ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE.
Zaterdag 29 Februari 1908.
Eerste Blad.
(25 ierikzeesche
Cour an t)„
Algemeen Overzicht.
Uit Stad en Provincie.
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is 1,30, franco per post
1,60.
Voor het buitenland, verzending eens per week,
10,— per jaar bij vooruitbetaling.
63ste JAARGANG. No. 8585.
Uitgever-Hoofdredacteur 3 A. FRANKEL,
Oude Haven D 493.
Redacteur: J. WAALE.
Advertentiênvan 1—3 regels 30 Cts.,
meerdere regels 10 Cts., kunnen uiterlijk tot des
Maandags-, Woensdags- en Vrijdags-middags
2 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
Alle betalingen moeten geschieden bij den Directeur s A. J. DE LOOZEHoek SchuithavenZierikzee.
Het Kantoor is geopend eiken werkdag van 's morgens 9 tot 's avonds 9 ure.
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
Er bestaat in Engeland een vereeniging,
die ijvert voor hervormingen in den Congo.
De vlag, waaronder deze vereeniging vaart,
is die der humaniteit. Zij beoogt, met het
oog op den schandelijken toestand van
verdrukking en uitzuiging, waaronder de
inboorlingen van den Congo leven, sedert
zij onder de souvereiniteit van den Koning
van België geplaatst zijn, een vervanging
daarvan door een mild en rechtvaardig
bestuur. In een te Londen door genoemde
vereeniging gehoudene vergadering, die
druk bezocht was, werd het huidig be
stuur van Koning Leopold heftig aan
gevallen. De voorzitter er van zeide zelfs,
dat de tijd van glacé-handschoenen nu
voorbij was, en dat de Engelsche buldog
zijn tanden eens moest laten zien. Het
resultaat der vergadering was, dat zij een
motie aannam, waarin het constitutioneel
toezicht van het Belgische volk over den
Congostaat werd goedgekeurd, mits de
voorwaarden der inlijving van dien aard
waren, dat daardoor de rechten en vrijheden
van het Congoleesche volk geheel hersteld
werden. Ook in het Hooger- en Lagerhuis
werden scherp gelaakt de vertrapping der
rechten van de inboorlingen, die, zooals
beweerd werd, in de geschiedenis der
volken haar weerga niet had. Men
drong er bij de regeering op aan niet
te dulden, dat België den Congostaat in
lijfde, zonder dat de Belgische volks
vertegenwoordiging het volledig recht van
toezicht op het bestuur verkreeg. Als men
dat alles leest, zou men den indruk ver
krijgen, dat de Engelschen de verpersoon
lijkte menschlievendheid zijn. Zeker, de
zwarte bevolking van den Congo is onder
de heerschappij van den schatrijken Koning
Leopold II uitgezogen en onmenschelijk
mishandeld geworden. Maar wij vragen,
welke koloniale mogendheid heeft in dit
opzicht een blank schild. Is het volk, dat
het eilandenrijk ten Westen van de Noord
zee bewoontzoo geheel zuiver op de
graat? Engelsch-Indië moge het antwoord
op die vraag geven. Eigenaardig is het ook,
dat de Engelsche buldog brommend zijn
tanden laat zien aan een stout mopshondje,
maar zwijgt en het rustigjes aanziet,
wanneer één van zijn grootte en kracht
even wreed zich gedraagt als de nu ge
kapittelde mops.
Het Engelsche Lagerhuis heeft in eerste
lezing het wetsontwerp tot invoering van
een werkdag van acht uren in de mijnen
aangenomen.
De Fransche jury heeft de twaalf leiders
van het manifest, waarin hulde gebracht
werd aan de soldaten van het 17e regiment,
die geweigerd hebben op de in het vorig
jaar in opstand gekomen wijnboeren te
vuren, vrijgesproken. Zij waren namelijk
wegens dat manifest door den procureur
der rechtbank vervolgd geworden.
