Zaterdag 23 October 1909.
(Z ierikzeesohe
Cour an t).
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
Algemeen Overzicht.
Uit Stad en Provincie.
ZIURIKZEESCHE
NIEUWSBODE.
ABONNEMENT.
De abonnementsprijs van dit blad, dat lederen
DINSDAQ, DONDERDAQ en ZATERDAQ verschijnt, Is
voor Zierikzee f 1,30, voor alle andere plaatsen In
Nederland 1 1,60 per 3 maanden.
Voor het buitenland, verzending eens per week, f 10
per jaar bij vooruitbetaling.
66*te JAARGANG, - No. 8839.
Ultgever-Hoofdredao<euri A. FRANKEL.
Redacteur i J. WAALE.
ADVERTENTIE N.
Van 1—3 regels 30 ets., meerdere regels 10 ets.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
De Inzending moet geschieden des Maandags-,
Woensdags- en Vrijdags-middags uiterlijk 2
Alle betalingen moeten geschieden bij den Directeurs A. J. DE LOOZE, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Het Kantoor is geopend eiken werkdag van 's morgens 9 tot 's avonds 9 ure.
Zoowel in als bulten Europa heeft het
fuslleeren van Prancisco Ferrer in de
slotgracht van Montjulch een diepe ont
roering teweeggebracht. Algemeen is de
verontwaardiging over de onherstelbare
rechtsschennls jegens een man, die be
schuldigd werd den jongslen opstand In
Katalonie te hebben uitgelokt en daaraan
deelgenomen, een beschuldiging die valsch
was, en uit den aard der zaak dan ook
niet bewezen kon worden, gelijk uit het
verloop van het kort proces voor den
krijgsraad te Barcelona duidelijk gebleken
is, want geen getuigen tot staving der
beschuldiging werden tegenover hem ge
steld, en geen getuigen ten bewijze van
zijn onschuld werden toegelaten. Men
wilde hem dooden, omdat hij, de stichter
van de vrije school in Spanje, 109
leekenscholen in het leven had geroepen.
Dit was een misdaad voor hen, die In
Spanje de macht In handen hebben, en
die van het leekenonderwijs, wanneer dit
tot de groote massa doordrong, in de
toekomst de vernietiging van hun heer
schappij vreesden.
Francisco Ferrer werd in 1859 geboren,
en was de zoon van een eenvoudigen
wijnboer. Toen hij twintig jaar oud was,
kwam hij in dienst bij een spoorweg
maatschappij, eerst als arbeider en later
als controleur. In 1885 nam de 26-jarlge
jongeling deel aan den opstand onder
generaal Vlllacampa. Toen de opstande
lingen verslagen waren, vluchtte hij met
zijn vrouw naar Parijs, waar hij de
secretaris werd van Ruiz Zorilla, den
vroegeren president der Spaansche Repu
bliek. Want Ferrer had zlchzelven geestelijk
ontwikkeld. Met Ijver had hij zich
inzonderheid op de Spaansche taal toege
legd, in de kennis waarvan hij het zoover
bracht, dat hij daarover een leerboek
schreef, dat grooten opgang maakte. Naar
Spanje teruggekeerd, stichtte hij, door een
legaat daartoe in slaat gesteld, In 1901 Ie
Barcelona de eerste moderne school. Allengs
riep hij bewaarscholen, lagere scholen,
hooge volksscholen en middelbare scholen
in het leven. Zijn scholen, die een doorn
in het oog waren van hen, die In Spanje
feitelijk regeerden, werden in 1906 op last
van de overheid gesloten. In dat jaar
namelijk was door een anarchist, Morral
genaamd, een aanslag op Koning Alphons
gepleegd, toen deze van de huwelijks
plechtigheid in de kathedraal naar zijn
palels terugreed. Men wilde destijds reeds
Ferrer vernietigen door hem, den repu-
bliekein, van medeplichtigheid aan dien
aanslag te beschuldigen. Toen men echter
van zins was de zaak voor den kr^gsraad
te brengen, werd de regeering door de
publieke opinie genoodzaakt van dat
voornemen af te zien. Ferrer stond terecht
voor den burgerlijken rechter, die hem,
omdat goen enkele bewijsgrond legen hem
kon aangevoerd worden, vrijsprak. De
regeering had Inmiddels, gebruik makend
van de valsche aanklacht, zijn scholen
gesloten. Wij behoeven niet te zeggen,
dat Ferrer's vijanden met leede oogen diens
vrijspraak zagen. Maar zij werden daardoor
niet ontmoedigd. Want toen, naar aanleiding
van de omstandigheid, dat de zonen van
hel volk voor den oorlog in Marokko
werden opgeroepeneen opstand in
Katalonie uitbarstte, werd Ferrer, nadat
de opstand in bloed gesmoord was, door
hen van deelneming aan dien opstand
beticht. Hij werd gevangen genomen,
en geboeid voor den gouverneur geleld.
