Zaterdag 26 October 1907.
Eerste Blad.
ECLAMES.
lieuw Email,
4AAIJER, Tholen.
(Z ieriltzeesclie
Cour an t).
GAARNE
Igemeen Overzicht.
ZIEllUKZEESGHE
NIEUWSBODE.
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
e prijs per 3 maanden is 1,30, franco per post
1,60.
Voor het buitenland, verzending eens per week,
10,— per jaar bij vooruitbetaling.
63ste JAARGANG. No. 8531.
Directeur: A. J. DE LOOZE.
Uitgever-Redacteur: A. frankel.
Redacteur: J. Waale, alleen voor het binnen- en buitenlandsch nieuws.
Advertentiën, van 1—3 regels 30 Cts.
meerdere regels 10 Cis., kunnen uiterlijk tot des
Maandags-, Woensdags- en Vrijdags-middags
2 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
Alle betalingen moeten uitsluitend geschieden ten kantore van A. J. DE LOOZE, Hoek Schuilhaven, Zierikzee.
Ingezonden stukken en berichten van correspondenten te adresseeren aan A. FRANKEL, Oude Haven D 493, Zierikzee.
)it, nummer bestaat uit
3 bladen.
regels 75 cts. Elke regel meer 15 cts.
zouden wij zien, dat
ieder koopereener Vul-,
Kabinet-, Slee- of
- Petroleum-Kachel -
zich de moeite wilde
geven, bij ons even
prijs aan te vragen of
onzen enormen voor
raad kwam bezichtigen.
Wij wenschen niets
liever, dan de over
tuiging te vestigen, dat,
welken prijs men ook
betaalt, bij ons voor
denzelfden prijs
betere Kachel is te verkrijgen,
ij vestigen speciaal Uwe aandacht op ons
Itegen de grootste hitte is bestand en
st niet afbrandt. :-:
Eenig is onze keuze in
is f 18.00.
met nieuw model kap, en
bij geen ander te verkrijgen is.
tweede Vredes-Conferentie be
ft tot het verleden. De vertegenwoor-
rs der verschillende volken hebben na
moeilijken arbeid, dien zij wekenlang
errichten hadden, Den Haag verlaten,
ïagerd en afgemat keeren zij naar hun
ectievelijke landen terug. Maar zij
igen de blijde boodschap mede, dat
overeengekomen is voortaan geen
ig meer te voeren. De begrootingen
oorlog en marine kunnen nu in alle
;n worden afgeschaft, en dientengevolge
en allerwege de belastingen worden
ninderd. Geen discussiën zullen meer
vestingbouw en pantserschepen worden
oerd. Kanonnen zullen niet meer gegoten,
geweren niet meer gemaakt worden,
soldaten worden naar huis gezonden,
de officieren op pensioen gesteld. In
Vredes-Paleis te 's-Hage zal weldra
wereldparlement bijeenkomen, waaraan
geschillen, die tusschen de volkeren
:hten rijzen, zullen onderworpen worden.
Hl u, Caesar der Moscovieten, gij hebt
Ktc dingen gedaan. De Muse der Ge-
edenis zal u duizendvoud loven. En de
ischheid, die nog andere redenen heeft
:ns u dankbaar te zijn, zal uw naam on-
rischbaar in haar hart prenten. Zij ziet in
I iet den Algebieder, die doof blijft voor
tranen en beden van zijn volk. Dat in
uitgestrekte rijk, waarover gij heerscht,
ood en gemoord wordt, geroofd en
Ilunderd, door de mannen van het
sische volk, dag in dag uit, geschiedt
het belang der natie zelve. Want het
;d, dat bij stroomen gevloeid heeft, en
vloeit, maakt den Russischen bodem
chtbaar voor de vrijheid, die er eens
ig op zal lieren. De wetenschap hiervan
ipt u de mannen van het Russische
k onder uw bescherming te nemen, en
i rustig te laten begaan.
)e zwarte bende heeft weer een politieke
ïenzwering, waarbij ook de vroegere
lister, graaf Witte, betrokken wordt,
;edacht. Het is er natuurlijk om te doen
en op die wijze onschadelijk te maken.
heeren deinzen voor niets terug,
bleken is, dat de meeste rooverijen
>r de leden van die bende gepleegd
rden. Zij worden dan op rekening der
olutionairen gesteld, niet alleen om
zich van hen te ontdoen, maar ook tevens
met het doel om de vrijheidsbeweging in
diskrediet te brengen.
In Berlijn wordt voor de schepenrecht
bank een weerzinwekkend proces gevoerd.
