Vrijdag 30 September 1910. BLOOKERS CACAO Eerste Blad. (Z ierikzeesohe Courant). ONDERWIJZERES. "hinderwet. Uit Stad en Provincie. DAALDERS Een verdwenen tak van nijver heid in Zeeland. ZIER1KZEESCHE NIEUWSBODE ABONNEMENT. Oe abonnementsprijs van dit blad, dat lederen MAANDAQ, WOENSDAQ en VRIJDAO verschijnt, is voor Zierikzee f 1,30, voor alle andere plaatsen In Nederland f 1,60 per 3 maanden. Voor het buitenland, verzending eens per week, I 10 per jaar bij vooruitbetaling. 67ite JAARGANG. Nu. 8985 Uitgever-Hoofdredactauri A. FRANKEL. Redacteur i J. WA ALE. ADVERTENTIE N. Van 1—3 regels 30 ets., meerdere regels 10 ets. Qroote letters worden naar plaatsruimte berekend. De Inzending moet geschieden des Maandags-, Woensdags- en Vrijdags-middags uiterlijk 2 ure. Alle betalingen moeten geschieden bij den Directeur: A. J. DE LOOZE, Hoek Schuilhaven, Zierikzee. Het Kantoor is geopend eiken werkdag van 's morgens 9 tot 's avonds 9 ure. Dit nummer bestaat uit twee bladen. Aan de openbare lagere school B te Zierikzee (hoofd de heer P. van der Have) komt te vaceeren eene betrekking van Onderwijzeres, in het bezit der acten van nuttige handwerken en vrije - en orde-oefeningen der Gymnastiek. Jaarwedde 600 met minder dan 3 dienstjaren, en 6 drlejaarlijksche verhoogingen van 50, ook voor dienstjaren elders doorgebracht, terwijl voor het bezit der hoofdacte 125 wordt genoten. Sollicitatiën (adres aan den Raad op zegel) worden franco ingewacht bij den Burgemeester Vóór den 16 October e k. De BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Zierikzee maken bekend dat op de Secretarie dezer gemeente ter visie is gelegd een verzoekschrift met bijlagen van KLAAS HUSON, werktuigkundige, wonende in deze gemeente, waarbij vergunning wordt ge vraagd tot plaatsing van een Petroleum-motor 'van drie paardenkrachten in zijn werkplaats, staande in de Sint-Domusstraat, plaatselijk ge merkt wflk D no. 253, kadastraal bekend sectie B no. 1744; dat op Vrijdag den 14 Qctober aanstaande, te 12 uur des middags, op het Raadhuis dezer gemeente in de Vergaderkamer van het Bestuur, gelegenheid zal worden gegeven tot het inbrengen van bezwaren tegen de oprichting van bedoelde inrichting; en dat zoowel de verzoeker als zij die bezwaren hebben in te brengen, gedurende drie dagen vóór dien tijd, op de Secretarie dezer gemeente kunnen kennis nemen van de ter zake ingekomen schrifturen. Zierikzee, den 30 September 1910. De Burgemeester en Wethouders voornoemd, D. VAN DER VLIET, Burgemeester. JAN SNELLEN, Secretaris- Zierikzee, 30 Sept. Gisterenavond gaf ons muziekgezelschap .Kunst en Eet" ten aanhoore van een dichte menigte, die om het Havenpark geschaard stond, in de muziektent een conceit, dat voor dit seizoen het laatste was. De feest-commlssle van het Koninginne- leest, die met haar eere-voorzitter, den burgemeester, het concert bewoonde, had deze gelegenheid te baat genomen om nogmaals de populair gewordene klepper- marsch ten gehoore te laten brengen. En de jongens deden dat onder de voor treffelijke leiding van hun directeur, den heer S. Kllmmerboom, op kranige wijze, KOFFIE is duurder geworden, doch kost nog steeds 1.50 per bus van 1 KilO (z Pond). Kleinere bussen naar verhouding. zoodat zij door het publiek daverend werden toegejuicht. De voorzitter der feest-commlssle, de heer J. van der Vliet, dankte In warme, krachtige taal vooreerst den heer S. Klimmer- boom, die de kleppermarsch gecomponeerd heeft, voor hetgeen hij tot welslagen van het Konlnginnefeest had gedaan, vervolgens .Kunst en Eer" voor zijn Ijverige, niet genoegzaam te waardeeren medewerking gedurende het onvergetelijke feest, en ten alotte de jongens van de kleppermarcoh voor het genot, dat zij aan de ingezetenen van deze eilanden zoo ruimschoots hebben doen smaken. Hierop werd aan elk der jongens een passend souvenir aangeboden, dat