ZIERIKZEESCHElë NIEUWSBODE.
Dinsdag 6 October 1908.
Ee,rste Blad.
BERICHT.
(5S ierikzeesche
Cour an t).
250,500,1000,3000 of 5090 regels,
Algemeene Schouwing op de
Vloedplanken.
Vóór een halve eeuw en nu.
NIEUWSTIJDINGEN.
Uit Stad en Provincie.
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
Voor het buitenland, verzending eens per week,
10,— per jaar bij vooruitbetaling.
De prijs per 3 maanden is f 1,30, franco per post
f 1,60.
65ste JAARGANG. No. 8677.
Uitgever-Hoofdredacteur: A. FRANKEL,
Oude Haven D 493.
Redacteur: J. WAALE.
AdvertentiEnvan 1—3 regels 30 Cts.,
meerdere regels 10 Cts., kunnen uiterlijk tot des
Maandags-, Woensdags- en Vrijdag-middags
2 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
Alle betalingen moeten geschieden bij den Directeur: A. I. DE LOOZE, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Het Kantoor is geopend eiken werkdag van 's morgens 9 tot 's avonds 9 ure.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
Het Bureau van dit Blad (hoek Schuit
haven te Zierikzee) is eiken werkdag ge
opend van des voormiddags 9 - tot des
avonds 9 ure, tot het aannemen van ad-
vertentiën en abonnementen en het doen
van betalingen daarvoor. Het adverteerend
publiek wordt opmerkzaam gemaakt op
het voordeel, gelegen in het plaatsen van
advertentiën bij abonnement van
binnen het jaar te verbruiken. Het tarief
hiervoor is aan het Bureau verkrijgbaar,
en wordt ook op verzoek aan buiten de
stad wonenden gezonden.
De Directeur,
A. J. DE LOOZE.
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Zierikzee;
Gelet op artikel 86 der Algemeene Politie
verordening voor deze gemeente;
MAKEN BEKEND:
dat op Woensdag den 21 October e.k., aan te
vangen te één uur des namiddags, eene
Algemeene Schouwing
zal worden gehouden op de Vloedplanken met
alles wat daartoe behoort, als: kistingen of kaden
voor deuren, ramen, keldermonden en andere
openingen, de uaar den waterkant gekeerde zijden
van gebouwen, de kozijnen van deuren en kelder
ramen, de keldermonden met bijbehoorende zij
muren en zoodanige stoepen, waaronder kelders
aanwezig zijn.
Zij herinneren belanghebbenden verder aan het
voorschrift der bovengenoemde Verordening, dat
de vloedplanken of kistingen van de bepaalde
hoogte alsdan moeten zijn bultengebracht, en eene
voldoende hoeveelheid klei of ander tot op
stopping geschikt materiaal aanwezig moet zijn.
Zierikzee, den 2 October 1908.
De Burgemeester en Wethouders voornoemd,
H. C. MOOLENBURGH, Burgemeester.
JAN SNELLEN, Secretaris.
IV.
Voor den hygiënischen toestand werd in
1857 door een plaatselijke commissie voor
geneeskundig toevoorzicht zorg gedragen.
In dat jaar heerschten te dezer stede de
pokken. Zes-en-dertig gevallen van deze
gevreesde ziekte, die, wanneer men er zelfs
van herstelde, steeds zichtbare sporen op
het lichaam achterliet, werden in de
maanden November en December hier
geconstateerd. Door inenting en her
vaccinatie trachtte men de besmetting
zooveel mogelijk tegen te gaan.
