ZIERIKZEESGHE
NIËIWSRODË.
Dinsdag 19 Januari 1909.
Eerste
Blad
1E8RECHT
en ander over
(Zj ierikzeesche
C o u r a n t).
Uit Stad en Provincie.
ABONNEMENT.
De abonnementsprijs van dit blad, dat iederen
DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAO verschijnt, is
voor Zierikzee f 1,30, voor alle andere plaatsen in
Nederland I 1,60 per 3 maanden.
Voor het buitenland, verzending eens per week, f 10
per jaar bij vooruitbetaling.
65ste JAARGANG. No. 8722.
Uitgever-Hoofdredaoteur: A. FRANKEL.
Directeurs A. J. DE LOOZE. Redacteur: I. WAALE.
ADVERTENTIËN.
Van 1—3 regels 30 ets., meerdere regels 10 ets.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
De inzending moet geschieden des Maandags-,
Woensdags- en Vrijdags-middags uiterlijk 2 ure.
Dit nummer
twee bladen.
bestaat uit
Woensdag a.s. des avonds ten acht ure
zal de Verceniging voor Vrouwenkies
recht in de Concertzaal alhier onder
leiding van Mejuffrouw M. Kramer van
Rotterdam een openbarevergadering houden.
Als spreekster zal In die vergadering op
treden Mej. C. S. Groot van Hoorn, met
het onderwerp: Waarom Vrouwenkies
recht".
Het is een heuglijk verschijnseldat
de beweging voor de toekenning van het
kiesrecht aan de vrouw, die, toen zij nog
in haar oorsprong en wording was, schier
in alle landen met spot begroet is ge
worden, in de laatste jaren in al de
geledingen der samenleving zóó groote
vorderingen gemaakt heeft, dat het niet
kan uitblijven, of zij moet eens haar
rechtmatig streven beloond zien met de
grondwettelijke erkenning van het beginsel,
dat de vrouw niet slechts maatschappelijk,
maar ook staatsrechterlijk met den man
gelijkgesteld moet worden.
Voorheen ging men van de onjuiste
meening uit, dat de vrouw niet alleen
lichamelijk zwakker, maar ook geestelijk
minderwaardig was dan de man, en
dat, wanneer er soms vrouwen waren,
die door haar gaven en talenten boven
allen uitblonken, zij als uitzonderingen op
den algemeen aangenomen regel te be
schouwen waren.
En door dat gevoelen bevangen, gaf
men meestal aan zijn dochters een geheel
andere opvoeding dan aan zijn zonen.
Werden deze gewoonlijk zoodanig ge
vormd en ontwikkeld, dat zij, man geworden,
in staat waren met hun handen of hun
hoofd in hun stoffelijke behoeften te voorzien,
voor de meisjes werd de kennis, die men
op de lagere school opdoet, meer dan
voldoende geacht.
Als zij slechts de billets doux van het
sterkere geslacht konden lezen en be
antwoorden, de vrouwelijke handwerken
kenden, en overigens de kundigheden
bezaten, noodig voor het voeren der huis
houding, dan beantwoordden zij vrij wel
aan de eischen, die de heeren der schep
ping haar geliefden te stellen.
Hierin kwam evenwel van lieverlede een
groote verandering.
The struggle of life, de strijd om het
bestaan, noodzaakte vele ouders aan hunne
dochters een hoogere geestelijke ont
wikkeling te geven.
Men stelde zich niet langer met het
onderwijs der lagere school tevreden,
maar wist te bewerken, dat de deuren
der scholen van Middelbaar en Hooger
Onderwijs voor haar ontsloten werden.
Men wilde haar bekwamen voor vakken
en beroepen, die tot nu toe uitsluitend
door mannen werden beoefend en uitge
oefend.
Niet zonder veel strijd liet de wetgever
zich bewegen het veld tot waarneming
van ambten en posten ook voor de
vrouwen open te stellen.
