Zaterdag 22 Mei 1909.
Eerste Blad.
(Z i e r i Is. z e e s c b. e
Cour an t).
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
KENNISGEVING.
De coalitie.
Uit Stad en Provincie.
Z1ERIKZEESGHE
NIEUWSBODE.
ABONNEMENT.
De abonnementsprijs van dit blad, dat lederen
DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG verschijnt, is
voor Zierikzee t 1,30, voor alle andere plaatsen in
Nederland f 1,60 per 3 maanden.
Voor het buitenland, verzending eens per week, f 10
per jaar bij vooruitbetaling.
65ste JAARGANG. No. 8774.
Uitgever-Hoofdredacteur i A. FRANKEL.
Redacteur i I. WAALE.
ADVERTENTIE N.
Van 1—3 regels 30 ets., meerdere regels 10 ets.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
De Inzending moet geschieden des Maandags-,
Woensdags- en Vrijdags-middags uiterl^k 2 ure.
Alle betalingen moeten geschieden bij den Directeurs A. 1. DE LOOZE, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Het Kantoor is geopend eiken werkdag van 's morgens 9 tot 's avonds 9 ure.
De BURGEMEESTER van Zierikzep. brengt ter
kennis van de Ingezetenen, dat er op Dinsdag
den 25 Met e.k., des namiddags te 2 uur, op
het Raadhuis, eene openbare Vergadering van
den Gemeenteraad zal gehouden worden, waarin
de volgende zaken ter tafel zullen worden ge
bracht, t. w.:
1. Resumtie notulen;
2. Brieven van Gedep. Staten, houdende goed
keuring van de raadsbesluiten tot:
o. af- en overschrijving van begrotings
posten, dienst 1908;
b. wijziging der gemeente-begrooting voor
1908;
c. onderhandsche verhuring van de twee
torenkamers der tweede verdieping van
de Nobelpoort aan het Rijk, en
d. uitgifte van gemeentegrond in erfpacht
aan D. Elscot;
Brief aan Gedep. Staten, houdende terug
zending van het door hen goedgekeurde
primitief kohier van den hoofdelflken om
slag voor 1909;
3. Brieven van de heeren A. G. Kljn en W. G.
Schouten, houdende bericht, dat zij hunne
benoeming tot leden of plaatsvervangende
leden der stembureau* aannemen;
4. Mededeeling van den uitslag der aanbesteding
van het maken van een aarden kade langs
een gedeelte van den Scheepstimmerdijk;
5. Adres van den heer H. Loewer, houdende
verzoek om ontslag als lid der Plaatselijke
Schoolcommissie;
6. Adres van den heer H. Loewer, houdende
verzoek om ontslag als regent van het
Burgerlijk Armbestuur;
7. Adres van C. Stamperius, houdende verzoek
om, bij opvolging van mej. L. J. Adriaanse,
in het genot te worden gesteld van eene
toelage uit de gemeentekas van f 100 's jaars,
tot instandhouding van de door hem gekochte
Burgerbewaarschool, met voorstel van Burgem.
en Weth.;
8. Preadvies van Burgem. en Weth. op het
adres van onderwijzers en onderwijzeressen
alhier, om eene toelage uit de gemeentekas,
om te kunnen deelnemen aan den cursus tot
vorming van spelleiders voor open lucht- en
schoolspelen
9. Preadvies van Burgem. en Weth. op het
adres van J. D. Gerritse q. q., om een perceel
gemeentegrond in erfpacht te verkrijgen;
10. Verslagen der Commlssiën, benoemd tot
onderzoek der rekeningen over 1908:
a. Van het Burgerlijk Armbestuur;
b. Van het Pensioen- en Weduwenfonds en
van het Pensioenfonds der gemeente
ambtenaren, en
c. Van de Gasfabriek;
11. Voorstellen van Burgem. en Weth. tot:
a. het verleenen van afschrijving van
hoofdelijken omslag;
b. wijziging der gemeente-begrootingen voor
1908 en 1909, en
c. herziening der Verordening voor de
Commissie van Toezicht op het Middelbaar
Onderwijs;
12. Voorstel van de Commissie voor de straf
verordeningen tot wijziging der Algemeene
Politieverordening;
13. Benoeming van leden en plaatsvervangende
leden der stembureaux voor de eventuëele
stemming en herstemming voor een lid van
de Tweede Kamer der Staten-Generaal in
Juni, en voor vier leden van den gemeenteraad
in Juli e.k.
Enz.
Zierikzee, den 21 Mei 1909.
