ZIEIilKZEESCHE
NIEUWSBODE.
Zaterdag 3 April 1909.
Tweede Blad.
(Z i e r i It z e e s c b. e
C o u. r a n t).
NIEUWSTIJDINGEN.
Z.-Limburgsche Verkiezingen.
Eenige weken aan 't Hof van
den Sultan van Turkije.
ABONNEMENT.
De abonnementsprijs van dit blad, dat iederen
DINSDAO, DONDERDAG en ZATERDAG verschijnt, is
voor Zierikzee I 1,30, voor alle andere plaatsen in
Nederland t 1,60 per 3 maanden.
Voor het buitenland, verzending eens per week, 1 10
per jaar bij vooruitbetaling.
65ste JAARGANG. No. 8754.
Uitgever-Hoofdredacteur i A. FRANKEL.
Redacteurt J. WAALE.
ADVERTENTIËN.
Van 1—3 regels 30 ets., meerdere regels 10 ets.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
De inzending moet geschieden des Maandags-,
Woensdags- en Vrijdags-middags uiterlijk 2 ure.
Alle betalingen moeten geschieden bij den Directeuri A. I. DE LOOZE, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Het Kantoor is geopend eiken werkdag van 's morgens 9 tot 's avonds 9 ure.
Onveiligheid Vaarwater.
De BURGEMEESTER van Zierikzee brengt
het volgende bericht betreffende schietoefeningen
ter kennis van zeevarenden, die daarbij belang
kunnen hebben, t.w.
Schietoefeningen van het fort Erfprins. Den Helder.
Volgens mededeeling van den Minister van
Oorlog zullen op 6 April 1909 en zoo noodig den
volgenden dag schietoefeningen plaats hebben
van het fort Erfprins met kanonnen van licht
kaliber (6 c.M.), waarbij onveilig wordt gemaakt
een sector tusschen de ware richtingen N.W. en
N. tot op 4500 M. van het fort; deze sector
wordt aangegeven door 2 stellen vlaggestokken
vóór het fort, waarvan het W.-lijkste stel voorzien
is van één en het O.-lijkste stel van 2 dwarslatten.
Op de dagen dat gevuurd wordt zal van het
genoemde fort een rcode vlag waaien, die drie
uur vóór het begin der oefening halfstok, en één
uur vóór de oefening geheel voorgeheschen
wordt. Bovendien zal op den avond vóór, en op
de dagen dat geschoten wordt, een waarschuwings
bord geplaatst worden op het terrein van den
Gemeentelijken vischafslag te Nleuwediep.
Indien een stoomvaartuig tot waarschuwen of
sleepen aanwezig is en indien de oefeningen
zulks toelaten, zal door dit vaartuig desgewenscht
hulp worden verleend om uit den onveitigen
sector te komen.
Zierikzee, den 2 April 1909.
De Burgemeester voornoemd,
H. C. MOOLENBURGH.
MAROKKO.
Reuter seinde reeds dat de Marokkaan-
sche kald Kiltani, die eenige dagen geleden
tegen sultan Moelei Hafid in opstand
gekomen is, gevangen genomen en geboeid
naar Fez is gebracht. Overwonnen heeft
Moelei Hafid den machtigen kald niet,
maar de stam der Benl Melir, onder
welken Kittani zijn grootsten aanhang had,
heeft hem verraderlijk aan den sultan uit
geleverd. Dezelfde kald, die indertijd
Moeli Mohammed verried, leverde nu ook
Kittani uit.
Hafid moet zeer zenuwachtig geweest
zijn zoolang Kittani niet gevangen was.
Hij heeft den ganschen dag doorgebracht
op een uitkijktoren, om te zien of er ook
boden kwamen.
SERVIË.
Belgrado, 30 Maart. De gezant van
Turkije heeft heden Nowakowits kennis
gegeven, dat Turkije de zienswijze der
mogendheden betreffende de inlijving deelt.