zeer In den smaak viel, en werden zij tevens op een versnapering onthaald. In de koffiekamer der Naamlooze Vennootschap .De Concertzaal" werd Woensdag de eerste algemeene jaar- gaderlng gehouden. De directie bracht haar verslag uit over het afgeloopen jaar, hetwelk zeer bevredi gend genoemd kan worden en hetwelk In verband met de gedane afschrijvingen het vooruitzicht opent op een levensvatbaar bestaan. Besloten werd het salaris der directie over 1909/10 en 1910/11 vast te stellen op f 400 Hierop werd de balans goedgekeurd, aangevende een netto-verdienste van f 1516.365, en besloten hiervan geheel af te schreven de oprichtingskosten en het meerder-werk op de gebouwen, te zamen een bedrag van f 1183,62s. De saldo-winst werd alzoo vastgesteld op f 332,74 De vergadering besloot deze over te boeken op nieuwe rekening en dit jaar geen dividend uit te keeren. De heeren L. Doeleman en E. J. Gelder- man, belden periodiek aftredend, werden hierop met zoo goed als algemeene slem- men herkozen, successievelijk als commis saris en directeur. Belden verklaren met genoegen dc functie weder te aanvaarden. De voorwaarden van verpachting van het buffet werden daarop gecontinueerd op denzelfden voet als In het afgeloopen- jaar. Ten slotle werd de directie machtiging verleend tot het opnemen van gelden lot een bedrag van ten hoogste duizend gulden, onder voorbehoud der goedkeuring van den Raad van Commlssatlssen. Bij de rondvraag maakte de heer Qasille de opmerking, dat boven dikwijls misbruik gemaakt werd van de gelegenheid, want dat houders van kaarten zijb2lcon zich plaatsen op den eersten rang tot eigenden. Toegezegd werd dit ln het vervolg Ie doen contro leeren gedurende de voorstellingen. De heer De Muralt gaf In overweging eenlge verbeteringen de kolfiekamer be- tuffende In gevallen dat zij voor lezingen verhuurd wordt. De directie deelde mede, dat reeds voor een en ander gezorgd is, en dat zij zich gaarne voor verdere opmerkingen aan bevolen hield. Niets meer aan dc orde zijnde, sloot de voorzitter, de heef Mr. J. P. Cau, de vergadefing, onder dankzegging voor de aangename wijze, waarop de verschillende punten behandeld zfln, en met een opwek king aan de betrokkene personen, om te zorgen, dat het herwonnen terrein ln de Graanbeurs voorgoed gewonnen blijft. Naar wij vernemen, zal onze vroegere stadgenoot, de heer Jac. van Kempen, half November, vermoedelijk met mede werking van mej. Hermine Scholten (zang), mej. Cor Teves (plano) en den heer Ernst Wllheimy (declamator), In de Concertzaal alhier een concert geven. Bij het te Utrecht gehouden rxamen voor het politic-diploma slaagden o. a. de heeren M. Jonker te Renesse; W. de Lange te Vllsslngen, Chr. van Hoorn te Middel burg en J. C. Blaas te Brouwershaven. De manoeuvres onzer zeemacht In het Zulderfrontler zijn begonnen. Zij zijn te verdeelen In vooroefeningen en In de oorlogsonderstelllng. De aanvallende partij staat onder bevel van den kapitein ter zee G. L. Ooedhart en de verdedigende onder bevel van den kapileln ter zee J. Albarda; de leiding van het geheel is opgedragen aan den Schout bij-nacht te Hellevoetsluls J. B. Snethlage. De onderstelling op 3 Oct. is: Doel: Het forceeren van het Slljkgat en het zoo mogelijk ergens debarkeeren van het landingsleger. Een aanvallende scheepsmacht zal de zeegaten van Goeree, Brouwershaven en Zierikzee blokkeeren en pogingen doen, om zich van Hellevoetsluls en van de toegangen tot de binnenwateren meester te maken: (een landingsleger van pl. m. 4000 man zal bij de scheepsmacht aan komen te gelegener lijd). Zij vindt de vredesbetonnlng opgenomen en besluit daaruit, dat de Nederlandsche strijdkrachten zijn gemobiliseerd. De militaire kustwachtposten tusschen Schevenlngen en Zierikzee zijn bezet. Verschillende journalisten maken de manoeuvres mede. Oedurende het tijdvak van 1 Oct. tot medio Januari d. a. v. worden van garnizoen Bergen-op-Zoom werkzaam ge steld bq het voorbereidend militair onder richt: Te Krabbendljke en Riiland-Bath de 2de lult. Evenwel benevens de serg. Ie kl. Verhulst en de serg. Antonissen; de serg. Ie kl. v. Rossum te Rllland-Bath. Te Nleuweikerk en Oosterland: De serg. Ie kl. Sandifort en de serg. Staal. Te Drelschor en Zierikzee: De serg.