ZIERIKZËESGHEiééXIËIJWSBODE. Zaterdag 4 Juli 1908. Eerste Blad. (Z i e r i li. zeesche Cour an t). NIEUWSTIJDINGEN. Verschijnt DINSDAQDONDERDAQ en ZATERDAG. De prijs per 3 maanden is 1,30, franco per post 1,60. Voor het buitenland, verzending eens per week, 10,— per jaar bij vooruitbetaling. 63ste JAARGANG. No. 8637. Uitgever-HoofdradactauiA. FRANKEL, Oude Haven D 493. Redacteur: J. WAALE. AdvertentiSnvan 1—3 regels 30 Cts., meerdere regels 10 Cts., kunnen uiterlijk tot des Maandags-, Woensdags- en Vrijdags-middags 2 ure bezorgd worden. Groofe letter wordt naar plaatsruimte berekend. Alle betalingen moeten geschieden bij den Directeur A. J. DE L002.£, Hoek Schuithaven, Zierikzee. Het Kantoor is geopend eiken werkdag van 's morgens 9 tot 's avonds 9 ure. Dit nummer bestaat uit drie bladen. B R A ND WE R. Benoeming Keurmeesters. De BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Zierikzee, Gelet op de bepalingen der Verordening tot voorkoming en blussching van brand In deze gemeente; Gelezen het voorstel van de Directie der brandweer Hebben goedgevonden: l". Tot keurmeesters over het opgeslagen hooi of de veldgewassen In deze gemeente te be noemen: de Heeren C. D. VAN DEN BOUT; L. HAOE; JOHs. VAN WESTEN en L. KOOPMAN Cz., aan welke keurmeesters bij deze de zorg wordt opgedragen om, naar aanleiding van act. 17 der Verordening, tegen het broeien van opgeslagen hooi behoorlijk te waken en zich omtrent de vereischte rondgangeu tot inspectie bij de in gezetenen te verstaan met de Directie der brand weer. 2°. De ingezetenen te herinneren aan de voor schriften van gemeld art. 17 en de overtreding daarop gesteld, luidende: «De eigenaars en bewaarders van hooi en andere veldgewassen, onaangezien waar deze opgeslagen zijn, zijn verplicht: a. „te gedoogen, dat de brandmeesters der „wijk, als hun dat noodig voorkomt, één of meer „ijzers In de stapels steken; b. „te zorgen, dat de ijzers zonder toestemming „dier brandmeesters, er niet uit verwijderd worden „en te allen tijde voor hen toegankelijk zijn; c. „indien er, bij broeiing, volgens uitspraak „der brandmeesters, gevaar voor brand bestaat, „onmiddellijk, overeenkomstig hunne bevelen, de „stapels te verwerken, of op andere doelmatige „wijze in het gevaar te voorzien". De overtreding van dit artikel wordt gestraft: van Utt. a en b met eene geldboete van ten hoogste vijf-en-twintig gulden; en van litt. c met hechtenis van ten hoogste zes dagen of geldboete van ten hoogste vijf-en- twintig gulden. Zierikzee, den 1 Juli 1908. De Burgemeester en Wethouders voornoemd, H. C. MOOLENBURGH, Burgemeester. JAN SNELLEN, Secretaris. NEDERLAND. 's-Qravenhage, 2 Juli. Op uitgebreide schaal worden, zooals gemeld, nasporingen gedaan naar den voortvluchtigen Adrianus Albertus Marinus Brouwer, die 29 Juni 's avonds uit het krankzinnigengesticht Oud-Rosenburg is ontvlucht, dezelfde, die indertijd mevrouw Kruseman in de Scheveningsche Bosclijes vermoordde. De officier van justitie alhier verzoekt zijn onmiddellijke aanhouding en terug brenging naar gemeld gesticht. De sultan van Asahan deelde bij een bezoek aan den Minister van Koloniën mee, dat hij naar Nederland was gekomen, teneinde in een audiëntie bij de Koningin aan H.M. zijn trouw en aanhankelijkheid te betuigen, waartoe de sultan de tusschen- komst van Z. Exc. inriep. De Minister verklaarde zich volgaarne bereid, werkzaam te willen zijn om te trachten dien wensch in vervulling le brengen. Rotterdam, 2 Juli. Gisterenmiddag is naar het huis van bewaring alhier over gebracht de heer D. K., die Zondagavond, zooals hij zeide, met zijn meisje, de 17-jarige J. Oudshoorn, nabij den Kraling- schen Plas te water geraakte, waarbij het meisje verdronk. De lijkschouwing moet n.l. sporen van gepleegd geweld aan het licht gebracht hebben. In een café alhier kreeg Woensdag middag een bezoeker, een stoker, die met een vakgenoot aan het biljarten was, plotseling twist met de vrouw des huizes. Toen deze van achter de toonbank