Omringd door de gezanten van Duitsch-
land, Frankrijk, Rusland en Italië, heeft de
gezant van Engeland aan Nowakowits de
formule nopens de door Servië aan
Oostenrijk in te dienen verklaringen, over
handigd.
TURKIJE.
Constaotinopel, 31 Maart. Er is gisteren
onder de kozakken van de lijfwacht, die
hun kwartier hebben in den omfrek van
jildiz Kiosk, oproer uitgebroken, wegens
het inlijven van een aantal Anatolische
soldaten bij het bataljon.
De manschappen weigerden deel te
nemen aan de ochtend-exercitie en de
officieren trachtten hen te vergeefs tot
gehoorzaamheid te bewegen. Maar toen
verscheidene bataljons de kazernes om
singelden, bukten de muiters voor de
overmacht en onderwierpen zich.
RUSLAND.
De Tsaar heeft minister lswolsky met
alle teekenen van ongenade ontvangen en
van hem geëischt, dat hij terstond zijn
ontslag zal nemen. Men zegt, dat lswolsky
den Tsaar Duitschland's verzoek dat
Rusland de Inlijving van Bosnië zou
erkennen, niet had meegedeeld.
St.-Petersburg, 31 Maart. Er is hier
een groote revolutionnaire samenzwering
ontdekt, in verband met den Kaukasus.
Zeventig personen zijn in hechtenis ge
nomen, onder wie eenige ambtenaren en
Mohammedanen. De politie heeft een groot
aantal geweren en revolvers, duizenden
patronen en groote sommen gelds in
beslag genomen.
BEL6IË.
Het gemeentebestuur van Ooslende heeft
een nieuw voorstel gedaan aan den heer
Marquel, den pachter van de Kurzaal.
Hij zou de speelzaal afstaan aan de stad,
die ze aan een speelkrlng zou verhuren,
welke er door de wet niet-verbodene spelen
zal houden. De opbrengst dezer verpachting
zou afgetrokken worden van de 876 000
frank pacht van den heer Marquet.
De stad heeft nu sedert lang de borgsom
van 500.000 fr. van den heer Maiquet
moeten nemen om de vervallen termijnen
van de pacht te voldoen. Aanvaardt de
heer Marquet het voorstel der stad, dan
zou hij de verschenen termijnen moeten
betalen en zijn borgsom weer aanvullen.
Ten stadhuize wordt het antwoord van
den heer Marquet ongeduldig verwacht,
want het seizoen staat voor de deur.
Een 50-jarige vrouw te Verviers had
ruzie met haar zoon en sprong eensklaps
door een venster van de derde verdieping.
Zij viel door een glazen dak op de kas
seien van de binnenplaats. Maar een
groot wonder was 't dat de vrouw alleen
kon opstaan. Ze klom de drie verdiepingen
weer op zonder iemands hulp. Zij was
niet gekwetst; alleen was zij een deel van
de hoofdhuid afgerukt; dat werd door een
geneesheer toegenaald. De vrouw is echter
toch naar het gasthuis overgebracht.
NEDERLAND.
Amsterdam, 31 Maart. Gisterenmiddag
voer een motorboot op de Binnen-Amstel
alhier. Een man op een kolenschult hield
zich met zijn haak achter de motorboot
vast. Plotseling gleed de haak uit en
tuimelde de man te water. Onmiddellijk
zonk hij. mede door de vaart der schuit,
naar de diepte en eerst een kwartier later
mocht men er in slagen hem op de sluizen
te halen. Drs. Filips en Manko verleenden
onmiddellijk de eerste hulp, doch hun
pogingen mochten niet baten. De levens
geesten waren reeds geweken.
Een zonderlinge toestand. Sedert
eenige dagen vorfnt zich op een terrein,
toebehoorende aan den heer Floris Vos,
te Naarden, welk terrein gelegen is aan
den Amersfoortschen Straatweg tusschen
Naarden en Laren even voorbij „De Gooische
Boer", een waar zigeunerskamp. Gewoonlijk
stonden eenige zoogenaamde woonwagens
op hun tocht gestationneerd even voor
„De Gooische Boer", doch de heer Floris
Vos heeft die standplaats door omrastering
thans ontoegankelijk gemaakt. In plaats
daarvan is thans door hem vlak tegenover
de villa van den heer Drees een terrein
ompaald en omrasterd met een bord ver
meldende „Standplaats oor woonwagens".