De Burgemeester,
H. C. MOOLENBURGH.
Wij hebben in ons jongste hoofdartikel
met het oog op de treurige ervaring, op
gedaan inzonderheid onder het regime
van dr. Kuyper, en ook met het oog op
hetgeen thans te Breda wordt voorbereid,
waar een advokaat, zoon van een Kamer
lid, de gegevens bijeenverzamelt om de
Ministers bij de benoemingen voor te
lichten, ais ons gevoelen uitgesproken, dat
het streven der coalitie de staatsmacht in
handen te verkrijgen, in hoofdzaak ten
doel heeft de staatsposten door partijge-
nooten en geestverwanten te doen bezetten.
Maar dit is natuurlijk niet haar eenig
doel.
Naast de partijbenoemingen staan bij
haar op het program de partijwetten.
In de allereerste plaats wijdt zij al haar
aandacht aan de uitbreiding op staatskosten
der sectescholen.
Waarom willen de kerkelijke partijen
sectescholen
Deugt de openbare school soms niet?
Is het waar, dat deze goddeloosheid en
allerlei slechtheid leert?
Men weet wel beter.
Maar om afkeer van de openbare school
op te wekken, en langs dien weg haar
door de secteschool gaandeweg te ver
dringen, hebben onze tegenstanders, die
deden, alsof er geen Goddelijk verbod
bestond, dat luidt.gij moogt niet lasteren",
die verfoetelijke leugen stelselmatig ver
spreid.
Alle middelen, de verachtelijkste zelfs,
werden door hen aangewend om de open
bare school in een afschuwelijk daglicht
te plaatsen, en op die wijze af te breken.
Een anti-revolutionnair weekblad, De
Vrije Fries, durfde zelfs schrijven: .Hoe
meer openbare scholen, hoe meer gevange
nissen er noodig werden".
Onwaarheden van dit allooi werdén en
worden nog door de organen onzer tegen
standers den volke als waarheden voor
gehouden.
En vele eenvoudigen gelooven het, want
het staat, zeggen zij, in de courant, en die
liegt niet.
Wij zouden nog vele citaten kunnen
geven, teneinde aan te toonen, met welke
onedele wapenen onze tegenstanders de
openbare school bestrijden, maar wij achten
het niet noodig, daar dit van genoegzame
algemeene bekendheid is.
De leugen echter heeft haar uilwerking
gedaan.
Door haar en niet het minst ook door de
invloedrijke hulp van anti-revolutionnaire
predikanten en katholieke geestelijken,
zijn de sectescholen allerwege als padde
stoelen uit den grond opgerezen.
Waarom werden zij opgericht?
Indien toch de openbare school aan de
eischen voldoet, die de wet haar stelt,
namelijk de jeugd opleidt tot alle Christe
lijke en maatschappelijke deugden, dan
zoude men immers geen aanvechting
gevoelen haar in het leven te roepen.
De ijveraars voor de secteschool
beweren, dat al het maatschappelijk
onderwijs doortrokken moet wezen van
den godsdienst, en daar een openbare
onderwijzer met het oog op het noodzakelijk
neutraal karakter der school, die door
kinderen van alle gezindten bezocht wordt,
zich onthouden moet zijn leerlingen gods
dienstige leerstellingen in te prenten, zoo
is toch behoefte aan een school, waarin
het onderwijs aan hun eisch voldoet.
Wij deelen dit standpunt niet, maar
eerbiedigen het, in weerwil dat wij ai
die sectescholen niet bevorderlijk achten
aan het kweeken van verdraagzaamheid.
Wanneer toch de kinderen reeds van
hun prille jeugd af in scholen en school
tjes naar geloof en secte worden Ingedeeld,
dan werpt naar onze overtuiging die
scheiding haar donkere schaduwzijde op
hun geheele verdere leven.
Aanvankelijk werden de kosten der
bizondere school uit eigen middelen be
streden, maar allengs wisten de kerkelijke
partijen het gedaan te krijgen, dat zij voor
haar scholen subsidie van staatswege
ontvingen.
En toen zij eenmaal den vinger hadden,
lieten zij dien niet los, maar streefden er
naar de heele hand te krijgen.
Zoo wist dr. Kuyper, toen hij aan het
bewind was, de staatssubsidie voor de
bizondere scholen, die reeds vrij hoog
was, met een drie mlllioen gulden 's jaars
te verhoogen, alhoewel deze staatsman in
1895 in de Standaard het volgende ver
klaard had:
„Tegen subsidie is men onzerzijds fel
„gekant. Niemand wil er van hooren.