In de Kamer werd de regeering wederom
over de Marokkozaak door Jaurès geïnter
pelleerd, die van meening was, dat al het
Fransche bloed, dat in Marokko vergoten
werd, nutteloos was, want dat het gouver
nement door de acte van Algeciras aan
handen en voeten was gebonden. Het debat,
dat hierop volgde, verkreeg een vrij heftig
karakter. De afgevaardigde Constant wilde
zelfs den Minister Clémenceau te lijf gaan,
maar werd daarin door de suppoosten
verhinderd. Men verweet de regeering, dat
de organisatie der politie in de havensteden
voor haar slechts een voorwendsel was,
teneinde door een oorlog in het bezit van
een deel van Marokko te geraken. Een
motie werd aangenomen, waarbij hulde
werd gebracht aan de dapperheid der
soldaten, en in de regeering ten opzichte
van haar leiding der Marokkaansche aan
gelegenheden vertrouwen werd uitge
sproken.
Bij referendum werd Zondag in het
kanton Bern een wet, houdende bepalingen
betrekkelijk het staken van den arbeid,
met groote meerderheid aangenomen. 35000
stemmen verklaarden zich vóór, terwijl
23000 stemmen er tegen waren. In deze
wet wordt o. a. bepaald, dat wie de werk
lieden molesteert, die in de plaats der
stakers zijn aangenomen, met gevangenis
straf zal worden gestraft. Anderzijds werd
bepaald, dat wie de deelneming aan een
staking gewelddadig belet, zich blootstelt
aan gevangenisstraf. Optochten en volks
verzamelingen kunnen krachtens deze wet
worden verboden.
De Italiaansche Senaat, rechtdoende
als hooggerechtshof, heeft den voormaiigen
Minister, Nasi, veroordeeld tot 11 maanden
en 20 dagen gevangenisstraf, en tot het
verlies gedurende vier jaren van het recht
eenig openbaar ambt te bekleeden. Nasi
schijnt niet de eenige Minister geweest te
zijn, die 's lands gelden tot persoonlijke
doeleinden gebruikt heeft. Maar in geen
geval is dit een verontschuldiging voor
het vergrijp, waaraan Nasi zich heeft
schuldig gemaakt.
De krijgsraad te St.-Petersbiirg heeft
Stoessel, den bevelhebber van Port-Arthur,
wegens de te vroege overgave van deze
vesting aan de Japanners, ter dood ver
oordeeld, zonder verlies van eer. De krijgs
raad zal den Czar verzoeken de straf in
10 jaar vestingstraf te veranderen. Stoessel
beweert, dat Port-Arthur moest vallen, en
dat hij aan een langer rekken der overgave
geen 20.000 menschen mocht opofferen.
Stoessel wordt, gelijk trouwens uit het
vonnis blijkt, niet als verrader beschouwd.
Bazaine werd indertijd wegens zijn over
gave van Metz met een leger van 173.000
man aan de Duitschers tijdens den Fransch-
Duitschen oorlog van 1870, als verrader
ter dood veroordeeld. Thiers veranderde
echter de straf in levenslange gevangenis
straf. Bazaine ontkwam de straf door naar
Madrid te vluchten.
De vele inhechtenisnemingen, zoowel te
Petersburg als te Moskou, wijzen er op,
dat de binnenlandsche toestand in Rus
land allesbehalve rooskleurig is, hetgeen
trouwens wegens den droeven staat van
tirannie, die in dit rijk thans heerscht,
zeer begrijpelijk is. En die toestand zal
eerst veranderen, wanneer Rusland in een
oorlog geraakt, en daarin de nederlaag
lijdt. Of daarop kans is, weten wij niet,
maar dit weten wij wel, dat in het Oosten
dreigende oorlogswolken aan den gezichts
einder zijn waar te nemen. Rusland trekt
in den Kaukasus een leger van 250.000
man bijeen, en heeft reeds vijf bataljons
kozakken naar de Turksche grenzen ge
zonden. Wat beoogt Rusland daarmede?
