het openbaar gezag hier
bedoeld Is de Koningin, kan ook Gede
puteerde Staten, en In dringende gevallen
de gemeentebesturen zyn, ja zelfs, geiyk
b.v. by hondsdolheid, de burgemeester.
Tot waarborg van de persooniyke vrijheid
der Ingezetenen heeft de grondwetgever
bepaald, dat behalve In de bij de wet
genoemde gevallen niemand In hechtenis
mag genomen worden dan op bevel van
den rechter. Dit bevel moet de redenen
der gedane aanhouding bevatten, en be-
teekend worden aan hem, legen wlen het
gericht Is. De gevallen, waarin Iemand
zonder rechteriyk bevel mag gevangen
worden genomen, zyn In de wet aan
gegeven. Zoo mag b.v. Iemand, die op
heeterdaad betrapt wordt, of die een
strafbaar feit gepleegd heeft, waarlegen
als maximum een gevangenisstraf van vier
jaar of meer is bedreigd, aangehouden en
In verzekerde bewaring worden genomen.
Zoo mag een dronkaard door de politie
achter slot en grendel worden gebracht.
Zierikzee, 9 Nov. Maandagavond werd
in de koffiekamer der Concertzaal voor
de Vereenlglng .Algemeene Ontwikkeling"
door dr. A. van der Hoeven een Interes
sante lezing gehouden over .Het uurwerk
voorheen en thans".
De voorzitter, mr. D. van der Vliet,
opende de vergadering, die ook door eenlge
dames werd bygewoond, en deelde mede,
dat 24 nieuwe leden tot de Vereenlglng
waren toegetreden.
Nadat door den secretaris, den heer
H. J. var Nouhuys, de notulen gelezen
waren, werd door den voorzitter het woord
aan den spreker van den avond gegeven.
Deze gaf een historische, wetenschappelijke
schets van het uurwerk. In de oudheid
reeds diende de zonnewyzer tot aanwyzlng
van den tyd. De zonnewyzer, waarvan In
2 Koningen, hoofdstuk 20 sprake Is, was
biykbaar volgens spreker een verticale
zonnewyzer. Hoogstwaanchynlijlc is de
zonnewyzer, waarvan door spreker ver
schillende exemplaren aan het publiek
werden vertoondafkomstig van de
Chaldaeërs. Later gebruikten ook de Grieken,
de Egyptenaren en de Romeinen den
zonnewyzer als tydsbepaler. By de aan-
zleniyken waren de staven van de zonne-
wyzers van goud, en de wyzerplaat van
marmer. In elke stad van Griekenland had
men al heel spoedig een zonnewyzer. Men
zond de slaven uit om te zien, hoe laat
het was. Waarschyniyk hebben ook de
obelisken als zonnewyzer gediend. Op
sommige althans worden sporen eener
verdeeling van graden aangetroffen. De
zonnewyzers, waarvan de constructie door
spreker werd aangetoond, hebben nog in
de middeleeuwen als tydwyzers dienst
gedaan. Ja, In 1760 werd nog vóór het
stadhuis van Middelburg een zonnewijzer
geplaatst, vermoedeiyk om daarnaar den
tyd der stadsklokken te regelen. De
zonnewyzer, ook wel hellochronometer
genoemd, geeft toch precies aan den waren
tyd, niet den middelbaren tyd. Een bronzen
zonnewijzer, die precies den tyd aangeeft,
Is niet goedkoop kost ongeveer f 120. Een
zeeman moet den middelbaren tyd kennen,
en gebruikt om dezen te weten, den sextant..
Een Zeeuw, Jacob Mogge genaamd, land
meter van beroep, die omstreeks 1675
leefde, heeft een boek over de zonnewyzers
geschreven en dit boek aan Burgem. en
Weth. van Vlisslngen opgedragen. Na de
zonnewyzers werden door dr. Van der
Hoeven eerst de wateruurwerken besproken,
die door de Chaldaeërs, Babylonlërs en
Chlneezen gebruikt werden. Haroen At
Raschid gaf een kunstig beroemd geworden
wateruurwerk aan Karei de Groote ten
geschenke. Vervolgens behandelde spreker
den zandlooper als middel om den tyd te
meten. Men had zandloopers, die een uur,
een half uur en een kwartier liepen. In
de middeleeuwen hadden de domlné's een
zandlooper op den preekstoel. Bij de
Romeinen gebruikte men In de rechtszaal
tot aanwijzing van den tyd óf een water
uurwerk (vandaar de uitdrukking aquam
perdere) óf een zandlooper.