„Reeds de enkele klank wekt onzen
„tegenzin".
„Subsidie Is een willekeurige toelage,
„die door den rijke aan den arme gegeven
„wordt, van zijn gril en willekeur afhangt,
„verplichting in het leven roept jegens hem,
„die ze gaf, en aanleiding geeft tot een
„administratieve inmenging, die met een
„fier besef van vrijheid en onafhankelijkheid
„onbestaanbaar is".
Waar is dat fier besef van dr. Kuyper
gebleven?
En wederom staat op het program van
de anti-revolutionnaire pailij, dat in de
jongste Deputaten-Vergadering is vastge
steld: „meerdere gelijkstelling van bizonder
met openbaar onderwijs".
De bedoeling is om met behulp van het
geld uit de schatkist de op de Grondwet
steunende openbare school tot uitzondering
te maken, en de secteschool tot regel.
Kuyper's illusie, de openbare school
te vernietigen, tracht hij met alle middelen
te verwezenlijken.
Daarom ijveren dan ook de anti-revolu-
tionnairen in woord en schrift zoo fel
tegen de Staatspensionneering, omdat zij
het geld van den staat niet voor de arme
ouden van dagen, maar voor hun scholen
willen gebruiken.
Zierikzee, 21 Mei. Naar men verneemt,
zijn door het Comité der Koninklijk goed
gekeurde Zierlkzeesche Paardenloterlj reeds
10000 loten geplaatst. Om te voorzien in
het groote tekort van loten In de laatste
jaren, is dit jaar het maximum tot 12000
loten verhoogd.
Van betrouwbare zijde is ons mede
gedeeld, dat er groote kans bestaat om
in de komende dagen de trekking Is
eerst 2 Juni ook nog de genoemde
2000 loten te plaatsen.
Het gerucht doet te dezer stede
de ronde, dat het Hoofd der Katholieke
school alhier aan de leerlingen van zijn
klasse het stembiljet zoude uitgelegd heb
ben, en hen daarbij op het hart zou gedrukt
hebben, aan hun vaders te zeggen, dat zij
bij de aanstaande verkiezing als goede
katholieken op den heer Vegtel, die katho
liek is, hun stem moesten uitbrengen. Naar
aanleiding van dit sensatiemakend gerucht
hebben wij ons heden naar den heer De
Boer begeven, teneinde van ZEd. te ver
nemen, of hetgeen hier wordt rondgestrooid,
verdichtsel of waarheid was. De heer De
Boer verklaarde ons, dat hij overeenkomstig
zijn gewoonte aanschouwelijk onderwijs te
geven het stembiljet zijn leerlingen ver
klaard heeft, maar dat hij niet gezegd heeft
dat de heer Vegtel katholiek is, want dat
dit een besliste onwaarheid zou zijn, en
ook niet aan de kinderen heeft opgedragen
hun vader te zeggen, dat zij als goede
katholieken hun stem op den heer Vegtel
moesten uitbrengen. Wij stellen er prijs
op door deze pertinente verklaring de
onjuistheid van het gerucht in het licht te
kunnen stellen.
Wij maken het reizend publiek op
merkzaam, dat van Zondag af, den 23sten
Mei a.s., de dienst op Middelburg met
twee spoorbooten wordt hervat.
Renesse. Ter elfder ure werd bij bekken
slag bekend gemaakt, dat de heer Veghtel
Woensdagavond zou spreken. Om 7 ure
was die heer dan ook present. Hij behan
delde geen bepaald onderwerp, maar had
het over alles en nog wat uit de politiek,
't Spreekt haast van zelf, dat de liberale
partij het dien avond moest ontgelden, en
alles wat de antl-revolutionnairen gedaan
hebben en nog zullen doen was botertje
tot den boom. Van het debat maakten de
heeren J. Hoogenboom en W. Muldergebruik.
Dreischor. Voor een niet zeer talrijk
publiek (er waren slechts ongeveer 40
personen aanwezig) trad hier op de heer
Wibaut, de soc.-dem. candidaat voor het
lidmaatschap der Tweede Kamer. Vóór de
pauze behandelde hij: algemeen kiesrecht.
Hij wees er op, wat door vorige regeeringen,
zoowel kerkelijke als nlet-kerkelijke, ver
zuimd is te doen in het belang van den
arbeider. Steeds behooren nog tot de onaf
gedane zakenverzekering tegen ongevallen
in het landbouwbedrijf, Idem In de schip
perij, in de beperking van den arbeid voor
bakkers.