Wil het Turkije, dat eenige Perzische
steden bezet heeft, dwingen zijn troepen
daaruit terug te trekken? Of heeft het
soms verder reikende plannen? Hoe ook, de
lucht in het Oosten is verre van helder.
Ook in het land van de rijzende zon zijn
aan het firmament donderwolken waar te
nemen. Met koortsachtige spanning wapent
men zich in Japan. Wil men de Ameri-
kaansche vloot, die in den Stillen Oceaan
thans is, beletten haar zoogenaamden oefe-
ningstocht te volbrengen. Of dreigt een oor
log met China, omdat Japan dat deel van
Mandschourije, dat Rusland na den oorlog
met Japan verlaten moest, in plaats van
het aan China terug te geven, bezet houdt,
en gedachtig aan het: zalig zijn de bezitters,
weigert daaruit de troepen terug te trekken
Het Pruisische Heerenhuis heeft de
Polenwet, zooals zij door 't Huis van Afge
vaardigden was goedgekeurd, met 143
tegen 111 stemmen aangenomen, ondanks
de heftige oppositie van den Pool Prins
Radziwill, die zeide, dat de regeering de
landelijke bevolking vau Polen slechter
behandelde dan de inlanders, en nadat
Von Bülow verklaard had, dat men tusschen
twee mogelijkheden te kiezen had, óf de
politiek der Oostzee-provinciën opgeven
óf onteigenen. De Kroonprins woonde de
zitting bij.
Zierikzee, 28 Febr. In de Concertzaal
trad Woensdagavond voor het Departement
Zierikzee der Maatschappij tot Nut van
't Algemeen als spreker op de heer Herman
Snijders van Middelburg. De voorzitter
van het Departement, de heer De Wilde,
opende de talrijk bezochte vergadering
met de verklaring het zeer op prijs te
stellen, dat de heer Snijders zich bereid
heeft verklaard hier een lezing te houden
over de belangrijkste gebeurtenis uit het
laatst van de achttiende eeuw. Hij heet
hem welkom, en geeft hem hierop het
woord.
De heer Snijders zeide, dat op het
convocatiebiljet vermeld stond, dat hij zou
spreken over „de Fran he omwenteling,
oorzaken en beteekenis". Hij merkt even
wel op, dat dit niet doenlijk is in één
avond. Hij zoude daarvoor onderscheidene
avonden noodig hebben. Vandaar dat hij
slechts in grove trekker, de oorzaken en
den loop er van schetsen zal.
Een omwenteling ontstaat, als het rechts
bewustzijn van een volk in botsing komt
met bestaande rechtsinstellingen. Alle
revoluties hebben hieraan haar oorsprong
te danken.
In Frankrijk had men een onbeperkt
koningschap, dat in een aan Lodewijk XIV
toegeschrevene uiting „1' état c' est moi"
(de staat dat ben ik) waardoor de feitelijke
toestand werd weergegeven, zijn juiste
uitdrukking vond. Men had in Frankrijk
3 standen. De twee standen, adel en
geestelijkheid, hadden de meeste rechten,
maar de minste verplichtingen, terwijl de
derde stand, die uit de burgers en arbeiders
in de steden, en de boeren en de arbeiders
van het platteland bestond, de minste rech
ten, maar de meeste verplichtingen had.
Over deze drie standen heerschte de koning
onbeperkt. Een gevolg van die onbeperkte
macht was, dat de koning de vrije be
schikking had over 's lar.ds schatkist. Hij
nam daaruit wat hij voor zijn privé uitgaven
noodig had. Reusachtige geldverspilling
was daarvan het uitvloeisel; waardoor in
de schatkist een tekort ontstond, dat tel
kens aangroeide, en ter slotte niet te
dekken was. Uit een register, dat later te
voorschijn kwam, toen de revolutie haar
beslag had gekregen, bleek, dat Lodewijk
XVI in vijftien jaai tijds 228 inillioen francs
had uitgegeven aan giften en gaven ten
behoeve van vrienden en vriendinnen.
