ZIEBIKZEESUHEUft NIEUWSBODE.
Zaterdag 26 Juni 1909.
Tweede Blad.
(Zj i e r i It z e e s c li e
Couran t).
NIEUWSTIJDINGEN.
Eenige weken aan 't Hof van
den Sultan van Turkije.
ABONNEMENT.
De abonnementsprijs van dit blad, dat lederen
DINSDAÜ, DONDERDAG en ZATERDAG verschijnt, Is
voor Zierikzee f 1,30, voor alle andere plaatsen In
Nederland 1 1,60 per 3 maanden.
Voor het buitenland, verzending eens per week, I 10
per jaar bij vooruitbetaling.
65ste JAARGANG. No. 8788.
Uitgever-Hoofdredacteuri A. FRANKEL.
Redacteur c I. WAALE.
ADVERTENTIE N.
Van 1—3 regels 30 ets., meerdere regels 10 ets.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
De inzending moet geschieden des Maandags-,
Woensdags- en Vrijdags-middags uiterlijk 8 ure.
Alle betalingen moeten geschieden bij den Directeur i A. J. DE LOOZE, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
s Het Kantoor is geopend eiken werkdag van 's morgens 9 lot 's avonds 9 ure.
Gevonden op den openbaren weg:
Een sleutel.
knipmes.
rozenkrans.
portemonnaie (op het postkantoor).
Inlichtingen te bekomen aan het Bureau
van Politie te Zierikzee, van des morgens
10 tot 12 en des namiddags van 2 tot 4
en 8 tot 9 uur.
De Commissaris van Politie,
R. P. BRONS.
AMERIKA.
Eenlgen tijd geleden stierf te Oswego,
in den staal New-York, zekere Frederick
Hewitt. Deze schatrijke man had verreweg
het grootste deel van zijn fortuin nagelaten
aan de New-Yorksche Metropolitan Museum
of Art, de New-York Post Graduate Hospital
en enkele andere instellingen van kunst
of openbaar nut. Maar de geldigheid van
het testament werd betwist door de ver
wanten, die van de meer dan 5,000,000
dollardoor Hewitt nagelaten, slechts
310,000 dollar zouden hebben ontvangen.
Het is echter niet tot een proces gekomen.
Partijen hebben een schikking getroffen,
waarbij de familie 1,300,000 ontvangt De
dikke 4) millloen, die overschieten, blijven
voor de musea, hospitalen enz., door
Hewitt In zijn testament bedacht.
De staat New-York, Amerika's over
volle vergaderbak vanwege de honderd
duizenden vreemdelingen, die het land
van belofte binnenslroomen en dan veel
tijds te of bij New-York blijven hangen,
is nu juist geen ideaalstaat, als men de
braafheid van den mensch tot maatstaf
neemt.
We willen maar zeggen, de gevange
nissen zijn er stoppend vol.
Onder de veroordeelden zijn 990
vreemdelingen. De wet nu geefi de
regeering het recht, misdadige vreemde
lingen na hun straftijd naar hun land
terug te zenden. De superintendent van
de gevangenissen stelt thans voor, dat de
gouverneur aan een derde dier gevangenen
hun verderen straftijd zal kwijtschelden
om ze aanstonds het land uit te kunnen
sturen, in de gevangenissen komt dan
wat ruimte, en de staat New-York is een
300 ongewenschte gasten kwijt.
Bij een echtscheidingsproces, gevoerd
te New-York tusschen mevr. Katherine
Clemons Gould en haar echtgenoot Howard
Gould, verklaarde eerstgenoemde voor de
rechtbank, dat zij In haar goede dagen
nooit tweemaal hetzelfde costuum droeg,
en dal er japonnen bij waren, die meer dan
duizend gulden kostten. Voor haar be
dienden had zij maandelijks meer dan
tweeduizend gulden noodig, en meer nog
besteedde zij aan rijtuigen en automobielen.
Drie- of viermaal per dag wisselde zij van
kleeding, en telkens was een geheel nieuw
costuum noodig. Dat kwam haar toe als
echtgenoote van een Gould, meende zij.