Voetje voor voetje werd terrein ver
overd.
En nu is het zoover gekomen, dat wij
in ons land een groot aantal leden van
het zoogenaamd zwakkere geslacht in
velerlei posten en beroepen met denzelfden
ijver en met gelijke bekwaamheid werkzaam
zien als de mannen.
De meening, dat de vrouwen geestelijk
minderwaardig zijn dan de mannen, is
in ieder opzicht gebleken een valsche
waan te zijn geweest, zoodat zij als ver
ouderd in een Museum van Antiquiteiten
te huis behoort.
Want niet alleen zij, die door de ouders
bestemd werden later zelve in haar stoffe
lijk onderhoud te kunnen voorzien, ont
vingen een hoogere geestelijke opleiding,
maar ook zij, voor wie de ouders het niet
noodig oordeelden, dat zij streefden naar
de verkrijging der bevoegdheid eenig be
roep uit te oefenen, of eenig ambt of post
te bekleeden.
En de schare van deze is beslist vrij
wat grooter nog dan van hen, welke in
eenig ambt geplaatst zijn.
Maar al deze, hoe hoog ontwikkeld zij
ook zijn mogen, bezitten op staatsrechter
lijk gebied geen rechten.
Het actief en passief kiesrecht wordt
haar door de grondwet onthouden.
Aan de wetten, die de mannen 'eenzijdig
voor hen gemaakt hebben of nog maken,
en die vaak haar ingrijpendste levens
belangen raken, hebben zij slechts te
gehoorzamen. Op de totstandkoming er
v*n kunnen r.f) niet den minsten invloed
oefenen.
Wij wenschen de uadeelige gevolgen,
die uit dezen onrechtvaardigen en on-
billijken toestand voortspruiten, niet te
schetsen, teneinde aan de geachte spreekster,
die aanstaanden Woensdagavond in de
Concertzaal alhier zal optreden, niet het
gras voor de voeten weg te maaien.
Ons is het voor het oogenblik voldoende
de hoogst belangrijke kwestie der toe
kenning van het kiesrecht aan de vrouw
eenigsrins te hebben ingeleid, in de hoop,
dat velen zich daardoor gedrongen zullen
gevoelen aanstaanden Woensdagavond in
de Concertzaal te komen, teneinde een
pleidooi voor de grondwettelijke erkenning
van een recht tc hooren, dat niet langer
aan de vrouw mag onthouden worden.
De 24 artikelen, behelzend de voor
waarden, waarop de Spaanschgezinde
regeering van Amsterdam op den onweer-
staanbaren aandrang der schutterij en van
een groot deel der stedelijke bevolking
tot de Pacificatie van Gent loetrad, brachten
de verhitte gemoederen wel in den eersten
tijd tot bedaren, maar daar zij in zich
zelve de kiem bevatten tot nieuwe twee
dracht kon het niet uitblijven, of opnieuw
moesten vroeg of laat onlusten uitbreken.
En inderdaad onder de leus: „wie Oranje
lieft, toone, dat hij hert heeft en volge mij"
snelde op zekeren dag een groot aantal
matrozen, gevolgd door een groote menigte
volks, met vliegende vaandels en met
geschut naar den Dam, en bestormde het
stadhuis, waar men op den schout en de
wethouders de hand legde, hen tusschen
twee rijen gewapenden wegvoerden naar
het water, en in vaartuigen inscheepte.
Deze vaartuigen brachten hen buiten de
stad, waar zij aan wal werden gezet. Een
nieuwe regeering werd ingesteld, die zich
verdienstelijk maakte door een nieuwe
keur op het uitoefenen van den openbaren
godsdienst in het leven te roepen. Deze
keur verbood o. a. het verstoren van den
godsdienst door roepen, snappen of ander
gedruisch in de nabijheid der kerkdeuren.