-maj. instr. v. W|Jk en de serg. Ie kl. de Ridder. Te Zierikzee: De serg. Ie kl. Marchand. Noordgouwe. Dank zij de giften en rentelooze voorschotten, Is Noordgouwe een muziekgezelschap, berekend op achttien Instrumenten, rijk geworden. Het gezelschap komt te slaan onder directie van den heer N. A. Hotllnga van Zierikzee, terwijl het bestuur bestaat uit de heeren J. Vijverberg, voorzitterP. Dalebout, secretaris, en A. van Leeuwen, penning meester. Als leden van de commissie ran toe zicht fungeeren de heeren jhr. C. A. van Cllters, A. A. Vis, M. Ganzeman en A. Prlnse. De Instrumenten worden aangekocht bij den fabrikant Hampe te Amsterdam Zoodra deze ontvangen zijn, zullen de repetities, die eiken Maandagavond gehouden worden, een aanvang nemen. Dat .Con Amore", zoo is de naam van het Noordgouwsche fanfarencorps. groeie en bloele en zich in den voortdurenden steun der ingezetenen moge verheugen Zonnemaire, 29 Sept. De uitreiking der prijzen, beschikbaar gesleld bQ den schiet wedstrijd alhier op 9 en 10 September 1.1., zal plaats hebben op Zaterdag a.s., 's nam. 7j uur, bq de wed. C. J. v. Splunter. Noordwelle. In een gehouden vergade ring van de Liberale Klesvereenlglng .Noordwelle" is In beginsel besloten dezen winter een spreker uit te noodlgen tot het houden van een politieke lezing of voordracht. ln de plaats van den heer K. N. Hout man Is wegens diens vertrek naar elders ais bestuurslid gekozen de heer A. Verjaal. Renesse. Naar wq vernemen, zqn door den tegenwoordlgen eigenaar van het oude slot .Moermoni" onderhandelingen aan geknoopt de ambachtsheeriqkheld, het kasteel met alle aanhoorigheden, ln andere handen te doen overgaan. Scherpenisse, 29 Sept. Hedenavond werd bq omroeping bekend gemaakt, dat een leder kon gaan werken In Dultschland voor 7 jaar vast, 27 cent per uur. Men kon zich direct aanmelden. Vooreerst dus nog geen gebrek aan werk. St.-Annaland, 30 Sept. Er zqn hier de laatste dagen poglnge.' aangewend om te geraken tot de oprichting eener Tooneel- vereenlglng. Reeds hebben eenlge heeren en dames zich bereid verklaard daarvan lid te worden en zal er binnenkort een vergadering belegd worden. Tot hiertoe bestond zulk een vereer,Iging niet, maar werden er toch bq elke uitvoering van .Accelerando", meest door de werkende leden, een twee-tal tooneelstukjes opge voerd en vaak met zeer goed gevolg, zooals meermalen in dit blad gemeld werd. Oud-Vossemeer. De raad heeft thans behoudens nadere goedkeuring van Heeren Gedeputeerden besloten tot verkoop van den noordeiqken kerkvleugel aan de kerkvoogdq der Ned. Herv. Gem., een en ander In verband met de voorge nomen restauratie van bedoelde kerk. In de Woensdag Igehouden ver gadering van Ingeland' van de .Drie groote Polders" is besl tot aanschaffing van een nieuwen ketel .^or het stoomge maal. De vraag werd gesteld of ketel en machine vervangen zouden worden door een motor, waarbq da noodlge rapporten van deskundigen werden medegedeeld, maar met algemeene stemmen besloot men de bestaande machine te >ehouden en naast een nieuwen ketel ook te doen plaatsen een olle-afschelder en een lucht- afschelder. Een leening ad f 6000 of Wagenaar geeft in het 4de deel van zqn .Vaderlandsche Historie" eene afbeelding van een oud, oorspronkeiqk Zeeuwsch bedrqf: het z.g.n. darlnkdelven, welke tak van nqverheid vooral op Schouwen en te Zierikzee werd uitgeoefend. Deze afbeelding is genomen naar een oude schllderq, die men eertqds In het Gasthuis te Zierikzee vond. Nóch het jaar, wanneer deze schilderq gemaakt is, nöch de naam des schilders Is tot ons gekomen, geiqk dan ook het stuk zelf, door den tegenwoordlgen bezoeker van die stad, niet meer gevonden wordt. Bekqken wq de prent van nabq en zien wq dan het drukke en bedrqvige vertier er op, dan kunnen wq als zeker aannemen, dat het oorspronkeiqk schilderstuk ver vaardigd Is vóór den bouw van den grooten St.