„Wat geschiedde er met de afgedankte
japonnen?" vroeg onvoorzichtigerwljze de
advocaat van den heer Gould.
„Één van mijn costuums heeft bijv.
uw zuster gekregen, die aan het fooneel
Is", was het antwoord.
New-York lijdt nog altijd onder de
geweldige hitte.
De correspondent van de Daily Chronicle
seinde Dinsdagavond, dat de hitte in de
laatste dertig uren ondraaglijk was ge
weest. Er is in langer dan een week geen
regen gevallen en de thermometer wijst
95 graden Fahrenheit In de schaduw aan.
Er zijn Dinsdag acht menschen tengevolge
van de warmte bezweken.
In de wijken van de groote huurkazernes
heeft Maandag meer dan de helfl van de
bevolking op stoepen, balkons, daken of
In de parken den nacht doorgebracht. In
de parken hield een buitengewone politie
wacht toezicht. Ook langs het water was
veel volk verfrissching gaan zoeken.
SPANJE.
Om elf uur Maandagavond was de
koningin naar haar vertrekken gegaan en
om halfzeven 's morgens drukte de ge
lukkige Alfons een dochter in zijn armen.
Hij en de koningin hadden erg verlangd,
dat het een meisje zijn zou. De kleine is
blond, Iets lichter dan haar beide broertjes,
toen die ter wereld kwamen..
ITALIË.
De paus en enkele kardinalen hebben
Dinsdag in de tuinen van het Vaticaan de
auto beproefd, die Amerikanen den paus
hebben cadeau gedaan. Pius X was er
verrukt over.
Messina verrijst gaandeweg op zijn
puinhoopen. Volgens de laatste telling,
wonen er In de stad zelve al 42,000 en
in de voorsteden 60,000 menschen. Ver
leden week zijn er 87 kinderen geboren,
49 menschen gestorven en 44 huwelijken
gesloten.
De handel wordt al tierig en er zijn
driehonderd koffie- en eethuizen geopend.
TURKIJE.
Sultan Mohammed V heeft, gelijk een
gewoon westersch monarch, een uitstapje
gemaakt om een fabriek te bezichtigen.
Zijn bezoek gold de Turksche tapijlfabriek
te Hereke, toebehoorende aan den staat.
De tocht liep zonder ongevallen af, alleen
belette het stormachtige weer een vloot
revue, die in de golf van Ismid gehouden
zou worden. De Sultan werd alom luide
toegejuicht. Het maakt een goeden indruk
dat hij de stad verliet (en nog wel bij
zulk een storm). Dat had In geen dertig
jaar bijna een Sultan gedaan.
Mehmed Pasja, de vertrouweling van
Abdul Hamld, die Donderdag l.l. ter dood
veroordeeld werd, zal dezer dagen opge
hangen worden. Mehmed Pasja was oor
spronkelijk gewoon soldaat, maar hij steeg
en werd ten slotte luitenant-generaal.
Toen wist hij zich tot vertrouweling van
Abdul llamid te maken en werd één der
gevaarlijkste en meest gewetenlooze spion
nen van het oude régime. Op grond van
valsche stukken wist hij tallooze menschen
In het ongeluk te storten en de Sultan
gebruikte hem om de personen, die Item
lastig waren, uit den weg te laten ruimen.
De nieuwe stroomlng drong hem van zijn
plaats; in April werd - hij gevangen ge
nomen en 't Is geen wonder dat de krijgs
raad de doodstraf over hem uitsprak.
De paardenstal van Abdoel Hantid is
thans „ontbonden". Niet minder dan 1100
van de kostbaarste paarden, meest volbloed
Arabieren, werden in de stallen van den
sultan gehuisvest, en jaarlijks brachten de
Arabische sjeiks nieuwe prachtdieren ten
geschenke. Sultan Mohammed heeft het
aantal paarden in de vorstelijk Ingerichte
stallen thans tot 300 verminderd; alle
overige dieren zijn cadeau gegeven aan
verdienstelijke officieren van het Turksche
leger. Hieronder zijn paarden, waarvan de
waarde door kenners op 2000 Eng. ponden
wordt geschat.