Ook herstelde de nieuwe regeering de
gildekeuren, waarbij bevolen werd, dat de
inkomsten der gilden besteed zouden
worden voor het onderhouden van verarmde
gildebroeders.
Er bestonden te Amsterdam tweederlei
soort van gilden.
I. gezelschappen, die zich vereenigd
hadden om liefdewerken in gemeenschap
uit te oefenen, godsdienstige doeleinden
gezamenlijk te verrichten en jaarlijks een
feestelijken maaltijd te houden. Dergelijke
gezelschappen of gilden had men van
mannen en vrouwen
II. genootschappen van kooplieden en
handwerkslieden, waarvan er te Amsterdam
vijftig waren, in de meeste handwerksgilden
moest men eenige jaren gediend hebben,
voordat men werd toegelaten tot het
afleggen van een proef om in het gilde
te worden opgenomen. De gildebroeders
waren tot gehoorzaamheid aan de voor
schriften van het gilde gehouden. Onder
anderen rustte op hen de verplichting om
het lijk van een gildebroeder of dat der
echtgenoote van dezen grafwaarts te ge
leiden. Vele gilden hadden daartoe een
zwart doodskleed met zilveren schilden,
waarop het teeken of wapen van het
gilde was afgebeeld.
Gelijk men weet, maakte de Pacificatie
van Gent in 1579 plaats voor de Unie
van Utrecht, die door toedoen van den
Prins van Oranje tot stand is gekomen en
voornamelijk ten doel had een sterkeren
onderlingen band te vormen en tegelijker
tijd met meer kracht tegen Spanje te
kunnen optreden. Zij steunde op 26 artikelen,
die de basis vormden van het staatsrechtelijk
verbond, dat de Zeven Vereenigde Provinciën
met elkander sloten. In het daaropvolgend
jaar, in 1580, bracht de Prins van Oranje
een bezoek aan Amsterdam, waar hij door
overheid en bevolking op feestelijke wijze
als stadhouder werd ingehaald en ontvangen.
Weinig vermoedde men toen, dat een
viertal jaren later de Prins door de hand
van een gedongen sluipmoordenaar zijn
leven zou verliezen. Na den dood van
den Prins had men de souvereiniteit dezer
gewesten aan de Koningin van Engeland
opgedragen die haar wel ^iet aanvaardde,
maar onder aanvoering van haar gunsteling
Lord Robert Dudley, graaf van Leycester,
eenige troepen naar deze landen zond.
Deze Leycester bezocht den 18den Maart
1586 Amsterdam, waar hij, alhoewel met
groot eerebetoon bejegend, nauwlettend
werd gadegeslagen, daar men van den
aanvang af geen vertrouwen in hem stelde.
Deze bemerkte natuurlijk dit wantrouwen
terstond, hetgeen bleek uit het volgend in
het Italiaansch geuit gezegde van Item tot
één der zijnen, „deze heeren betoonen mij
veel eer, maar het is niet van harte".
Het wantrouwen jegens hem was zelfs zóó
sterk, dat op den maaltijd ten stadhuize
de edele lord door schutters, die met
geladen geweren zich verdekt hadden op
gesteld, bespied werd. Bij een tweede
bezoek aan Amsterdam wilde Leycester
zich van de voornaamste aanhangers van
het Huis van Oranje meester maken. Met
dit doel had hij de hoofden van den
krijgsraad aan een maaltijd genoodigd, en
gedachtig aan den zin van het spreek
woord, als de wijn is in den man, dan
is de wijsheid in de kan, had hij er voor
gezorgddat de gasten overvloedig te
drinken kregen. Toen zij vol zoeten wijns
waren, spoorde zijn secretaris de aan-
zittenden aan, den burgemeester gevangen
te nemen. Deze hielden zich echter van
den doove. Op zijn vordering, dat de
hoofden van den krijgsraad gedurende het
verblijf van den graaf in de stad, iederen
avond bij hem iiet wachtwoord zouden
komen halen, verklaarden zij, dat zij
hierover met elkander eerst overleg wilden
plegen. Nog was de maaltijd niet afge-
loopen, of burgemeester Pleter Cornelisz.