-Llevens Monstertoren, want omstreeks of althans eenlge jaren na dien bouw, begon de afgebeelde nering reeds te kwqnen. In verband nu met die plaat, willen wq eens nagaan, hoe dit darlnkdelven en het daarmede bereiden van zout toeging. De Romelniche schrqvers, die over de Germaansche volken handelen, zeggen dat deze zout vervaardigden door het gieten van zeewater op brandend hout. De geleerde kenner der Zeeuwsche oud heden en de geschiedenis, Dresselhuls, brengt dit bedrqf, zooals trouwens deze schrqver alles te berde brengt om aan zqn geliefden lichtdienst In den Heldenschen tijd te gelooven In ver band met de begrippen en eeredlenst der oude Heidenen. Hoe dit zq, toen de siqken en gorzen, die later de Zeeuwsche eilanden vormden, begonnen bewoond te worden, gevoelde men ook de behoefte aan zout, onmisbaar bq de meeste, ook de eenvoudigste spqzen, onmisbaar vooral voor menschen, wier voornaamste bedrqf en voedsel In vlsch bestond. Bq de gebrekkige gemeenschap tusschen de landstreken onderling, was nog niet te denken aan aanvoer van elders. De eerste bewoners dier eilanden waren dus genood zaakt, er zich op andere wqze van te voorzien. Hout om te verbranden en met zeewater te blusschen, gelqk door andere kustbewoners gedaan werd, was bqna In gansch Zeeland niet voorhanden. Maar al spoedig kwam men, noodge drongen, tot de ontdekking, dat de derrie, die op de meeste eilanden, onder de bovenlaag, de kiel, wordt aangetroffen, uitgespit en gedroogd zqnde, eene soort van turf vormt, die zeer goed brandbaar Is en de plaats van het hout kan ver vangen. Deze derrie, die, evenals de tuifveenen In 't noorden van ons land, elgeniqk bestaat uit de vergane over blijfselen eener voormalige plantenwereld, van tqden, tot welke de geschiedenis niet opklimt, werd dan ook reeds vroeg ge bezigd om tot zoutbereldlng te dienen. Aan z.g.n. plaggen gestoken en op stapels gedroogd, werden deze in brand gestoken, en daarna met zeewater begoten, waarna men uit de asch een fijn, wit zout kon afschelden. Volgens Reigersberg meldde de oude geschiedschrqver, Cornells Battus, reeds, dat dit bedrqf in Zeeland al In 't begin der 13e eeuw werd uitgeoefend en zeer waar- schqniqk Is het, dat dit reeds veel vroeger plaats had. Het bereiden van het zout geschiedde misschien In de eerste tqden alleen tot eigen gebruik, maar werd allengs, bq de uitbreiding van handel en scheepvaart, ook een belangrqk handels-artikel, en wel zoo, dat de stad Zierikzee daarvan iqke winsten, zoo niet haar eerste opkomst Ie danken heeft. Zoolang dit uitdelven van de als brand stof tot het zout maken benoodlgde derrie zich bepaalde tot de schorren en hoogten buitendijks, deed dit vergraven geene schade, maar bq de toeneming der In- dqklngen en tevens het vermeerderen van de behoefte aan zout, door vermeerderden uitvoer, begon men er het beverschte land blnnendqks eveneens toe te vergraven. De bovengenoemde geschiedschrqver Batlus, beklaagt er zich over, dat aldus de vruchtbaarste velden In moerassen werden herschapen en er zqn In Schouwen bepaaldeiqk nog plaatsen, waarvan men de sporen dezer uitgravingen, nog lange jaren en duideiqk van dc voormalige geulen en kreeken onderschelden kan. Het bepaalde zich niet enkel tot Zeeland, ook Hadrlanus Junius zegt hetzelfde van Holland en ofschoon het gevoelen van J. J. Roepsoet overdreven Is, die er den oorsprong In vindt van de poelen en moerassen van Frankrqk, België