Omstreeks 1200 kwamen de uurwerken
met gewichten In zwang, die In den aan
vang meestal van yzer door smeden en
slotenmakers vervaardigd werden. Saladln
gaf een kostbaar uurwerk met gewichten
aan één der Europeesche vorsten ten ge
schenke. Door spreker werden achtereen
volgens de slinger, waarvan de toepassing
op de uurwerken door Huygens werd uit
gevonden, de Qrahamgang, de seconde
slinger, de compensatlesllnger, de draagbare
uurwerken en de eiectrlsche klokken be
handeld. De draagbare uurwerken waren
door den slotenmaker, Peter Heele, In
1500 uitgevonden. Hy gebruikte voor deze
geen slinger, maar een veer. Aanvankeiyk
had men spllhorloges, maar toen door
Huygens de splraalveer werd uitgevonden,
en voor de horloges aangewend, werden
deze allengs beter. De meeste van die
horloges, met de hand gemaakt, werden
In Engeland vervaardigd. De spiraal, die
van slaal vervaardigd Is, was voor het
horloge, wat de slinger voor de klok was.
In 1800 bracht de uitvinding van de
anker-horloges wederom een groote ver
betering In de zakuurwerken. De fijnste
uurwerken zyn de chronometers. Zy
worden door de zeelleden, die een uurwerk
moeten hebben dat volkomen juist gaat,
gebruikt ter bepaling van de plaats, waar
zy zich bevinden. Voor een zuiver nauw
keurig goud uurwerk werden In vroegere
jaren groote sommen uitgeloofd. De En-
gelsche regeering loofde 10 000 pond
sterling uit. Die prys werd door Harrisson
gewonnen, die den chronometer uitvond.
Spreker besprak voorts den middelbaren
tijd, den Amsterdamschen tyd, die met de
Invoering van de telegraphle werd aan
genomen. De klokken van de postkantoren
In het ryk worden dageiyks naar den
Amsterdamschen tijd geregeld.
Een klok verelscht opwinding en geiyk-
zettlng. De eiectrlsche klokken worden
gelljktydlg opgewonden en geiyk gezel.
Te Parys doet men dat met 300 i 400
klokken te gelijk.
Na nog de astronomische klokken be
sproken te hebben, deelde spreker mede,
dat Amerika 4 mlllloen horloges, en
Zwitserland 8 mlllloen horloges op de
markt brengt.
Ten slotte werden eenlge praktische
wenken gegeven ten opzichte van het laten
schoonmaken van horloges, dat om de
drie jaren moet gebeuren en ten opzichte
van het opwinden van horloges, dat by
voorkeur 's morgens moet geschieden.
Spreker werd om zyn leerzame, steeds
actueele rede, die met groote aandacht
gevolgd werd, levendig toegejuicht, zoodat
de voorzitter, toen hy dr. Van der Hoeven
dank zelde voor hetgeen deze ten beste
had gegeven, en daarby den wensch uit
sprak, dat men hem gaarne weer wilde
hooren, biykens het krachtig applaus de
gevoelens der vergadering vertolkte.
Wy vestigen de aandacht van onze
lezers en lezeressen op de opvoering van
de operette .Lentelucht" In de Concertzaal
op morgen, Donderdagavond.
Zaterdagavond zal In de Concertzaal
alhier, voor de Afdeellng Zierikzee van
den Bond voor Staatspenslonneerlng, als
spreker optreden jhr. R R. L. de Muralt. De
Oemengde Zangvereenlging .Polyhymnia"
zal met het ten gehoore brengen van
eenlge liederen, waaronder ook het lied
behoort, dat zij ter gelegenheid van de
open-luchtmeetlng In de muziektent op het
Havenplein zong, den avond helpen op
luisteren.