Natuurlijk wordt hLrvan een gretig
gebruik gemaakt, zoodat zeer ten spijt van
de in de nabijheid ge'vestigde bewoners,
een aantal woonwagens daar hun stand
plaats kiezen. De bewoners dier woonwagens
maken het niet alleen de omwonenden,
doch ook den voorbijgangers lastig. Boven
dien heeft de politie handen vol werk,
omdat de Zigeuners, die daar in een 14-tal
wagens kampeeren, de omgeving zeer
onveilig maken.
Hoewel door de genie ook aanvankelijk
bezwaar werd gemaakt legen de ompalerij
en omrastering, blijkt dat deze is geschied
zonder in strijd te komen met de wet op
de verboden kringen.
Dat hier nog veel valsch geld In
omloop is, bewijst het feit, dat gisteren
door een beambte der gemeentetram bij
de politie zijn gedeponeerd1 valsche
gulden, 5 valsche kwartjes en 34 valsche
dubbeltjes.
Utrecht, 31 Maart. Onder delandloopers,
die gisteren door de rechtbank naar Veen-
huizen werden opgezonden, bevond er
zich één, die zeven talen machtig was en
vroeger een aanzienlijke betrekking had
vervuld.
's-Gravenhage, 31 Maart. Naar wij
vernemen, is bij den Minister van
Binnenlandsche Zaken in overweging,
wijziging te brengen in het eerste lid van
art. 8 der Drankwet, bepalende, dat de
vergunning uitdrukkelijk geldig is voor
de daarin vermelde lokaliteit.
Rotterdam, 31 Maart. Gisterenmorgen
meldde zich een jeugdig paar op het
bureau van den Burgerlijken Stand, met
het verzoek hen in te schrijven in de
registers van huwelijk en „echtscheiding".
Aangezien het meisje expresselijk uit
Brabant moest overkomen, had de ambte
naar verlof tof deze afzonderlijke inschrij
ving gegeven. Bij het inrichten der
formaliteiten bleek echter, tot verbazing
zoowel van het paar als van de ambte
naren, dat de aanstaande bruid reeds
ingeschreven stondevenwel met een
anderen naam dan dien van den aanstaan
den bruigom. Er is dadelijk een onderzoek
geopend om na te gaan, of men hier te
doen heeft met een misplaatste aardigheid,
dan wel met een administratieve fout.
Inmiddels moesten de trouwlustigen on-
verrichterzake naar huis en zij zullen
enkele weken moeten wachten met hun
ondertrouw, tenzij het geval zich verklaart
in een verwarring van namen.
Dordrecht, 31 Maart. Een bediende van
een machinefabriek uit Rotterdam was
Dinsdag in een stoomkuiperij alhier bezig
met het beproeven eener nieuwe cirkel
zaag. Onverhoeds kwam hij met de rechter
hand in aanraking met dit werktuig, met
het gevolg, dat hem vier vingers totaal
werden afgesneden. De gewonde behield
zoo goed zijn tegenwoordigheid van geest,
dat hij zelf een touw uit zijn zak haalde
en zich daarmee de pols afbond om het
bloeden tegen te gaan. Na voorloopig ver
bonden te zijn, is hij per vigelante naar
het ziekenhuis gebracht, waar hem de
noodige hulp werd verleend.
Hoe het soms op een stemmingsdag in
deze streken toegaat, verhaalt de Zuid-
Limburgsche medewerker van Neërlands
Koopkracht als volgt:
't Wordt drukker op straat. Op de
bovenverdieping van het café aan de
overzijde zitten eenige voorstanders van
mijnheer A., op te nemen wie ter stembus
is geweest. Telkens komen de wervers,
die de kroegen afloopen, de kiezers op
wekken om te gaan stemmen, hen op
bier tracteeren, en het verzuim betalen,
even boven, om na te gaan, wie er
geweest zijn, en wie niet.