kwam, gaf hij haar een messteek in den schouder. De vrouw vluchtte naar de binnenkamer, waar de aanvaller haar volgde en meerdere steken in I.Jofd en hals toebracht. Een matroos, die zich ook in de gelagkamer bevond, kwam tusschenbeide en gaf den stoker met een biljarU|ueu een geduchten slag op het hoofd, zoodat hem het bloed uit de ooren liep. De vrouw, die drie steken in het hoofd, één in den schouder, en één in de hand had, geen van alle van gevaarlijken aard, werd verbonden, en de gearresteerde dader, wiens toestand tengevolge van den ont vangen slag ernstig bleek, naar het ziekenhuis vervoerd en daar ter verpleging opgenomen. Dinteloord1 Juli. Heden werd de zoon van den arbeider C. G. alhier, die aan den wegkant lag te slapen, door den landbouwer P. T., die met een klikkar passeerde en den slapende niet opmerkte, overreden. Hevig gewond aan hoofd en schouder werd de jongen huiswaarts ge bracht. Gelukkig constateerde spoedig ingeroepen geneeskundige hulp, dat de aangebrachte kwetsuren niet levensgevaar- Jijk waren. Uit Stad en Provincie. Zierikzee, 3 Juli. Bij het te Rotterdam gehouden examen voor machinist, volgens prog. A (groote vaart), slaagde o. a. de heer Chr. F. C. van Meteren van hier. Bij Kon. Besl. zijn o.a. bevorderd, tot bureel-ambtenaar van den Rijkswater staat 1ste klasse: A. C. van Altena te Vlissingen en J. Muller te Middelburg. De milicien-sergeanten der lichting 1905, die hun eerste oefening hebben volbracht in 1906 en in het jaar 1907 voor herhalings-oefeningen, tegen de gewoonte in, werden opgeroepen, en wier lichting dit jaar van 24 Augustus tot 26 September onder de wapenen komt, zijn van deze opkomst vrijgesteld. Noordgouwe. De rekening dezer ge meente over 1907, die aan inkomsten een bedrag aangeeft van f 8398,19 en aan uitgaven f 7817,24, sluit met een goed slot van f 580,95. Kerkwcrve, 3 Juli. De alhier gehouden Neerbosch-collecte heeft over het tweede kwartaal 1908 opgebracht f 11,19s. Oosterland. Dat vele kleintjes één grooten maken, zooals het spreekwoord zegt, is ook duidelijk op te merken uit dc busjes, die in tal van plaatsen in ons land iedere week rondgaan om den zoo- genaamden Neerbosch-cent op te halen. Uit goede bron vernamen wij, dat de genoemde busjes in het afgeloopen jaar hebben opgebracht de aanzienlijke som van f 7654,35. Deze aanzienlijke som wordt door kinderen bij elkander gebracht. Ook onze gemeente mocht van 20 December tot 28 Juni van dit jaar uit 2 zulke busjes de som van f 29,91 overdragen naar de Neerboschstichting. Vinde zulks meerdere navolging. Stavenisse. Volgens den alhier vanwege het K. N. M. Instituut te De Bilt, bij Utrecht, geplaatsten regenmeter, viel er alhier in Juni 1.1. 57.2 m.M. regen (in 8 aftappingen), tegen 83.3 m.M. in 1907 en 26.3 m.M. in 1906. De hoogste barometer stand in de laatste maand was 770, de laagste 757 m.M. Scherpenisse, 2 Juli. De krankzinnige J. P. v. d. Slikke, die voor rekening dezer gemeente in het krankzinnigengesticht te Grave werd verpleegd, is op 1 Juli over gebracht naar het christelijk krankzinnigen gesticht Wolfheze. - Met ingarfg van 1 Juli is benoemd door den burgemeester dezer gemeente, als geneeskundige belast met den dood- schouw, de heer J. Tazelaar, arts te St.- Maartensdijk, zulks in de plaats van den heer Morel te Stavenisse, die deze plaats metterwoon heeft verlaten. Een vergoeding van f l per dag is toegekend aan de vrouw van J. D. Hartog, wegens opkomst onder de wapenen van haren man voor het bijwonen der herhalings oefeningen. Veel volk werd er Donderdag alhier op dc been gebracht door het bezoek van De vorige week waren wij in de gelegen heid gesteld de inrichting van bovengenoemd blad, één der hoofdorganen van de Neder- landsche journalistiek, op een tijdstip van den dag te bezichtigen, dat het geheele organisme in zijn volle werking was. Wij vonden, hetgeen wij gezien hebben, zóó belangwekkend, zóó merkwaardig, dat wij besloten van hetgeen wij zagen een en ander aan onze lezers en