Zaterdag 16 Januari 1909.
Tweede Blad.
(Z ieriltszeesoli©
C o u r a n t).
NIEUWSTIJDINGEN.
Eenige weken aan 't Hof van
den Sultan van Turkije.
ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE.
ABONNEMENT.
De abonnementsprijs van dit blad, dat iederen
DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG verschijnt, is
voor Zierikzee f 1,30, voor alle andere plaatsen in
Nederland I 1,60 per 3 maanden.
Voor het buitenland, verzending eens per week, f 10
per jaar bij vooruitbetaling.
65ste JAARGANG. No. 8721.
Uitgever-Hoofdredacteur A. FRANKEL.
Directeur: A. I. DE LOOZE. Redacteur: J. WAALE.
ADVERTENTIËN.
Van 1—3 regels 30 ets., meerdere regels 10 ets.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
De Inzending moet geschieden des Maandags-,
Woensdags- en Vrijdags-middags uiterlijk 2 ure.
ZUID-AFRIKA.
De legende van de op den bodem der
zee neergelaten millioenen van wijlen
president Kriiger, berust, zooals thans is
vastgesteld, slechts wat het in zee ge
worpen goud betrell, op waarheid.
B nnenkort zullen, naar uit Pieter Maritz-
burg aan de Daily Mail wordt bericht, de
dagboekaanteekeningen van overste Clarke
worden gepubliceerd, waaruit blijkt, wat
er nu eigenlijk met het goud van Kriiger
is gebeurd.
Inderdaad is er goud op den bodem
der zee neergelaten, of beter gezegd:
gezonken, maar niet Kriiger's goud.
Vóór het uitbreken van den Boeren
oorlog bestond er een geheim genootschap,
dat stelselmatig de goudmijnen van Trans
vaal plunderde, en het goud dan bulten
Afrika smokkelde. Precies Hen jaar geleden
nu, werd een lading goud, welker waarde
op een millioeu pond sterling wordt vast
gesteld, aan boord van de bark „Dorothea"
gebracht, en onder de ballast weggestopt,
zonder dat kapitein of bemanning er iets
van wisten.
Het vaartuig leed Ier hoogte van Kaap
Vidal in de Golf van Sint Lucia schip
breuk, en een voorbijgaand schip kon
slechts de bemanning redden, maar moest
de zinkende bark aan den grond zetten.
De uiteengeslagen overblijfselen van het
wrak dreven lot op 15 mijlen afstand weg.
Tot dusverre zijn twee expedities te
vergeefs op zoek getogen naar de gezonken
schatten. Overste Clarke zelf heeft aan
één van die onderzoekingen deelgenomen,
zonder succes evenwel. Waarschijnlijk is
aan deze voorvallen het ontstaan te danken
van de Kriigersche goudfabel.
in den jongsten tijd heeft zich nu te
Johannesburg weder een maatschappij
gevormd, die van de regeering hel recht
heeft verkregen, naar de gezonken
millioenen te visschen.
Te Pretoria heeft Zaterdag een
plotselinge overstrooming, zooals men vaak
ziet van Zuid-Afrikaansche rivieren, schade
en verlies van menschenlevens veroorzaakt.
De Aapjesrivier, gewoonlijk een smal
stroompje, werd 's middags tegen 12 uur
door een hevige stortbui, volgende op vier
dagen van aanhoudenden regen, in een
oogenblik lot een geweldige rivier.
Twaalf huisjes aan den oever werden
vernield; een vrouw en twee kinderen,
die niet tijdig in veiligheid gebracht konden
wordenverdronken en vele anderen
konden slechts met moeite worden gered.
De stoffelijke schade, veroorzaakt door
de overstrooming, die niet meer dan een
paar uren duurde, is aanzienlijk.