Dinsdag zijn uit Konstanstlnopel 27
treinen met troepen naar Saloniki vertrokken.
Bij keizerlijke irade zijn 16 dood
vonnissen van den krijgsraad te Konstantl-
nopel bekrachtigd. De terechtstellingen
zullen in de eerstvolgende dagen vol
trokken worden.
ZWITSERLAND.
Het Grindelwald ligt geheel onder de
sneeuw. Reeds Dinsdagavond bracht een
föhn uit het Zuidwesten regen. In den
nacht viel daarop sneeuw, die weiden en
boomen met een dikke laag bedekt. De
takken van de boomen bezwijken er onder.
Groente, gras- en boomvruchten zijn ten
deele vernietigd. De vreemdelingen kijken
er van op.
RUSLAND.
Te Petersburg zijn Woensdag meer dan
100 nieuwe gevallen van cholera voorge
komen. Er zQn op straat ambulance
rijtuigen opgesteld, om de menschen op
te nemen, die op straat door de ziekte
overvallen worden.
ENSELAND.
In een voorstad van Londen werd sedert
Dinsdag een meisje van een jaar of zes
vermist. Vrijdag bekende een man, die
wegens landlooperlj in hechtenis was ge
nomen, vrijwillig, dat hij 't kind had
vermoord. Men vond in een rivier het
kinderlijkje, met doorgesneden hals en nog
vele messteken.
In den nacht van Zaterdag op Zondag
heeft nog een tweede aanvaring dicht bij
de Engelsche kust plaats gehad. Het
stoomschip „Zealand" van de „Red Star
Line", is ri.l. tengevolge van den hevlgen
mist in botsing gekomen met een tot
dusverre onbekend gebleven stoomschip.
De „Zealand" kruiste nog daarna eenlgen
tijd rond In den omtrek van de plaats van
aanvaring, maar kon geen enkel spoor van
het andere schip ontdekken. Aan boord
van de „Zealand", die tamelijk ernstige
averij opliep, waren ongeveer 1500 passa
giers. Er heerschte onder hen gedurende
enkele oogenbllkken een paniek, maar op
de geruststellende verklaringen der officieren
keerde spoedig de kalmte terug.
Een paar weken geleden stierf in
Engeland een zekere heer Charles Morris-
son, millionnair van beroep en een soort
Brltsche Chauchard. Hij laaf 12,000,000
pond na aan eenige vrienden, die niet
weinig verheugd en verbaasd waren over
dat buitenkansje. Van zijn onmetelijk
fortuin krijgen de armen en de instellingen
van weldadigheid geen roode duit. Morris-
son beschouwde de openbare liefdadigheid
als een naamlooze vennootschap, die
giften aanvaardt, zonder zich den gever
te herinneren. En daar moest hij niets
van hebben. Hij wilde dat zijn erfgenamen
er memorie op na hielden. Daarom heeft
hij in zijn testament geordonneerd, dat zij
zich leder jaar aan een feestdiner moeten
verzamelen, waar leder hunner gehouden
Is een lofspraak op hem te houden. En
hij heeft zelfs geëlscht, dat de kanselier
van de schatkist, Lloyd George, daarbij
tegenwoordig Is omdat de fiscus zoo
iets van een millloen pond sterling aan
successierechten in den zak steekt.
Over de groote vlootschouw, die van
17 tot 24 Juli op den Theems gehouden
zal worden, vinden wij nog het volgende
vermeld
Van af de monding van den Theems
tot in het hart van Londen zal men een
uitgestrekte lijn van oorlogsschepen zien,
waartusschen de grootste die de Engelsche
marine bezit. In 't geheel nemen, zooals
gemeld is, 150 oorlogsbodems deel aan
de schouw, te weten: 24 linieschepen, 16
gepantserde kruisers, 10 pantserdekkruisers,
4 verkenningsschepen, 55 torpedobooten,
35 onderzeesche booten en 6 hulpschepen.