Wy hebben In ons nummer van
Maandag het Zeeuwsche adres opgenomen,
waarin op goede, degeiyke gronden bij
de Tweede Kamer wordt aangedrongen op
verwerping van het by haar Ingediend
wetsontwerp, strekkende om 46 mlllloen
gulden voor uitbreiding van de kust
verdediging beschikbaar te stellen.
Met genoegen kunnen wij onze lezers
mededeelendat In het Middelburgiche
comité, waarvan het Initiatief tot deze
adres-beweging Is uitgegaan, alle staat
kundige partyen vertegenwoordigd zijn,
want dat daarin zitting hebben één
vryzlnnlg-democraat. één oud-liberaal, één
antl-revolutlonalr, één chrlsteiyk-hlstorlsch
en één katholiek.
Wy wekken dan ook allen op, by welke
party zy ook mogen aangesloten zyn,
genoemd adres, dat by de drie boek
handelaren alhier ter teekenlng ligt, met
hun onderteekenlng te steunen.
Het belang van slaat en volk elscht
gebiedend verwerping van het Ingediend
wetsontwerp.
Een 55-jarlge landbouwersknecht te
Oostburg, die onder een zwaar met suiker
bieten beladen wagen Is geraakt, Is aan
de daarby bekomen wonden overleden.
St.-Filipsland, 8 Nov. Tusschen de
halte en den Oostdyk werd een afsluithek,
dat door den storm van gisterenavond
opengewaald was en dwars over de tramiyn
hing, door de locomotief van den trein
stuk gereden. De stukken hout lagen op
respectabelen afstand. De tram had er geen
oponthoud door.
Colljnsplaat, 8 Nov. Gisteren hield het
muziekgezelschap „Wilhelmlna" alhier, In
het café .Juliana", zijn gewone jaarver
gadering. De vergadering was matig
bezocht. Van de 25 werkende leden waren
er 17 aanwezig. Van de 31 donateurs
slechts 2.
Na voorlezing der notulen van de
vorige byeenkomsl, die werden goedge
keurd, deed de penningmeester rekening
en verantwoording van zyn gehouden
beheer over het afgeloopen jaar.
Daaruit bleek, dat met het goed slot
van het vorige jaar, ad f 11881, was ont
vangen f 376.74; uitgegeven werd f 233,87,
zoodat de dienst een saldo opleverde van
f 142 87.
Verder niets meer aan de orde zynde,
sloot de voorzitter, onder dankzegging aan
de opgekomenen, de vergadering, waarna
men nog een gezellig uurtje byeen bleef.
Met Ingang van 1 Januari a s. Is
belast met de waarneming van 't kantoor der
Directe belastingen en accynsen alhier,
de heer A. N. J. Thomeer te Helmond.
De heer W. S. Noordhof, surnumerair,
sedert 1 April met de waarneming belast,
wordt dan Ingedeeld by de Inspectie te
Arnhem. Laatstgenoemde heeft zich In den
lijd, dat hy hier Is, doen kennen als een
hulpvaardig en aangenaam ambtenaar.
Geersdljk. J.l. Maandag werd by den
arbeider St. de Looff alhier diefstal gepleegd,
waarby ontvreemd werd f 35 aan los geld.
De politie, dadelijk met het geval in kennis
gesteld zynde, deed terstond onderzoek,
waarby gebruik werd gemaakt van een
jongen politiehond van den schilder H. K.
Kramer te Wlssenkerke. Het resultaat van
dit onderzoek ls nog niet bekend.
Hansweert, 8 Nov. Maandagavond Is
het schip .Concordia", schipper Fernhout,
alhier In veilige haven gebracht door de
sleepboot .Infatigable". Het schip was
nabij Bath tydens den storm van Maandag
gestrand.
Nabij deze gemeente Is het schip, .Trio"
schipper Muller, tegen den zeedyk geslagen.