Madame de Pompadour, de vriendin van
Lodewijk XV, had uit de schatkist gaven
36 millioen francs geschonken. De speel
schulden der vier tantes van Lodewijk
XVI werden uit de schatkist betaald. De
geboorte van den dauphin kostte aan de
schatkist 300.000 francs. Deze cijfers voor
dergelijke doeleinden zijn een scherpe
aanklacht tegen het regeeringsstelsel in de
achttiende eeuw. En het was de derde
stand, die de schatkist moest vullen. Elke
stand had zijn functie. Le clergé priait
(de geestelijkheid bad) la noblesse com-
battait (de adel vocht) en le tiers état (de
derde stand betaalde). Spreker deed een
opsomming van de verschillende belastin
gen, die van den derden stand geheven
werden. Niet het minst was de zout-
belasting hoog opgevoerd. Elk gezin werd
geacht een bepaalde hoeveelheid zout te
gebruiken, en naar die maatstaf in deze be
lasting aangeslagen. Het was in dien tijd de
gewoonte de belastingen te verpachten.
De belastingpachters werden de nationale
bloedzuigers genoemd. Vandaar dat bij een
oproerige beweging de huizen der
belastingpachters het eerst door het volk
verwoest werden. Dit geschiedde ook bij
ons te lande in den patriottentijd.
De adel had feodale rechten. Een edel
man was koninkje op zijn gebied. Zwaar
drukten de heerlijke rechten, die deze
uitoefende. Men kon geen stap doen, of
men moest betalen. Men moest zijn brood
laten bakken in den oven van den landheer
en zijn graan laten malen in den molen
van den landheer. Het jachtrecht, dat
onbeperkt was, bracht aan den landbouw
veel schade teweeg. Heerendienst was een
belasting in arbeid. Men moest voor den
landheer zonder loon werken, zooals bos-
schen rooien, hout kappen enz.
De kerk had tiendrecht. Van al wat
plantaardigs of dierlijks werd voortgebracht,
moest een tiende aan de kerk worden
opgebracht.
Door de ambtenaren werd het volk ge
kneveld en uitgezogen. Men weet, wat in
Rusland de bevolking van de ambtenaren
te lijden heeft. In Frankrijk werden de
meeste ambten verkocht. Wie nu voor
een groote som een ambt gekocht had,
trachtte allereerst de besteede koopsom
uit zijn betrekking terug te krijgen, en
knevelde daarom de bevolking. En om de
koninklijke schatkamer te vullen riep men
telkens nieuwe ambten in het leven.
Met de rechtspraak was het treurig ge
steld. De rechtszekerheid en rechtsveiiig-
heid lieten veel te wenschen over. Ten
platten lande was de heerlijke rechtspraak in
handen van den landheer of den door dezen
aangestelden beambte. Om een lastigen
schuldeischer onschadelijk te maken, of
om zich van een in den weg staanden
persoon te ontdoen, kocht men een blanco
lettre de cachet (een van het koninklijk
wapen voorzien schrijven), dat men met
den naam van hem of haar invulde, die
men in de gevangenis wilde hebben. De
vader van den bekenden graaf De Mtrabeau
heeft zich onderscheidene malen van een
lettre de cachet bediend, teneinde zijn ver
maarden zoon Gabriel Honoré Riquetti
achter slot en grendel le brengen.
Vroeger werden les États Généraux (de
Algemeene Staten) bijeengeroepen, wanneer
de vorst geld noodig had, met andere
woorden, wanneer de schatkist ledig was,
en nieuwe belastingen moesten geheven
worden. Toen de Koninklijke macht haar
hoogste toppunt bereikt had, achtte men
echter die bijeenroeping niet meer noodig,
zoodat sedert anderhalve eeuw de États
Généraux niet meer waren opgeroepen.