De plaatselijke commissiën voor genees
kundig toevoorzicht zijn thans opgeheven, en
vervangen door de vanwege het rijk in 1901
ingestelde gezondheidscommissiën, waarvan
de leden in iedere provincie, door den
Commissaris van de Koningin benoemd
worden. De gezondheidscommissie, die
ons stadje tot zetel heeft, heeft in het
rapport, dat door haar in 1907 werd uit
gebracht, onder anderen gewezen op den
slechten afvoer van het water in de stads
grachten, en de hooge grondwaterstanden,
welke daarvan het gevolg zijn, en waaraan
het groot aantal malariagevallen, die alhier
voorkwamen, door haar werden toege
schreven. Ook werd nog door haar ge
wezen op de onvoldoende wijze, waarop
het ophalen der privaattonnen plaats heeft,
en die tot sterke lucht- en bodemont-
reiniging aanleiding geeft. Het wisselton-
stelsel, aan de invoering waarvan echter
overwegende financiëele bezwaren ver
bonden zijn, zou evenwel een vrij afdoende
verbetering in dien toestand teweegbrengen.
In 1857 had men hier nog niet het tonnen
stelsel, maar óf beerputten óf in het riool
uitloopende privaten.
in het belang van den gezondheidstoestand
werd in 1857 met het oog op het groot
gebrek aan water, dat te dezer stede ten
gevolge van de langdurige, felle droogte
in de maanden Juli en Augustus heerschte,
van gemeentewege een groote hoeveelheid
zoet water aangevoerd. In verband met
het groote watergebrek werd door Burgem.
en Weth. krachtens het vigeerend reglement
van politie verboden om de stoepen te
schrobben en de glazen te wasschen.
Laten wij thans van dit onderwerp afstap
pen, en overgaan tot dat der Nationale Militie.
Nagaande het verslag, zien wij, dat het
contingent, hetwelk de gemeente in 1857
moest leveren, 21 bedroeg. Ingeschreven
voor de loting waren 71. Geleverd werden
16 lotelingen, 4 nummerverwisselaars en
1 plaatsvervanger. In 1857 gold nog het
rempla^antenstelsel dat, gelukkig thans
afgeschaft, aan den soldatenstand een
minderwaardig karakter gaf. Het recht
vaardig beginsel, dat elk voor zijn nummer
moet dienen, was nog niet in onze wet
geving opgenomen. Het aandeel der ge
meente in de loting beliep het vorig jaar
26. Als lotelingen werden toen 78 inge
schreven. Men kon zich echter niet meer,
gelijk in 1857, door een ander laten ver
vangen. De plaatsvervanging behoort sedert
1901 tot het verleden. Wat de schutterij in
1857 betreft, de geheele sterkte er van in deze
gemeente bedroeg actief 142 man, reserve
124 man, te zamen dus 266 man. Sedert
I Augustus 1907 is de schutterij, die in onze
's Landshistorie wortelt, en dus een zuiver
nationale instelling was, een wettelijken
dood gestorven. Al het aanwezige wapen
en ledergoed, voor zooverre aanwezig,
leverde zij in bij de rijksmagazijnen.
Men had evenals nu ook in 1857
openbare en bizondere scholen, met dit
kenmerkend verschil echter dat de bizondere
scholen niet het confessioneeie karakter
van thans droegen.
Voor het middelbaar onderwijs had men
hier alleen openbare scholen, te weten:
het stedelijk instituut voor jonge heeren,
dat door 15 leerlingen bezocht werd, en
het stedelijk instituut voor jongejuffrouwen,
dat 28 leerlingen telde. Beide instituten
zijn thans verdwenen. Het instituut voor
jongejuffrouwen heeft zich nog het iangst
gehandhaafd. Maar in den stillen wedstrijd
met de moderne instelling, de Hoogere
Burgerschooldelfde het 't onderspit.
Lijdend aan verval van krachten werd
school D bij raadsbesluit opgeheven.
Voor het lager onderwijs had men
openbare en bizondere scholen. De open
bare scholen bestonden in 1857 uit; le
een stads-burgerschool met 65 leerlingen;
2e een tusschenschool met 219 leerlingen,
en 3e een armenschool met 387 leer
lingen. Bizondere scholen waren a. de
school van den heer Rensen, welke
bezocht door 108 leerlingen, een neutraal
karakter droeg, en b. de school der Israëlieten,
die bezocht door 13 leerlingen, van zuiver
religieusen aard was, want daarop werd
geen maatschappelijk, maar uitsluitend
godsdienstonderwijs gegeven.