Er wordt nu op aangedrongen dat men
te Pretoria, evenals te Bloemfontein waar
in 1904 een dergelijke overstrooming voor
kwam, de rivier waar die door de stad
loopt, zal verbreeden, en het bouwen van
huizen dicht bij de oevers verbieden zal.
SPANJE.
Toen de echtgenoote van een hoog
geplaatst Spaansch ambtenaar te Madrid
van het slation Caiatayud wilde vertrekken,
werd zij eensklaps in de wachtkamer
onweleven later gaf zij het aanzien aan
een flink jongetje; zij werd snel naar huis
vervoerd, en daar bleek tot aller verrassing
en tot smart der arme moeder, dat het
kind spoorloos verdwenen was; men ver
moedt, dat misschien een kinderloos
echtpaar van de ongewone opwinding
gebruik heeft gemaakt, door hel pasge
boren wicht mee te nemen.
ZWITSERLAND.
In de oude katholieke kerk van Nax,
een dorpje van 490 zielen in het Walliser
district Herens, is deze week tijdens de
mis een gedeelte van het gewelf ingestort.
Het ongeluk gebeurde om 10 uur, kort
nadat de klok geluid was. Volgens de
eene lezing, zou het klokgelui het gewelf
hebben doen scheuren, volgens een andere
is er een aardschok geweest. Zeker schijnt
wel, dat de stevigheid van het gewelf
geleden heeft, doordat men onlangs de
inwendige ruimle van de kerk vergroot heeft.
Na een uur was het puin al weggeruimd.
Men vond 28 vreeselijk verminkte lijken
en 30 gekwetsten. De pastoor en de
burgemeester bleven ongedeerd. De slacht
offers zijn allen inwoners van Nax en het
naburige gehucht Vernaniège.
OOSTENRIJK.
In hel dorpje Rudeschowiiz bij Gratz,
is een dertienjarige knaap gevangen ge
nomen, die drie moorden op kleine meisjes
op zijn geweten heeft. Den laatsten moord
pleegde de jongen, die geen spoor van
berouw vertoont, op een 5-jarig meisje,
dat hij in een gang trok en het daar twee
steken in hals en buik toebracht. Ver
volgens stopte hij het lijkje achter 'n kachel
en bedekte liet met groote houtblokken,
waarop hij bedaard heen ging. Het jeugdige
menschdier antwoordde, ondervraagd zijnde,
dat hij al veel vroeger graag bloed zag
en dan den onweerstaanbaren aandrang
tot dooden in zich voelde.
RUSLAND.
in een telegram uit St.-Petersburg wordt
gezegd, dat de czaar na de audiëntie van
den president der doema den meesten
der 32 Ie Jekaterinoslaw veroordeelde
revolutionnairen gratie heeft geschonken.
Slechts drie of vier raddraaiers zouden
worden terechtgesteld.
FRANKRIJK.
Midden In Parijs is op klaarlichlen dag
ongeveer een millioen francs gestolen en
niemand weet waar het gebleven is. Een
vrachtwagen van de groote spoorweg
maatschappij Parijs—Lyon—Marseille hield
stil voor een kantoor in de Chaussée—
d' Antin. De wagen was van achteren
geopend en de vrachtrijder liep heen en
weer om pakjes binnen te dragen in een
kantoor. Ten slotte ging hij naar'den bok,
waaronder hij een zak met 15 pakken had
bewaard. Het waren louter effecten. Hij
zocht overal, maar alles was gevlogen.
De man had den schat niet langer dan
enkele minuten onbewaakt gelaten, maar
die tijd was voldoende voor de dieven,
die zeker op den loer hebben gelegen.
DUITSCHLAND.
Al vroeger Is er sprake geweest van
het tusschen Duitschland en Zwitserland
hangende geschil inzal^p den invoer van
Duitsch meel in de republiek.
in een te Olten, Zwitserland, gehouden
vergadering, uitgeschreven door het comité
van actie inzake het verbod tot invoer van
Duitsch meel in Zwitserland, is besloten
tot den boycot van de Duitsche granen
en meelsoorten.
