ZIElilKZEESCHE
NIEUWSBODE.
Vrijdag 9 September 1910.
Derde Blad.
(Z ierikzeesche
Oouran t).
Gemengd Nieuws.
ABONNEMENT.
De abonnementsprijs van dit blad, dat lederen
MAANDAG, WOENSDAO en VRIJDAG verschijnt, Is
voor Zierikzee f 1,30, voor alle andere plaatsen In
Nederland f 1,60 per 3 maanden.
Voor het buitenland, verzending eens per week, f 10
per jaar bl) vooruitbetaling.
67»te JAARGANG. - No. 8976
Üttfpever-Hoofdredaoteuri A. FRANKEL.
Radaoteupi I. WAALE.
ADVERTENTIE N.
Van 1—3 regel» 30 ets., meerdere regels 10 cis.
Oroote letters worden naar plaatsruimte berekend.
De inzending moet geschieden des Maandags-
Woensdags- en Vrijdags-middags uiterlijk 2
Alle betalingen moeten geschieden bij den Directeurs A. i. DE LOOZE, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Het Kantoor is geopend eiken werkdag van 's morgens 9 tot 's avonds 9 ure.
Alles heeft ol krijgt zijn historie, ook
de Inmaakmethode heeft verschillende
phases van ontwikkeling doorloopen en
gaat nog steeds opwaarts van het een
voudige tot het hoogere.
Algemeen bekend Is, dat voedings- en
genotmiddelen zijn blootgesteld aan het
gevaar, te zullen bederven, als niet Intijds,
vóór zich die eerste verschijnselen van
bederf vertoonen, het product wordt ge
consumeerd ofIngemaakt. Wat is de
bewerking, die „Inmaken" genoemd wordl?
'n Leger van micro-organismen vult de
lucht, deze kleine wezens vertoonen zich
overal, de vruchten aan de boomen, de
groenten In den tuin, het aan lucht bloot
gestelde vleesch, alles is met die wezens
van verschillende soort en aard bezet.
Vinden deze organismen 'n gunstigen
voedingsbodem, dan vermenigvuldigen zij
zich In ongekend snelle mate en de werk
zaamheid eener menigte dier wezens
bestaat daarin, dat de eiwitstoffen van
plant of dier In andere stoffen worden
omgezet en ammoniak, zwavel en waterstof
worden gevormd.
'n Opsomming en beschrijving der ver
schillende soorten bacteriën en hun aard
zou ons te ver voeren; echter zl] nog
meegedeeld, dat de aanwezigheid van
zuurstof een eerste levensvoorwaarde voor
alle is. Het dooden dezer bacteriën, die
onze voedingsstoffen tot bederf brengen
en verder het afsluiten der lucht, zijn de
twee hoofdfactoren, waardoor het mogelijk
Is, vruchten, groenten, vleesch enz. voor
onbepaalden tijd In frisschen en natuurlijken
toestand te bewaren.
Vroeger werd op verschillende, meer of
minder gebrekkige en niet altijd afdoende
wijzen geconserveerd; de nieuwe tijd heeft
nieuwe elschen gesteld en terecht, want
dikwijls bleek een oude methode niet
doeltreffend te zijn, en als gevolg daarvan
kwamen vergiftigingen voor.
Nadat In 't begin der vorige eeuw de
Fransche regeering het onderzoek op dit
gebied had aangemoedigd, door een prijs
beschikbaar te stellen voor den uitvinder
eener methode, waardoor het mogelijk zou
zijn, voedingsmiddelen zonder verlies van
voedingswaarde door conserveering voor
bederf te vrijwaren, was de basis gelegd
voor verdere proefnemingen en na veel
wijzigingen en technische herziening, zijn
heden ten dage verschillende systemen In
gevoerd, waarvan de Inmaak In Rex-glazen
met behulp van apparaten en verschillende
onderdeelen een der meest bekende en op
den voorgrond tredende geworden is.