Roon, vermoedelijk van een en ander
heimelijk onderricht, trad in zijn hoedanig
heid van opper-kolonel, met het geweer
op zijde, binnen, en zeide: „dat in het
„geven of halen van de leuze of het
„wachtwoord geen verandering dan door
„de Vroedschap kon gemaakt worden, en
„dat ieder wel toe te zien had, wat hij
„begon". Hierop gingen de gasten naar
huis. Leycester's toeleg, zich van de
regenten en van de voornaamste aan
hangers van Oranje meester te maken,
mislukte. Kort daarop keerde onze
Engelsche lord naar zijn vaderland terug.
Zierikzee, 18 Jan. Vrijdagavond ver
gaderden in de bovenzaal van den heer
Verwer alhier de aandeelhouders der
vennootschap lot oprichting van een
Concertzaal en Graanbeurs te dezer stede.
In deze vergadering werd door het bestuur
van het voormalig comité rekening en
verantwoording gedaan van de gelden, die
dienden tot dekking der kosten aan de
voorbereiding der oprichting verbonden.
De ontvangsten bedroegen
Vreemdelingenverkeer 25,—
Concert Oelderman- 35,16
Bijdrage van V. D. H. - 10,
Diverse inschrijvingen - 67,50
7 (37(66
De uitgaven waren
Drukwerk De Moolj Mommaas 29,55
Leljdekkers - 9,05
Stoomdrukkerij - 10,30
S. Ochtman Zoon - 39,445
Advertent. Z.zeesdte Nieuwsbode - 4,80
Porto's en kosten- 42,52
135,66s
Zoodat er een saldo in kas is van f 1,99\
Dit bedrag zal in de kas der vennootschap
gestort worden. Hierop werden de con
cept-statuten behandeld en vastgesteld.
De volgende vergadering, dienend tot het
kiezen van commissarissenwerd op
aanstaanden Woensdagavond bepaald.
Benoemd zijn: tot ontvanger der
rijksbelastingen enz. te Oosterland V.
Heymans, adjunct-commies bij het Departe
ment van financiën te 's-Oravenhage, en
tot ontvanger te Sluis P. de Bruijne, thans
te Anna-Paulowna.
In de St. Crt. no 12 zijn opgenomen
de wetten tot naturalisatie van: K. de
Bruijne, zonder beroep, geboren te
Noordwelle, wonende aldaar; tl. M. Axer,
ondernemer van publieke werken, geboren
te Zierikzee, wonende te Jette St.-Pleter
bij Brussel.
Bij kon. besluit is benoemd tot
ridder in de Orde van Oranje-Nassau, de
heer L. R. van den Broek, predikant bij
de Herv. Gem. te Brouwershaven.
WEERKUNDIGE WAARNEMINGEN
bij 's Rijkskustverlichting te Westschouwen,
gedurende de maand Dec. 1908.
In deze maand viel alhier in 7 regen
dagen 31.4 m.M. regenwater, tegen 12
regendagen met 76.1 m.M. water in Dec.
van het jaar 1907.
Verder werd opgeteekend
13 maal mist en nevel, 1 maal dauw,
op 8 dagen vorst, 1 maal hagel en 1 keer
weerlicht.
De luchtgesteldheid was pCts. gewijs
genomen over de geheele maand
2 dagen helder, 5 dagen licht bewolkt,
7 dagen bewolkt, 5 dagen zwaar bewolkt
en 12 dagen betrokken.
Windrichting: 1 dag N„ 7 dagen Oost,
I dag Z.-O., 9 dagen Z., 9 dagen Z.-W.,
3 dagen West en 1 dag N.-W.
Het stormsein stond 2 maal bij.