Zwitserland koopt Duitschland jaarlijks
voor 17 tot 18 millioen francs graan af.
In geval de boycot geen vrucht zou dragen,
zou het genoemde comité voorstellen, dezen
ook tot andere artikelen uit te strekken.
Dit economische geschil tusschen Zwitser
land en Duitschland Is In het leven geroepen
door het feit, dat de molenaars in
Zwitserland een buitengewoon recht van
2.40 francs op den invoer van Duitsch
meel eischen, daar dit, volgens hen, een
voudig een premie op den uitvoer geniet,
die de concurrentie voor de inlandsche
meelsoorten op de Zwltsersche markt
onmogelijk maakt.
Te Hamburg is een vrouw aange
houden, die telkens gouden plaatjes kwam
verkoopen bij een juwelier. De vrouw
verklaarde het goud te hebben van zekeren
Wöllmer. Deze schijnt evenwel lont
geroken ie hebben en is verdwenen. Het
schijnt, dat deze Wöllmer de medeplichtige
is van Wernikewitz bij de inbraak In den
koninklijken Deenschen grafkelder te
Riiskilde.
NEDERLAND.
Arnhem, 11 Jan. In den nacht van
Zaterdag op Zondag heeft de politie een
goede vangst gedaan, het gelukte haar
namelijk de hand Ie leggen op den dader
van een zeer groot aantal inbraken, in de
laatste maanden van het vorige jaar en
ook nog in deze maand gepleegd, inbraken,
waarvan geen melding werd gemaakt om
het onderzoek naar den dader niet Ie
bemoeilijken. Ingebroken werd o. a. in
Iwec kolenloodsen, in de fabriek van de
firma De Leeuw aan den Amsterdamschen
weg, in de Douaneloods, in het kantoor
van de stoombootonderneming „Concordia"
aan de Rijnkade; tweemaal in het kantoor
van de firma Duys aan de Rijnkade; bij
de firma Leygraaff in de Kortestraat; de
firma Hillen in de Vijzelstraat. Behalve bij
de Iwee laatstgenoemde diefstallen, waarbij
de dader zich door hei bovenlicht van
de winkels toegang verschafte, werden de
overige diefstallen gepleegd door uitsnijding
van ruiten. Voorts herinnert men zich
den diefstal in Musis Sacrum, waar ten
nadeele van den directeur f 500 aan gouden
tientjes, benevens een aantal brieven,
werden gestolen. Ook bij de andere inbraken
was het steeds om geld te doen, enkele
malen werd niets vermist.
Nu werd in den laatsten tijd tot twee
maal toe ingebroken in het hulpspoorweg
station aan de Velperpoort te Arnhem, bij
ééne gelegenheid werd f 30 gestolen.
Veronderstellende, dat de dader nog wel
eens zou terugkeeren hebben een paar
rechercheurs er zich gedurende een achttal
nachten in hinderlaag gelegd en werkelijk
kwam de inbreker in den nacht van
Zaterdag op Zondag terug, Toen hij bij
het verkennen van het terrein geen onraad
bespeurde, paste hij zijn gewone methode
toe, sneed een ruit uit het raam van hel
kantoorlokaal en klom door de opening
naar binnen. De rechercheurs hadden toen
gemakkelijk spel en zonder tegenstand
werd de stoutmoedige dief gepakt. Hij
bleek te zijn een achttienjarige jongen,
zekere V., wonende in de Schielstraat te
Arnhem en hij bekende al de boven
genoemde diefstallen te hebben gepleegd.
Zijne moeder, van wie vermoed wordt,
dat zij van de Inbraken afwist en van hei
gestolen geld leefde, is eveneens gearres
teerd.
Aardbeving en overstrooming in Italië.