Rex heeft gebroken met oude vormen
en Is, berustend op het oude principe,
'n geheel nieuw samengesteld en origineel
systeem en staat in practlsche en een
voudige behandeling wel vooraan.
Wie eenlgszlns het artikel Inmaakglas
kent en de verschillende soorten met
'n crltischen blik beschouwt, ontdekt aan
het Rex-glas direct kenmerkende ver
schillen met andere merken. Deze zijn de
volgende
a. een zoo wijd mogelijke opening,
waardoor het vullen zeer vergemakkelijkt
wordt
b. een opstaande rand, waardoor ring
en deksel niet verschuiven en het Inge
maakte niet met den ring In aanraking
komt;
c. een vlak deksel, waardoor het bewaren
gemakkelijk wordt, men heeft weinig
ruimte noodlg en kan de glazen op elkaar
zetten
d. bij het sterillseeren kan men twee of
meer glazen op elkaar zetten en zoodoende
snel werken
e. verzending en verpakking Is ge
makkelijk, omdat de glazen geheel cylln-
drlsch zijn;
f. 'n Inkeeping in het glas, waarin de
beugel gemakkelijk Is aan te brengen en
zich dan niet meer verplaatst.
De inhoud der glazen varieert van 1/10
tot 4 liter; de twee kleinste maten be-
hooren bij het miniatuur-apparaat en zijn
voor monsterzendingen ook zeer geschikt.
Het apparaat of glazenhouder is een
bodemplaat, waarop loodrecht zes pijlen
zijn geplaatst, waarlangs zich veeren be
wegen, die, eenmaal bevestigd, zonder los
te laten, op- en neergeschoven kunnen
worden. De glazen kunnen dus, al naar
hoogte, onder den druk dezer veeren
worden gebracht en kunnen de veeren,
geheel onafhankelijk van elkaar, hoog of
laag gesteld worden.
Bij dit apparaat wordt 'n ketel gebruikt,
benevens een thermometer, die den ver-
elschten warmtegraad aangeeft; als alge-
meene regel geldt, dat vruchten langzaam
moeten worden verhit en niet hooger dan
80—90°, terwijl groenten langer gesterili
seerd moeten worden en ook sneller
kunnen worden verhit; het Hollandsche
Receptenboek en Dultsche Kookboek geven
na een algemeene gebruiksaanwijzing In
blzonderheden aan, hoe lang en tot welken
warmtegraad de verschillende artikelen
moeten worden verhit.
In plaats van genoemd apparaat, dat
6—18 glazen tegelijk kan bevatten, kan
'n kleiner apparaat met bljbehoorenden
ketel voor 2—6 glazen worden gebruikt;
ook kan met losse beugels worden gewerkt
en moet In dat geval in den ketel een
plaat of zoogenaamde draadbodem worden
gelegd, opdat daardoor de glazen niet in
directe aanraking met den ketelbodem
komen. Deze beugelslultlng Is beduidend
goedkooper en voldoet ook zeer goed.
Verdere onderdeelen komen alle In de
prijscourant voor.
Deze wijze van inmaken voldoet inder
daad aan de meest strenge elschen van
hygiëne; de hand der hulsvrouw, die de
groente of vrucht na zorgvuldige reiniging
In een glas heeft Ingelegd en waarna het
ingemaakte met niets anders meer In aan
raking komt, biedt de meeste waarborg
voor zindelijkheid; het Rex-systeem werkt
reorganlseerend en is door vereenvoudiging
tot verbetering leidend in de hulshouding,
waar het wordt toegepast. Rex werd in
drie jaar reeds llen maal met goud be
kroond, behaalde het vorig jaar hier te
lande op de landbouwtentoonstellingen
te Deventer, Eindhoven en Alkmaar eerste
prijzen, te Assen eervolle vermelding.
Wie onzer lezers naar de Brusselsche
Tentoonstelling gaan, verzulme niet de
keurige Inzending der Rex-lnmaakglas-
Maatschappij (Duitsche afdeellng, rubriek
voedings- en genotmiddelen) te bezichtigen.