Het onderwijzend personeel was naar
rangorde verdeeld in: hoofdonderwijzers,
onderwijzers, hulponderwijzers en kweeke-
lingen.
De twee bewaarscholen, die Zierikzee
in 1857 had, werden bezocht door 223
kinderen.
In 1907 had men te dezer stede een
Rijks Hoogere Burgerschool met vijf-jarigen
cursus. In een gloedvolle rede had mr.
R. J. H. Patijn, de afgevaardigde van dit
kiesdistrict, in de Tweede Kamer, de
noodzakelijkheid tot overneming van de
gemeentelijke Hoogere Burgerschool door
den staat bepleit, wat tengevolge had,
dat den lsten September 1907 de Ge
meente Hoogere Burgerschool in een rijks
instelling herschapen werd. Het aantal
leerlingen bedroeg op het einde van het
jaar 88, (namelijk 61 jongens en -27
meisjes).
Wat het lager onderwijs betreft, men
had openbare en bizondere schölen.
De openbare lagere school was in vier
calegoriën gesplitst, te weten fn school A
voor onvermogenden met 315 leerlingen,
waarvan 2 van buitenschool B voor min
vermogenden met 264 leerlingen, waarvan
8 van buitenschool C voor vermogenden,
tevens met eenigszins uitgebreid leerplan,
met 152 leerlingen, waarvan 14 van buiten,
en school D de vroegere jongejufferschool,
met 5 leerlingen, waarvan 5 van buiten.
Dan had men nog voor het bizonder
onderwijs de Biz. Chr. school met 175
leerlingen, waarvan 12 van buiten, en de
Roomsch Katholieke school met 128 leer
lingen.
Wordt vervolgd).
JAPAN.
De Russische regeering is met de
Japansche overeengekomen, de Japanners
die in Russische krijgsgevangenschap in
1904/5 overleden zijn, opte graven en
naar hun vaderland terug zenden. De
graven op de begraafplaatsen te Medwjev
bij Nowgorod, te Moskou en Preobrasjensk
zullen daartoe geopend, de overblijfselen
in hun lijkkisten per spoor naar Riga en
vandaar naar Hamburg vervoerd worden.
Op verlangen van de nabestaanden heeft
de Japansche regeering gelast, dat de lijken
in het Hamburgsche crematorium zullen
verbrand worden en dat de asch in urnen
naar Japan zal worden gezonden.
SPANJE.
Spanje neemt uitgebreide voorzorgs
maatregelen tegen de cholera.
De Epoca maakt bekend, dat in het
instituut Alfons XIJI een speciale cursus
zal worden gegeven over oe ziekte, opdat
de doctoren een bijzondere studie van de
verschijnselen enz. zullen kunnen maken.
De minister van binnenlandsche zaken
heeft aan alle hooge geestelijken een
circulaire gezonden om er bij hen op aan
te dringen, dat zij aan hun parochianen
toch vooral zullen voorhouden, hoe hoog
noodig reinheid op het lichaam is om be
smetting te voorkomen.
ITALIË.
De vroegere vrijwilligers van Garibaldi,
die met hun generaal streden voor de
Italiaansche eenheid, hebben weder eens
gepoogd de aandacht op zich te vestigen.
Na afloop van een meeting te Rome
schaarden de aanwezige vrijheidshelden
zich in rij en gelid en vilden naar het
paleis Braschimarcheeten, baarde minister
president Tittoni woont, om diens bemid
deling in te roepen, ten einde van het
parlement een dagelijksche toelage van 1
franc per hoofd te verkrijgen.