en Nederland, tot aan de kern van het vroegere Haarlemmermeer toe, het werd echter al vroeg noodig dat de Orafeiqke Keuren, van af de helft der 13e eeuw, dit gevaariqk vergraven beletten. ln 1476 wordt door Maria van Bour- gondlë In het z. g. n. Groot Prlvilegleboek beloofd, dat zq voortaan geen verlofbrieven meer zou geven tot darlnkdelven blnnen dqks en Keizer Karei V gaf In 1515 er een verbod tegen uit, ook wegens de daardoor veroorzaakte ongezondheid. Veel schqnt het verbod overtreden te zqn geworden, want de Keizer zag zich verplicht het den lOen Februari 1527 te vernieuwen op poene van zware straf, maar op dienzelfden dag gaf hq den ingezetenen een verlofbrief van den volgenden Inhoud: .Alsoo de Prelaten, Edelen en anderen van de Staeten onses Landts en Oraeffelykheit van Zeelandt ons vertoont hebben ende klaechlyk te kennen gegeven hoe, als 't dat by der lester Keure van Zeelandt tot delven ende uytsteeken van Derrink in denselven Lande expres- seiyek ende opdat onse ondersaten van Zeelandt ten platten lande te voorsien en gerieft mogen worden van berning (brand stol) soo hebben wy hen gegonnen ende geconsenteert mits desen, dat sy en een legelyck van hen sal mogen planten op 's Heeren wegen, tegenover sqnen grond, alsulcke hout en soo veele, als het hen goetdencken sal, en dat selve hout te bloten (kappen) ende bouwen tot synen profyte, sonder Iets daeraen te mlsbruycken ontbieden u daerom ende bevelen daertoe commltteerende mits deesen onsen brieve, dat gy deese ordonnantie na comen zult. Ohegeven in onse Stad van Brussel, den 10 February 1527". Tot op onze dagen wordt dit eigendoms recht nog In vele streken van Zeeland gehandhaafd. „Doch", zegt de kronlekschrqver Reigers berg, „al hadt het darlnkdelven niet ver boden gheweest, het soude hem selven verboden hebben". Toen n.m. de koophandel met Frankrqk, Spanje en Portugal zich uitbreidde, begon men ln het laatst der 15e eeuw het ruwe zeezout vandaar aan te voeren, hetwelk in zoutkeeten gezoden en gezuiverd, beter en goedkooper zout gaf. ln onderscheidene Zeeuwsche steden Is deze industrie lang een rqke bron van welvaart geweest, van welke nu slechts een flauwe schaduw is overgebleven. In Zierikzee vind men nog eene, vrq bloelende zoutkeet. Een bewijs van de uitgebreidheid der zoutnerlng hier ter stede, kan men opmaken uit het vroeger bestaan der z.g.n Noord en Zuldzelke; 'I waren hooge heuvels, die opgeworpen waren uit de asch der derrie, die overgebleven was, nadat het zout er was uitgetrokken. De Noordzelke Is reeds lang verdwenen, doordien de grondstof van tqd tot tqd door de stad verkocht en naar de glas- blazerqen vervoerd werd, om aldaar voor de glasfabrlkatle te dienen. Maar vele Schouwenaars en Duivelanders zullen zich nog wel levendig de Zuldzelke, even bulten de Zuidhavenpoort gelegen, herinneren, die nog jaren voor de jeugd een ontspannlngs- en speelplaats was. Vooral op het Paaschfeest kon het op komend geslacht zich er uitermate vermaken en met de traditioneele Paascheieren spelen. Maar ook ouderen van dagen begaven er zich vaak heen, om van af den met welig gras begroeiden heuvel van het schoone vergezicht te genieten. Oostwaarts rustte het oog op de vrucht bare velden van Dulveland en ontdekte men de torenspitsen van Ouwerkerk en NIeuwerkerk, terwqt Oosterland In het verschiet zich achter het bevallig geboomte verschool. In het zuiden zag men over de bloelende korenvelden heen, de Ooster-Schelde, en de Bevelanden daar achter; westwaarts de haven van Zierikzee en In het noorden bespiedde men den spitsen toren van Drelschor, als een naald uit den achter grond der beemden opgerezen. Doch ook dit gedenkstuk uit de grqze oudheid was tot ondergang gedoemd, om ook met zqn Inhoud de gemeenle-financlën te kunnen versterken.

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1910 | | pagina 1