Graaf Kuno von Mollke heeft tegen Harden
wegens zijn artikelen in de Zukunft een
civiele actie ingesteld. In die artikelen
werden onthullingen gedaan over de tafel
ronde van Eulenburg. Uit die onthullingen
bleek, dat de leden van die tafelronde zich
aan onnatuurlijke neigingen overgaven,
die bij de wet zijn strafbaar gesteld.
Harden nu heeft tot staving van het
door hem geschrevene tal van getuigen
gedagvaard, waaronder ook de gescheidene
vrouw van graaf Kuno von Moltke. Deze
heeft een voor den graaf bezwarende ge
tuigenis afgelegd. De president van de
rechtbank had aan Harden voorgesteld de
zaak minnelijk te schikken, in dien zin,
dat Harden zoude verklaren, dat niet be
wezen is, dat graaf Kuno von Moltke in
ongewone mate van vrouwen afkeerig
was. Harden weigerde een schikking. En
zoo is dan dit schandaal-proces, dat een
treurig licht werpt op de hooge kringen
in Pruisen, thans in vollen gang
De Koning van Servië heeft de
Skoepsjtina (volksvertegenwoordiging) tot
den 4en December verdaagd. Toen de
Minister het verdagingsbesluit in de Kamer
voorlas, hief de oppositie een vervaarlijk
geschreeuw aan, en riep, dat dit een aan
slag op het parlement was. „Weg met den
moordenaar" werd den Minister, die heen
ging, toen hij had uitgesproken, nageroepen.
De oppositie heeft nu tot het volk een
door 64 afgevaardigden geteekend manifest
gericht, waarin gezegd wordt, dat door de
verdaging de vrijheden en rechten van het
volk bedreigd worden, dat de Koning wil
een persoonlijk regeeringsstelselwaarbij
de Grondwet genegeerd wordt, en dat
het volk op nieuwe verkiezingen moet
aandringen.
Het schijnt trouwens in andere opzichten
ook niet zoo rooskleurig in Servië toe te
gaan. Er is namelijk een samenzwering
tegen het leven van den Kroonprins ont
dekt. De samenzweerders zouden grooten-
deels tot hen behooren, die in 1903 Koning
Alexander en Koningin Draga laaghartig
vermoord hebben. Men durft hen evenwel
niet voor het gerecht dagen, omdat zij
geheime papieren in handen hebben
waaruit zou blijken, dat de Koning van
den moord op het vorig Koninklijk echt
paar afwist.
In Frankrijk is de parlementaire arbeid
hervat. Kamer en Senaat zijn heropend.
In de Kamer opende Brisson de zitting,
in den Senaat Dubois. In de openings-
redevoèringen werd hulde gebracht aan
de Fransche soldaten, die in Marokko
streden, en een afscheidsgroet aan hen,
die ver yan huis hun leven voor het
vaderland aldaar gelaten hadden. Mogen
zij in vrede rusten I De overstroo
mingen in het Zuiden werden betreurd.
En bepaald werd, dat heden een inter
pellatie zal gehouden worden over de
Nationale Verdediging, vermoedelijk naar
aanleiding van de in den laatsten tijd
verschenen geschriften, waarin de defensie
aan een scherpe kritiek onderworpen, van
geringe waarde wordt geacht. Aanstaanden
Dinsdag zullen de beraadslagingen over de
begrooting een aanvang nemen.
In Engeland dreigt een spoorwegstaking,
omdat de spoorwegdirecties beslist weigeren
de vakorganisaties te erkennen, en met
deze over wegneming van grieven en in
williging van verzoeken niet willen onder
handelen.
Uit Stad en Provincie.
Zierikzee, 25 Oct. In een Woensdag
avond ten huize van den heer Adriaanse
gehoudene algemeene vergadering der
Vrijzinnig-Demokratische Kiesvereeniging,
tot bijwoning waarvan waren uitgenoodigd
de leden en donateurs van de „Jonge
Vrijzinnigen", en de leden der afdeeling
Zierikzee van het Ned. Werkliedenverbond,
trad als spreker op de heer J. A. de
Bruyne, voorzitter van genoemde kies
vereeniging. Na de genoodigden welkom
te hebben geheeten, leidde de heer J. A.
de Bruyne, de behandeling van zijn onder
werp „Karakter in de staatkunde" in met het
citeeren van de volgende vier coupletten
uit het gedicht „Neen" van De Génestet:
Gelukkig hij en vrij en vroed,
Die neen durft zeggen, neen,
Dat bondig woord, vol mannenmoed,
Tot iedereen.
Neen lot zijn kind, zijn vriend, zijn vorst
En tot de schare neen!
