ZIERIKZEESCHEéÜ nieuwsbode.
Donderdag 23 Augustas 1906.
NIEUWSTIJDINGEN.
(Z i o r i li. z e e s c h. e
Courant).
Versohjjnt DINSDAG, DONDERDAG ea
ZATERDAG.
De prge por 3 maanden 'af 1,30, franco per post
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië ena. Tenen din,
nu per vaak, f 10,pas fans.
62ste JAARGANG. No. 8350.
UlreoteuTi A, 7. DEI LOOZEL
Uitgever-Redacteur: A. FRANKEL.
Redacteur: J. WAALE, alleen voor het hiunen- en buitenl. nieuws.
Adrerteatiënvan 13 regels 30 Ots.
meerdere regels 10 Ots., kannen niterlpk tot des
Maandags, Woensdags en Vrijdag, middags
2 are besorgd worden.
Groet* letter wordt naar plaateruimte berekend,
Alle betalingen moeten uitsluitend geschieden ten kantore van A. J. de Looze, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Ingezonden stukken en berichten van correspondenten te adresseeren aan A. FnaincEL, Oude Haven I) 493, Zierikzee.
RECLAMES.
15 regels 75 cl*. Elke regel meer 15 ets.
R. W. J. OCHTMAN, Papiermagazijo.
BV Handel in Fotogr. Artikelen
De MANDATEN, ten be
hoeve van de deelgerechtigden
in het jaarlijksch legaat der Stichting
van wijlen Vrouwe CLARA JANS-
DOCHTÉR VAN SPARWOUDE, kunnen
ter Gemeente-Secretarie worden afge
haald.
De aardbeving in Chili.
Santiago, 18 Aug. Alle gemeenschap ia
afgesneden. Ia veertig uren is uit Valparaiso
geen telegram ontvangen. Een groot deel van
de stad staat in brand, er is gebrek aan
water. De epoorweggemeensohap is door land
verschuivingen afgesneden. Men meldt, dat te
Valparaiso 5000 dooien zyn.(?)
Te Santiago ego alle groote gebouwen
■waar beeohadigd. Het telegraafkantoor is
niet meer te gebruiken. De ptniek duurt nog
voort. Er zijn brandweermannen uit Santiago
naar Valparaiso onderweg.
liet meerendeel van de huizen te Valparaiso
is ingestort of beschadigd. De verliezen zijn
ontzaglijk groot en zullen vermoedelijk wel
G00 millioen gulden beloopen.
Vina del mar, Quilpae, Salto en Quillota,
allemaal dorpen in den omtrek, zijn verwoest.
Verreweg de grootste schade ie door branden
veroorzaakt, die, dadelijk na de eerete sohokken,
zijn uitgebroken.
De bevolking heeft de wijk op de hoogten,
in de parken en op straat genomen. Er is
groote schaarsohte aan levensmiddelen. Melk
doet 2 pesos den liter. Vleesch is ook zeer
sohaareoh en naar verhouding even duur. De
spoorwegen zijn alle vernield. De bevolking
lijdt erg, want de nachten zijn zeer koel en
er waait een harde wind.
Van der Heyden, de Belgische gezant te
Santiago, meldt, dat de Belgische ingezetenen
aldaar ongedeerd zijn. Alle verbinding met
andere steden is verbroken.
Wanhoop en verschrikking hebben zioh
meester gemaakt van de bevolking der stad.
Deze laatste, gedeeltelijk vernield door de
aardbeving, wordt nu in asoh gelegd door
het vuur, terwijl de aardsohokken aanhouden.
De grootste verwarring heersoht allerwege,
en de beangste bevolking is naar buiten ge
vlucht, zoodat bet niet mogelijk is, bij be
nadering het aantal slachtoffers te kennen.
Over de stad hangt, als een lijkwade, de
zwarte rook, die boven de brandende gebouwen
opetggt.