In het weekblad De Ingenieur van
16 Januari 1909 deelt de civiel-ingenieur
S. J. Rutgers, lid van de Internationale
Commissie voor beton-ijzer, die onlangs te
Bazel vergaderde, o. a. het volgende mede
VII. Proeven omtrent den invloed van
zeewater op beton-ijzer.
Onder leiding van den heer H. Wortman,
hoofd-ingenieur-directeur van den Rijks-
Waterstaat, werden een viertal balkjes
opgehangen aan den steiger te IJmuiden.
De balkjes waren 10 c.M. hoog en 15 c.M
breed en gewapend met 3 rondijzers, dik
10 m.M. De ophangpunten bevonden zich
op een afstand van 2 M. uit elkander,
terwijl in het midden een gewicht was
aangebracht dat steeds onder water bleef
en zoodoende een constante kracht uit
oefende van 400 K.G. De balkjes zelf
waren bij eb en vloed afwisselend in de
lucht en in het zeewater. De samenstelling
van het beton was 400 K.G. cement per
M'. beton. De berekende ijzerspanning
bedroeg ruim 1200 K.G. onder verwaar-
loozing der trekspanningen in het beton.
Na respectievelijk twee en drie jaren in
belasten toestand aldus opgehangen te
zijn, bleek bij slooping het ijzer behoudens
enkele plaatselijke oppervlakkige roest-
vlekjes, volkomen onaangetast. Het sloopen
van de twee oudste balkjes geschiedde in
tegenwoordigheid van de leden der
Commissie tot het ontwerpen van voor
schriften voor beton-ijzer in Nederland.
Onder opperleiding van den hoofd
ingenieur-directeur H. Wortman, worden
in dit jaar betonglooiingen aan Texel
aangelegd.
Zonnemaire, 15 Jan. Jonkh. Von Bose,
gep.-majoor Ie Nijmegen, trad gisteren
avond voor de afdeeling „Zonnemaire"
van Volksweerbaarheid op, na door den
voorzitter der vereeniging, den heer F.
van den Bout J.Mz., te zijn ingeleid.
Spreker hield voor een goed gevulde zaal
een enthousiastische rede, die tot grondslag
haddoe alles wat uw levenskracht kan
verhoogen. Zelf propagandist van Volks
weerbaarheid, (idealist noemen velen hem)
slaagde hij er in, helderheid van begrip
aan te brengen over 't doel der ver
eeniging: karakter geven aan de geheele
natie als Nederlanders, opwekken tot het
geloof aan de kracht van Nederland als
zelfstandig en vrij volk. Daartoe riep hij
ook voornamelijk de hulp in der vrouw,
daar zij kan helpen in het huisgezin,
en strijdende voor haar rechten, 't meest
geschikt is om invloed uit te oefenen op
't kind en ook op de mannenharten. (Tot
zijne groote vreugde waren ook eenige
dames tegenwoordig).
Zich schamende, dat vele Nederlanders
hun eigen taai dikwijls niet meer ge
bruiken, zich ergerende aan de zoutelooze
liederen, die in plaats van de echt vader-
landsche worden aangeheven, deed hij een
beroep op alle aanwezigen, om het gevoel
van liefde tot Koningin en Nederland
steeds aan te wakkeren bij zichzelf en
anderen.
Tot slot gaf spreker nog ten beste,
zijne beschouwing over „Ons Volk" en
wat daaronder moet worden verslaan.
Een hartelijk applaus viel spreker ten
deel. In goed gekozen woorden bracht de
voorzitter hem dank voor de leerrijke
redevoering en eindigde met den wensch,
dat sprekers ideaal, ook het zijne, spoedig
verwezenlijkt mocht worden.