Gewezen werd op de toeneming van de
kapitalen aan de ééne zijde en gebrek aan
voorziening op voldoende wijze in het
levensonderhoud van den werkman aan
de andere zijde. Hij noemde o. a. hier de
groote kapitalen van den petroleumkoning
Rockefeller, die deze in ongeveer 50 jaar
bijeengegaard had.
Ook werd gewezen op de toeneming
van het kapitaal in ons land, wat blijkt
uit de aangiften voor de vermogens
belasting.
Na de pauze besprak hij de staats
pensionneering zonder premiebetaling. Niet
langs den weg, dien dr. Kuyper aangeeft,
door dwangverzekering dus, moet ze er
komen, maar door de premie te halen waar
ze isverhoogde belasting van het kapitaal,
van het vermogen en van het successie
recht, enz. Ook op leger en vloot kan
nog wel bezuinigd worden, wat ten bate
komt aan Staatspensionneering.
Aan het einde wees spreker er op, dat
de sociaal-democraten strijden voor de
belangen van den arbeider, en dat het dus
aan te bevelen is daarmee bij de verkie
zingen rekening te houden, niet om den
persoon van den candidaat, maar om zijn
beginselen.
Nadat één der aanwezigen nog een paar
aanmerkingen maakte op de rede van den
heer Wibaut en deze hierop repliceerde,
sloot de heer Ringeiberg van Brouwers
haven, met dank aan den spreker en aan
de aanwezigen voor hunne opkomst, de
vergadering.
Colljnsplaat, 19 Mei. Naar men ver
neemt, lijden hier niet minder dan 100
personen aan Influenza.
Gisterenavond hield de feest
commissie van het Oranjefeest in het
café van den heer P. C. Coomans alhier
haar laatste vergadering.
Alle leden op 2 na, van wie één door
ziekte verhinderd was, en de eere-voorzitter,
de heer J. W. A. Stüte, waren aanwezig.
Nadat de rekening en verantwoording
van den penningmeester goedgekeurd waren,
werd o. a. nog besloten voor de eere-poorten
f 5 toe te staan en de diaconie-armbesturen
van beide gezindten voor elk der bedeelden
een krentenbrood aan te bieden. Het
overige van het batig saldo, pi. m. f 8,
zal voor een volgende feestviering op
de rijkspostspaarbank worden geplaatst.
Verder zal een schrijven worden gericht
aan het bestuur dezer gemeente, voor de
geschonken bijdrage ten behoeve van het
feest.
De ongeveer 150 ballons met toebehooren,
nog overgebleven, werden ter beschikking
gesteld van het fanfare-gezelschap alhier
voor het festival, dat het muziekkorps den
tweeden Pinksterdag wenscht te geven.
Daarna werd het belangstellend publiek
toegelaten, dat echter bestond uit een
tweetal personen.
De heer P. Beun dankte uit naam van
het publiek in welgekozen woorden de
feest-commissie voor haar zeer geslaagd
feest. De voorzitter dankte daarop den
heer Beun en den president van het fan
faregezelschap „Wilhelmina", den heer J.
Hulssoon, voor al hetgeen die vereeniging
dien dag zoo onvermoeid voor het feest
gedaan had.
Nadat de feest-commissie, door den
eere-voorzitter onthaald, nog gerulmen tijd
gezellig was bijeen gebleven, en men van
de groote wenschelljkheld ook alhier een
vaste commissie voor het vieren van den
feestdag op 31 Aug. op te richten, over
tuigd was, sloot de voorzitter, onder
dankbetuiging voor de opkomst, de ver
gadering.
Middelburg. De heer W. J. Sprenger,
wethouder, die dit jaar aan de beurt van
aftreding is als lid van den gemeenteraad,
wenscht voor een herbenoeming niet meer
In aanmerking te komen.
De heer Sprenger heeft bijna 26 jaar
zitting in den gemeenteraad, en het vorig
jaar bij gelegenheid van zijn 25-jarig
lidmaatschap mocht hij ondervinden, dat
de ingezetenen behoefte gevoelden om
uiting te geven aan hun dankbaarheid voor
hetgeen de heer Sprenger gedurende een
kwarteeuw in het belang van de gemeente
heeft gedaan.
Daarom zal zijn besluit zeker algemeen
worden betreurd.
Heden (Vrijdag) werd alhier de
geboorte van Prinses Juliana herdacht.
Gisteren werden de armen van alle ge
zindten bedeeld en ontvingen zij bons voor
levensmiddelen, brandstoffen of manufac
turen.
