ZIERIKZEESGHE «tl NIEUWSBODE.
Dinsdag 22 December 1908.
RECLAMES.
BLOOKERS
CACAO
leosnaar
Onderzoek geoefendheid Hingen.
m en ander oyer om».
(Z ierilxzeesohe
O o tlx ran t).
Eerste Blad.
H.H. Adverteerders!
KERSTNUMMER
Nieuwjaarswenschen.
ABONNEMENT.
De abonnementsprijs van dit blad, dat iederen
DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG verschijnt, is
voor Zierikzee f 1,30, voor alle andere plaatsen in
Nederland f 1,60 per 3 maanden.
Voor het buitenland, verzending eens per week, I 10
per jaar bij vooruitbetaling.
65ste JAARGANG. - No. 8710.
Uitgever-Hoofdredacteur: A. FRANKEL.
Directeur: A. I. DE LOOZE. Redacteur: J. WAALE.
ADVERTENTIE N.
Van 1—3 regels 30 ets., meerdere regels 10 ets.
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
De inzending moet geschieden des Maandags-,
Woensdags- en Vrijdags-middags uiterlijk 2 ure.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
ïsKM?- De D1RECTEUR van het Post"
en Telegraafkantoor te Zierikzee
maakt bekend, dat Zaterdag 26 December
(2de Kerstdag) het kantoor voor het
publiek zal zijn geopend van 7.30—8.30
(Greenwichtljd) 's morgens en van 12.30—
4.30 's namiddags, op welke uren tevens
gelegenheid zal zijn tot het verzenden en
ontvangen van postwissels, kwitantiSn en
postpakketten en het behandelen van
spaarbank-aangelegenheden.
Wegens het Kerstfeest
zal de Nieuwsbode van
Vrijdagavond, Donderdag
avond worden uitgegeven.
De Directeur,
A. I. DE LOOZE.
Bijzonder dit jaar biedt het
een uitmuntende gelegenheid tot adverteeren.
Drie volle Zondagen toch, blijft de
courant in de huiskamer slingeren.
Drie winterdagen, op welke de
huiselijkheid zoo zéér verhoogd zal
worden door het hooge karakter der
feestdagen.
En waar de redactie zorgen zal voor
bijzonder interessante lectuur, daar staat
het vastdat de courant als 't ware zal
uitgespeld worden van vóór tot
achter.
Vanzelfsprekend is het dus, dat in dit
geval ook elke annonce, hoe
klein ook, tot haar recht zal komen.
Zulks moge iederen winkelier, iederen
neringdoende animeeren om advertenties
te zenden voor dat nummer.
Maar dan één verzoek.
Dat vooral gezorgd worde voor tijdige
toezending.
Want wij kunnen niet instaan voor de
opname van annonces, welke ons geworden
na Donderdagnamiddag 2 ure.
Dezulke plaatsen we alleen dan, wanneer
lijd en plaatsruimte dat nog toelaten.
Zij, die zich met 1 Januari a s. op
ons blad abonneeren, ontvangen de tot
dien datum verschijnende nummers
gratis.
Alle brievengaarders en boekhande
laars nemen abonnementen aan.
De Directeur,
A. J. DE LOOZE
Wij herinneren onzen lezers, dat de
gebruikelijke Nieuwjaarswenschen voor den
prijs van 35 cents a contant in ons
blad worden opgenomen.
Het no. van I januari 1909 wordt des
Vrijdagsmorgens hier ter stede bezorgd;
tevens wordt zorg gedragen, dat dit op
dien morgen door geheel Schouwen,
Duivetand, Thoten, St.-Fitipsland, Noord
en Zuid-Beveland wordt ontvangen.
De inzending der advertentiën voor dat
no. bestemd kan geschieden tot Donderdag
31 December uiterlijk des namiddags 3 uur.
1—5 regels 75 ets. Elke regel meer 15 ets.
Met het oog op het a.s. Nteuw-
mr—rn jaar worden de lezers attent gemaakt
00 de goedkoope aanbieding van gedrukte
NAAMKAART/ES door R. W. OCHT-
MAN, WtT Appelmarkt.
^■anaanaMeBem
DAALDERS
kost slechts da helft van
andere goede cacao. De prijs
van een bus van I Kilo (twee
pond) bedraagt 1.50 (een
daalder). Kleinere bussen naar
verhouding.
Nooit los verkrijgbaar.
biwwi I III 3É«—I—i
ONDERWIJZER.