Nieuwerkerk. Vrijdagavond gaf het
fanfarecorps een uitvoering voor de be
gunstigers, die in groot aantal waren
opgekomen, terwijl ook vele geïntrodu-
ceerden uit 'andere plaatsen aanwezig
waren. Zooals gewoonlijk werden tot
afwisseling ook een paar tooneelstukjes
opgevoerd en twee voordrachten met
coupletten ten (beste gegeven. Ook
speelde nog een jonge leerlinge van den
heer Jongmans met haar leermeester een
paar duo's voor piano en viool. Dit alles
te zamen, op prijzenswaardige wijze uit
gevoerd en in dankbare stemming aan
gehoord, maakte deze soirée tot een wel
geslaagde. De muzieknummers werden
flink in de maat, zuiver en met gevoel
gespeeld, de tooneelstukjes en voordrachten
goed weergegeven. De nieuwe tooneel-
decoraties, coulissen en voordoek, ge
schilderd door den heer N. L. Leeuwe
alhier, wekten elks bewondering door de
geniale uitvoering.
Bruinisse. De heer F. W. van Driel,
volontair ter secretarie alhier, leerling van
den secretaris, den heer A. Boers, is
benoemd tot ambtenaar ter secretarie,
tevens waarnemend secretaris, te Geervliet.
Tholen. Den 24 Augustus 1907 werd
door den heer G. Bolier Qz. van Bruinisse
een lezing gehouden over de vereeniging
„Volksweerbaarheid", haar werken en
streven. Die lezing heeft tengevolge gehad,
dat kort daarop een afdeeling „Volks
weerbaarheid" werd opgericht met daaraan
verbonden schietvereeniging, welke den
naam draagt van „Koningin Wilhelmina".
De vereeniging Is aangesloten bij den
„Zeeuwschen Schietbond". Door dezen
Bond is bepaald, dat er alhier een
Provinciale wedstrijd moet gehouden
worden, welke zal plaats hebben op 30
Januari a.s. Deze wedstrijd zal bestaan
uit vijf afdeelingen, n.l. Bouds korps, Korps,
Personeele en Eerewedstrijd, alsmede een
wedstrijd op vrije baan.
Voor de gezamenlijke afdeelingen zijn
te behalen: een verguld zilveren, elf
zilveren en elf bronzen medailles.
De Vereeniging heeft voor dezen schiet
wedstrijd ten geschenke ontvangenvan
H. M. de Koningin f 50, van het Hoofd
bestuur van „Volkwcerbaarheid" een zil
veren - en een bronzen -, van de gemeente
Tholen een zilveren - en van de Bestuurs
leden der Vereeniging twee zilveren
medailles.
Aan alle Vereenlgingen in Zeeland Is
een uitnoodlglng gezonden om aan dezen
wedstrijd deel Ie nemen.
De wedstrijd zal plaats hebben in de
Bewaarschool, daartoe welwillend door
het Gemeentebestuur afgestaan, van
's morgens 9 tot 's namiddags 6 uur,
waarna de uitreiking der behaalde prijzen
zal plaats hebben.
Door eenige Verecnigingcn is al toe-
zekR'nR gedaan.
Moge deze wedstrijd zoodanig slagen,
dat nog steeds het ledental zal toenemen,
zoowel wat donateurs als werkende leden
betreft, zoodat vele jongelieden en ouderen,
die nu nog voortdommelen onder den
indruk van den Jan Saliegeest, wakker
zullen worden, en zich aansluiten bij de
bestaande Schietvereeniging en de Gym
nastiekvereniging „Olympia", teneinde
zich weerbaar te maken in alle opzichten.
Te Tholen werd Woensdag een
echtpaar verblijd met twee zonen en
een dochter. Kinderen en moeder zijn
welvarend.
Wissenkerke. J.l. Zaterdagavond snelden
de bewoners van ons dorp op het sensatie-
wekkend gelui der brandklok naar buiten.
Door onbekende oorzaak was brand
ontstaan in het wagenhuisje en daarnaast
staand stroo- en klaverhooiklampje van
den vrachtrijder C. Ketelaar, staande achter
het kerkhof In den Wissenkerkepolder.