De politie echter verzette zich tegen
dezen optocht; de oude soldaten wilden
volhouden, cr vielen slagen, en eenigen
werden gearresteerd, terwijl de anderen
verstrooid werden. Toch slaagde er een
zeker aantal in tot het paleis door te dringen
en den portier een petitie te overhandigen.
Een groot aantal dezer dapperen verkeert
in uiterst behoeftige omstandigheden.
RUSLAND.
De commissie voor kolonisatie in
Siberië is voornemens het volgend jaar
100,000 families naar Siberië te laten ver
huizen. Er is op de begrooting voor dat
doel een bedrag van 23,277,000 roebel
uitgetrokken.
DUITSCHLAND.
Onder verschijnselen, die aan echte
cholera deden denken, is Woensdagavond
een jong meisje in het Rudolf Virchow-
ziekenhuis te Berlijn opgenomen. Den
zelfden nacht is zij bezweken. Er is
dadelijk een onderzoek ingesteld, om uit
te maken, wat zij gehad heeft.
Een merkwaardig toeval wil, dat de
drie Duitsche legioen-soldaten, uit het
Fransche leger gedeserteerd en door den
Duitschen consul moederlijk beschermd,
alle drie een kwaad geweten hebben tegen
over het Duitsche legerbestuur. Twee van
hen zijn uit het Duitsche leger gedeserteerd,
de derde heeft zich geheel aan den dienst
plicht in het lieve vaderland onttrokken.
NEDERLAND.
Breukelen, 1 Oct. Heden aan den
avond van den dag waarop de heer C.
Terpstra alhier, onder vele blijken van
deelneming was ter aarde besteld, is voor
zijn sterfhuis „Huize Groenevecht", een
aangrijpend ongeluk voorgevallen. Een
rijtuig, waarin eenige bezoekers naar het
station zouden gebracht worden, reeds
drie dames waren ingestegen, reed in de
Vecht. Onmiddellijk bracht het ongeval
een groote menschenmassa op de been.
Aan twee der dames was het gelukt
ijlings uit het rijtuig te springen, maar de
derde, een nicht van mevrouw T., was
daaruit verdwenen en in de Vecht ver
dronken. Eerst na een half uur dreggens
mocht men er in slagen haar lijk boven
water te brengen.
Scheveningen, 3 Oct. Het prachtige
zomerweder doet aan Scheveningen geen
kwaad. Van de strandstoelen wordt nog
druk gebruik gemaakt. Voor de boulevard
rotonde neemt dagelijks een talrijk publiek
plaats. De pier heeft ook geen slechte
dagen, terwijl de etablissementen aan het
Gevers Deynootplein nog 's avonds door
velen tot een aangenaam zitje worden uit
gekozen.
-- De firma 1. en F. de M.kooplieden
alhier, kwam in het begin dezer week'tot
de minder aangename ontdekking, dat
haar boekhouder H., een Duitscher, die
sinds ruim 14 jaren in haar dienst is en
haar vertrouwen genoot, daarvanver
moedelijk schromelijk misbruik heeft
gemaakt. Hij wordt n.l. verdacht door
middel van een door hem met de hand-
teekening der firma, valscheiijk onder-
teekende chèque zich bij eene crediet-
inslelling te 's-Gravenhage, welke de firma
bedient, een niet onaanzienlijk bedrag,
men zegt f 2000, te hebben doen afgeven.
Dit geld is niet door hem aan de firma
ter hand gesteld, bij welke hij ook sedert
niet is teruggekeerd. Het laatst is hij
gezien Maandag j.l. aan het station van
den Staatsspoorweg bij een trein, die naar
het buitenland vertrok. Hij was toen in
geheel nieuwe plunje gestoken. De ver
dachte maakte gewoonlijk groote verteringen.
De zaak is in politie-handen.
