ZIEIUKZEESCHË
NIEUWSBODE.
Zaterdag 19 December 1908.
Tweede Blad.
(25 ierikzeesche
Courant).
NIEUWSTIJDINGEN.
Uit Stad en Provincie.
Eenige weken aan 't Hof van
den Sultan van Turkije.
ABONNEMENT.
De abonnementsprijs van dit blad, dat iederen
DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG verschijnt, is
voor Zierikzee f 1,30, voor alle andere plaatsen in
Nederland f 1,60 per 3 maanden.
Voor het buitenland, verzending eens per week, f 10
per jaar bij vooruitbetaling.
65ste JAARGANG. No. 8709.
Uitgever-Hoofdredacteur i A. FRANKEL.
Directeur: A. i. DE LOOZE. Redacteur: J. WAALE.
ADVERTENTIE N.
Van 1—3 regels 30 cis., meerdwe regels 10 cis.
Qroole letters worden naar plaatsruimte berekend.
De inzending moet geschieden des Maandags-,
Woensdags- en Vrijdags-middags uiterlijk 2 ure.
PERZIË.
Teheran, 11 Dec. Een nieuw besluit
omtrent de medsjlis (het parlement) be
paalt: De leden van den medsjlis worden
door den sjah voor twee jaren benoemd.
De functies van de medsjlis omvatten
contröle op de handelingen der ministers
en op de financiën.
Het wetgevend initiatief is uitermate
beperkt en eveneens het recht om verzoek
schriften in ontvangst te nemen en inter
pellaties tot de ministers te richten. De
medsjlis komt tweemaal per week bijeen.
AMERIKA.
Dezer dagen is te New-York een
ju ff rouw Mary Pinkney gestorven. Zij was
99 jaar, maar dat is toch niet de reden,
waarom alle Amerikaansche couranten
tusschen Canada en Mexico over dit
sterfgeval schrijven. Doch juffrouw Pinkney
was ongelooflijk rijk. Haar nalatenschap
wordt verschillend geschat, en wel tnsschen
de 150 en de 250 millioen gulden. De
grondslagen voor dit enorme fortuin werden
gelegd door twee Schotten, Archibald en
James Watt, die zich in 1831 vestigden
in Harlem, destijds nog een dorpje, ver
buiten het eigenlijke New-York. Archibald
Watt leende van mej. Pinkney, die zijn
stiefdochter was, honderdduizend gulden,
tot vergoeding waarvoor zij later zijn vast
bézit erfde. De landerijen, waaruit dit bezit
bestond, kregen door den groei van New-
York allengs een reusachtige waarde,
omdat zij als bouwterrein konden worden
geëxploiteerd. Mej. Pinkney heeft ver
scheidene liefdadige instellingen bedacht
met groote legaten. Ook bij haar leven
schonk zij veel voor filantropische doel
einden. Zij heeft haar reusachtig fortuin in
aanmerking genomen steeds betrekkelijk
sober geleefd.
ENGELAND.
Te Ulster, in Ierland, heeft een vrouw
terecht gestaan, die beschuldigd werd haar
man vergiftigd te hebben. De man overleed
plotseling op een morgen in Juni, onder
verschijnselen van vergiftiging, nadat de
vrouw hem den avond tevoren een spiegelei
had klaar gemaakt. Toen een week later
ook een driejarig dochtertje van de vrouw
stierf na het gebruik van melk, werd er
een nauwkeurig onderzoek ingesteld,
waarbij bleek dat man en kind beiden
vergiftigd waren geworden door strychnine.
De vrouw is vroeger krankzinnig geweest.
De verdediger betoogde, dat de strych
nine door reten van den keukenzolder op
het spiegelei gevallen moest zijn; op de
vliering boven de keuken had men namelijk
strychnine gestrooid tegen de ratten.
De jury achtte dit betoog aannemelijk
en sprak de vrouw vrij.
Londen, 14 Dec. De wet op den acht
uurs-arbeidsdag voor de mijnwerkers is
in derde lezing aangenomen met 264 tegen
89 stemmen.
FRANKRIJK.
In een sneltrein van Nizza naar Toulon
is een neger, Ben Lakdar genaamd, plotse
ling met zijn mes op zijn mede-passagiers
aangevallen. Twee officieren van het
oorlogsschip „Liberté" en eenige andere
werden door hem gewond; drie hunner
ernstig, maar niet doodelijk. Men trok
aan de noodlijn en de trein stond zoo
plotseling stil, dat de wagenkoppelingen
braken. De ontsteltenis was groot onder
de passagiers.