De heer IJ. J. Reltsma te Velseroord
(N.-H.) Is hoofdagent der Rex-Inmaakglas-
Maatschapplj voor Nederland en Koloniën
en zendt op aanvraag gaarne geïllustreerde
prijscourant, terwijl op plaatsen, waar nog
niet vertegenwoordigd, wederverkoopers
worden aangesteld.
letoover cl.
In een gemeente In de buurt van
Dordrecht Is, zoo vertelt de Dordr. Ct
sinds eenlge dagen het onderwerp van den
dag: de betooverlng van een 15-jarlg
meisje, dat helaas is overleden. Aan de
gevolgen en de uitkomsten dier betoovering,
volgens een groot deel der gemeentenaren,
aan een ziekte, die ernstig was zeker en
wellicht weinig voorkomend en dus vreemd
maar waarbij van mysterie geen sprake
was, volgens de anderen. En toch zijn het
juist de laatsten, die het meest over het
geval praten. Terwijl de eersten stokstijf
blijven bij hun overtuiging, dat hier
tooverij In het spel ls, maar overigens
gesloten zijn tegenover ongeloovigen.
Één diergenen, die onwrikbaar overtuigd
zijn van geheimzinnige machten heeft het
verhaal der tooverij gedaan.
Tien weken geleden kwam het bewuste
meisje ten huize van een dorpsgenoot,
wiens overgrootmoeder en grootmoeder en
moeder den naam hebben gehad van
toovenaressen te zijn en die nu op zijn
beurt In den roep staat, van zich met
duistere dingen bezig te houden. Het
meisje dronk daar een kopje thee en van
dat oogenblik af klaagde zij over een
onaangenaam gevoel In maag en bulk en
zelf verklaarde zij, betooverd te zijn.
Daaraan Is toen geen aandacht geschonken
en zeker geen geloof gehecht. Doch het
meisje werd bedlegerig en ernstig ziek.
Hevige koortsen grepen haar aan en zij
die eerst een zachtzinnig kind was, sprak
nu de ruwste scheldwoorden tegen ver
schillende personen. Doch als die aanvallen
geweken waren, vroeg zij allen weer ver
giffenis en verzekerde zij, al dat leeüjke
te hebben moeten zeggen. Dan weer gilde
zij het uit: „daar heb je hem weer" en
wild trachtte zl] te vluchten voor wie er
niet was. Eindelijk namen de koortsen af,
de aanvallen van wildheid hielden echter
aan. De dokters spraken van zenuwen en
vreesden een hersenziekte, doch buien
opperden nu met grooler aandrang het
vermoeden van tooverij en zij praatten,
totdat ook de ouders van het zieke meisje
overtuigd waren.
De vader Is toen met een fleschje urine
van de zieke naar een stad gereisd, waar
Iemand woont, die met gevallen van
betoovering goed op de hoogte is en
daartegen kan Inwerken. De urine werd
geschouwd en weldra was de diagnose
gesteld: op het meisje was een kwade
hand gelegd en haar toestand was hoogst
ernstig. Kruiden werden meegegeven om
de duistere machten te weerstaan. En veel
nog voorspelde de anti-toover-dokter van
wat gebeuren zou. Den eersten avond
zouden de wakers de Waarheid ontmoeten,
den tweeden avond zouden zij in aan
raking komen met den Geest en den derden
avond zouden zij den Persoon ontmoeten,
aan wiens toedoen de ziekte te wijten
viel. Met het oog hierop moesten de
vrouwen, die bijna 7 weken achtereen
's nachts gewaakt hadden, door mannen
worden vervangen.
En alles Is uitgekomen", vertelde onze
zegsman. Der. eersten nacht zijn de wakers
verschrikt door luid gestommel van on
begrepen herkomst. Den tweeden nacht
weerklonken zeven zware voetstappen,
zonder dat iemand werd gezien. En onrustig
vloog het kind door de bedstede. Den
derden nacht heeft het zieke kind niet
beleefd's morgens Is ze, dood-zwak als
ze was, bezweken.