lezeressen mede te deelen, in de hoop, dat hun dit niet onwelgevallig zal zijn. Rondgeleid door den heer W. J. de Graaf, die zoo welwillend was ons al de inlichtingen te verstrekken, die wij vroegen, en uitleg gaf van hetgeen ons nieuw en vreemd was, bezochten wij het eerst de bovenste verdieping, waar het archief en het magazijn der Nieuwe Rotterdamsdie Courant gevestigd zijn, en waar wij o. a. inzage kregen van het Rotterdamsdie Staat-, Handel-, Nieuws- en Advertentieblad van 1843, een weekblad, dat nog voorzien van het gelukkig afgeschaft dagbladzegel des Zaterdags bij den Heer H. Nijgh werd uitgegeven. Uit dit weekblad is den lsten Januari van het volgend jaar de Nieuwe Rotterdamsdie Courant geboren. De pa pieren wereldburgeres, die van haar ge boorte af goed gevoed en zorgvol geleid werd, heeft het in de 64 jaren van haar geestelijk bestaan zoover weten te sturen, dat zij als één der machtigste en invloed rijkste organen van ons vaderland mag aangemerkt worden. De trap afdalend, kwamen wij in de zetterij, waarin de in lange blauwe kielen gekleede zetters vóór hun bok stonden of aan de zetmachine zaten, allen zóó vol ijver aan hun arbeid, dat zij ampertjes de binnentredenden opmerkten. Op een hooge kruk vóór zijn lessenaar zat de meester knecht, die de copie, welke de loop jongens uit de redactiebureaux hem aan brengen, ontvangt, naar de rubrieken sorteert, en aan het personeel uitdeelt. Van zijn hooge zitplaats overziet hij de lange, breede, helderlichte zaal, ter rechter zijde en in het midden waarvan uit de hand gezet wordt, terwijl ter linkerzijde in een afzonderlijke ruimte de zetmachines zich bevinden, elf in aantal, die door electriciteit worden voortbewogen. De bekende schrijver van „Onder de Men- schen" heeft een vijftal iaren geleden in de Wereldkroniek het technische bedrijf der Nieuwe Rotlerdamsche Courant uitvoerig en met het hem eigen talent geschetst. Beschrijvend de werking der zetmachines zegt hij er het volgende van: „Voor elke machine zit één zetter, en zijn Het personeel der zetterij beslaat met inbegrip van de 22 man, die de zetmachines behandelen en de twee bankwerkers, die voor reparatiën in een hoek van het lokaal hun werkplaats hebben opgeslagenuit 170 man, die des morgens om acht uur op het werk komen en tot tien uur toe distribueeren, dat is het zetsel der couranten, die daags te voren en des nachts zijn ge drukt, uit elkaar nemen, en de letters in de onderscheidene vakjes werpen, waarin de letterkasten verdeeld zijn. Heeft de klok tien geslagen, dan wordt op een bevel van den meesterknecht het distribueeren onmiddellijk gestaakt, en alle man gaat aan het zetten van de copie. Tot twaalf uur wordt rusteloos voortgewerkt. Luidt de electrische klok in het gebouw twaalf, dan wordt de zethaak neergelegd, want dan is het een half uur schafttijd. De handen worden gereinigd, groote ketels koffie worden binnengebracht, de boter- hams worden voor den dag gehaald, en onder kout en scherts wordt de inwendige mensch versterkt. Nauw heeft echter de klok half één geslagen, of de meester knecht roept zijn mannen aan den arbeid, die door hen terstond hervat wordt. En hoe verder de tijd van den namiddag op schiet, des te drukker en levendiger wordt het in de werkplaats. De gezette en nog niet gezette copie worden gemeten, de vormen worden op een breede tafel met een steenen blad, die zich in het midden der zetterij bevindt, opgemaakt, en telkens als een vorm in elkaar is gezet, wordt deze door een lift, die achter in de zaal is aangebracht, naar beneden ge laten, waar zij in de stereotypie in ont vangst wordt genomen. Zoodra de laatste berichten gezet zijn, en de laatste vorm omstreeks half vijf is afgedaald, gaat de helft van het personeel huiswaarts, om des avonds tegen half negen terug te keeren, en tot ruim drie uur voor het zetten van de nachteditie werkzaam te zijn. De andere helft blijft nog een korte wijle, voornamelijk om de uit de stereotypen „behandeling bestaat in het aanslaan