Rome, 8 Jan. Het Fransche eskader
heeft den fiden dc Haliaansche kust weer
verlaten, na 65 000 rations voedings
middelen verdeeld, en 50 tenten met 2000
dekens, benevens 10.000 francs gegeven
Ie hebben. De meegenomen voorraad
was daarmee uitgeput.
Hedennacht zijn aardschokken gevoeld
Ie Reggio, Brancaleone, Monteleone en
Palmi. Verschillende gebouwen zijn op
nieuw beschadigd. Persoonlijke ongelukken
kwamen evenwel niel voor.
Bij de heden gehouden zitting der
Kamer, waren de zaal en de tribunes
stampvol; alle ministers en de voornaamste
personen uit parlementaire kringen waren
aanwezig. De president sprak slaande
zijn redevoering u't, die staande door de
afgevaardigden werd aangehoord. Terwijl
de president sprak, waren verscheiden
personen, die weenden. De president
besprak de ramp. Onder algemeene toe
juichingen uitte hij zijn dankbaarheid
jegens de souvereinen, eskaders, matrozen
en soldaten va i Italië en vreemde mogend
heden, die deelden in italië's rouw. Her
nieuwde toejuichingen weerklonken, toen
de president zeide, dat Messina en Reggio
weer uit de puinhoopen zouden verrijzen.
Onder voortdurende toejuichingen be
vestigde Giolitti eveneens, dat de beide
sleden zullen herrijzen. Hij bracht ook
zijn eeresaluut aan alle vreemde natiën,
en deed voorstellen ten behoeve van de
geteisterde streken. De president benoemde
daarop een commissie, die reeds morgen
verslag zal uitbrengen over deze voor
stellen. Daarna werd de zitting opgeheven.
Er is bij de Kamer een ontwerp
ingediend om de regeering te machtigen
30 millioen lire uit te trekken als toe
voegsel op de begrooting, om In de
noodzakelijke behoeften van de ge
teisterde steden te voorzien en gebouwen
weer op te bouwen; bovendien worden
de directe belastingen met een twintigste
verhoogd.
In de heden gehouden Kamerzitting
constateerde de president, dat de ramp
op Sicilië en in Calabrië alle andere,
waarvan ,(le geschiedenis melding maakt,
overtreft. Woorden zijn niet in staat, om
onze groote droefheid uit te drukken. De
president gedenkt de vier afgevaardigden,
waarvan het zeker Is, dat zij op afschuwelijke
wijze om het leven gekonun zijn. Men
moet nu snel in de tegenwoordige behoefte
voorzien met het volste vertrouwen in de
toekomst van het vaderland, dat omringd
en vertroost wordt door het algemeene
medelijden.
Volgens een bericht uit Genua heeft
de bioloog dr. Gravehtz bevonden, dat de
diepte der Straat van Messina door de
aardbeving 500 meter Is verminderd.
Onlze" ,u zijn de thans mede
gedeeld' „itvoerlge berichten van de
ellend na de ramp onder de gespaard
geu'^venen. De ongelukkige menschen,
dó^o voude, honger en dorst tot beesten
gemaa,.' n^Ken met messen om ëen stuk
brood of teug water. Maar ook daar
zag men bewonderenswaardige voorbeelden
van zelf-opofferlng en toewijding; als o. a.
van een kreupel jonkmandie op zijn
kruk voortdurend over de puinhoopen
rondging om voedsel te zoeken en wat hij
vond niet voor zichzelven behield maar
aan de vrouwen en kinderen gaf, en die
's nachts met zijn lichaam den armen
koortslijders tot hoofdkussen diende.
Zondagavond zijn door een nieuwe
zeebeving hooge golven over Messina ge
slagen, waardoor de verwoeste stad ge
deeltelijk werd overstroomd.
Van de landingskaden werden 20 meters
afgeslagen en de voorraad levensmiddelen,
welke daar lag opgestapeld, alsook twee
spoorwagens met mondbehoeften, werden
in zee gesleept.