Toch heeft de dader het huls genaderd,
zooals was voorspeld. Toen de doodkist
het huls werd binnengedragen, passeerde
de toovenaar het huls, zoodat hij voor de
kist moest uitwijken.
Toovenarlj laat sporen achter In de
veeren van het bed, waarop de betooverde
heeft geslapen. Edoch, het bed was hier
met kapok gevuld en „daarin kan niet
gewerkt worden". Doch de hoofdpeluw
was met echte veeren gevuld I Na opening
werden gevonden:
Ten eerste een prachtlg-gevormde roos
van veeren.
Ten tweede een dot veeren In den vorm
van een raagbol.
Ten derde een touwtje, luschvormig
opgerold en met veeren omwonden. Nog
was een eindje van het touw niet ge
kronkeld; ware ook dat gerold geweest,
het kind ware gewurgd.
Drie bewijzen I
Derhalve niet geaarzeld en den bewuslen
dorpsgenoot, zijn familie en kinderen op
straat nageroepen: „toovenaar" en niet te
noemen fraaie betitelingen! O, niet door
familieleden van de gestorvene, want die
zijn te zeer in droelheid gedompeld, doch
door buitenstaanders, die het geval gretig
meeleven, het aandikken en vergrooten tot
het ijselljkate.
De toovenaar komt niet om zich te
verdedigen. Een nieuw bewijs 1
Maar een groot deel van de inwoners
geeft den man gelijk, dat hij zwijgt en niet
op onzinnige beschuldigingen ingaat. Door
hen wordt de faam van tooverij terug
gebracht tot jalouzle tegen den man, wiens
zaken voorspoedig gaan. Zeker tooverij I
Aldus geschiedt In een gemeente van
Zuid-Holland In den jare 1910!
Slapers in de kerk.
In een paar Dultsche boeken over
kerkelijke zaken vond ik eenlge vermake
lijke mededeellngen, schrijft L. Z. In
Nieuw Leven.
Predikanten maakten zich vroeger wel
eens schuldig aan veel te lange preeken
en de kerkgangers gebruikten soms de
kerk om een dutje te doen. In eenlge
gemeenten stelde men dan schooljongens
aan, om de slapers te wekken; In andere
streken maakte men van andere middelen
gebruik. In één boek over de onder
vindingen van een geestelpe op het land
in het eind der achttiende eeuw vond Ik,
dat de dominé iemand, die geregeld In de
kerk kwam zitten slapen en aan den
schooljongen twee maal zes centen voor
't niet wekken beloofde, terwijl deze voor
't uitoefenen van zijn plicht in den regel
één inaal zes centen kreeg, vroeg, waarom
hij dan toch In de kerk kwam. Het
antwoord was bedaard: „Thuis word je
zoo geplaagd door de vliegen, je hebt
geen rust; maar in de kerk Is het koel"
Gebeurt dit nu niet meer?
Vraag van den zetter.
In een kerkelijk kasboek slaat: „Een
schooljongen, die de slapers In de kerk
heeft gewekt, voor een paar schoenen,
twaalf maal zes centen". Dit was In 1679.
In 1625 verdiende in een andere gemeente
iemand vijftien keer twaalf centen in het
jaar. In Engeland en Schotland werdtn
In de 17e en 18e eeuw legaten ter bezoldi
ging van vaste wekkers vermaakt. Ergens
in Duitschland ging één der kerkeraads-
leden met een langen stok rond en
schudde de slapers wakkerelders werd
daarvoor een vork gebruikt, waarmee de
slapers in den nek werden gegrepen en
geschud. Voor slapende vrouwen gebruikte
men In Engeland een vossestaart, terwijl
men met duttende mannen veel minder
zacht omsprong.