De waterleiding is verwoestsedert Donder
dagavond is er geen enkele trein meer aan
gekomen, en versohe eetwaren beginnen op
te raken. Geen enkele poging tot reddiDg
van of tot hulp aan de ongelukkigen kan in
het werk worden gesteld, voor de sohokken
ophouden. Niets is tot heden gedaan, en men
heeft zelfs de puinhoopen niet opgegraven
om de lijken weg te voeren. Honderden
mensohen liggen, dood of levend, onder die
puinhoopen, maar daar de grond nog voort
durend davert, heeft niemand den moed zich
onder die puinhoopen te wagen om hulp te
brengen; de ijselijkheden na de aardbeving
van San Francisoo herbalen zich hier.
Verscheidene kleine schokken waren hier
sedert een maand waargenomen, en men ver
wachtte wel ergere. Donderdagavond was de
stad vol volk, op weg naar schouwburgen en
conoertzaleu, toen, zonder eenige voorbereiding,
de hevige sobok kwam, vergezeld met onder-
aardsoh gerommel.
Weinig sohade was aangerioht door dien
eersten schok, toen een tweede, geweldige,
de sterkste gebouwen op hunne grondvesten
deed waggelen. De aardkorst /.oheen zioh te
bewegen als de golven der zee, en beele
rijen huizen stortten als kaartenhuizen in.
Had de eerste sohok de kracht van den
tweeden gehad, het aantal dooden ware
ontelbaar geweest; nu waren als uit instinct
de mensohen na den eersten sohok de straten
ingevlucht, hoewel nog velen begraven werden
onder de puinhoopen der by den tweeden
schok instortende woningen.
De aardbeving was pas voorbij, toen een
roode gloed in de richting der haven aantoonde,
dat er brand was uitgebroken iu de bandels-
wgk.
Toen woonde men vreselijke dingen bij.
Da brandalaroitoestellen waren onbruikbaar,
de telefoondraden doorgesneden, waterleiding
en eleetrisohe leidingen vernield, en toeu de
brandweermannen met hunne spuiten uitreden,
voeden zij de straten door puinhoopen versperd.
Wat meer is, het volk, den waanzin nabij,
vordrong zich ook in de Btraten; mensohen j
zaten te bidden op de knieën, terwijl anderen
als zinneloos van schrik, in het wilde rond
liepen. Ia den nacht van Donderdag op
Vrijdag was het een waar pandemonium, een
beeld van verschrikking. De paniek, de brand,
het voortdurend beven der aarde, en het
onderaardeohe gerommel maakten menechen
met gzersterke zenuwen bijna waanzinnig.
De dageraad bracht geen heil, want de
sohokken duurden voort, en de luoht was
gevuld met heete dampen en met den rook
van ettelijke brandenmen kon geen adem
scheppen, en de bevolking vluchtte de heuvelen
op, de stad overlatende aan haar lot; alleen
brandweerlui en politie blevon op hun post.
Daar de toegang tot de verwoeste stads
wijken door ingeetorte huizen versperd is, is
het onmogelijk zioh een juist denkbeeld te
vormen van de nitgebreidheid der sohade.
Men weet niet wat er gebeurd is ia de
echilderaohtige wijken der voorstad, zooals
Bellavista, waar de rijke bevolking woont;
maar de vuurgloed, die den heelen nacht
langs dien kant opsteeg, kat helaas ook geen
twijfel over, betreffende het gebeurde aldaar.
In een telegram uit Valparaiso aan de
New York Ilerald wordt gemeld:
»De stad is in duisternis gedompeld. Het
eenige licht is hst schijnsel van de vlammen,
welke opslaan uit de puinhoopen.
»Het ia onmogelijk te zeggen, welk een
omvang de brand zal nemen.
x>De grootste schrik werd Vrijdag veroor
zaakt door nieuwe zeer hevige sohokken.
Er heereohte een verbijsterende paniek. De
toestand der vluchtelingen is ontzettend. De
schokken kwamen ióó plotseling, dat er niets
gered kon worden
Allee wat bij de aardbeving gespaard
bleef", zoo wordt in een later, te Buenos
Ayres ontvangen beriobt uit Valparaiso gezegd,
wordt een prooi der vlammen. De brand
vernielt de sted, wijk voor wijk. Alle bluech-
pogingen der brandweer zijn machteloos tegen
over dien vuurgloed. Al de inwoners vluchtten
en lieten de stad aan de vlammen".