der toetsen» „waarop de letters, spreek- en leesteckens en „spaties zijn aangegeven, in den geest van de „schrijfmachines. Bij het aanslaan van een toets „valt de betreffende matrijs uit zijn hokje op een „liniaal; bij den tweeden aanslag valt de tweede „letter er naast enz. De machine zelf vult deze „naast elkaar gévallen matrijzen tot regelbreedte „uit, en schuift ze dan voor den mond van een „bassin met gesmolten lood. Bij het overhalen „van een handle drukt een zuiger in dit bassin „het lood tegen de matrijzen aan, en zoo wordt „er telkens een regel gegoten, die in den vorm „van een vast plaatje in een haak builen de „machine valt. Daarnadistribueert de machine „de matrijzen, die ieder naar hiyi eigen hokje „terugkeeren". opgeheschen vormen te reinigen en uit elkaar te nemen. Is dit werk verricht, dan verdwijnt ook deze helft van het toonecl. liet zetters-personeel is in twee ploegen verdeeld, die om de beurt 's nachts werken. Zij, die 's nachts arbeiden, behoeven den volgenden dag eerst om 11 uur op post te komen. Belendend de zetterij bevindt zich de kamer van de vier correctoren der Nieuwe Rott. Ct. In den wand van deze kamer is een gleuf gemaakt, waardoor de druk proeven geworpen worden, die aldus op de tafel der correctoren te lande komen. Wordt op de drukkerij der Nieuwsbode, wanneer één der vormen door middel van een katrol naar beneden is gelaten, on middellijk met het drukken begonnen, op die der Nieuwe Rott. Ct. is dit niet het geval, en kan dit ook niet het geval wezen, om de eenvoudige reden, dat de rotatie pers er al sedert lang de platte pers ver vangen heeft. Bij een rotatiepers namelijk moeten de zetvormen, waarvan gedrukt wordt, rond zijn. En om nu die ronde vormen te verkrijgenworden in de stereotyp-inrichting, die heel beneden in het gebouw gevestigd is, de met de lift neergedaalde platte vormen op een ijzeren plaat gelegd. Daarna wordt een vel papier, dat, hard en dik, en speciaal er voor geprepareerd, matrijs genoemd wordt, op den platten vorm gelegd. Vervolgens wordt de met de matrijs bedekte vorm onder een pers gelegd, die de letters van den platten vorm in het papier van de matrijs drukt. Op die wijze heeft men in de papieren matrijs een negatieven afdruk van den platten lettervorm bekomen. Nadat nu de matrijs in een cylinderachtige giet- pan naar den half ronden vorm van deze is omgebogen, wordt in die gietpan op de matrijs gesmolten lood gegoten. Zoodra het lood, wat in één minuut gebeurt, gc~ stolten is, bespeurt men, dat in het lood de letters van de matrijs staan. De looden vorm wordt nu, na nog eenige bewerkingen ondergaan te hebben, en in koud water te zijn afgekoeld, door een lift naar de drukkerij geheschen. Het was er in de loodsmelterij en -gieterij smorend heet. De 7 slypers, dat zijn de mannen, die het smelt- en gietproces met een bewonderingswaardige vlugheid ver richten, en dit in het zweet des aanschijns in acht minuten tijds klaarspelen, ont vangen wegens den aard van hun arbeid vanwege de directie dagelijks een liter melk, en brengen eiken zomer beurts- gewijze op haar kosten een week op het strand door. Wij verlieten deze hoogst interessante inrichting, die ons in vollen gloed had gezet, klommen de lrap op, en kwamen in de drukkerij. Wie is in staat onze verbazing te schilderen, toen wij de twee groote Ameri- kaansche rotatiepersenreuzengevaarten van vier verdiepingen hoog, die schier tot de zoldering toe reikten, te aanschouwen kregen! Vergeleken bij die machines, zijn de persen op de drukkerij, waarop de Nieuwsbode gedrukt wordt, Neurenberger speelgoed. Ópelke verdieping worden vier pagina's van de courant afgedrukt. Komen drie en een half blad of vier volle bladen uit, dan zijn alle vier verdiepingen in volle actie. De bladen, die door een vouwmachine, die zich aan de pers be vindt, gevouwen in een bak komen, worden machinaal geteld, wat een groot gemak oplevert, veel tijd bespaart, en iedere vergissing uitsluit. In een kwartier tijd heeft