Een aardschok heeft de vernieling
voltooid van het kerkhof van Messina, één
der schoonste van Italië. De vorige week is
de slaat van beleg in werking gelreden.
Volgens de bladen zijn er nog slechts eenige
(Overgenomen alt het Nieuwsblad van Friesland).
X.
Behalve bed opmaken, vloervegen, kleeren
schuieren, schoenpoetsen, had mijn huis
bediende nog voor vele kleinigheden te
zorgen. Hij moest mij koffie zetten, een
glas water b:«ngen, de pijp stoppen (de
Turksche Nargileh), vuur
hiervoor b >6 ,it ver,. :wen, kortom,
op alle k! ile i rfiten attent zijn.
Aanvar .'lijk kon ik hem niet anders
dan met ébaren iets vragen of opdragen.
Om eer 'glas water te krijgen was een
beweging van de hand naar den mond
spoedig voldoende; wilde ik rooken en
vuur hebben, dan behoefde ik hem slechts
een sigaret te laten kijken; zoo bracht hij
papier als ik een potlood in de hand nam,
enz. Dit ging zonder mankeering, wijl het
eenvoudige zaken waren, die dagelijks
voorkwamen. Maar veel verder kwam men
ook niet met de gebarentaal. Gelijk reeds
verhaald, koslte 't mij al moeite mijn eieren,
die ik hem in bewaring had gegeven, ge
kookt te krijgen. Wanneer ik mij In het
gezelschap van eenige Turken bevond,
die nieuwsgierig waren iets meer van mij
en mijn land te weten, dan raakten we
spoedig uitgepraat met onze gebaren. Dat
ging op de wijze van doofstommen, maar
op lange na zoo vlot niet als deze onder
elkander. Daarenboven bleek de gebaren
taal niet internationaal te zijn. Willen wij
hier te lande een ontkenning uitspreken
of „neen" zeggen, dan heeft men een
voudig het hoofd te schudden om verstaan
te worden. De Turken maken inplaats een
achterwaartsche beweging met het hoofd
en klakken tegelijkertijd even met de tong
tegen 't verhemelte. In Italië, waar ik later
kwam, heb ik voor eene afwijzing of
ontkenning dezelfde beweging met het
hoofd waargenomen, zonder meer.
Om uit te drukken dat twee personen
bizonder goed met elkander overweg
kunnen, leggen de Turken met overigens
gesloten vuisten de twee wijsvingers uit
gestrekt precies naast elkander. Wilden wij
dat idee in gebaren uitdrukken, wij zouden
onze toevlucht nemen tot het „twee handen
op één buik", wat bij ons spreekwoordelijk
is. Willen de Turken het tegenovergestelde
uitdrukken, n.l. dat het tusschen twee
personen niet in den haak is, dan „haken
ze de beide pinken in elkaar". Een „zeer
goed" werd aangeduid door van de rechter
hand de toppen der vier vingers en duim
bijeen te brengen, onder een ietwat
schuddende beweging der hand. Over het
wenken en terugwijzen met de handen of
armen voor de begrippen „naderen en
verwijderen" heb ik reeds vroeger ge
sproken, toen ik op het plein voor mijn
woning tegenover Nadir Aga kwam te
staan en een dwaas figuur maakte.
De dierentaal bleek mij wel internationaal
te zijn, hoewel mijn bediende het „kök-
kók-in-ael" niet bleek te verstaan. Vaak
is mij die taal van dienst geweest al was
het alleen maar om den naam van een
dier te weten te komen. Zoekend naar de
veestallen b.v. bracht het baboe van de
koe mij ter verlangder plaatse.
Één gebaar evenwel werd over en weer
steeds goed verstaan, dat was het lachen,
waarmede elk onderhoud gekruid werd,
dat ik met de Turken had, en het schreien
zou ook wel begrepen zijn, doch daar is
het gelukkig niet aan toegekomen.