Aan de openbare lagere school A te Zierikzee
(Hoofd de heer J. VAN BALLEG001JEN) komt
te vaceeren eene betrekking van Onderwijzer,
in het bezit der acte voor vrije- en orde-oefe
ningen der Gymnastiek.
Jaarwedde met minder dan 3 dienstjaren 600;
en 6 driejaarlijksche verhoogingen van 50, ook
voor dienstjaren elders doorgebracht, terwijl voor
het bezit der hoofdacte 125 wordt genoten.
Sollicitatien (adres aan den Raad op zegel),
worden franco ingewacht bij den Burgemeester,
vóór den 6 Januari e.k.
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Zierikzee;
Gelet op artikel 9 der Verordening op de
heffing van een Hoofdelijken Omslag in deze
gemeente van den 16en September 1901
MAKEN BEKEND:
dat de beschrijvlngsbiljetten voor die belasting
over het dienstjaar 1909 vóór den 20en Januari
e.k. zullen worden uitgereikt aan ieder, die op
1 Januari vermoed wordt belastingplichtig te zijn
of die hel wettelijk beheer heeft over de goederen
van belastingplichtigen, en binnen drie weken
n& de uitreiking zullen worden Jeruggehaald.
Zij herinneren voorts de belastingplichtigen
aan het voorschrift der Verordening, dat zij, wier
biljetten binnen voornoemden termijn niet zijn
teruggehaald, verplicht zijn hunne biljetten uiterlijk
acht dagen na het versirijken van dien termijn
ter Secretarie der gemeente te bezorgen.
Zierikzee, den 21 December 1908.
De Burgemeester en Wethouders voornoemd,
H. C. MOOLENBURGH, Burgemeester.
JAN SNELLEN, Secretaris.
Belasting op de Honden.
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Zierikzee,
Gelet op art. 1 der Verordening op de invor
dering eener belasting op de honden in deze
gemeente;
maken bekend dat, aanvangende den 2 Januari
a.s., aan de huizen der ingezetenen eene beschrij
ving zal worden gedaan, tot verzekering van de
richtige invordering dier belasting;
herinneren de belastingschuldigen, die bij de
beschrijving mochjen zijn overgeslagen, aan hunne
verplichting, om binnen vier weken na den aan
vang dier beschrijving ter Secretarie der gemeente
schriftelijk aangifte te doen;
dat ieder verplicht is om bij de beschrijving
alle noodige opgaven en inlichtingen te geven,
en dat zij, die in den loop van het jaar belas
tingschuldig worden, verplicht zijn daarvan ten
spoedigste ter Secretarie schriftelijk aangifte te
doen.
Zierikzee, den 21 December 1908.
De Burgemeester en Wethouders voornoemd,
H. C. MOOLENBURGH, Burgemeester.
JAN SNELLEN, Secretaris.
De BURGEMEESTER van Zierikzee brengt
ter kennis van de belanghebbenden, die zich
hebben aangemeld tot het ondergaan van een
onderzoek naar de geoefendheid van lotelingen,
dat zij zich voor dat doel moeten vervoegen aan
het Gymnastieklokaal der Rijks Hoogere Burger
school in de Poststraat alhier, wijk C no. 74, op
Dinsdag den 12 Januari 1909, des voormiddags
te 8ure.
Zierikzee, den 21 December 1908.
De Burgemeester voornoemd,
H. C. MOOLENBURGH.
Alvorens, gelijk ons voornemen is, het
huidige Amsterdam in vogelvlucht te laten
zien, wenschen wij eenige opstellen over
oud-Amsterdam te laten voorafgaan, waarin
wij op beknopte wijze zullen verhalen
haar oorsprong en geschiedenis, en de
voorname rol, die zij, de keizerin der
steden, eens in Europa vervuld heeft.
De naam Amsterdam, oorspronkelijk
„Amsteldam", is afgeleid van de breede
rivier de Amstel, die door de stad stroomt,
en waarin, toen zij nog een door arme
visschers bewoond gehucht of dorpje was,
een dam was gelegd. De visschers hadden
juist deze plaals tot hun woonstede uit
gekozen, omdat de heeren Van Amste',
een aanzienlijk patricisch geslacht, er een
slot hadden gebouwd, waardoor zij tegen
invallen of rooftochten beveiligd waren.
Het visschersdorpje breidde zich van
lieverlede uit, en wel zoodanig, dat het in
1236 reeds een stad was. Met het oog
op de omstandigheid, dat de bodem tot
een diepte van omstreeks vijftig voet
moerassig was, en dat onder dien moeras
grond een vaste zandgrond werd aange
troffen, hadden de bewoners zware boomen
In den grond geheid*), deze met elkaar
verbonden, en op dit stevig fundament
hunne huizen gebouwd.