Uit hooge niet, maar vrome botst,
Neen schoon altéC'
Neen, tot zich zelf, zijn siingrend hart,
Vol gloed of teederheën,
Neen met een traan van spijt, van smart,
Maar nochtans neen.
Gelukkig, op de gladde paèn
Des levens, die 't vermag;
Die man zal recht en veilig gaan,
En eischt ontzag.
Deze coupletten zijn van toepassing niet
slechts op het gebied der staatkunde, maar
ook op elk ander terrein. In het durven neen
zeggen openbaart zich voorts het karakter.
Men moet neen kunnen zeggen tot zijn
kind in het belang van een goede opvoeding,
wanneer het iets vraagt, dat niet ingewilligd
mag worden; tot zijn vriend, die ons tracht
te brengen op den slechten weg; tot zijn
bloedverwanten, die onze voorspraak in
roepen ter verkrijging van een staats
betrekking. Omdat men niet neen durfde
of wilde zeggen, werden vaak nepotisme
en de camarillageest gekweekt. Keizerin
Eugenie dreef haar gemaal tot den oorlog
met Pruisen, en de vrouw van Mac Mahon
dezen tot een coup d'état. Door nepotisme
kan men verkrijgen een oligarchie, een
familie-regeering. Men moet ook neen
durven zeggen tegen zijn vorst, al is de
macht van dezen ook niet meer zoo groot
als in de dagen toen Lodelijk XIV regeerde,
die het gevleugelde woord verkondigde:
„l'Etat c'est moi". Wel brengt ook in
constitutioneele landen de etiquette nog
mede, dat men den vorst niet tegenspreekt,
maar op staatkundig gebied heerscht de
etiquette niet. Het is toch de plicht van
den verantwoordelijken Minister zijn neen
te laten hooren, wanneer het staatsbelang
dat eischt. Men moet neen durven uit
spreken tegenover de overheid, tegenover
zijn superieuren, als het algemeen belang
dat vordert. En in demokratische landen,
zooals Frankrijk, Amerika en Zwitserland
moet men dit ook tegenover de groote
schare doen. Men moet niet de meerder
heid ter wille zijn, teneinde door haar te
worden verheven. Ook in niet-demokratische
landen komt het voor, dat men de groote
massa vleit en haar gebruikt. In het waar
achtig belang van een volk moet onom
wonden neen worden uitgesproken. Dat
deden in 1870, toen aan Duitschland de
oorlog verklaard werd, Thiers en Jules Favre
in de Fransche volksvertegenwoordiging. Zij
spraken toen tegen den oorlog, trotseerend
daarmede de openbare meening. Later
werden zij deswege op het schild verheven.
Zijn de vrijzinnig-demokraten altijd trouw
geweest aan de woorden van De Génestet?
Zijn zij altijd hun beginselen getrouw
gebleven? Er is geen gebied, waar zooveel
gevaar voor karakterloosheid bestaat, als
juist het terrein der politiek. Voor macht
en voordeel wordt dikwerf eigen beginsel
prijsgegeven. Om een meerderheid te ver
krijgen knoopt men bondgenootschappen
aan.
Groen van Prinsterer zeide: „in ons
isolement ligt onze kracht". Deze guide
woorden worden door zijn huidige
volgelingen slecht betracht.
Spreker releveert, dat na de overwinning
in 1905 de verkiezingen voorde Provinciale
Staten, en .ook de tusschentijdsche ver
kiezingen voor de Tweede Kamer zijn
tegengevallen. De Staalkwestie heeft den
verwachten invloed niet geoefend.
Spreker gaat na, waaraan de vrijzinnig-
demokraten hun ontstaan te danken hebben.
Het was in hoofdzaak het algemeen kies
recht, dat hen in het leven riep. Wel vindt
men ook in de Liberale Unie velen, die
voorstanders zijn van algemeen kiesrecht,
wel wil de Liberale Unie de banden in de
Grondwet wegnemen, die algemeen kies
recht in den weg staan, maar de Liberale
Unie verklaarde zich nog niet bereid om
aan de invoering van algemeen kiesrecht
mede te werken. Goeman Borgesius en
Patijn, die het kiesrechtrapport hebben
uitgebracht, zijn voor algemeen kiesrecht.
Het hoofdstreven der vrijzinnig-demo-
kratische partij blijft, hoewel zij ook
andere punten op het programma heeft,
zooals ten opzichte der defensie, gericht
op algemeen kiesrecht, dat zij rechtvaardig
en noodzakelijk acht. Spreker staaft met
eenige voorbeelden het onrechtvaardige in
Van Houten's kieswet. De verhuurder van
een huis kan door opzegging van de huur
den huurder het kiesrecht doen verliezen.