Het gelukte de sleepboot .Zuid-Holland"
het schip zoover vlot te krygen dat het
zijn ankers kon uitzetten. Daar de tros
brak, kon 't schip niet In de haven worden
gesleept.
Middelburg, De leden van de Prov.
Staten bieden heden (Woensdag)avond In
•de Socletelt .St. Joris" een diner aan aan
den Commissaris der Koningin.
Vlisslngen, 8 Nov. Maandagmiddag was
tydens den zwaren storm de loodsdlenst
gestaakt. De Belgische loodsschoener no. 8
kwam met gescheurde zeilen uit zee terug.
Een galley (kleine loodssloep), die op den
wal ter reparatie lag, werd door den wind
opgenomen en over den kaaimuur op den
steiger geworpen. De boot werd zwaar
beschadigd.
Het stormsignaal aan de buitenhaven
wyst nog storm aan utt het Zuidwesten,
met rulmenden wind.
Met het s.s. „Burgemeister" der
Dultsche Ost-Afrlka-iyn werden hier heden
morgen 68 uitgewekenen uit Lissabon
aangebracht.
Per sleepboot werden zy aan wal
gebracht, waar de heer J. H. Houbaer hen
ontving.
De jongste onder hen vertrokken naar
België en de ouderen naar Bacxem In
Limburg.
Gisterenavond kwam de dagmallboot
.Hendrik" op gewonen tyd binnen, dat Is
ongeveer half zeven, maar toen zy gemeerd
zou worden aan den ponton, braken door
den storm de trossen, zoodat zy naar den
Oostwal overwaaide, en het kostte heel
wat moeite om ze weer over te halen. Hel
werd hierdoor half acht, eer zy gemeerd
lag, zoodat de malltrelnen hierdoor ook
later konden vertrekken.
Te Vllssingen worden pogingen aan
gewend tot het oprichten van een coöpe-
ralieve bouwvereenlgtng.
Aanbestedingen, Verlroopingen, enz.
Brouwershaven, 8 Nov. Ten overstaan
van den notaris J. Franse werd heden
alhier in het openbaar verkochteen
woonhuis en erf In de Molenstraat,
voor f 775.
Bruioisse. By de gehouden aanbeste
ding van de heulen en slulawachterswonlng
by de suatlesluls, was de minste inschryver
de heer J. Deurloo alhier, voor f 5580.
Verder schreven In de heeren: Gebrs.
Capelle alhier, voor f 6561J. M. Dekker,
Brouwershaven, voor f 7550; Anth. Ver-
jaal, Noordwelle, voor f 7600 en O. Boot,
Oosterland, voor f 7895.
Wissenkerke. Heden werd In het café
,De Kroon" alhier, ten verzoeke van de
erfgenamen van wijlen den heer A van
Damme en ten overstaan van notaris W.
Hloolen te Middelburg, In het openbaar
verkocht:
7 h a. 70 a. 13 c.a. bouw- en moesland
en 5 hulzen en erven voor een totaal be
drag van f 17195
De perceelen 1—8, groot 6 gem. 292
roeden, stonden in combinatie op f5635,15
en werden by opbod gekocht door P. C.
Meulenberg alhier voor f 6700,15.
De perceelen 9—14, groot 4 gem. 62
roeden, stonden In combinatie op 13213,28
en werden by opbod gekocht voor f 3215,28
door A. v. d. Maas, als gemachtigde van
J. de Kam Cz.
De perceelen 15—23, groot 7 gem. 57
roeden, in combinatie staande op f 4259,24,
werden by opbod '.ekocht door K. J.
Schippers te Kamperland voor f 4260,24.
Perceel 24, hoogste Inschryver J. v. d.
Maas, voor f 275. Kooper J. L. Boone, als
gemachtigde van W. Louwerse, voor f 280.
Perceel 25, hoogste inschryver C. J. van
Damme, voor f 425. Kooper A. M. van
Damme voor f 430.
Perceel 26, hoogste Inschryver G. P.
Leenderse. Kamperland, voor f 555.
Perc. 27— 29, in combinatie staande op
f 930, gekocht door A. M. van Damme
voor f 1050.