Wij zullen de voortdurende twisten van
de heeren Van Amstel met hun leenheeren,
de bisschoppen van Utrecht, en die met
de graven van Holland, met stilzwijgen
voorbijgaan, en ook niet uitweiden over
de oorlogen, die uit deze ontstonden. Het
is een ieder, die onze vaderlandsche ge
schiedenis beoefend heeft, bekend, dat
Qijsbrecht van Amstel na den verraderlijken
moord op Oraaf Floris V, beducht als htj
was, een gelijk gruwzaam lot als Van
Velzen te zullen ondergaan, het land
ontvluchtte, en als balling in kommervolle
omstandigheden in den vreemde stierf.
Zijn goederen en zijn heerlijkheid Amster
dam vervielen aan de graven van Holland,
die de stad, welke tengevolge van den
oorlog grootendeels verwoest was, her
bouwden, uitbreidden en versterkten.
Van visschersdorp is Amsterdam allengs
een bloeiende koopstad geworden. Van
uit zee werden de producten uit het verre
Oosten aangevoerd, die door de Zuiderzee
en langs den Amstel in het binnenland
aan de markt werden gebracht. Ook dreef
Amsterdam reeds een vrij belangrijken
handel op Zweden en Denemarken. Alhoewel
de stad in bloei toenam, zoo had zij toch
met groote rampen te worstelen. Zoo
werd in 1421 meer dan een derde gedeelte
der stad door brand vernield. Ook leed
haar handel door de aanhoudende oorlogen
en bfnnenlandsche twisten tusschen de
Hoekschen en Kabeljauwschen. Zij kwam
evenwel al deze rampen schitterend te
boven. Onder Filips van Bourgondië nam
zij een hoofd-aandeel aan den oorlog met
de koopsteden langs de Oostzee, rustte
zelve een vloot uit, waarmede zij 23
schepen van Pruisen en Lijfland ver
meesterde. Boven in den top der masten
van haar schepen voerde zij een bezem,
ten teeken, dat zij de zee van vijanden
wilde schoonvegen.
Het volgend gedicht vereeuwigt dit feit;
.d' Amstellanders kregen tot hun loon,
.Dat zij veegden met den bezem schoon
.Al des vijands schepen van de zee
„En bracht die gevangen op hun reê".
In 1444 brak, ten gevolge van de keuze
der regeering, die door de Kabeljauwschen
was bezet, en die men door de Hoekschen
wilde vervangen zien, een oproer uit.
Wagenaar vermeldt, dat beide partijen
ijverden om een aanhang uit de burgerij
te verkrijgen. Men hield afzonderlijke ver
gaderingen. Ten slotte geraakten de ge
moederen zoozeer aan het gisten, dat de
klokken geluid werden, en het grauw
en de burgers allen op de been kwamen.
Schout Klaas de Grebben werd geweldig
aangevallen, en iemand, die ondernam de
menigte met woorden tot bedaren te
brengen, in het heetst van het oproer
doodgeslagen. Een priester, zich met het
sacrament op straat onder den hoop be-
gegeven hebbende, was nauwelijks in staat
om het grauw een weinig tot bedaren te
brengen. Vier-en-dertig oproerlingen werden
later voor het hof gedagvaard.
iaTen tweeden male, en wel in 1452,
werd Amsterdam door een brand, die drie
vierde gedeelte van de huizen in de asch
legde, geteisterd. Als een tegemoetkoming
in de beloopen schade werd zij door
Philips van Bourgondië vrijgesteld van de
betaling van haar aandeel in de tienjarige
Ook thans nog worden de hulzen in
Amsterdam gebouwd op een vloer van in den
grond geheide palen. Zoo rust het hotel .De
Mille Colonnes" op een fundament van duizend
palen.
bede, onder beding, dat de stad ten minste
aan twee zijden met steenen muren zoude
worden omringd.
Onder het bewind van Karei den Stoute
ging Amsterdam niet vooruit. Voor de
kostbare oorlogen, die deze met Lodewijk
XI, koning van Frankrijk, voerde, moest
Amsterdam het leeuwenaandeel betalen.
Daarbij kwam, dat de stad door de pest
geteisterd werd, tengevolge waarvan vele
menschen het leven verloren. In hetzelfde
jaar dat Karei de Stoute voor Nancy
sneuvelde, in 1477, werd een keur vast
gesteld, waarbij de prijs van twaalf pond
roggebrood op één stuiver werd bepaald.