Ferrer betuigde zijn onschuld. Op die
betuiging antwoordde de gouverneur, dat
in zijn moderne school de oorzaak van
den opstand te zoeken is. Dat antwoord
teekent den aard van de aanklacht. Ferrer
werd gevangen gezet en voor den krijgs
raad gebracht, die overeenkomstig het van
bovenaf gegeven consigne hem schuldig
moest bevinden. Niet ten tweeden male
wilde men de zoo welkome prooi loslaten.
Met spoed werd het doodvonnis uitge
sproken, en ook voltrokken. Ferrer Is
gevallen, niet, gelijk zijn vijanden gehoopt
hadden, geknield voor hen In het stof Ier
nederllggend, maar als een held, fier en
met opgcrichten hoofde.
Wij zullen geen gewag maken van de
tallooze betoogingen, die schier In alle
landen van Europa tegen deze zielschok-
kende executie gehouden zijn geworden,
maar wel achten wij het onzen plicht op
te komen tegen de onware voorstelling in
sommige bladen, die de handelwijze der
Spaansche regeering hiermede trachten te
verdedigen, dat Ferrer een anarchist, een
bommenwerper was. Ferrer was nöch het
een nóch het ander, maar was een eerlijk
republiekeln, die tegen den bestaanden
monarchalen staatsvorm geen oppositie
voerde, maar alleen het Spaansche volk,
waarvan een groot deel niet lezen en
schrijven kan en In volslagen onkunde
nog leeft, door behoorlijk onderwijs poogde
te beschaven. En nu gaat het toch niet
aan om iemand, die een dergelijk doel
nastreefde, en daarvoor in de slotgracht
van Montjuich vermoord werd, na zijn
dood nog te bekladden, door hem als een
anarchist en bommenwerper aan het publiek
voor te stellen.
In de Spaansche Cortez, waarin het zeer
woelig toeging, heeft de afgevaardigde
Moret, de leider der oud-liberalen, de
regeering wegens haar tiranniek, bloedig
optreden hevig aangevallen, en aan het
slot van zijn vernietigende kritiek haar
toegevoegd, dat zij het vertrouwen des
lands verloren heefl, en niet langer aan
het bewind kan blijven. De Minister-
President, Maura, verdedigde zich met
nietige uitvluchten en tastbare onwaarheden.
Zoo zelde hij met een stalen gezicht, dat
de Spaansche natie, blijkens haar stilzwijgen,
de executie van Ferrer heeft goedgekeurd,
alsof de wereld niet weet, dat de Spaansche
regeering den mond des volks gesnoerd
heeft, zoodat het zich noch In vergaderingen
noch In dagbladen vrijelijk kan uitspreken.
Maura verklaarde, dat hij niet zou heen
gaan. En om de kroon op het werk te
zetten, heeft de Minister van Justitie een
wetsontwerp ingediend, waarbij het mogelijk
wordt gemaakt de leden der Cortez straf
rechtelijk te vervolgen, zoodat deze niet
langer onschendbaar zijn. Maar dat wets
ontwerp zal wel niet in behandeling komen,
want zijn de laatste berichten juist, dan
heeft het Minlsterie-Maura, dat met een
zwarte stift In de geschiedenis zal worden
aangeleekend, zijn ontslag genomen. In de
Kamer werd dit ontslag door de oppositie
begroet met de kreten: .Leve de vrijheid!
dood aan Maura!" Tot Minister-President
Is Moret benoemd.