Een eigenaardig middel was, wat in
1692 een predikant te Kopenhagen, nog
wel hofprediker, gebruikte. Op zekeren
Zondag bleef hij eensklaps midden in zijn
preek steken, om met een bal te gaan
spelen. Natuurlp trok zijn zwijgen de
algemeene opmerkzaamheid en weldra
ontwaakten alle slapers. De geestelijke
evenwel merkte op: „Als Ik heilige waar
heden verkondig, schaamt gij u niet te
gaan slapen; maar als Ik dwaze streken
uithaal, zljt gij geheel oog en oor".
Vermakelijk Is ook de volgende ge
schiedenis. Een al overleden portier van
een station In Thiirlngen was eens plaats
vervangend orgelspeler voordenonderwijzer.
Hij had den vorigen dag zwaren dienst
gehad en was onder de preek ingeslapen.
Eindelijk moest gezongen worden en dus
ook gespeeld worden. Maar men wachtte
tevergeefs op het orgel, dat zwegen bleef.
Toen gaf Iemand den portier een stoot In
de ribben, waarop deze uit zijn slaap
ontwaakte. Maar hij was in de meening
dat hij den trein moest afroepen en
schreeuwde uit alle macht: „Instappen
richting
Dat zoo Iets vroeger gebeurde, kan geen
verwondering wekken, als men bedenkt,
hoelang de preeken In dien tijd duurden.
Één der Pruisische Keningen gaf een
bepaling, dat de predikant, als de preek
langer dan een uur duurde, zonder ver
haal iwee Thaler, dus f 3,60, aan de kerk
moest betalen. Vandaar komt de oude
gewoonte, om zandloopers op den preek
stoel te plaatsen, teneinde zoo den
julsten tijd te bepalen.
Deze geschiedenissen zijn uit het
buitenland. Maar ook In ons eigen land
zullen dergelijke dingen wel gebeurd zijn
Vruchten. „'n Kwartje, 'n kwartje
maar een pond, mooie druiven".
In den regenachtlgen dag zong zijn
schorrlge stem het uit.
„'n Kwartje, 'n kwartje maar e n pond,
mooie druiven".
Maar geen deur ging open en opziend
naar de ramen met iets van wanhoop en
verwachting in zijn oogen, reed hij zijn
vollen wagen door de slecht geplaveide
straat.
„'n Kwartje maar". Hij was vlak onder
mijn raam, dat wijd openstond.
„Je bent er nog lang niet", zei een
stem.
Neen, man. Niks te doen hoor. En
als je nou rekent dat ze voor dat goed
in den winkel veertig cent vragen. En ze
benne als honing, hoor, als honing!
Hoe komt het dan dat je ze niet
kwijt raakt?
De man aan dc kar maakte een breed
gebaar.
Daar Is geen liefde meer, man, ze
hebben geen liefde meer voor goed spul.
Tien jaar geleden betaalden ze een gulden
voor een pond en nou vinden ze één
kwartje Ie veel!
Ja, zei de stem, de tijen veranderen
wel
Zwflg ervan mensch; 't Is niet om
te gelooven. En dan praten ze van vooruit
gang. Een juffrouw ging voorbij en de
man met 'n noodend gebaar zong, in haar
gezicht bijna,'n Kwartje, 'n kwartje maar
een pond, mooie druiven!" Maar de
juffrouw schudde „neen".
Je kent je voordeel niet mensch
bromde de ander, 't Is je gezondheid
goed fruit.
Da's waar, zei ze, maar je mot er
de dubbeltjes voor hebben.
Wat zei Ik u, zei de man tegen den
eigenaar van de stem vlak onder mijn
raam.
Daar Is geen liefde meer en geen
duiten
Dat zal wel 't ergste zijn, vond de
onzichtbare. Maar de ander, spotlachte:
Laat jij je wat wijs maken. Duiten genoeg,
als 't maar is om aan d'r lijf te hangen!
Daar lijden ze honger voor als 't mot".
Ja, daar Is Iets van aan, maar ik
toch niet.
Jij bent van d'arreme gekleed, hè?
Van de gemeente, ja!