(Het geld had in dien tijd een veel hoogere
waarde dan nu).
Maximiliaan van Oostenrijk, die na den
dood van Maria van Bourgondië als voogd
van den minderjarigen Philips de Schoone
de teugels van het bewind in handen nam,
bepaalde uit erkentelijkheid voor hetgeen
Amsterdam voor hem gedaan had, dat zij
van nu voortaen, tot eeuwighen daghen
de Roomsch-Koninklijke kroon zou voeren
boven het wapen harer stede.
Tot vereeuwiging van dit feit werd een
zilveren penning geslagen, die aan de ééne
zijde vertoonde Graaf Willem van Hene
gouwen, in zijn grafelijken zetel, schenkende
aan den magistraat der stad een wapen
schild, en aan de andere zijde Maximiliaan,
aanbiedende zijn keizerlijke kroon aan de
Amsterdammers boven hun wapen. Onder
aan leest men:
Caesar Maximilianus coronam imperialem
donavit Amstelodamo 1488.
(Maximiliaan heeft de stad Amsterdam
met de Keizerlijke kroon boven haar wapen
beschonken in het jaar 1488).
Wij hebben hierboven vermeid, dat
reeds tweemalen een groot deel der stad
door brand vernield was. Ter voorkoming
nu van een dergelijke algemeene ramp,
beval, met het oog op de omstandigheid
dat de meeste huizen nog houten wanden
bezaten, Keizer Karei V, „dat niemand
„voortaan een huis zou mogen bouwen
„anders dan met steenen muren, dat het
„Geregt ook magt hebben zou om de
„Poorters, die rijk en gegoed genoeg
„waren, te dwingen, om hunne houten
„huizen, waar zulks het meest van noode
„was, af te breken, en steenen in de plaats
„te stichten, en dat men de onmachtigen
„daartoe uit stadskasse zou mogen in staat
„stellen".
Uit Stad en Provincie.
Zierikzee, 21 Dec. Vrijdagavond werd
door de afdeeling Schouwen—Duiveland
van de Centrale Anti-Rev. Kiesvereeniging
in de Concertzaal alhier een voornamelijk
door anti-revolutionnairen druk bezochte
vergadering gehouden, waarin als spreker
optrad de heer Chr. Vegtel van 's-Graven-
hage, die, na door den voorzitter van
voornoemde kiesvereeniging, den heer
D. Mulder, aan de vergadering te zijn
voorgesteld, in een uitgewerkte rede den
politieken toestand van ons land besprak.
Hij begon er mede een historisch overzicht
te geven van de anti-revolutionnaire partij,
waarvan de voorouders de zoogenaamde
„fijnen" waren. Onze tijd, zeide hij, werd
beheerscht door twee levensbeschouwingen,
die lijnrecht tegenover elkander stonden,
waarvan de ééne het rationalisme was,
dat, het Calvinisme verdringend, de oorzaak
der revolutie is geweest, terwijl de andere
was de Goddelijke openbaring. Volgens
spreker wortelt de revolutie in het onge
loof, dat een natuurlijk uitvloeisel van het
rationalisme was. De groote Fransche
omwenteling vestigde het rijk der rede.
In het schrikbewind bereikte de leer van
Rousseau haar hoogtepunt. Ook onder het
Napoleontisch regime kwam de grondtrek
der revolutie zeer Scherp uit. Na Napoleon's
val en het herstel van het Oranjehuis,
werd ons staatsgebouw in revolutionnairen
stijl opgetrokken. Het revolutie-beginsel
werd in de schoolwetgeving vastgelegd.