Russische troepen zijn Finland binnen
gerukt. De bedoeling er van is, het land
te bezetten en bij Rusland In te lijven.
Arme Finnen! Zij verliezen nu zelfs nog
het restje zelfstandigheid, dat men hun
gelaten heeft. Want of men hun al geeft
het recht om vier leden naar de Rljksdoema
af te vaardigen en twee leden naar den
Rijksraad, dit heeft voor hen niet de
minste waarde. Zij willen zijn en blijven
een vrij en onafhankelijk volk, dat met
Rusland slechts In zooverre Is verbonden,
dat de Czaar er van hun Groothertog Is.
Maar nu wordt hij hun oppermachtige
gebieder, en zullen zij, overgeleverd aan
de willekeur van ruwe Russische beambten,
een integreerend deel uitmaken van het
Russische rijk. 't Is een pijnlijk schouwspel
de rechten van een vrijheidminnend, geeste
lijk hoog staand volk zóó verkracht te
zien. Naar wij uit de bladen vernemen,
heeft professor Van de Vlugt een brochure
In het licht gegeven, waarin hij, schetsend
de verhouding van Rusland tot Finland,
den aard der rechtsverkrachting in het
licht stelt.
In Italië is professor Lombroso over
leden, een groot geleerde, die zich vooral
op het gebied der wetenschap van het
strafrecht een grooten naam verworven
heeft. Hij ging van de leer uit, dat aan de
meeste misdaden geestelijke en ziekelijke
afwijkingen van den delinquent ten grond
slag liggen. Door een nauwgezet onderzoek
was hij tot die leer gekomen, die door tal
van criminalisten thans wordt aangenomen,
aan elke universiteit gedoceerd wordt, en
waarop In het strafproces door de ver
dedigers der delinquenten menigmaal een
niet te vergeefsch beroep wordt gedaan.
In China zijn door de regeering provin
ciale raden Ingesteld geworden, die wel
nog niet op Europeesche leest geschoeid
zijn, maar toch voor een autokratlsch
geregeerd volk van groote beteekenis zijn.
Zij zijn een bescheiden slap op den weg,
die leidt naar het constitutioneel stelsel.
Zierikzee, 22 Oct. Het was heden juist
25 jaar geleden, dat de heer Vermunt
onder-directeur der Ambachtsschool Ie dezer
stede, aan deze inrichting verbonden werd.
Het werklokaal, waarin hij gewoon Is het
onderwijs Ie verstrekken, was voor deze
gelegenheid smaakvol met planten en
bloemen, met vlaggen en emblemen gelooid.
Toen hij om tien uur zijn loFial binnen
trad, werd hij met een driewerf hiep, hiep,
hiep, hoerah van zijn leerlingen ontvangen,
die aan weerskanten van den Ingang van
het lokaal In Zondagsche kleedij geschaard
stonden. Rondom een groene tafel stond
het bestuur der Ambachtsschool den
geachten jubilaris op te wachten. Nadat
allen hunne plaatsen hadden ingenomen,
rees de voorzitter, de heer J. A. de Bruyne,
van zijn stoel op, en sprak den heer
Vermunt op treffende wijze toe. In zijn
toespraak schetste hij diens verdiensten,
waarbij hij Inzonderheid deed uitkomen
zijn volhardend, Ijverig streven zijn leer
lingen tot degelijke ambachtslieden te
vormen. Hij wees er opdat de heer
Vermunt de moelelljke jaren der Ambachts
school, de jaren der crisis, waarin het
to be or not to be van de school op het
spel stond, heeft doorgemaakt. Thans,
zelde spreker, Is de schoot tot bloei
gekomen, en zelfs Is zij zóó vooruitgegaan,
dat de oude school te klein werd, en een
nieuw gebouw, waarin thans het ambachts-
onderwljs verstrekt wordt, haar verving.