De aanblik zal vooral indrukwekkend
zijn tegenover Southend, waar de grootste
zeebodems op één lijn zullen liggen, o. a.
„De Dreadnought", „De Bellorophon",
„De Superb", „De Temeraire", „De Indo
mitable", „De invincible", „De Inflexible",
de grootste oorlogsschepen, die er in de
wereld bestaan.
Een groot deel van de vloot zal in
Londen zelf liggen, 4 onderzeesche booten
vlak tegenover het parlement; 4 torpedo
booten tusschen Westminster-brug en
Charing Cross-brug; voor Somerset House
2 torpedobooten; voor Temple Pier 2
onderzeeërs; nabij London Bridge 2
torpedojagers; tegenover den Tower „De
Hazard" en 2 torpedojagers, en tusschen
(Overgenomen uil hei Nieuwsblad van Friesland).
XXXIII.
Van de fonteinen, waarover ik sprak bij
ons bezoek aan de Aya Sophia, ook wel
Sophia-moskee geheeten, zult ge u groote
bekkens hebben voorgesteld, waarin het
opspringende water plast, gelijk men dit
hier en elders ziet, doch in Turkije is het
anders. Daar zijn de fonteinen vierkante
gebouwen, waarvan de buitenste muren
mei blauwe en vergulde spreuken uit den
Koran zijn beschilderd. Bontkleurig zien
ze er uit. Uit kleine nissen ruischt het ge
wijde, frissche water naar buiten en daar
naast hangen metalen schalen aan kettingen.
Een en ander Is er op berekend, dat de
Muzelman hier op gezette tijden van den
dag zijne wasschingen kan verrichten. Af
gescheiden van het geloof, is hel maar
goed, dat Mahomed zijn volgelingen deze
wasschingen heeft voorgeschreven, want
uit hun aard zijn de Oosterlingen vuil en
traag. Als er geen voorschriften op dit
punt bestonden, zou men er allicht niet
aan toekomen, en de vuilheid, waartoe
droogte en stof medewerken, terwijl het
warme klimaat de traagheid bevordert,
meer dan thans het ontstaan van besmette-
lljke ziekten in de hand werken. Mahomed
had de schoonmaak van de naaste om
geving of van huls en haard wel in zijne
wetten mogen omvatten.
Nu bepaalt de reinheid zich tot het
eigen lichaam en wat dit betreft kan men
zeggen, dat de Turken andere natiën wel
kunnen belljken. Behalve de wasschingen
van aangezicht, handen en voeten, eenige
malen per dag, maken ze nog veel gebruik
van allerlei baden en mondspoelingen. Na
eiken maaltijd zag ik mijn bediende zich
den mond reinigen, waartoe hij zelfs een
soort zeep gebruikte, ten einde het goed
te doen. En dit gebruik is algemeen. Op
de badhuizen ginds ziet men koepels,
evenals op de moskeeën, waarin het licht
door groote glazen klokken naar binnen
valt. Ze zien er rijk uit van binnen. In de
eerste zaal waar men zich ontkleedt, vindt
men fonteinen en divans.
Vervolgens komt men door een meer
verwarmd vertrek in de badzaal van marmer
met hooge pilaren. De grond Is hier zóó
heet, dat men de voeten in houten pantoffels
moet steken om ze niet te schroeien. Deze
zaal is met warme dampen vervuld en
vaak toeft men er langen tijd, zelfs den
nacht wel over, want het moet er zeer
aangenaam zijn. Natuurlijk strekken deze
dampbaden ook voor geneeskundige doel
einden, en zijn ze heel wal kostbaarder
dan die in 't water van den Bosporus,
waar de groote menigte geregeld van
profiteert.