In den loop der tijden stonden echter
tal van mannen op, die op de bestaande
rechtsinstellingen kritiek oefenden en
aantoonden, dat het vroeger niet altijd zoo
geweest was. Hunne geschriften sloegen
in. Mirabeau noemde het tekort in de
schatkist een schat voor de natie. Om het
tekort te dekken, riep men eerst de ver
gadering der notabelen bijeen. Zij bestond
uit den adel, de geestelijkheid en den
hoogen ambtenaarsstand. Minister Calonne
kwam met cijfers, die een allertreurigst
licht op den financiëelen toestand des
lands wierpen. Minister Turgot deed het
voorstel, om ook adel en geestelijkheid
belasting te laten betalen. Turgot zag zich
deswege tot aftreden genoodzaakt. De
heeren van den adel en die der geestelijk
heid wilden namelijk van belastingbetalen
niets weten. Zwichtend voor de openbare
meening, besloot het Hof ten slotte de
Algemeene Staten (les États Généraux)
bijeen te roepen.
Hierop werden lichtbeelden, betrekking
hebbende op de Fransche Koningen, en de
voormannen der Fransche revolutie, op
uitgegevene spotprenten en voorvallen uit
de omwenteling vertoond, en bij elk dezer
lichtbeelden werden door spreker ver
klaringen gegeven, en historische bizonder-
heden medegedeeld. Jammer, dat de licht
beelden meerendecls niet tot hun recht
kwamen.
Spreker werd, toert hij zijn historische
voordracht ten einde had gebracht, levendig
toegejuicht.
De voorzitter dankte namens het Departe
ment den heer Snijders voor den genot
vollen avond.
Het doet ons genoegen te kunnen
mededeelen, dat de koninklijk goedgekeurde
schietvereeniging „Zierikzee", waarvan mr.
J. C. van der Lek de Clercq beschermheer,
en mr. W. Ridder van Rappard eere
voorzitter is, voortdurend in ledental
toeneemt. Dit is thans tot zeventig gestegen.
Wie alsnog wenscht lid te worden, melde
zich, met het oog op de aanvrage van
gratis-patronen, vóór 15 Maart aan bij den
secretaris, den heer M. T. Jacobi.
Wij vestigen de aandacht op de
uitvoering, die de mannen-zangvereeniging
„Luctor et Emergo" aanstaanden Zondag
avond in het „Huis van Nassau" zal
geven. Men zal zich nog wel herinne
ren, dat het vorig jaar de uitvoering
van genoemde vereeniging zoo uitnemend
geslaagd is, zoodat men zich over het
algemeen bij uitstek goed amuseerde. Er
bestaat dus grond voor de verwachting,
dat zij, die Zondagavond de uitvoering
zullen bijwonen, een genoegelijken avond
zullen hebben.
Wij maken belanghebbenden op
merkzaam op den uitgebreiden tuinbouw-
handel van den heer P. J. Blaas te Tholen.
Men late eens zijn prijs-courant van zaden
komen, waarin men vermeld zal vinden
den prijs van de groentezaden, landbouw-
zaden, bloemzaden, in het kort van alle
zaden voor den landbouw, den bloemen
en moestuin, en waarin men tevens vinden
zal den juisten tijd, waarin het zaad
gezaaid moet worden. Deze prijs-courant
kan men gratis bekomen.
Noordgouwe. De heer A. A. Vis, die
in de laatst gehoudene raadsvergadering
zijn ontslag als wethouder nam, is op zijn
besluit teruggekomen en zal nu als jongste
wethouder aanblijven.
Zonnemaire, 27 Febr. Alhier is ook,
na een opwekkend woord van den heer
Bolier, een afdeeling Volksweerbaarheid
opgericht met 33 leden. Tevens werd er
ook een Schietvereeniging in 't leven ge
roepen met 45 leden. In het bestuur kregen
zitting de hh. F. van den Bout, P. M. C.
Schuilwerve, J. C. de Wilde, M. Akkerdaas
en L. van Leersum, resp. als voorzitter,
secretaris, penningmeester en commissa
rissen. De bijeenkomst werd geleid door
den heer v. d. Bout, die den heer Bolier
dankte voor zijn van warmte voor de zaak
getuigende rede, en den aanwezigen voor
hunne zoo trouwe opkomst. Hij eindigde
met den wensch, dat beide Vereenigingen
mogen bloeien!