De neger, die plotseling krankzinnig
was geworden werd gevangen genomen
en naar La Bocca gebracht.
NEDERLAND.
Kerkrade, 14 Dec. In den nacht van
29 op 30 November, omstreeks 12 uur,
werd er ten huize van dr. Wildershovcn,
alhier, aangebeld door twee dronken per
sonen, die binnen gelaten wilden worden,
omdat één hunner verwond was. De dokter
liet den gewonden persoon binnenkomen;
zijn kameraad moest echter buiten op zijn
vriend wachten, in de wachtkamer van
den geneesheer, begon de gewonde zich
te ontkleeden, zelfs zonder dat dit hem
door den dokter gezegd werd, en vertoonde
even daarna op zijn rug een plus minus
6 c.M. diepe, hevig bloedende en gevaarlijke
steekwonde. Ten einde het bloeden te
stelpen, werd de onbekende door den dokter
behandeld, onder welke behandeling de
verwonde evenwel zijn bewustzijn verloor.
Denkende, dat de verwonde sterven zou
door bloedverlies en uitputting; ontbood
de dokter een geestelijke en stuurde tevens
naar de marechaussee. Toen er gebeld werd
en de dokter de kapelaan binnenliet, ont
snapte de onbekende, langs den kapelaan
sluipende, en liep met achterlating van zijn
kleeren, weg. Intusschen kwamen de mare
chaussees ook ter plaatse, die even te
voren den dronken vriend van den ver
wonde hadden aangehouden.
De verwonde liep den geheelen n3cht
door, Jotdat hij des morgens geheel uit
geput te Aken aankomende, in 't hospitaal
aldaar verbonden werd.
't Is gebleken, dat de onbekende v. R.
genaamd is en van Amsterdam afkomstig,
terwijl hij in Duitschland werkzaam was,
zijn vriend R.f eveneens Hollander, die
door de marechaussee gearresteerd was,
verklaarde na ontnuchtering, dat hij in
gezelschap van zijn vriend eenige herbergen
bezocht had, totdat zij dronken geworden
waren. Hij, noch zijn vriend, de verwonde,
wisten, waar deze de verwonding had op-
geloopen.
Door de ijverige nasporingen der mare
chaussee is de vermoedelijke dader alhier
toch gevonden.
's-Gravenhagc, 14 Dec. In den nacht
van Zaterdag op Zondag is ingebroken,
in den boekhandel van den heer Couvée,
Lange Poolen, alhier.
Een 3-tal inbrekers, die in den loop
van den dag werden aangehouden, waarvan
één nog in het bezit van al het gestolene,
hebben tevergeefs getracht de brandkast
open te breken; een klein bedrag aan
geld uit de kas, eenige portefeuilles en
een aantal met goud gemonteerde vulpen
houders werden meegenomen.
Zij zijn aan de achterzijde binnengekomen
en werden 's morgens om 6 uur verrast
door den knecht, die zorgt voor de uitgifte
van het ochtendblad der Nieuwe Rotter-
damsche Courant. •-
Deze knecht liep twee hunner tegen het
lijf, doch zij wisten door de straatdeur te
ontkomen. Later bleek, dat een derde
Inbreker zich had verscholen achter struik
gewas in den tuin; toen de couranten-
bezorgers met den knecht overal aan het
zoeken gingen, wist hij zich ongemerkt
bij hen aan te sluiten en op dezelfde
wijze als de twee anderen te ontkomen.
Een politiehond wist het spoor van de
twee inbrekers, die het eerst waren
gevlucht, tot op het Plein te volgen, doch
raakte het daar kwijt. Wel vond hij de
in den tuin onder den grond verstopte
inbrekerswerktuigen, waaronder een scherp
geslepen dolk.
Op de Groothertoginnelaan nabij d&
Sweelinckstraat alhier, sprong een meisje,
dienstbode bij een familie in laatstgenoemde
straat, Zaterdagavond omstreeks elf uur
van de in gang zijnde tram. Zij kwam
onder den motorwagen en werd dood
daaronder vandaan gehaald.