De laatste berichten gewagen ook van een
geweldigen storm, die in de haven nieuwe
vernielingen aanricht, en van onderaardsoh
gerommel, dat zioh voortzet tot Taona. Men
kan wel zeggen, dat ia geheel Chili de aard
beving woedt of gewoed heeft, en in een
deel van de Argentijnsohe Republiek.
Ia den nacht van den 18 Jen Augustus
heeft de vulkaan van Toupoungato, gelegen
op de grens van Chili en Argentinië, geweldig
oaderaardsoh gerommel doen hooren. De
bewoners, geslagen door angst en schrik, zija
gevluoht, of ter kerke gesneld, waar zij vurig
bidden om verlossing in den nood.
Te San Juan, in de Andels, is een geweldig
gedreven wind aan de onderaardfiche sohokken
voorafgegaan. Te Andes-City, in 't bizonder,
is de aardbeving ontzettend geweest.
In de steden van Rosario, Aranas, Rioja,
Sanlius en Toucoumen, is tengevolge van
onderaardeohe sohokken groote sohade ver
oorzaakt.
De kolonie van Transvaalsohe Boeren in
het Zuiden van Chili heeft waarschijnlijk
door de aardbeving niet geleden.
Profesuor Mateuooi, de direoteur van het
observatorium op den Vesuvius, na de ont
vangst der eerste telegrammen over de ramp
te Valparaiso, gevraagd naar inlichting, heeft
Zaterdag 18 Augustus, 'a avonds te kwart
voor zeven uur, telegraphisoh geantwoord, dat
het zeer bizonder is, dat op verschillende
plaatsen de instrumenten ter waarneming van
versohijnselen van aardechokken (appareils
sismiques) het verecbgnsel hebben aangeduid,
terwijl de seismograpbisohe toestellen op den
Vesuvius onberoerd zijn gebleven.
Volgens de laatste beriohten, is de
brand tot staan gekomen. Men is niet beduoht
voor hongersnood, aangezien er aan boord van
de sohepen in de haven en in de pakhuizen
aan den wil vele duizenden tonnen meel,
rijst en tarwe aanwezig zijn.
De tunnels van den spoorweg hebben ook
geleden. Een ervan is eohter al hersteld en
men hoopte, dat Maandag weer treinen zouden
kunnen rijden, al zonden de reizigers ook
een paar keer moeten overstappen. Vele
gowooden zija aan boonvan sohepen in de
haven gebracht.
Uit Goettingen komt berioht, dat het door
de seismograaf aldaar aangegeven seismogram
over de groote Cbileeneche aardbeving aan
scherpte en zwaarte van druk de aanteeke-
ningen van de aardbeving van San Franoieco
buitengewoon overtreft. De sterkste kromme
lijn is meermalen onderbroken. Tien bizonder
sterke stooten werden nog aangeteekend, nadat
reeds een schijnbare rust der toestellen was
ingetreden. De registratie van deze aardbeving
is tot dusver de eeherpste, die door do seis
mograaf te Goettingen is opgenomen.
Het Cbileeneche ge/anteohap te Berlijn
heeft van zijne rege8ring het volgende telegram
ontvangen: »Op den avond van 16 Augustus
is er eea groole aardbeving geweest, die zioh
van de provinoio Valparaiso tot aan de provincie
Talea uitstrekte. De sohade, die te Valparaiso
aan eigendommen is toegebraoht, is zeer groot,
terwijl zij te Santiago niet groot is. Het
aantal dooden is gering. De orde in de
republiek is niet verstoord. De overheid en
partiouliere personen ondersteunen alien die
hulp behoeven. In het Noorden heeft men
de aardbeving niet waargenomen".
Griekenland.
De bladen beschouwen het feit, dat de
Mogendheden ten slotte toch aan den koning
van Griekenland het reoht hebben toegekend
om een gouverneur voor Kreta te benoemen,
als een overwioniog voor de Grieksohe
diplomatie. Zij achten het oen grooten stap
naar de vereeniging van het eiland met
Griekenland. Het heeft s gemoederen te
Athene wat tot bedaren gebracht, hoewel de
beriohten uit Balgarije verontrustend blijven
voor Grieksohe ooren.
Men zegt, dat de Koning het oog zou hebben
op den oud minister Zaimis voor den post
van gouverneur, maar dat deze geen zia heeft.