Komen ze nog al op is de vraag van
één der binnenkomenden.
„'t Gaat nog al", luidt het antwoord
van de opnemers, je moest eens even
naar mijnheer Franzen gaan, en vragen of
wij er vast op kunnen rekenen, dat hij
komt. „Franzen?" vraagt de werver, „is die
nog niet hier geweest?" „Neen „Nou, dan
komt hij ook niet meer. Ik heb hem om
halfnegen vanmorgen naar z'n kantoor
zien rijden, en uu komt hij niet vóór vijf
uur terug. Daar steekt wat achter. Oisteren
heeft hij mij nog ronduit gezegd, dat hij
onzen candidaat zou stemmen. Daar moet
ik meer van weten, Ik ga naar zijn huis".
„Mevrouw", zoo vraagt Michel zoo
zullen' wij den agent maar noemen
zoodra hij door de dienstbode van mevrouw
Franzen in de eenvoudig, maar net ge
meubileerde voorkamer is gelaten, en de
vrouw des huizes binnenkomt, „mevrouw,
Is mijnheer niet thuis?"
„Mijnheer is naar zijn kantoor", klinkt
het antwoord. „Het speet hem wel voor
heden, maar er valt niets aan te ver
anderen".
„Mijnheer is nog niet gaan stemmen,
„mevrouw, we hadden zoo vast op z Ij n
„stem gerekend. Mag ik, als goed vriend
„van uw man, u eens Iets vragen, en zult
„u mij openhartig antwoorden als ik u
„beloof, niets verder te zullen vertellen?"
vraagt Michel op vriendelijken toon.
„Ik vertrouw u, mijnheer Michel", luidt
het antwoord, „en ik wil u gaarne Ie
woord staan, ik weet bij voorbaat al,
wat u wilt vragen".
„Ik beloof u vooraf, mevrouw, niets te
„zullen vertellen aan anderen, zoolang uw
„man mij geen verlof daartoe heeft gegeven",
verklaart Michel nog eens uitdrukkelijk.
„Welnu", vervolgt mevrouw, „vanmorgen
„even na achten, kwam hier de broer
„van den burgemeester, en vroeg mijn
„man te spreken. Wat er eigenlijk ge
sproken is, weet ik niet, m'n man moest
„weg, maar toen de bezoeker de deur
„uit was, kwam mijn man bij mij in de
„huiskamer, opgewonden, zooals ik hem
„zelden zag".
„Dat canaille", riep hij, „is 't niet God
„geklaagd, dat je die lui maar niet achter
„slot en grendel kunt krijgen? Een kiezer
„dwingen, dreigen hem en zijn gezin
„ongelukkig te maken, als hij niet doet
wal zoo'n potentaat verlangt".
„De burgemeester moet gehoord hebben",
zoo gaat het huisvrouwtje voort, „dat
„mijn man meer voor de tegenpartij was,
„en daarom stuurde hij zijn broer hierheen
„om mijn man te zeggen, dat ingeval hij
„ging stemmen, hij nimmer behoefde te
„rekenen op den steun van den burge
meester, en dat deze hem zou zwart
„maken bij onze nogal invloedrijke familie
„in Den Haag, die, ongelukkigerwijze, de
„vele streken van den burgemeester niet
„kent, en met hem van ouds op vriend-
„schappelijken voet staat. U moet weten,
„mijnheer Michel, dat mijn man deze
„keer op de voordracht staat om te
„worden benoemd tot en nu heeft
„de brave burgemeester hem hedenmorgen
„duidelijk te verstaan laten geven, dat,
„als mijn man kwam stemmen, hij, vader
„der gemeente, een spaak in het wiel
„zou steken, door bij den Minister van
„Binnenlandsche Zaken een klacht in te
„dienen wegens het verwekken van twee-
„dracht in de gemeente door het niet
„stemmen nota bene, op zijn candidaat.