Rotterdam, 15 Dec. In den nacht van
4 op 5 dezer werd ingebroken in het
kantoor van de naam?. vennootschap
machinefabriek en scheepswerf van den
heer P. Smit jr. aan den Oost-Varken-
oordsclien weg no. 76, alhier. Op het
kantoor van den magazijn-meester werd
toen een brandkast opengebroken en
daaruit o. m. een bedrag van f 60 tot f 70,
een aantal postzegels en eenige kleinig
heden gestolen. Thans zijn de daders van
die inbraak te Alkmaar aangehouden. Het
zijn de 19-jarige L. V. en de 22-jarige
C. M., twee recidivisten. Op L. V., die
vroeger op de fabriek van den heer P.
Smit jr. werkte, was dadelijk de aandacht
gevestigd, terwijl C. M. een gevaarlijk
persoon is, die reeds eerder in krank
zinnigengestichten te Medemblik en
Meerenbcrg verpleegd werd. Vóór zij de
inbraak pleegden, hielden beiden alhier
verblijf in het christelijk tehuis voor zee
lieden aan de Veerhaven. Zij kwamen toen
uit België, waar zij op een dorp nabij
Antwerpen inbraken in een fabriek, na
enkele dagen te voren ook te Breda een
diefstal gepleegd tc hebben. Van hier
trokken zij, na van het gestolen geld uit
de brandkast van den heer P. Smit jr.
goede sier gemaakt te hebben, naar
Alkmaar, waar anestatie volgde, nadat zij
in de gemeente op twee plaatsen hadden
Ingebroken. In hun bezit werden gevonden
een aantal postzegels en een sigarenkoker,
afkomstig van de hier ter slede gepleegde
inbraak.
Beiden zijn te Alkmaar door dc justitie
in verzekerde bewaring gehouden, waar
mede een einde is gemaakt aan hun
avontuurlijk rondzwerven.
Dordrecht, 14 Dec. Zondagmorgen had
op de Noord bij deze stad een aanvaring
plaats tusschen een stoomboot en een
sleepboot met 2 ijzeren Rijnaken op sleep
touw. Een dezer aken werd in de zijde
ingeloopen en kreeg daardoor een zoo
groot lek dat ze dadelijk zonk.
De stoomboot kwam er zonder schade af.
Persoonlijke ongelukken kwamen niet
voor.
Ooltgeasplaat, 14 Dec. Voor de vacante
betrekking van gemeente-veldwachter alhier,
op een jaarwedde van f 600hebben
zich 110 sollicitanten aangemeld.
Zierikzee, 18 December.
WEÊRKUND1GE WAARNEMINGEN
bij 's Rijkskustverlichting te Westschouwen,
gedurende de maand Nov. 1908.
In deze maand viel alhier in 11 regen
dagen 53,2 m.M. regenwater, tegen 8
regendagen met 28,5 m.M. water in Nov.
van het vorige jaar. Verder werd opge-
teekend: 13 maal mist en nevel en 6
maal vorst.
De luchtgesteldheid was percents-gewijs
genomen over de geheele maand 6 dagen
helder, 6 dagen licht bewolkt, 8 dagen
zwaar bewolkt en 6 dagen betrokken.
Windrichting: 2 dagen Noord, 1 dag
N.-O., 7 dagen Oost, 3 dagen Z.-O., 2 dagen
Zuid, 6 dagen Z.-W., 7 dagen West en
2 dagen N.-W.
Het stormsein stond tweemaal bij.
Wij ontvingen no. 9 van Hel Gehoor,
officiéél orgaan van den Bond van Siecht-
hoorenden. Gelijk wij reeds vroeger hebben
vermeld, staat dit blad, dat eens per
maand verschijnt, onder hoofdredactie van
den heer Ott. Bultman te Aalsmeer.
Voor hen, die doof of slechthoorend
zijn, is dit blad, dat zeer lezenswaardige
artikelen bevat, waarin vele nuttige wenken
aan ben gegeven worden, die het zintuig
van het gehoor geheet of ten deele missen,
een orgaan, dat zij niet kunnen ontberen.
Wie van hen het dan ook eens in zijn
handen heeft gehad, rust niet eer, voordat
hij een abonnement op genoemd blad
genomen heeft. De prijs van i 2 per jaar
zal voorzeker niemand afschrikken.
Middelburg, 16 Dec. In de heden ge
houden vergadering van den gemeenteraad
werd voorlezing gedaan van de volgende
ingekomen stukken:
De begrooting van de „Vereenlging tot
(Overgenomen uit het Nieuwsblad van Friesland).
V.