Turkije.
Er heeft een geveoht, dat zes uur aanhield,
plaats gehad in het dietriot Kotejapa (wilsjet
Uskoub) tus8ohen de garnizoenen van drie
Turksohe blokhuizen en Bulgaarsche grens
troepen. De Bulgaren hadden 3 dooden. Het
aantal gewonden is onbekend.
De vermoedelijke troonopvolger Resjad-
effendi is ten paleize ontboden, zegt een
telegram van Zaterdsg uit Konstantinopel. Hij
poogde den Sultan moed in te spreken en
zei, dat hij niet verlangde de teugels van het
bewind in handen te nemen. Alle ministers
big ven in het paleis. Resjad-effecdi is een
gunsteling dor EcgelsehenJoeeoef Izeddin
verheugt zich in den steun der Russen. De
troonopvolgingskwestie wordt in alle ambte
naarskringen met groote belangstelling gevolgd.
Ziedaar de inbond van het zeer tendentieus
lijkende telegram. Wat beteekenen die ont
bieding van Reijad-tffendi ten paleize en diens
moedinsprekerg 7 't Lijkt wel of de Sultan op
het uiterste ligt. Toch bestaat er geen enkele
reden dat te gelooven, integendeel de laatste
beriohten luidden steeds goed. Wanneer dit
bericht verleden week gekomen ware zou
men er zekere beteekenis aan hebben moeten
heohten tot bet formeel was tegengesproken.
Nu eohter zien wij daartoe geen reden.
Oosfenrijk-Hongarije.
Te Gileohwitz bij Troppau heeft een door
900 personen bezochte Tsjeohisohe betoogings-
bijeenkomst plaats gehad. Na afloop poogden
groepen Tsjoohen tegen de gegeven beloften
in binnen te dringen in Troppau. Eon menigte
van eenige duizenden Duitschers liep te hoop
om de Tsjechen hun pogingen te beletten.
De versterk/a gendarmerie, Bamen met een
oompagnie infanterie, zetten onmiddellijk de
straten af om botsingen te verhinderen en het
Tsjeohisehe olnbgebouw te besohermen. De
menigte trok toen naar het Keizer Jozefs
gedenkteeken, waar verschillende redenaars
tevergeefs poogden haar tot bedaren te brengen.
Daarna ging het naar het regeeringsgebouw
en de woning van den Landdag-afgevaardigde
Stratil, waar men de ruiten inwierp. Eerst
toen was men uitgeraasd't was middelerwijl
middernaoht geworden.
Rusland.
Tegenover de telkens weer door de bladen
verspreide geruchten over de mogelijkheid van de
iostelliog eener militaire dictatuur in Rusland,
verklaart het Telegraaf-agentsohap gemachtigd
te zgo die geruohten zoo beslist mogelijk voor
ongegrond te verklaren.
De krijgsraad veroordeelde tien deel
nemers aau den gewapenden opstand ter dood,
en 122 tot dwangarbeid. Vijftien aangeklaag
den werden vrijgesproken.
Ia den loop van dit jaar zgo ruim
250,000 Israëlieten uit Rusland gevluoht.
Ruim 2100 politieke gevangenen zijn
gedurende de maand Juli naar Siberië ge
zonden; de meesten zonder vorm van proces.
In de Temps wordt een sohildering
gegeven door Prins Beboetof van de schande
lijke willekeur, die tegenwoordig in Rusland
wordt bedreven. Ais voorbeeld haalt hg aan
hoe voorverleden Vrijdag een jonge vrouw,
Anna Smirnof, uit het volk enkel omdat zij
had durven zeggen»Wat zgo die gnrde-
huzaren vroolijk. Men zou zeggen, dat ze
Port-Arthur heroverd hadden", op de meest
laaghartige wijze werd mishandeld.
Na die woorden spottenderwijs geuit te
hebben tegen ééa der omstanders, die met
haar het voorbijtrekken van de zingende
soldaten gadesloeg, ging zij haar weegs.