Deze vooruitgang Is voor een niet gering
deel ook aan den heer Vermunt te danken,
die alles in het werk gesteld heeft om
door deugdelijk onderwijs de naam der
inrichting hoog te houden. Uit erkenning
en waardeering der verdiensten van den
jubilaris had de Vereenlglng der Ambachts
school in een gisterenavond gehoudene
vergadering met algemeene stemmen be
sloten, zijn salaris met f 100 's jaars te
verhoogen. Spreker hoopte, dat de heer
Vermunt nog tal van jaren zijn betrekking
lot nut der leerlingen en tot bevordering
der bloei van de Ambachtsschool moge
bekleeden.
De heer Vermunt dankte voor de hem
te beurt gevallen waardeering van zijn
arbeid, die hem aangenaam getroffen heeft,
niet zoozeer om het stoffelijk voordeel als
wel om haar erkenning van zijn plichts
betrachting gedurende een kwart-eeuw.
Hierop bood de Directeur der Ambachts
school, de heer Pomes, met een mooie
toespraak, uit naam der Collega's van den
jubilaris, dezen een fraaie salonlamp aan.
Hij prees den jubilaris als een uitnemend
leeraar, deed uitkomen, dat vele leerlingen
van dezen een goede, ja zelfs een leidende
positie in de maatschappij Innemen, en
sprak den wensch uit, dat hij nog vele
jaren met den heer Vermunt moge samen
werken.
De heer Brandenburg bood met een
toepasselijk woord namens de oud-leerlln
gen een smaakvolle leuningstoel aan, terwijl
de leerling De Olopper, mede uit naam
van alle leerlingen, onder het houden van
een toespraak, een tafel voor de salonlamp
den onderwijzer ten geschenke aanbood.
Zichtbaar bewogen, dankte de heer
Vermunt voor al deze huldebetuigingen.
De jongens hadden wegens dit jubileum
dien dag vacantie.
Toen heden namiddag de behandeling
der strafzaken was afgeloopen en de heer
mr. Engelberts voor het laatst zitting had
gehad, wenschte de voorzitter mr. J. P.
Cau, namens het College, den vertrekkenden
officier hartelijk geluk met zijne benoeming
te Assen, en riep hem een hartelijk vaar
wel toe, na herinnerd te hebben aan de
vriendschappelijke verstandhouding, die
steeds tusschen hen had bestaan.
Mr. Engelberts bracht woorden van dank
aan den voorzitter, de rechters en de leden
der griffie, voor de vriendschappelijke ver
standhouding, die gedurende 5 jaren tus
schen hen had bestaan. Ook bracht ZEd
een woord van dank aan den rechts-
bediende, de deurwaarders en de politie,
voor den steun van hen ondervonden en
hij hoopt, dat die ambtenaren steeds op
den Ingeslagen weg zullen voortgaan.
De voorzitter sloot daarop de zitting.
Tot commandant van de derde in
ainbouw zijnde mailboot „Mecklenburg"
van de Maatschappij „Zeeland" Is benoemd
de heer W. Reedeker, thans commandant
van de dagmailboot „Dultschland".
De drie nieuwe booten de „Prinses
Juliana", de „Oranje-Nassau" en de
„Mecklenburg" komen dus respectievelijk
onder bevel van de heeren A. Buskop,
C. M. W. Kanaar en W. Reedeker.
De „Mecklenburg" zal blijkens
nader bericht niet 23 dezer, doch
Maandag 25 October te water worden
gelaten.
Duivendljke, 21 Oct. Naar wij ver
nemen Is er bij den landbouwer A. Bij de
Vaale alhier, in den nacht van Maandag
op Dinsdag j.t., van zijn erf een hek ont
vreemd. De justitie schflnt In deze een
ernstig onderzoek In te stellen.
Bruinisse. Donderdagavond vergaderde
de gemeenteraad alhier opnieuw.
Na een besloten vergadering van onge
veer een uur werd In de openbare verga
dering besloten het salaris van den heer
Bolier voor het maken van bestek, teekenlng
en begrooting bepaald op 1 taa pCt. van
de geheele begrooting.
De burgemeester doet mededeeling, dat
aan den minister bericht is gezonden, dat
de gemeente de uitvoering van het werk
overneemt.
Aan Oedep. Staten is een schrijven ge
zonden, waarin Inlichtingen gevraagd
worden omtrent de uitvoering van het werk.
Evenals de vergadering van Dinsdag
werd ook deze vergadering door een talr^k
publiek bijgewoond.