Het rechtsgevoel doet ons het algemeen
kiesrecht op den voorgrond stellen. Men
kan het verkrijgen op twee manieren.
Vooreerst door het in de Grondwet neer
te schrijven. Dit ware het zekerste, want
dan ware later van de stemmen noodig om
het te veranderen. Ten tweede door het bij
de wet vast te stellen. En ai staat het in
de Grondwet, toch moet er een wet zijn,
die het regelt. Hoe ook, als het algemeen
kiesrecht er maar komt. Door het blanco
artikel kan men er komen, want daardoor
wordt de barrière weggenomen, die het in
den weg staat. Spreker wijst op Oosten
rijk en Finland, waar in den laatsten tijd
het algemeen kiesrecht werd verkregen,
en op Hongarije, waar het ook zal ingevoerd
worden. Zullen wij in dit opzicht de
Chineezen van Europa zijn? Hoe denken
de anti-revolutionairen er over? Kuyper
heeft vroeger art. 80 een wetgevend schan
daal genoemd, en was voor uitbreiding
van het kiesrecht. Talma heeft ook in dien
zelfden geest gesproken. Wijlen Schaepman
heeft indertijd verklaard geen bezwaar te
hebben tegen algemeen kiesrecht. Toen
Kuyper aan het bewind was, dacht hij
niet over een uitbreiding van het kiesrecht.
Op de jongste deputaten-vergadering heeft
de anti-revolutionaire partij met algemeene
stemmen het beginsel van algemeen kies
recht verworpen, zich tegen het blanco
artikel verklaard, en op haar program
gezet het gezinshoofden-kiesrecht. Zij wil
geen individueelmaar een organisch
kiesrecht, waarbij standencorporatiën
vertegenwoordigd worden. In onzen tijd
gaat dat niet meer op, omdat de scherpe
scheiding van standen niet meer bestaat.
Ook in andere landen heeft men met het
organische beginsel gebroken.
Men zegt, het gezin is een orgaan. Maar
wat is hoofd van een gezin? Brengt de
vrouw door het huwelijk het kiesrecht als
bruidschat mede? Of is het voldoende,
dat men met een bijzit een huis bewoont?
Zal hij, die met een huishoudster een
woning betrekt, het kiesrecht bezitten?
Waar is de grens? De anti-revolutionnair
Fabius heeft zich tegen het gezinshoofden
kiesrecht verklaard. Als een werkman met
het door hem verdiende loon voor zijn
vader zorgt, maar bij hem blijft inwonen,
dan zal hij geen kiezer zijn. Daarentegen
zal hij, die zijn nooddruftigen vader aan
zijn lot overlaat, maar een eigen huis be
woont, kiezer zijn. Is dat rechtvaardigheid?
Is dat de heiligheid van het gezin hand
haven? Wij kunnen tot dat onrecht niet
medewerken. De anti-revolutionnairen willen
het gezinshoofden-kiesrecht, en zullen zich
zoo noodig ter wille van hun katholieke
bondgenooten bij het capaciteitenstelsel
neerleggen. De huidige Grondwet stelt als
criterium geschiktheid en maatschappelijken
welstand, maar dit Is in de practijk niet
uitvoerbaar.
Spreker gelooft niet, dat het voorstel tot
grondwetsherziening zal tot stand komen.
Laten wij echter op ons standpunt blijven
staan, al moge dit leiden tot een uitstel
van drie of vier jaren. Laten wij er naar
streven ons beginsel krachtig te handhaven.
Dan zullen wij achting en ontzag afdwingen.
De heer A. Geluk dankte spreker voor
de hartversterking.
Hierop sluit de voorzitter de vergadering.
Wij vernemen, dat aanstaanden Vrijdag
avond in de Concertzaal door den heer
Henri Dekking van Rotterdam voor het
Departement Zierikzee der Maatschappij
„Tot Nut van 't Algemeen" zal voorgedragen
worden „De Narren" (Les Bouffons), een
blijspel, metrisch uit het Fransch door
genoemden heer vertaald. Sara Bernhard
heeft indertijd met groot succes dit stuk
opgevoerd. Den 15en Nov. zal de heer
J. Bruinwold Riedel, de algemeene secre
taris der Maatschappij „Tot Nut van
't Algemeen", spreken over „de taak van
het Nut, overeenkomstig de behoeften
van dezen tijd".
Te Aalsmeer is in het licht verschenen
het „Eerste Tijdschrift voor Dooven en
Hardhoorenden", onder den titel van „Het
Gehoor". De directeur-hoofdredacteur van
dit tijdschrift is de heer Otto Bultman.