Nou da's toch 't zelfde. Die hebben ook
nooit moos als 'I er op aankomtHè
iuffrouw, 'n kwartje maar zuur
'k heb geen zuur goed als honing. De
stem van onder mijn raam zei: Gedag,
't Bleek een agent te zfln.
En de drulvenman, genoeglijk lachend,
nu hij afwegen mocht, zei: „D'r benne
nog goeie menschen".
Een welberaamd plan, om te onder
zoeken of de beweringen der spiritisten,
dat zij gemeenschap kunnen hebben met
de dooden juist zijn, zal te New-York
worden uitgevoerd. Het plan Is gevormd
door den psycholoog en philosoof prof.
William James van de Harvard-unlversltelt,
voor een dag of acht overleden.
Professor James heeft, kort vóór zijn
dood, een reeks brieven geschreven,
welke over allerlei Intieme voorvallen uit
zijn leven handelen en waarvan hij aan
niemand den Inhoud meedeelde. De
brieven zijn verzegeld in een bankkluis
weggesloten en zij mogen eerst over een
jaar worden geopend.
Nu zal prof. Hyslop, voorzitter van het
Genootschap voor Psychisch onderzoek",
die levenslang een vriend van James Is
geweest, In November naar Londen gaan
en daar met het vermaarde Amerikaansche
medium Leonora Piper beproeven met den
geest van professor James In gemeenschap
te komen, om van dezen den Inhoud der
brieven te vernemen. Men zal telkens die
pogingen herhalen en over een jaar zullen
de aldus ontvangen mededeellngen met
de thans verzegelde brieven worden ver
geleken.
Een verrassing gelukt lang niet altijd,
en een verrassing, die de vrouw van den
New-Yorkschen milllonnalr Broesel, haar
man had willen bereiden, heeft die dame
en haar echtgenoot In groote onaange
naamheden gebracht.
Mevrouw Broesel, die Vrijdag met haar
man aan boord van de „Lusltanla" uit
Europa terugkeerde, had te Parijs een
aantal mooie en kostbare toiletten ge
kocht, waarvan haar man niets mocht
weten vóór hij haar die japonnen zag
dragen en zag hoe mooi zij haar stonden.
Om die reden werd ook dat moois niet
opgegeven aan de douanen. Maar bij het
nauwkeurige onderzoek, waaraan tegen
woordig de koffers van uit Europa terug-
kecrende Amerikanen worden onderworpen,
ontdekte men de niet aangegeven waren,
en nu werden de heer en mevrouw Broesel
als smokkelaars voor de douane-autorltelten
gebracht.
De dame deelde schreiend de reden
mede, waarom zij de Parljsche toiletten
niet had aangegeven en zij heeft naar
men gelooft, het hart der douane-autori
teiten vermurwd, zoodat zt} er met een
berisping en het betalen van de rechten
zal afkomen en al het moois zal mogen
behouden.
In de buurt van Divide (Colorado)
Is op een trein van den Colorado-Mldland-
spoorweg door drie bandieten een brutale
overval gepleegd. Twee hunner hielden
de passagiers door snelvuur in bedwang,
terwijl de derde den machinist dwong
den postwagen te openen.
Een stoker wist echter den aanslag te
doen mislukken. HIJ kroop onder één
der rijtuigen en trok daardoor de aandacht
van den derden bandiet. De machinist
maakte van deze gelegenheid gebruik,
nam een steen en sloeg den roover op
de plaats dood. De twee anderen vluchtten
daarop. De wakkere machinist werd echter
nog door een geweerkogel In het been
getroffen.
Een bediende van de Petersburgsche
Internationale Bank werd in den trein bij
Simferopol door drie gewapende mannen
aangevallen. De bandieten ontnamen hem
30 000 roebel, die In een kussen genaaid
waren. Toevalligerwijze werd de dag te
voren in een filiaal van dergelijke Bank te
Sinelnikowo(QouveruementJekaterlnoslaw)
64.000 roebel geroofd.