Haamstede, 26 Febr. Zaterdagavond
werd in het koffiehuis van den heer J. Bom
alhier door den heer J. Braun, bloembollen-
handelaar te Noordwijk, voor de leden en
lid-leerlingen der Bloembollenvereeniging
„Westelijk Schouwen" en voor hunne
werklieden een hoogst belangrijke voor
dracht over tulpen-cultuur gehouden. Ten
gevolge van het noodweer konden tot hun
spijt de leden der Bloembollenvereeniging
„Zierikzee" niet tegenwoordig zijn. Spreker,
door notaris Camp ingeleid, behandelde
in zijn voordracht de verschillende tulp
soorten, die het best voor de cultuur, en
den broei geschikt waren, weidde uit over
de keuze van den grond, die zich voor de
cultuur het beste leende, en gaf aan, op
welke wijze de grond moest behandeld
worden. Nadrukkelijk wees spreker er op:
vooreerst, dat tulpen in den winter
behoorlijk gedekt moeten zijn, en ten
tweede, dat het dek vooral niet te vi -jeg
moest worden afgenomen. Hij drukte de
bloembollenkweekers op het hart, de
bollen, die voor verkoop op de veiling of
voor verzending bestemd waren, naar de
grootte goed te sorteeren, in het kort zorg
te dragen voor leverbare bollen. De aan
dacht werd hierbij door hem gevestigd op
de bij uitstek praktische sorteermachine.
die door den heer Camp gebruikt wordt,
Zulk een machine is nog al kostbaar.
Maar men zou een dergelijke voor ge
zamenlijke rekening kunnen aanschaffen.
Nog verschillende nuttige wenken werden
door spreker in zijn door het auditorium
met groote aandacht gevolgde voordracht
gegeven. De heer Del Campo dankte
onder applaus der vergadering den heer
Braun voor zijn leerzame rede.
Bruinisse. Het kohier van den Hoof-
delijken Omslag, dienst 1908, is doorGedep.
Staten goedgekeurd. Het eindcijfer bedraagt
f 4862,96. Dit kohier is gedurende j
maanden ter visie gelegd.
Het kohier van de Hondenbelasting is
eveneens goedgekeurd tot een bedrag van
f 144.
De Nutsvereeniging „Eloquentia"
hield Woensdag hare eerste leesavond. De
meeste leden waren aanwezig, terwijl vele
dames geïntroduceerd waren, zoodat een
vrij talrijk auditorium aanwezig was. De
heer A. Boers hield een lezing, terwijl hij
bovendien verscheidene bijdragen op allerlei
gebied ten beste gaf. In alles toonde ge
noemde heer een uitstekend spreker te
zijn, die zijn dankbaar gehoor zeer wist
te boeien.
Behalve de heer Boers leverde nog een
tweetal leden der Vereeniging een paar
bijdragen. De avond, die zich door groote
gezelligheid kenmerkte, slaagde uitstekend.
St.-Filipsland, 27 Febr. Heden morgen
ontspoorde de eerste tram van Steenbergen
naar Zijpe, ter hoogte van den Hooidijk.
Het inleggen van een extra-tram zorgde er
voor, dat 't verdere verkeer geen vertraging
ondervond en de post op tijd kon bezorgd
worden.
Oud'Vossemeer. Op Donderdag 12
Maart a.s. zal voor anti-rev. kiesvereeniging
te dezer plaatse optreden mr. J. A. de
Wilde te Goes.
Naar wordt gemeld, zal begin April
de brigadier-titulair K. Rethaus alhier met
pensioen 's rijksdienst verlaten.
Middelburg, 27 Febr. Hedenavond tien
minuten vóór achten is de uit deze gemeente
vertrokken stoomtram op den Koningsweg
bij Vlissingen ontspoord. Vermoedelijk is
dit te wijten aan kwaadwilligheidalthans
een groote straatkei werd naast en tegen
de rail gevonden.