Met de uitgave van dit „noch nicht darge-
wesen" tijdschrift beoogt men de belangen
der dooven te bepleiten en hun tevens een
ontspannende lectuur te verschaffen. Wij
hopen, dat zij, die tothet uitgeven van dit
tijdschrift het initiatief genomen hebben,
ervaren mogen aan geen doovemansooren
te hebben aangeklopt.
De commissaris van politie te Goes
waarschuwt de winkeliers in die en andere
gemeenten voor een paar vrouwen of
mannen, die oude stuivertjes en guldens
van Koning Willem II wenschen te wisselen.
Gewoonlijk gaat zulks gepaard met
diefstal.
De majoor F. D. Buijzë, van het
8ste reg. inf. te Arnhem, wordt over
geplaatst bij den generalen staf.
Scharendijke, 24 Oct. Naar men ver
neemt, is hier heden een 8-jarig meiste al
spelende van een stoel gevallen, waarbij
het een beentje brak. Ze is spoedig naar
het ziekenhuis te Noordgouwe vervoerd.
Westelijk Schouwen. In deze streken
is men sinds een paar weken druk bezig
met het planten van bloembollen. De
narcissen zijn reeds in den grond. Vroege
en late tulpen volgen. De bloembollenteelt
geeft aan velen gedurende geruimen tijd
flink doch licht werk en een goede ver
dienste.
De oppervlakte, die met bollen beplant
wordt, is dit jaar vrij groot.
Sclierpenisse, 24 Oct. Den 1 Nov. a.s.
hoopt de heer J. v. d. Velde, waterbouw
kundig ambtenaar alhier, den dag te
herdenken, waarop hij voor 25 jaar als
zoodanig in dienst trad. Algemeen is de
wensch, dat hij nog vele jaren in genoemde
betrekking werkzaam moge zijn.
Oud-Vossemeer. In de Woensdag ge
houden vergadering van den gemeenteraad
werd de gemeente-begrooting voor 1908
vastgesteld in ontvang en uitgaaf op een
gelijk bedrag van f 15114,68; de be
grootingen, van Algemeen- en Weezen-
Armbestuur respectievelijk op f 253,3811 en
f 7C 34,49. Aan het eerstgenoemd Arm
bestuur werd een subsidie verleend uit
de gemeentekas van f 135.
Vlissingen, 25 Oct. Hedenmiddag
kwamen met een extra-trein hier aan de
Koningin van Engeland en de Koningin
van Noorwegen, vergezeld van de Kroon
prins van dat rijk. De lorstelijke perse nen
begaven zich, na aankomst alhier ver
welkomd door enkele autoriteiten, naar
het aan de zuidelijke ponton gemeerd
liggend Koninklijk jacht „Victoria and
Albert", dat Zaterdagmorgen omstreeks 10
uur van hier naar Port Victoria zal
vertrekken.
Landbouw en Veeteet.
Kerkwerve. Ook hier heeft waar
schijnlijk het gevreesde mond- en klauw
zeer zijn intrede gedaan. Er is ten minste
aangifte gedaan, dat bij den landbouwer
H. B. te Moriaanshoofd zich de ziekte
onder zijn vee heeft vertoond. Naar ver
moed wordt is de besmetting geschied uit
een naburige weide van wachtvee.
Stavenisse. Het vervoer van suiker
bieten is alhier thans ook in vollen gang.
Over het algemeen valt de opbrengst niet
mee. Hoort men ook al een enkelen keer
spreken van 20 en 21 duizend per gemet,
daar tegenover staan er velen met 14 dui
zend en misschien nog minder. Het gehalte,
waarop door verscheidene verbouwers alhier
gecontracteerd is, wijst volgens onder
zoekingen alhier en ook aan de fabriek,
circa 15 pCt. tot dusverre aan. Door ge
brek aan scheepsruimte ziet men hier en
daar reeds hoopen.
O N D E R W IJ S.
Op de voordracht voor onderwijzeres
te Ouddorp (Flakkee), komt voor mej.
M. L. Moelker te Oosterland.
Zeetijdingen. Zierikzee.
INGEKLAARD:
24 Oct. De barge „Centaur", kapt. W. E.
Rogers, met diverse goederen, van
Londen naar Pruisen.
Veemarkt te Zierikzee.
Donderdag 24 October.
Aangevoerd 103 ossen. Prijzen van f 85
tot f 232,50. Handel levendig.
Veemarkt te Dreischor.
Woensdag 23 October 1907.
Aangevoerd 42 stuks vee. Handel levendig.