Zij was nauwelijks eenige passen verder,
toen ze paardengetrappel aohter zioh hoorde;
Z38 ruiters met een offloier aan het hoofd,
waren haar op de hielen. Versohrikt vluoht
ze het eerste het beste buis in, en verbergt
zioh aohter een onderdeur. Maar twee miters
zija afgestegen; ze ontdekken haar, pakken
haar beet, en brengen haar bg den offloier.
De arme vrouw traoht weerstand te bieden,
roept om hulp, schreeuwt om politie. Met
geweld wordt ze iu een rgtoig getild, waarin
ook een soldaat plaats neemt, en op bevel
wordt ze naar de sociëteit van de offioieren
van het regiment gebracht. Ia optooht ging
het daarheen; éóo der huzaren reed rechts
van het rijtuig, bet paard van zijn kameraad,
die in het rijtuig bij de gevangene zat, bij
den teugel houdendeen derde reed ter
linkerzijde, de drie anderen achter het rijtuig;
de officier volgde. Een aantal straatjongens
sloten den stoet.
Vóór de eooieteit steeg de offloier af, en
deed zgo rapport. Een tiental officieren kwamen
toen op straat, en ééa hunner, een hoog
geplaatste, barstte ia woede uit. Als die vrouw
nog maar gemeene sol laten had besohimpt.
Maar neen, ze moest offioieren beleedigen. Men
braoht de ongelukkige naar de binnenplaats
van de kazerne. Anna Smirnof verzette zioh,
ze wilde de kazerne niet ir, ze wilde aan de
politie worden overgeleverd. Men sleepte haar
met geweld mede Doodt me maar, gij zijt
immers gewapend, en ik kan me niet ver
dedigen", riep ze den soldaten toe. En daar
ze bleef doorschreeuwen, werd last gegeven
haar naar de stallen te brengen.
Daar aangekomen viel zg op de knieëa
voor den officier, die haar gevangen had
genomen, ze smeekte hem om vergiffenis,
zwerende, dat ze het nooit weer zou doen en
verzocht vrijgelaten te worden. De offloier
soheen medelijden te krijgen, en beloofde, dat
haar geen leed zou geschieden. Maar op dat
oogenblik versoheen weder de hoogere offloier,
de man, die de beleediging had afgemeten
naar den graad. Hij gaf den aanwezigen
soldaten verlof met de vrouw te handelen
naar welgevallen, maar geen hunner wensohte
haar eenig leed te doen.
Toen gelastte de offloier, dat het meisje
25 gee9elsl?gen zou ontvangen.
Vijf soldaten, gewapend met lederen riemen,
moesten haar tachtigen. Twee anderen grepen
haar bij de schouders, en hieldeu haar tegen
een paal. Bij de drie eerste slagen sohreeu^de
zg het uit van de pijn, maar toen was ze bijna
bewusteloos geworden, en gaf ze geen geluid
meer.
Over haar toestand den dag na de tuohtiging
en den daarop volgenden verklaren genees-
heeren, dat Z3 op den rug, op ééa der armen,
op de dijen groote bloeduitstortingen had,
sommige zoo groot als een handpalm, andere
als een bord", dat het liobaam op versohillendo
plaatsen ontveld was, dat het zenuwgestel I
ernstig gesohokt was, en dat ze hevige pijnen
in het hoofd en san de linkerzgde van bet
lichaam ter hoogte van de ribben had.
Volgens een later medisch attest is het arme
meiej* tevens aan het ééae oor doof geworden.
Bij de medische attesten zijn twee photo-
graphische afbeeldingen gevoegd.
Deze geeohiedenis, waarvan de juistheid tot
in de kleinste bizonderheden is bevestigd, heeft
te Petersburg groote verontwaardiging gewekt.
Daar alle liberale bladen door Minister Stolypin
geschorst zgn, had Prins Beboetof, president
van de olub der constitutioneel-demooraten in
overleg met één der meest geziene leden van
de gewezen Doema, het plan opgevat de feiten
ter kennis van de buitenlandsohe pers te
brengen.
Omtrent den aanslag te Warschau op
den gouverneur wordt nader gemeld, dat
Zaterdag, op het oogenblik, lat het rgtoig
van den Gouverneur-Generaal voorbijreed in
een straat, drie bommen geworpen werden
van uit de derde verdieping van een huis.