„Mijn man was woedend, maar om mij
„en ons kind is hij zonder te stemmen
„weggegaan".
„De man, die hem dreigde, is immers
„tot alles in staat, dat is van algemeene
„bekendheid".
„Mevrouw", zei Michel, „we kunnen
„uw man dat niet kwalijk nementegen
„zulke schandelijke practijken kunt u niets
„doen, maar 't zal te bezien staan, of dat
„niet stemmen uw man zal helpen, ze
„zijn' in slaat hem toch tegen te werken".
Het is geen fantasie lezer, 't vertelde is
uit het leven gegrepen. Zóó wordt gedaan,
misbruik van macht gemaakt door sommige
autoriteiten en door particulieren eveneens.
Werkgevers oefenen pressie uit op hun
werklieden, schuldelschers op hun debi
teuren, goede klanten op hun leveranciers.
Uitsluitend Limburgsch is dit laatste
niet, maar zeker Is het, dat zulke practijken
nergens met meer brutaliteit kunnen
worden uitgeoefend, dan in onze overigens
zoo goede provincie Limburg.
Het stembureau krijgt het langzamerhand
druk. De plaatsvervangende leden hebben
nu zitting, alleen de voorzitter d. i. de
burgemeester „qualitate qua" blijft op
zijn post. Zelfs zijn diner heeft hij op het
raadhuis laten brengen, 't Gaat er dezen
keer om, en tot nu toe is zijn controle
systeem nog niet gesnapt. Hij heeft een
aardige truc uitgevonden om het door
drukken noodzakelijk te maken. Hij wil
zich niet laten bedotten, zooals den
vorigen keer. Allerlei verhalen zijn hem
toen „après-coup" opgedischt van lui, die
zich dubbel hadden laten betalen en er
later prat op gingen. „De luuj ziin op
vandaag neet mie te troewe". (—De lui
zijn tegenwoordig niet meer te vertrouwen).
(Overgenomen uit hel Nieuwsblad van Friesland).
XXIII.
In Turkije, of liever onder de Moslims,
is het nemen van slechts ééne vrouw
regel, de veelwijverij of het nemen van
meer dan ééne vrouw wel geen bizonder-
heid, maar toch uitzondering. En zoo
heeft Mahomed het ook "gewild. In den
Koran staat omtrent dit punt aldus te
lezen:
„En als gij bevreesd mocht zijn niet
„rechtvaardig te kunnen wezen, neemt
„dan naar uw behagen twee, drie of vier
„vrouwen, maar niet meer; dan zal het
„u lichter zijn, om niet van den rechten
„weg af te wijken".
Dit wil zeggen, neem liever meer dan
ééne vrouw, dan uws naasten vrouw te
begeeren of uit „vijgenstelen" te gaan,
met welk woord in Turkije overspel wordt
aangeduid. Hieruit blijkt, dat er ook ginds
wel „bline nearlng" wordt gedreven, doch
naar ik mij liet verlulden, is die onder de
Turksche vrouwen zeer zeldzaam. Ik las
daarover: „De Moslimvrouwen zijn op
„enkele hoogst zeldzame uitzonderingen
„na kuische en ingetogen en de Moslims
„zijn bekend om hun strenge zeden. In
„het algemeen staat de maatschappij in
„dit opzicht zeer hoog, maar" zoo
„staat er verder „in de laatste jaren
„zijn de toestanden in de steden van
„verkeer aanmerkelijk verslechterd door
„den Westerschen invloed, inzonderheid te
„Konstantinopel". Eensdeels is dit allicht
een gevolg van de vele Europeanen, die
zich hier vesligen, en anderdeels van de
vele Turken, die in steden als Parijs het
leven der Westerlingen leeren kennen en
dan naar hun vaderland terugkeeren, min
of meer vervreemd van de oud-vaderlijke
zeden. Zoo ziet men in de straten van
Konstantinopel reeds menig Turk, die de
Europeesche wijze van leven volgt en
zich gaarne kleedt naar de nieuwste mode
van Parijs. Vrij natuurlijk, dat ook de
vrouwen van deze Turken allicht niet
meer getrouw blijven aan de oude in
stellingen, de sluiers afwerpen en de ge
woonten der Westersche vrouwen volgen.