Rotterdam, 3 Oct. Aan de scheepswerf
„De Toekomst" te Nicuwendam is voor
rekening van de Steenkolen-Hatidefsver-
eeniging alhier een Rijnschip gebouwd
van groote afmetingen. Het schip is 96 M.
lang, 11 M. breed, inet een holte van
2.70 M. Het laadvermogen bedraagt 2000
ton bij een diepgang van 2.75 M. Öp het
voor- en achterschip bevindt zich een
telefoon naar den stuurstoel. Het schip is
gebouwd van Duitsch Sieinens-Martin-
vloci-ijzer. De plaatdikte van den romp
varieert van 8 A 13 m.M. Het totaal-gewicht
der 7 ankers bedraagt 2875 K.G. Met 14
dwarsschottcn van 5 a 7 m.M. dikte is het
schip verdeeld in 13 ruimen, die er op
ingericht zijn om door middel van elevators
met grijpemmers gelost te worden. In het
voorschip zijn ingericht de vertrekken van
de bemanning, terwijl in het achterschip
de woning van den schipper en zijn gezin
wordt aangetroffen, bestaande uit 2 slaap
kamers, badkamer, keuken, een salonnetje
en een zeer aardige, modern betimmerde
woonkamer. De woningtoestand is hier
waarlijk heel wat beter dan gewoonlijk
aan boord van schepen.
De familie D., wonende aan de
Westerkade alhier, ontving hedenmorgen
de ontzettende tijding, dat de -16-jarige
dochter, die gisteren naar de kostschool
te Antwerpen vertrokken was en leed aan
slaapwandelen, hedennacht uit een geopend
venster was gevallen en aan de gevolgen
van dien val was overleden.
Gedurende de afgeloopen 9 maanden
van dit jaar zijn den Nieuwen Waterweg
1054 schepen minder aangekomen dan in
hetzelfde tijdvak des vorigen jaars.
Aan boord van het s.s. „Pylades",
liggende in de Rijnhaven alhier, heeft
Donderdag een ernstige vechtpartij plaats
gehad. Een afgemonsterde half dronken
stoker kwam aan boord en viel den eersten
machinist aan. wien hij twee messteken
in de' linkerzijde toebracht. De kapitein,
die den machinist te hulp kwam, werd
door den woesteling in de hand gebeten.
Eindelijk werd hij door een man der
equipage met een graanschep tegen den
grond geslagen, waar hij bewusteloos
bleef liggen.
Een koopman uit Beieren vertoefde
alhier op zijn doorreis naar New-York.
Toen hij op de Wilhelminakade wandelde,
werd hij door een hem onbekende man
aangesproken, die hem in een café bracht.
Daar waren kwartjesvinders en het slot
van de geschiedenis was dat de Duitscher
achtereenvolgens 6000 mark verloor. Hij
liep naar de politie, maar de kwartjes
vinders waren gevlogen
Het wordt waarlijk toch eens tijd,
dat de bewakers van de openbare veilig
heid behoorlijk gewapend worden met
revolvers liefst wanneer ze zelfs in het
hartje van de stad hun leven niet meer
veilig zijn. Pas heeft men geschreven
over de ergerlijke wijze waarop een agent
van politie aan den Boezemsingel bejegend
is door kerels, die hij eenvoudig verbood
te doen wat in strijd was met de goede
orde, of we moeten melding maken van
een nog ernstiger geval: beleediging en
mishandeling van een agent, die daartoe
niet de minste aanleiding gaf, zelfs niet
door een verbod of een waarschuwing.
Gisteravond halftien surveilleerde de
agent H. Way op den hoek van Baan en
Schildcrssteeg, toen drie slampampers hem
begotyien uit te jouwen en te molesleeren,
door tegen hem aan te loopen en hem te
duwen. Way begreep, dat hij tegen der
gelijke individuen maatregelen moest
nemen en krachtig blies hij op zijn
signaalfluit. Nu pakten de kerels hem aan
en sloegen hem tegen den grond, waarna
zij hem begonnen te trappen en te slaan.