Twee der bommen ontploften aohter het
rgtoig, zonder ander gevolg, dan dat al de
ruiten der naburige huizen in stukken vlogen.
De gendarmen drongen het huis binnen,
dooh de plegers van den aanslag waren reeds
gevlaoht. Het onderzoek heeft vastgesteld,
dat eenige jongelieden in het huis waren
binnengedrongen en de inwoners met revolvers
hadden verjaagd. Onmiddellijk daarna daagde
het rijtuig van den gouverneur op; de politie
vond nog een geladen bom op het balkon
der vierde verdieping.
Ten gevolge van den aai slag is de gouver
neur door volslagen neerslachtigheid en doof
heid langs het linkeroor aangetastde artillerie
versterkt in de straten de patrouilles voetvolk
en men verwaoht de uitroeping van den staat
van beleg. De aanslag gebeurde te 4 uren
in de Natolinskastraat.
Het middel, dat de revolutionairen hadden
aangewend om generaal Skalon buiten te
lokken, was dit:
Voor eenige dagen zocht een persoon, ge
kleed als offloier bij het voetvolk, ruzie met
den Duitschen onderconsul en gaf hem een
oorveeg, aldus den gouvernenr-generaal dwin
gend in persoon verontschuldiging te gaan
aanbieden aau den consul.
De revolutionairen huurden daarop een huis
in ie buurt van het consulaat en men kent
het gevolg.
De politie, ver omen hebbende, dat een
blondharig jongmeirje de bommen geworpen
had, hield al de blonde meisjes in de nabij
heid aan, dooh vond niemendal.
Engeland.
Er komen opnieuw klachten over al te
strenge toepassing van de vreemdelingenwet.
Er schijnen weer Russische Joden wegens
onvoldoende middelen afgewezen te zija,
ofsohoon zij als politieke vluchtelingen aanspraak
hebben toegelaten te worden. Ook om andere
redenen steekt ia de liberale pers het verzet
tegen de wet het hoofd op. Wat zouden
Engelse h»n zeggen, vraagt de Daily Chronicle
indien zij, in Frankrijk voet aan wal zetten,
zoo lastig werden gevallen, als nn Franeohen.
althans 3e klas reizigers, in Engeland 7 Of
waaneer zij, mot een pleizierboot naar een
Fransohe haven willende oversteken, eerst
verlof van de Fransohe regeering moesten
vragen, gelijk nu een Franeobe boot aan de
Engelschen moet doen, wanneer zij niet een
der in de wet genoemde landverhuizershavens
binnenvalt? Maar het ergste is het afwijzen
van die Russisohe uitgewekenen. Als dat niet
ophoudt, zegt de Westminster Gazetteis
't maar 't beet, de wet in te trekken.
Koning Edward zal zgn terogreis over
Frankrijk nemen. Hij gaat dan te Cherbourg
scheep.
Duitschland.
Berlijn, 20 Aug. Volgens de Norddeutsche
Allgemeïne Zeitung heeft de Keizer, overeen
komstig het voorstel van prins Bülow, mede
gedeeld, dat het hem op grond van den brief
van den minister van landbouw, gedagteekend
13 deztr, thans niet mogelijk ie ten aanzien
van het verzoek van Podbielski om ontslag
uit den staatsdienst, een eindbeslissing te
nemen.
21 Aug. De bedreiging met gereohte-
Igken dwang tot getuigenis tegen volks
vertegenwoordigers houdt aan. Het vrijzinnige
Rijksdaglid dr. Ablass te Hirsohberg, is door
den reohter van inatruotie bedreigd met
getuigend wang en inbeslagneming zijner
Rijksdagpopieren, ais bij weigert zgo zegs
lieden en zgn materiaal te verraden, op groad
waarvan hij in den Rgksdag zekere uitlatingen
deed over de koloniale schandalen met Von
Puttkamer, enz.
Ablass is als advocaat ook de rechtsgeleerde
verdediger van een van schending van het
ambtsgeheim verdaoht ambtenaar. Ook in
'verband daarmee is hij ia verhoor genomen,
maar bij weigerde elke ioliohting op grond
van ago parlementaire onschendbaarheid en
zgo vrijstelling als reohtsgeleerd verdediger
van het afleggen van getuigenis.