De hoofdman in alles wat mij betrof,
bleek Nadir Aga te zijn, de derde Eunuch
aan 't hof. Zoo ongeveer naast mij stond
de kaimaksjibascha of roombereider. Met
den eersten kwam ik af en toe, met den
laatsten schier dagelijks in aanraking. Deze
probeerde mij ook het Turksch te leeren,
waarover later. Eerst wil ik vertellen hoe
het met mijn rapport is gegaan, dat ik op
order van Nadir Aga had op te stellen en
bij Z.Ed, in te leveren.
Behalve enkele kleine werktuigen, had
ik in de ongebruikte helft der fabriek niets
gevonden, dienstig voor de taak, die mij
was opgedragen. Hoogsfêns had één der
machines, die met de waterleiding was
verbonden, mij aan warm water kunnen
helpen. In hoofdlijnen gaf ik aan, hoe de
fabriek op de minst kostbare wijze voor
mijn doel kon worden ingericht, natuurlijk
moest een deel van het oude materieel
worden opgeruimd om plaats te maken
voor dat der kaasbereiding. Wijl men dit
materieel niet kende, trad ik niet in
onderdeden en requireerde kort en goed:
de volledige inventaris eener
Holla ndsche kaasmaker ij, te
bestellen in Nederland bij
Hier volgde een bekend adres in ons land,
waar men van eene correcte bediening
verzekerd kon wezen.
Daarmee was het uit.
Door mtjn vasten bediende, Moestafa
geheelen, die naast mij huisde en van
alles moest doen, ook mijn kamer bered
deren, liet ik het rapport direct bezorgen,
en ging verder rustig afwachten, de dingen
die komen zouden.
Ik had nu niets meer te doen en mij
over niemand te bekommeren. Ik kon
maar gaan waar het mij beliefde, binnen
en buiten de muren van het hof en ge
voelde mij dra zoo vrij als een vogel in
de lucht. Alleenlijk moest ik 's avonds
vóór zonsondergang weer binnen de poor
ten van het hof zijn en dat was vroeg
voor een kamerbewoner, die niets te doen
had. Eerst bepaalden zich mijne wande
lingen tot de inwendige ruimte van het
hof, waarvan ik den omtrek schat op wel
anderhalf uur ioopen, daarna begaf ik mij
ook buiten de poorten, de stad in alle
richtingen doorkruisend en eindelijk maakte
ik uitstapjes naar de aangrenzende dorpen
buiten de stad. Eerst vaak alleen, doch
later meestal in gezelschap, want spoediger
dan men zou denken, kreeg ik overal
kennissen, meest Duitschers, doch ook
Franschen en zelfs Nederlanders.
Een paar dagen na de opzending van
het rapport over de fabriek, in verband
met de kaasbereiding, had ik een eigen
aardige ontmoeting. Toen ik van mijne
kamers naar de fabriek zou gaan om eens
te zien hoe daar gewerkt werd door den
kaimaksjibascha, zag ik op het plein, dat
ik moest oversteken, eenige personen,
meerendeels militairen, bezig met het
monsteren van paarden, waarvoor dit plein
scheen aangewezen, want later zag ik het
dikwijls. Onder het groepje personen be
vond zich ook de Eunuch Nadir Aga. Hij
zag mij naderen en ik hoorde mijn naam
roependat moest ik ten minste wel
denken, hoewel de uitspraak verre van
zuiver was. Maar de laatste lettergreep
„ma" was duidelijk en klaar en dit was
mij genoeg om mijne schreden derwaarts
te richten. Ik deed het min of meer
schoorvoetend, omdat ik geen zekerheid
had. Z.Ed. scheen dit te merken en
maakte toen met zijne armen eene terug
wijzende beweging. Het was eene be
weging tegenovergesteld aan die van ons
wenken. Zooals hij het deed met de
handen van zich afwuivend, zou het in
ons land beteekenenterug, of „maak dat
je weg-komt!"
Ik maakte dan ook onmiddellijk rechts
omkeer, beslist overtuigd, dat ik mij leelijk
vergist had. Daarop volgde een min of
meer schreeuwend geroep, 't welk mij nog
meer in verlegenheid bracht, omdat ik
dacht aan mogelijk gevaar, dat ik als
vreemdeling niet kon vermoeden. Toen
ik evenwel schuchter omkeek, zag ik
iemand snel naar mij toekomen en bleef
staan. Inderdaad was ik geroepen en
later werd mij duidelijk, dat de gebaren
voor „verwijderen" en „naderen" ginds in
hoofdzaak juist andersom zijn dan hier.