Het eenige wat de agent nog doen kon
was, op den grond liggende, één zijner
aanvallers vasthouden en met het gevest
van zijn sabel op den kop slaan, maar
spoedig moest hij voor de overmacht
bukken.
Intusschen kwamen vanuit het bureau
Witte de Withstraat, waar het noodsignaal
was gehoord, een inspecteur, een recher
cheur en eenige agenten toesnellen, waardoor
de laffe aanvallers het hazenpad kozen.
Echter werd één der kerels in de gaten
gehouden en gevolgd door den ernstig
mishandelden Way. Die kerel vluchtte het
Maastrichtsch bierhuis binnen in de
Bleekerssteeg. Way vatte voor de 'deur
post totdat de versterking was aange
komen. De rechercheur D. v. d. Polder
voorop met de geladen revolver, ging de
politie het lokaal binnen en greep den
aanvaller aan, die [daarop stevig geboeid
en in den rug gesteund naar het bureau
Groote Paauwesteeg werd gebracht, waar
bleek, dat men met een berucht heer te
doen had, J. N. genaamd. Door de slagen
van Way had hij eenige wonden opge-
loopen, die aan het bureau werden ver
bonden.
Zierikzee, 4 Oct. In oris nummer van
22 September deelden wij mede, in ver
band met het smaakvol souvenir, dat de
Vereeniging tot bevordering van Vreemde
lingen-Verkeer aan de leden der Maat
schappij tot bevordering der Bouwkunst,
die aan de alhier gehouden honderdste
algemeene vergadering deelnamen, heeft
aangeboden, wat genoemde Vereeniging
in den loop van het jaar gepresteerd
heeft. Terloops zinspeelden wij daarbij
op de plannen, die door haar beraamd
werden. Wij wenschten echter niet uit
de school te klappenen zwegen om
die reden. Maar nu die plannen vasten
vorm verkregen hebben, en geen geheim
meer zijn, is het ons aangenaam dit stil
zwijgen te kunnen verbreken. Men wenscht
namelijk een nieuwe concertzaal te dezer
stede te stichten, een gebouw te grond
vesten, dat zóó zal worden ingericht, dat
het zich leent voor tooneel-uitvoeringen,
bals, lezingen, exposities en verkoopingen.
Niemand, die de tegenwoordige localiteit
kent, zal er zich over verwonderen, dat
het bestuur van Vreemdelingen-Verkeer de
stoute schoenen heeft aangetrokken om te
trachten in dien toestand verbetering te
brengen. De nadeelen toch van deze zaal
zijn zoovele, dat men zich eerder verbazen
moet, dat zij nog zoo lang in stand is
gebleven. De slechte nooduitgang bij een
calamiteit, de nauwe zitplaatsen, en de
druipende muren gaven in de gesprekken
dikwerf rechtmatigen grond tot klacht.
Daarbij komt het gebrek aan kleedkamers,
de hoogst primitieve verhooging, die voor
tooneel dienst doet, en de beperkte zaal
ruimte. Een en ander had ten gevolge, dat
de bewoners van dit eiland het genot van
tooneel-uitvoeringen moesten derven. Naar
wij vernemen, zal de Vereeniging Vreem
delingen-Verkeer, die de plannen beraamde,
niet de geheele uitwerking er van op zich
nemen, maar zij zal haar bemoeiingen
slechts beperken tot het tot stand brengen
van een comité, dat geheel zelfstandig zal
werken, en dat zal bestaan uit een groot
aantal personen van verschillenden rang
en stand uit alle gemeenten van het eiland
Schouwen—Duiveland. Het is voorts de
bedoeling, dat dit comité een uitvoerend
bestuur zal kiezen, terwijl de overige
comité-leden in hoofdzaak plaatselijk zullen
werken.
Waar het hier een zaak geldt, welke
voor het geheele eiland van belang is,
komt ons de wijze, waarop de zaak wordt
aangevat, als gelukkig gekozen voor. Wij