Zelf ging ik hier vast één- a tweemaal
elke week te water voor enkele centen,
en kon dan meteen gymnastische toeren
verrichten, want men vindt er rekstokken,
ringen en springplanken aangebracht, terwijl
men, om zich in 't water drijvende te
houden, gebruik kon maken van groote
uitgeholde vruchten, denkelijk kalabassen.
Deze bewezen denzelfden dienst als hier
de varkensblazen.
De schoonste fontein van Konstantinopel
staat op het plein vóór de groote moskee.
Het dak van het vlerkante gebouw is van
Chineeschen vorm en ook bont beschilderd,
evenals de muren. Hier nestelt de heilige
vogel der Turken: de duif. Bij honderden
ziet men deze vogels vliegen van de
fontein naar de moskee en omgekeerd.
Aan 't hof resideerden deze vogels in
grooten getale op het palels van den Harem.
Rondom het plein van moskee en fontein
vindt men een menigte koffiehuizen, die
druk bezocht worden. In ons land vond
men vroeger ook vrij geregeld één of meer
herbergen In de nabijheid der kerken. En
ook nu treft men ze daar nog wel aan.
Koffie is de hoofddrank in Turkije. Ons
werd de koffie op gezette tijden in be
paalde hoeveelheden verstrekt, evenals de
daarbij behoorende suiker. Vaste uren van
koffiedrinken heefl men overigens niet.
Men zet koffie wanneer men daartoe lust
heeft of liever men laat het doen door
zijn bediende. De mijne verstond de kunst
uit de pen.
De bereidingswijze, zoo goed als ik die
van mijn bediende heb afgekeken, is als
volgt: voor één kopje wordt in een koperen
bakje met sleel een eierlepeltje koffie ge
daan, zeer fijn gemalen, voor twee kopjes
twee lepeltjes en zoo voort. Verkiest men
koffie met suiker, dan wordt er direct een
gelijke hoeveelheid suiker aan toegevoegd.
Daarna wordt er water opgegoten, kopjes
maat, en hel mengsel in gloeiende houts
kool of op een gasvlam aan 't koken ge
bracht. Slechts een oogenblik Het men het
doorkoken en dan was de koffie klaar om
gedronken te worden. Zoo heet mogelijk,
slurpend en in kleine teugjes, doch steeds
zonder melk.
De kopjes, waaruit gedronken werd,
waren weinig grooter dan die van een
kinderservies. Men vindt ze wel zoo onder
het oud porcelein.
Kwam er iemand bij mij op bezoek of
ik bij een ander, dan werd in den regel
koffie gepresenteerd. Ik dronk er van bij
anderen even vrijmoedig als ik dit hier
zou doen, doch hoorde al gauw, dat men
hierbij de voorzichtigheid in acht had te
nemen. Wanneer men vijanden of wel
benljders had men kon het nooit weten
dan deed men beter in zulk een om-
g' 'ng geen koffie te nemen.
.iderscheidene gevallen van vergiftiging
wist men mij mede te deelen, toegeschreven
aan 't gebruik van koffie. Ook aan 't hof
en tijdens mijn verblijf aldaar is op mijn
eigen kamer nog zulk een moordplan uit
jalouzie ontworpen, dat langs mij heenging
omdat ik de taal niet verstond. Ik begreep
wel dat er iets bizonders verhandeld werd,
maar vatten deed ik het niet. Eerst
's anderen daags vernam ik de finesses
van één mijner buren, die er mede in
betrokken was. Omstandig zijn mij die
verhaald, doch Ik wil het hier laten enkel
bij de vermelding van het feit, omdat het
verloop der zaak mij onbekend Is gebleven.
Om vijanden uit den weg te ruimen Is
de vergiftiging in het Oosten het meest
voorkomend middel. Hoe goedmoedig,
zachtzinnig en verdraagzaam de Turken
In 't algemeen ook mogen zijn, wanneer
jalouzie of haat hen bezielen, dan worden
ze wraakzuchtig en wreed en ontwaakt
heel licht de lust om te dooden. Daarom
is het zoo gelukkig, dat sterke drank en
hazardspel door Mahomed, die de zwak
heden van zijn volk kende, in den ban
zijn gedaan en ten strengste verboden,
terwijl de koffie er bizonder goed en
goedkoop en het gebruik algemeen is.