Dit zijn nog uitzonderingen, maar de
revolutie met de overwinning der vooruit
strevende Jong-Turken, waaronder velen
die met het verleden hebben gebroken,
wordt door menigeen beschouwd als een
groote schrede op den weg naar een
nieuwe maatschappijgeschoeid op
Europeeschen leest. Men wil ginds een
radicale hervorming in alle takken van
bestuur en al is het nu juist niet de
bedoeling het familieleven aan te tasten,
toch Is het meer dan waarschijnlijk, dat
de eeuwenoude zeden en gewoonten van
het volk daaronder zullen lijden en ver
zwakken. Turkije zal, voortgaande op den
ingeslagen weg. meer en meer gelijkvormig
worden aan 't overig Europa Als er
tenminste geen tegenomwenteling komt.
Aanvankelijk waren mannen van gezag
wel bevreesd daarvoor, juist omdat de
wisseling van oud tot nieuw zoo plotseling
en snel had plaats gehad, terwijl het oude
volksleven niet wel onaangeroerd kon
blijven. Nog zijn er velen, die met
bezorgdheid spreken over den nieuwen
stand van zaken, van wege de ingrijpende
veranderingen, die noodzakelijk zijn ge
worden. Doch de Jong-Turken schijnen
op den goeden weg te zijn en mogen
zich tot dusver verheugen in de sympathie
der groote mogendheden, die het jeugdig,
herboren Turkije wel genegen blijken te
zijn. Dit is een belangrijke ruggesteun
voor de nieuwe regeering, wier oude
Sultan zich naar haar eischen heeft te
schikken.
Ongemerkt zijn we afgedwaald van de
vrouwen, waarover ik nog het een en
ander wensch mede te deelen. Eerstens
over de kleeding. leder weet hoe hier de
vrouwen gekleed gaan, die een lijkstoet
volgen naar den doodenakker. De hoofden
zijn gehuld, ja haast verborgen in het
zoogenaamde regenkleed. Nagenoeg op de
zelfde wijze ziet men de Turksche vrouwen
door de straten wandelen, de aangezichten
ook verborgen, en een los om hoofd en
schouders hangend opperkleed, 't welk
ter hoogte van den middel nauwer kan
worden toegehaald. De vrouwen zouden
dit „inrijgen" noemen. Op die wijze kan
men het aangezicht min of meer bedekken,
terwijl in den regel ook nog dichte sluiers
dienst doen om nieuwsgierige blikken tegen
te gaan. Onder het lange, losse opperkleed
zag men de rokken nog uitkomen, verder
fijne schoentjes met hooge hakjes en
eveneens fijne kousen. De schoenen, zoo
wel als de kousen, waren dikwijls ge
kleurd, meest bruin. Aan het onderhoud
der schoenen besteden de Turken buiten
gewoon veel zorg.
De vrouwen uit den gegoeden stand
zijn in den regel gekleed in het zwart,
evenals hier de vrouwen met regenkleed.
De stof is glimmend en geltjkt naar zijde,
maar meest was het zwart satijn. Men
krijgt den indruk van statige deftigheid.
Van de rijke vrouwen krijgt men ge
woonlijk niet meer dan een schijntje te
zien, want deze zitten in gesloten rijtuigen.
Zij dragen in den regel witte, dun gazen
sluiers. Bij 't stappen uit het rijtuig voor
een winkel, waar ze inkoopen gingen
doen, gebeurde het, dat men ter sluiks
een vluchtigen blik op zulk een ver
schijning kon werpen. Opzettelijk blijven
staan om te zien, was evenwel zeer
onbeleefd, ja ongepermitteerd. Niemand
zag men dit doen en ik waagde er mij
ook niet aan.
Wyckel.
S. H.
(Wordt vervolgd).