- In raadsvergadering vau j 1. Dinsdag
deelde de burgemeester ook nog mede,
dat er aan den minister eene dankbetuiging
Is gezonden voor de verleende subsidie
voor de suatiesluis.
Scherpenisse. Tot lid van den dljkraad
alhier werd met 11 van de 21 stemmen
benoemd de heer 1. van Es, zulks In de
plaats van den heer P. C. van Dalen, die
tot lid van het bestuur werd benoemd.
De heeren Joh. Poot en Chr. Hartog,
belden schapenhouders, zijn resp. f 60 en
f 125 vermindering van pachtsom toege
staan, tengevolge van de verhooging en
verzwaring der dijken, waardoor de gras
zetting geheel en gedeeltelijk verloren
ging-
St.-Maartensdijk, 21 Oct. Olsteren-
avond keerde de varkenskoopman Van Eek
uit Zundert, In eenlgszins door drank be
nevelden toestand terug met zijn hlttenkar
uit Slavenisse, In de richting naar onze
gemeente. Waarschijnlijk Is de hit, terwijl
v. E. zich In slapenden toestand bevond,
een verkeerd pad opgeslagen, waardoor
hij onder den zoogen. 2en dijk met kar en
voerman benevens een big en een konijn
in de waterleiding terecht kwam, 's avonds
ongeveer 10 ure. Met behulp van bewo
ners uit den omtrek is het na veel moeite
gelukt, alles weer op het droge te brengen.
Het konijn echter was verdronken.
St.-Annaland, 22 Oct. Van de twee
door het roodvonk aangetaste patiëntjes
li er één bezweken; nieuwe gevallen
hebben zich tot hiertoe niet voorgedaan.
Tbolen, 21 Oct. In de Woensdag ge
houden raadszitting werd o. a. besloten tot
het rooien van 27 groote boomen ln de
gemeente-wandelingen, getaxeerd op een
waarde van f 1650.
Met 6 tegen 5 stemmen werd het salaris
van den gemeente-bouwmeester van f 200
op f 250 gebracht.
Ook werd het salaris van eenige onder
wijzeressen en helpsters aan de gemeente
bewaarschool met f 50 verhoogd.
De begrooting voor 1910 werd met al
gemeene stemmen goedgekeurd tot een
bedrag van f 39,607,52s.
Oud-Vossemeer. Door den Raad werd
de gemeentebegrootlng voor het jaar 1910
vastgesteld In ontvang en uitgaaf op een
gelijk bedrag van f 15779,85; de begrooting
voor het Weezen-Armbestuur werd goed
gekeurd in ontvang en uitgaat op f 5943,80
en die van het Algemeen Armbestuur op
f 265,22s. Het laatste ontvangt uit de ge-
P R E D I K B
in onderstaande gemeenten van Sch
Zondag 24 O
Qeref. Kerk te Zierikzee:
's Voorin, tien ure en 's avonds half zes ure:
ds. Laman.
Lokaal voor Evangelisatie, Nobelstraat.
Zondag 24 October. 'sVoorm. tien ure: Klnder-
kerk; 's avonds half zeven ure: Oeen dienst.
Herv. Kerk te Kerkwerve:
's Voorm. half tien ureds. Blankert.
Herv. Kerk te Serooskerke:
Oeen dienst.
Herv. Kerk te Burgh:
Protestantenbond.'sVoorm. half tien ure: ds.
Menzel van Beets te rz waag.
's Avonds zes ureds. Van der Linde.
Herv. Kerk te Renesse:
'8 Voorm. half tien ure: ds. Reltsma van
Noordwolde. (Bevestiging); 's nam. twee ure: ds.
Vorster. (Intreê).
Herv. Kerk te Noordwelle:
Oeen dienst.
Herv. Kerk te Haamstede:
's Voorm. half tien ure: ds. Van der Linde van
Burgh.
Qeref. Kerk te Haamstede:
's Voorm. half tien ure en 's nam. twee ure:
ds. Koolstra.
Oud-Qeref. Kerk te Haamstede:
'8 Voorm. half tien ure, 's nam. twee ure en
's avonds zes ure: ds. Boone van St.-Filipsland.