Het is de volksdrank, en daaraan is het
voor een goed deel te danken, geloof ik,
dat de revolutie, die ik bijwoonde te
Konstantinopel, zulk een buitengewoon
kalm verloop had. Ik heb mij bij die
gelegenheid verbaasd over de kalme,
kinderlijke uitgelatenheid van het volk in
alle rangen en standen.
Naast de koffie staat als genotmiddel
de tabak. De Turken zijn verbazend sterke
rookers. Bizonder voor ons is de Turksche
waterpijp. Ik leerde die ook al spoedig
gebruiken, in navolging van heel mijn
omgeving. Gemakkelijk ging het niet.
Door het krachtige en diepe ademhalen,
dat vereischt wordt, werd ik eerst wat
duizelig. Een gewone zuiging met den
mond foch is niet voldoende om rook te
krijgen. Men noemt de waterpijp ginds
„Nargileh". Op 'I eerste gezicht denkt men
niet aan een pijp.
Hoe zij er uitziet?
Stel u voor een glazen vat, pi. m. 20
c.M. hoog, boven iets vernauwd. Soms is
dit glas geslepen, soms blauw van kleur
en beschilderd met allerlei figuurtjes, vaak
verguld. Op het omhoogslaande vat wordt
een metalen kopstuk geplaatst, dat meest
vernikkeld is. Dit stuk is dubbel door
boord. Door één der openingen steekt een
buis, waarvan 't ééne einde reikt tot In
het glazen vat of de flesch, terwijl het
andere einde in verbinding staat met een
sleenen napje: de eigenlijke pijpekop,
waarin de tabak wordt gedaan. In de
andere opening van het metalen kopstuk
is een lange lederen slang bevestigd
met ijzerdraad omwonden. Deze eindigt in
een beenen ol barnsleenen mondstuk.
Het geheele toestel is pl. m. 50 c.M.
hoog en de slang 2,25 M. lang. Het
glazen vat of de flesch is voor tweederde
of drievierde gevuld met water. Wanneer
de tabak vuur heeft gevat en men krachtig
gaat zuigen, dan hoort men by eiken trek
de rook door het water borrelen, wat
voor den oningewijde een vreemd en ver
velend geluld maakt.
De tabak, tombekki geheeten, onder
schelden van de tiitiin of gewone clgarette-
tabak, komt uit Perzlë. Zij wordt eerst
gewasschen en nat in de pijp gestopt. Om
den brand er In te krijgen, worden gloeiende
stukjes houtskool gebruikt, die er boven
op worden gelegd, doch aanvankelijk
moest ik mijn bediende meer dan eens
zeggenMoestaf a atesch gituur bana.
Moestafa breng m|j vuur; want ik kon
maar geen vuur houden. Later werd dit
beter. Hanteeren doet leeren.
Vreemd heb Ik opgezien dat deze pijpen
In de koffiehuizen aan de gasten werden
gepresenteerd door de bedienden, terwijl
ze er zelf uit rookten. Mijn Moestafa was
eerst ook lustig dampende met de pijp
tot mij gekomen, wat ik hem erg kwalijk
had genomen. Vergezeld van de noodlge
afkeurende gebaren had ik hem te ver
staan gegeven: nou net raerder jonkje of
ik scil 't oars mei dy beslikje/ Zeer ten
onrechte bleek mij later, want de goede
jongen had slechts 's lands wijs gevolgd
en geen standje verdiend.
Intusschen heb ik er in de café's nimmer
toe kunnen besluiten een pijp te vragen,
waaruit van daag de één en morgen weer een
ander rookte, maar mijn Dultsche makker,
eerst van dezelfde opinie, was er nu al
lang overheen en zeide: Adi tvos, man
gewöhnt stch hier in der Tiirket an alles
was schmutsig ist.
Wyckel.
S. H.
(Wordt vervolgd).