De feestelijkheden werden hedenmorgen
(Vrijdag) halftien geopend met de uitvoering
van de volksliederen door het Middelburgsch
muziekkorps op de Groote Markt vóór het
stadhuis.
Om 10 uur werd een vaandeloptocht
gehouden van verschillende vereenigingen
van groepen en personen, waaraan mede
werking werd verleend door het Middel
burgsch muziekkorps en de batal jons-muzlek
uit Vlissingen.
Tal van vereenigingen namen aan dezen
optocht deel en verder ook de leerlingen
van het gymnasium, de R. H. B. School
en de Rijkskweekschool en een groep
leerlingen van de Rijksleerschool.
De optocht ging door een groot gedeelte
van de In vlaggentooi gestoken stad.
Des middags half twee werd in de Abdij
vóór de woning van den Commissaris der
Koningin een cantatine uitgevoerd, samen
gesteld door den heer W. H. Hasselbach
en getoonzet door den heer Jan Morks.
Aan deze cantatine, welke werd uitge
voerd onder leiding van den componist,
werd deelgenomen door ongeveer 1300
schoolkinderen, voorts door de leerlingen
van de Volkszangschool en de kinder-
afdeeling van dezangvereeniging. Hosanna".
De cantatine werd begeleid door het
Middelburgsch muziekkorps.
De feestelijkheden werden des middags
voortgezet met een concert op de Oroote
Markt, terwijl daar om 4 uur de cantatine
nog eens zal worden uitgevoerd.
Hedenavondilluminatie, concert, llcht-
stoet, vuurwerk enz.
Met ingang van 25 Mei a.s. Is be
noemd tot agent van politie 3e klasse te
Middelburg J. de Visser te 's-Gravenpolder.
Biervliet. Het verkiezingswerk voor dit
district Oostburg is aangevangen.
De vrijzinnige candidaat vervulde Woens
dagavond zijn eerste spreekbeurt, dat is
nommer één van de zeven malen, dat hij
nog vóór Pinksteren optreedt.
Het blijft nog steeds een genot naar
den oden heer te hooren.
De heer Vorsterman van Oyen, te Bier
vliet sprekende, had het over de vrijzinnige
beginselen, en toornde tegen dr. Kuyper
en niet minder tegen verhooging van
Inkomende rechten.
Die rechten zijn te vergelijken met de
accijnsbelasting: ongemerkt betalen de
mingegoeden het leeuwendeel.
Spreker had het ook over staatspension
neering, waarvan hij zich voorstander
toonde.
Hij wenschte, waar eigenlijk alle partijen
er voor zijn, maar spoedig daartoe over
te gaan, zij het dan ook in bescheiden
mate, en voor zooverre de fondsen volgens
het program der linkerzijde gemakkelijk te
vinden zijn.
Bij de candldaatstelllng voor raadslid
in de vacature-Lijbaart, op Woensdag, zijn
twee lijsten ingeleverd voor de stemming
op 28 Mei. Door de Werkmanspartij Is
gesteld de heer J. de Ruyscher, waar tegen
over staat de heer W. P. Verplanke, land
bouwer. Belden zijn vrijzinnig.
RECHTSZAKEN.
Bij bevelschrift der rechtbank te Middel
burg Is rechtsingang verleend, met bevel
tot gevangenhouding en last tot instructie,
tegen den aldaar gedetineerden P. J. M.,
32 jaar, werkman, geboren en wonende te
Sluis, ter zake van poging tot doodslag.
De justitie te 's-Hage voert al sinds
gerulmen tijd een instructie tegen houders
van zekere huizen, waar deftige heeren
kwamen en ook jonge meisjes van 12 tot
16 jaar. Bij de heeren is ook een officier,
wiens zaak in handen is gesteld van den
auditeur-militair.
Post en Telegrafie.
Met 1 Juni wordt de klerk der posterijen
en telegraphie le kl. I. Koster verplaatst
van Middelburg naar Rotterdam.
Op verzoek Is eervol ontslagen D. van
den Berge, brievengaarder te Nieuwdorp.
Kats. Met Ingang van 1 Juni a.s. is
benoemd tot brievengaarder alhier de heer
J. Snood ijk, die reeds van 16 Januari af
tijdelijk als zoodanig werkzaam Is.
KUNSTNIEUWS.
De Zangvereeniglng „Tot Oefening en
Uitspanning" te Middelburg geeft Woensdag
26 en Donderdag 27 Mei a.s. een twee-
daagsch muziekfeest ter viering van haar
75-jarig bestaan, onder leiding van den
directeur Joh. Cleuver.