Herv. Kerk te Eikerzee:
'sVoorm. half tien ure: ds. Reus.
Protestantenbond, 's Nam. twee ure: ds. Menzel
van Beetslerzwaag. (Collecte voor armen, kerk
en groep).
Qeref. Kerk te Eikerzee:
's Voorm. half tien ure en 's nam. twee ure:
ds. Brutnsma.
Herv. Kerk te Brouwershaven:
'8 Voorm. half tien ure: ds. Van den Broek.
(Bediening H. Avondmaal).
Qeref. Kerk te Brouwershaven:
'8 Voorm. half tien ure en 's nam. twee ure:
ds. Meijer.
Herv. Kerk te Zonnemaire:
's Nam. twee ure: ds. Reus van Eikerzee.
Qeref. Kerk te Zonnemaire:
'sVoorm. half tien ure en 's nam. twee ure:
ds. Van Schalk.
Herv. Kerk te Noordgouwe:
's Voorm. half tien ure: ds. Schouten(Oogst-
preek).
Herv. Kerk te Drelschor:
's Nam. twee ure: ds. Van de Griend. (Doops-
bediening).
Herv. Kerk te Ouwerkerk:
's Voorm. half tien ure: ds. Van den Berg
van Zierikzee. (Collecte voor de Qustaaf Adolf-
Vereenlging).
E U R T E N
ouwen—Duiveland en Tholen.
ctober 190 9.
Chr. Qeref. Kerk te Zierikzee:
s Voorm. half tien ure, 's nam. twee ure en
's avonds zes ureds. Wisse.
Herv. Kerk te Nieuwerkerk:
's Voorm. half tien ure en 's nam. twee ure:
ds. Van der Linden. (Voorbereiding H. Avondmaal).
Qeref. Kerk te Nieuwerkerk:
's Voorm. 9.30 ure, 's nam. 2 ure en 's avonds
5.30 ure: Leeskerk.
Oud-Qeref. Kerk te Nieuwerkerk:
's Voorm. 9 ure, 's nam. 2 ure en 's avonds 5.15
ure: Leeskerk.
Herv. Kerk te Oosterland:
's Voorm. half tien ure: dr. Weeda. (Bediening
H. Avondmaal); 's nam. twee ure: Idem. (Na
betrachting).
Qeref. Kerk te Oosterland:
's Voorm. half tien ure en 's nam. twee ure:
ds. Staal; 's avonds zes ure: Leeskerk.
Herv. Kerk te Sirjansland:
'8 Voorm. half tien ure en 's nam. twee ure:
ds. Elenbaas. (Collecte voor de Qenerale Kas en
Doopsbedlening).
Herv. Kerk te Bruinisse:
'sVoorm. half tien ure en 's nam. twee ure: ds.
Waardenburg.
Qeref. Kerk te Bruinisse:
's Voorm. half tien ure en 's avonds vf|f ure:
ds. De Jager.
Oeref. Qemeente te Bruinisse:
's Voorm. negen ure, 's nam. twee ure en 's avonds
half zes ure: ds. Roelof sen.
Oud-Qeref. Kerk te Bruinisse:
'sVoorm. negen ure, 's nam. twee ure en
's avonds vijf ure: Leeskerk.
Evangelisatie te Bruinisse:
's Voorm. half tien ure en 's nam. twee ure:
Qewone dienst.
Herv. Kerk te St.-Maartensdijk:
'sVoorm. half tien ure: ds. Prins; 'snam. twee
ure: Leeskerk.
Oud-Qeref. Qemeente te St.-Maartensdqk:
's Voorm. half tien ure, 's nam. twee ure en
'savonds half zes ure: ds. Ruben.
Herv. Kerk te Scherpenisse:
'sVoorm. half tien ure: Leeskerk; 'snam. twee
ure: ds. Prins van St.-MaartensdQk.
Qeref. Kerk te Scherpenisse:
's Voorm. half tien ure, 's nam. twee ure en
's avonds half zes ure: Leeskerk.
Evangelisatie Jeruël 11 te Zleriksee:
's Voorm. tien ure en 's avonds hal! acht urel
Qewone dienst.