Nu ik het over tegenstellingen heb, wil
ik ook in ander opzicht eenige vermelden,
n.l. gebruiken, hier en ginds, die tegen
over elkander staan als de begrippen Oost
en West. Natuurlijk is het dat de menschen
die in het Oosten zijn geboren en getogen,
in denken en doen veel verschillen van
die in het Westen, wijl de omstandig
heden van klimaat, leven en werken zoo
veel verschillen. Wanneer we de Turken
vergelijken met de Westerlingen, afge-
gescheiden van gelaatskleur en type, dan
zien we o. a. dat de eersten niet veel werk
maken van hun toilet. Ze laten het haar
niet groeien, loopen liefst met bloote
halzen, vaak met naakte armen en voeten,
zetten de muts of fez in huis niet af,
groeten ook niet met het hoofddeksel en
prefereeren ruime kleederen. Alles gemaks
halve, en ik moet zeggen, dat ik spoedig
denzelfden weg volgde. Wanneer ik niet
uitging en binnen de poorten bleef, dan
maakte ik het mij ook zoo gemakkelijk
mogelijk en liep in navolging ook al met
ontblooten hals, ook in een lang nacht
hemd en ook met bloote beenen in
pantoffels, evenals alle Turken in mijne
omgeving, die overdag liefst wat gingen
liggen op een divan binnen- of een bank
buitenshuis, rookend de Nargileh of
Turksche pijp. Ook vlijden ze zich wel
neer op het gras in de parken.
Men bedenke, dat het klimaat in Turkije
veel warmer is dan hier. Het kon er heet
wezen midden op den dag. Dan zag men
geen wandelaars, en was het stil en ver
laten in heel het hof. De avonden waren
gewoonlijk prachtig, geheel naar wensch,
doch tegen het opkomen der zon kon het
koud wezen. Van wege de koele morgen
lucht werd - ik dan ook gewaarschuwd
om de ramen van mijn kamer niet te hoog
opente laten of liever nog die geheeltesluiten.
Het schrijven der Turken ging naar onze
wijze van zien ook vreemd. Ze gebruikten
geen stalen of veeren, maar houten pennen.
Pen en penhouder bestonden uit een stuk
en vormden samen een kokertje, eener-
zijds spits toeloopend. De punt was natuur
lijk gespleten. Deze pennen van hout
werden versneden en gepunt als hier In
vroeger tijd de veeren pennen.
Dat gaf vaak dikke, vette halen en ook
wel vlekken, maar deze werden met een
natgemaaklen vinger weggewischt alsof
het niets was. zoodat er geen spoor van
achterbleef. Wanneer ze zich vergisten
met schrijvenwas het al weer de natte
vinger, die oogenblikkelljk schoon schip
maakte. 'I Moet zeker een ander soort inkt
zijn geweest, die in Turkije gebruikt
werd.
Men schreef de regels ook niet van
links naar rechts, gelijk hier, maar juist
andersom, van rechts naar links. Nog een
derde verschil was, dat de Turken het
stuk papier, waarop ze wilden schrijven,
niet vóór zich legden op tafel of lessenaar,
maar het in plaats op de vlakke hand
legden. Was het wat groot, dan werd het
dubbel gevouwen en nooit had men de
hand op het papier.
Hier steekt men de pen achter het oor,
wanneer ze lijdelijk buiten dienst is, doch
ginds in plaats onder de fez.
Zoo is er veel averechts in der Turken
doen naar onze opvatting. Om hier nog
een enkel voorbeeld aan toe te voegen,
wijs ik op het aantrekken van een jas.
Hoe dit bij ons geschiedt weet ge, doch
de Turk werpt de jas over het hoofd en
klimt er dan in met beide armen tegelijk.
Probeer maar eens het hem na te doenl
Wyckel.
S. H.
(Wordl vervolgd).