Hieroplbesprak de heer Vegtel Groen van
Prinsterer; schetste, hoe deze, aanvankelijk
gematigd liberaal, door de revolutie in
1830 er toe gekomen was, de banier van
het anti-revolutionnair beginsel te ont-
plcroien, en door zijn deelneming aan den
politieken strijd van 1829—1876, de grond
legger en leider van de anti-revoiutionnaire
partij is geworden. Hij was echter een
veldheer zonder leger. Na den dood van
Qroen van Prinsterer won de anti-revolu
tionnaire partij, door het organiseerend
talent van dr. Kuyper, aan kracht. Het
verzet tegen de schoolwet leidde tot het
eerste anti-revolutionnaire ministerie in
1888. In 1901 moesten de liberalen ten
tweeden male van het staatstooneel. In 1905
heroverden de liberalen de heerschappij,
maar het was volgens spreker slechts een
schijnverovering. Opgesomd werden de
redenen, die volgens zijn opvatting de
oorzaak waren van Kuyper's val. Het
blanco-artikel werd een meesterzet van
Goeman Borgesius genoemd, waardoor de
geheele linkerzijde als één man tegen de
rechtsche partijen optrok. De kleurlooze
middenstof ging met de liberalen mee, die
de antithese vooruitschoven, en met petten
en klompen werkten. Daarbij kwam, dat
de drankwet kwaad bloed had gezet, de
hooger en lager onderwijswetten onte
vredenheid hadden gewekt. Met het oog
op dat alles, verbaast het spreker, dat de
buit voor de linkerzijde niet grooter is
geweest. De antithese werd een uitvinding
van dr. Kuyper genoemd, wat niet waar
was, daar zij altijd, door de heele ge
schiedenis heen, bestaan heeft. Ook werden
aan dr. Kuyper partijbenoemingen ten laste
gelegd. Daaraan maakten zich echter
ook de liberalen tijdens hun heerschappij
schuldig. Ook met de speetwet werd
erg geschermd. Spreker beweert, dat die
wet goed gewerkt heeft. En als die wet
dan inderdaad zoo slecht was, waarom
heeft Veegens die niet ingetrokken. Spreker
verheerlijkte het regime van Kuyper. Het
nieuwe Kabinet in 1905, dat, wanneer men
de socialisten er bij rekent, slechts steunde
op een meerderheid van twee, werd door
spreker geschetst. Vermeld werd, dat,
nadat door de Eerste Kamer de oorlogs-
begrooting was afgestemd, Minister Staal
viel, waarop het geheele Ministerie zijn
ontslag indiende. Aangehaald werd hetgeen
Troelstra In Het Volk had terneerge
schreven, om het liberale Ministerie be
lachelijk te maken. Staal werd door Van
Rappard vervangen. Toen op nieuw de
oorlogsbegrooting, ditmaal door de Tweede
Kamer, verworpen werd, viel Van Rappard,
waardoor het geheele Ministerie bezweek.
Hierop trad het Ministerie Heemskerk op.
Dit derde christelijk bewind werd van
links aanvankelijk niet goed begrepen.
Thans is het duidelijk geworden, nadat in
de Memorie van Antwoord op de jongste
staatsbegrooting het Ministerie onomwonden
gezegd heeft, waarop het staat, dat het
een Ministerie is, dat principiëel zich
geheel en al in de richting der rechterzijde
beweegt. Ten gevolge van die verklaring
is een concentratie van de geheele linker
zijde voor de aanstaande Kamerverkiezing
reeds merkbaar. De strijd, die in 1909 bij
de stembus zal gevoerd worden, zal niet
minder scherp zijn dan die in 1905.
Spreker besluit zijn toegejuichte rede,
waaruit wij slechts eenige grepen deden,
met een krachtige opwekking tot den
strijd aan zijn partijgenooten.
Na de pauze werd gelegenheid tot debat
gegeven, waarvoor zich aanmeldde de heer
Boers uit Bruinisse. Deze merkfe op, dat,
waar spreker er op gewezen had, dat in naam
van de rede zoovele menschen gedood
waren geworden, Philips II, die toch geen
rationalist was, maar tot de geloovigen
behoorde, duizenden aan den beul had
overgeleverd. In 't algemeen zijn door alle
tijden heen in naam van het geloof een
onnoemelijk aantal menschen gedood ge
worden. De geloovigen hebben minstens
evenveel bloed op hun geweten, als zij
die door spreker tot de ongeloovigen ge
rekend worden.
Voorts deed hij uitkomen, dat de liberalen
volstrekt niet tot de ongeloovigen behooren,
al zijn zij ook de schoone beginselen, die
uit de Fransche revolutie zijn voort
gesproten, met hart en ziel toegedaan.
Ook houdt hij het er voor, dat niet al
de anti-revolutionnairen geloovigen zijn.
Daar zijn er velen onder, die veinzen te
gelooven. Bij een groot deel is het slechts
schijngeloof. In den lijd van Jezus heeft
men ook vele schijngeloovigen gehad. Zij
liepen met texten op den zoom van hun
overkleed geborduurd. Thans werken zij
met bijbeltexten op hun lippen, trachtend
vaak aldus hun eigenbelang te bevorderen.
Van partij-benoemingen is geen enkele
partij vrij te pleiten.
Ook dit Ministerie maakt zich aan pariij-
benoemingen schuldig. Als voorbeeld werd
Klaaswaal aangehaald, waar de liberaal