Zoo leert men in den vreemde en bij
nadenken begreep ik, dat de Turk in zijn
armenbeweging het begrip „aanhalen"
weet te leggen met evenveel recht als wij
het tegenbegrip „verwijderen". Als een
stilstaand paard, dat met zijn voorpooten
schraapt, wanneer het haastig wordt, zoo
was eenigszins de mij wenkende hand
beweging die ik in tegengestelden zin
opvatte.
't Is niet gemakkelijk zulke zaken met
woorden duidelijk te maken, al gebruikt
men er nog zooveel.
Een Duitsch officier, die in het gezel
schap was, had mijne weifeling reeds
verklaard en toen ik tot den Eunuch
kwam, bleek het, dat hij mij over mijn
rapport wenschte te spreken. Bij deze
gelegenheid zou ik nog twee filters begaan.
Ik had Z.Ed. het eerst gegroet cn dit had
omgekeerd moeten zijn. Mijn tweede fout
was, dat ik niet in de Turksche eerbiedige
houding was gaan staan, gelijk een mindere
tegenovereen meerdere betaamt. Ik had
mijn handen kruiselings op den buik
moeten leggen, in plaats van achterwaarts
op den rug, dat lijnrecht tegen de usance
bleek te zijn.
Mijn goedhartige chef (dat was hij
inderdaad) maakte mij daarover geen
aanmerking, wijl hij wist, dat ik een
nieuweling was. Eerst later werd het mij
gezegd.
En nu het onderhoud met Z.Ed. Eerst
liet hij mij vragen door middel van den
officier, die vloeiend Duitsch sprak, of ik
ook verstand had van vee en veeteelt,
van veevoeding en verzorging. Ik gaf
daarop een bevestigend antwoord, met
bijvoeging, dat de zuivelbereiding mijn
„spezielies" was. Nadir zoo zal ik
Z.Ed. maar kortweg noemen gaf zijn
tevredenheid te kennen over mijn kennis
van vee en veeteelt en verzocht mij mits
dien ook daaraan mijne krachen te willen
wijden. Bij dezen droeg hij mij het
toezicht op over de boerderijen of vee
stallen binnen de muren van het hof. Ik
beloofde hem daaraan te zullen voldoen.
Toen kwam mijn rapport aan de orde.
Hij zeide gehoord te hebben, dat er door
mij niets bruikbaars in de oude fabriek
was gevonden en voorts, dat ik al de
benoodigdheden uit Holland wenschte te
laten komen. Het eerste viel hem deerlijk
tegen en wat het tweede betrof, dacht hij,
dat men vlugger en goedkooper klaar zou
kunnen komen in de groote bazars van
de stad, waar van alles was te krijgen.
Ik kon dat zoo niet weten, omdat ik een
vreemdeling was. Het slot wasDus
gaan we morgen samen naar de stad,
waar we zullen rondzien en onze inkoopen
doen. Met een rijtuig zou ik worden
afgehaald.
Hiermede had Z.Ed. uitgesproken. Ik
waagde de vraag te stellen: welke taak
mij was toegedacht bij de kaasbereiding,
hoeveeel kaasjes er dagelijks verlangd
werden en hoeveel melk er beschikbaar
was. Wat dit laatste punt betrof, had de
kaimaksjibascha mij reeds doen verstaan,
dat er geen melk voor het maken van kaas
beschikbaar was, dat hij die zelf meer dan
noodig had voor de jörd, kaimak en boter,
dien hij moest bereiden.
Nadir antwoordde op mijne vragen: Gij
behoeft eiken dag slechts één kaas te
maken, enkel voor de tafel van den
Sultan. Het is eerst een proef. Bevalt
die kaas, dan later licht meer.
Hoeveel melk denkt ge noodig te hebben
voor het maken van ééne kaas? was het
wederwoord op mijne tweede vraag.
Dat hangt af van de kwaliteit der melk,
maar allicht zal het 25 liter zijn, zeide ik.
Zulk een hoog cijfer aan melk voor één
kaas had Z.Ed. stellig niet verwacht.
Dat kon ik hem aanzien, doch hij ant
woordde: Goed, dat komt In orde.
Dit was het resultaat van het onderhoud.
Daarop ging ik naar de fabriek, waar
ik den roomboer heb zien werken. Jammer,
dat we elkander niet konden verstaan. Dit
gevoelden we alle beide en had tengevolge,
dat ik hem Fransche en hij mij Turksche
woorden of benamingen trachtte te leeren,
wat over en weer veel moeite kostte.
Wygkel.
S. H.
(Wordt vervolgd).