de rotatiepers, die een geraas maakt, dat iemand hooren en zien vergaat, zesduizend gevouwen couranten geleverd. Wij ontvingen op den dag van ons bezoek het eerste exemplaar der Nieuwe Rott. Ct. dat uit den muil van het monster geworpen werd. Zoodra de rotatiepers haar functie gaat vervullen, rijpt een jongen, die bij den bak staat, welke in een ommezien gevuld is, de daarin geworpen bladen, geeft die aan een nevens hem staanden jongen over, die deze weer aan een jongen ter andere zijde ter hand stelt. Dan staat bij de paktafel een beambte gereed, die ze in ontvangst neemt, aftelt en uitdeelt. Het expeditie-personeel bestaat uit een dertig man. Aan lange tafels worden de bladen, bestemd voor de 110 agenten, die de Nieuwe Rott. Ct. in het binnen- cn buitenland heeft, door een deel van het expeditie-personeel ingepakt, terwijl het andere deel tot taak heeft de losse bladen, die in plaatsen, waar geen agenten gevestigd zijn, voor de abonné's dienen, van reeds door de post afgestempelde kruisbanden, waarop de adressen van te voren zijn gedrukt, te voorzien. Buiten het gebouw staan vijf automobielen, die de pakken en postzakken ventre terre in een vaart, die de tien kilometer binnen het uur verre overschrijdt, naar de gereedstaande treinen brengen. Is de verzending buiten de stad ten naastenbij afgeloopen, dan wordt voor die in de stad zorg gedragen. Rotterdam is met het oog hierop in wijken door de expeditie verdeeld. Voor elke wijk is een looper aangesteld, die zoo noodig door één deT twee assistenten, die alle loopen kennen, kan vervangen worden. I let getal couranten-ombrengers bedraagt 52. Te dezer stede komt de Nieuwe Rott. Ct. op den dag der uitgifte met de avondtram van 10,47 mede. Aan het station staat een looper van den ijverigen agent, den heer A. C. de Mooij, de tram af te wachten, die bij aankomst het pak in ontvangst neemt, opent, en de couranten in het voor- middernachtelijk uur bij de abonné's prompt bezorgt. Het tweede blad der Nieuwe Rott. Ct., dat 's nachts geredigeerd, gezet en gedrukt wordt, en in Rotterdam des ochtends in de vroegte door de loopers wordt rond gebracht, wordt voor Zierikzee met den trein naar Goes verzonden, gaat dan met de omnibus naar Katsche Veer, en komt van Katsche Veer met de Spoorboot des voormiddags elf uur hier aan, zoodal wij omstreeks half twaalf iu het bezit der nacht-editie zijn. Het geheele gebouw der Nieuwe Rott. Ct., bureaux en werkplaatsen, wordt electrisch verlicht. De twee groote rotatiepersen, de kleine rotatiepers voor de mail-editie der Nieuwe Rott. Ct., in het sousterrein, hel drijfwerk van de zetmachines en van de stereotypie worden door electriciteit in beweging gebracht. De stroom hiervoor levert de gemeente. 's Winters wordt door twee stoomketels, in het souslcnein het geheele gebouw centraal verwarmd. Met het telegraafkantoor is de Nieuwe Rott. Ct. door de telefoon verbonden zoodat de telegrammen van een beperkten inhoud telefonisch worden weergegeven. Alleen de lange telegrammen worden be zorgd, omdat het gebleken is, dat men bij bezorging spoediger den inhoud van het telegram kent dan bij gebruikmaking van de telefoon. Er zijn in het gebouw drie telefoontoestellen. Wat de redactioneele inrichting der Nieuwe Rott. Ct. betreft, hiervan kunnen wij mededeelen, dat zij 20 redacteurs heeft, 460 correspondenten in het binnenland en 16 medewerkers in de hoofdsteden van verschillende staten telt. Aan de spits der redactie staat dr. Ritter, terwijl als directeur en hoofd der administratie de heer J. C. Nijgh fungeert. Wij I ij hebben, wat wij hebben aanschouwd, niet het minst om onze beperkte ruimte, slechts beknopt weer gegeven. Waar ons geheugen te kort schoot, of waar wij nog iets ter aanvulling wenschten te weten, hebben wij de Wereldkroniek van 1903 geraadpleegd, waarin de schrijver van „Onder de Menschen" uitvoerig het blad, waaraan hij verbonden is, geschetst heeft.

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1908 | | pagina 1