ZIERIKZEESUHE
NIEUWSBODE.
Dinsdag 20 Maart 1900.
bede om hulp
De ramp op het eiland Tholen.
(Z i o x* i Is. z e e s c h. e
Cour an t).
Eerste Blad.
BerlcÏLt.
DRINGENDE
Overstrooming te St.-Arjnaland.
NIEUWSTIJDINGEN.
Uit Stad en P-o vincis.
Versohgnt DINSDAG, DONDERDAG on
ZATERDAG.
De prgs per 3 maanden in f 1,30, franco per port
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaalIndie ena. renending
mu per week, f 10,per jeer.
62sie JAARGANG. No. 8285.
Directeur a, J". A>Jhl LOOZB.
Redactenien: I A" FR^NKEIj-
J. WAALE, alleen voor het binnen- en buitenL nieuws.
Advertentiënvan 13 regels 30 Cts.
meerdere regels 10 0t«.kannen uiterlgk tot des
Maandags, Woenodags en Vrgdags middags
2 are bezorgd worden.
Groote letter wordt naar 'plaatsruimte berekend.
Alle betalingen moeten uitsluitend geschieden ten kantore van A. J. de Looze, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Ingezonden stukken en berichten van correspondenten te adresseeren aan A. Frünkel, Nieuwe Boogerdstraat 213, Zierikzee.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
Zi), die elrh met 1 April a.s.
op deee Courant ahonneeren
ontvangen de tot dien datum
verschijnende nummers gratis.
Alle Brievengaarders en Boek
handelaars nemen abonnemen
ten aan.
A. J BB ZOOZB,
Itlrecteur.
Wij vernemen, dat te
dezer stede, op verzoek
van den heer Burgemeester, eenige
heeren zich bereid hebben verklaard
een commissie te vormen om voor
den watersnood in Zeeland gelden in
te zamelen. Deze commissie zal zich
hedenavond definitief constitueeren.
Landgenooten
De 12e Maart waa_ voor de gemesnie
OUD-YOSSEMEER een noodlottige dag.
Door vijf doorbroken in de zeedijken be
zweken ook de binnenzeedijken en werd deze
gemeente met pl.m. 1000 H.A. land overstroomd.
Velen konden zich redden op zolders en
daken, maar han toestand was daar onhoud
baar. Met roeibooten moesten de ongelukkigen,
waarvan velen van alles beroofd waren, naar
den dijk en van daar naar Tbolen worden ver
voerd, waar een 500 tal opgenomen werd in
de gemeente bewaarschool en de oudsten en
zieken in de Sooieteit »Non Semper".
Eenige ingezetenen van Tholen vormden
oogenblikkelgk met het bestuur der plaatselijke
afdeeliog van het Groene Kruis een voorloopig
Comité, waarin later eenige autoriteiten van
Oud-Vossemeer zitting namen.
In de eerste behoeften werd voorzien, maar
er is veel noodig, want, hoewel gelukkig tot
heden geen mensohenlevens te betreuren zijn,
is de materieele schade van velen, die weinig
of niets kunnen missen, enorm groot.
Daarom doen ondergeteekenden een beroep
op Uw liefdadigheidszin. Giften worden gaarne
ontvangen door ondergeteekenden en znllen
in de bladen worden verantwoord.
Namens het Comité:
M. G. VAN STAPELE, Burgemeester,
Eere- Voorzitter.
Mr. J. PLET JzKantoor., Voorzitter.
W. MOELKER, Vice-Voori'tter.
G. VERRIJ, Geref. Predikant, Secretaris.
A. J. CLARIJ8, R-K. Pastoor,
Penningmeester.
G. J. DE GRAAFF Az., Burgemeester.
W. H. VAN GOR8EL, Voorz. van het
Weezen-Armbestuur.
J. 8. VAN BUCHEM, R.-K. Pastoor.
J. A. DE BRUIJN, Geref. Predikant..
P. DE LOOZE, Herv. Predikant.
Barmhartige Landgenooten t
Door de groote rampd:,e St.-Annalaad
Maandag 12 Maart heeft getroffen, aijo onge
veer 50 gezinnon daklooa en op weinigen na
ook broodoiooa. De kleine wo.ningen van
zooveel veldarbeidere igo door het water
meegesleept of tot inatorten elk oogenblik
gereedin één nar hebben brave, vlijtige
meneobon ban havo en goed zien verloren
gaan of brderven.
Veel geld ia er noodig om deze arme lieden
aan levensonderhoud en woning te helpen.
Van verschillende zijden zuilen geldelijke
ofhrs van u, die het voorreeht had voor het
woeden van de elementen bewaard te blijven,
worden gevraagd, doch blijft ook voor do
bodo nit St.-Annaiand niet doof. Wij kunneo
bet zonder nw hulp niet atellen.
Zalig zijn de Uarmhartigen I
Giften worden gaarne ontvangen bij een
der ondergeteekenden.
A. J. BIERENS Jr., Burgemeeeter.
P. GELUK, i w
D. QUAKKELAAR, Arta, I WelboIldera-
J. POLDERMAN, Gemeente-Seoretaria.
J. DE VOOGD, Hervormd Predikant.
O. HAGE, Kerkmeester der Oud Geref. Gem.
J. W. SLAGER, Hoofd der O. L. School.
C. v. d. GRAAPF, Onderwijzer.
Groot is de verwoesting, die de
watervloed in St.-Annaland en Oud-
Vossemeer heeft aangericht.
Vele gezinnen zijn daardoor van
have en goed jammerlijk beroofd
geworden, en hebben aan het aller-
noodigste behoefte.
Hulp is dringend noodig.
De bevolking van deze eilanden heeft
zich steeds mild getoond, waar het
gold groote rampen te lenigen.
Dit bleek, toen voor onze stamver
wanten in Zuid-Afrika, voor de weduwen
en weezen van de door den storm
omgekomene visschers te Arnemuiden,
en voor de vervolgde Joden in Rus
land een beroep op haar offervaardigheid
werd gedaan.
Toen toonde zij haar barmhartigheid
op edele wijze.
Dit doet ons verwachten, dat, nu
opnieuw haar liefdadigheid wordt in
geroepen, en wel voor onze door den
watervloed geteisterde Thoolsche broe
ders, zij de beden om hulp niet
onverhoord zal laten.
Ook wij zijn gaarne bereid giften
voor dit doel in ontvangst te nemen,
en zullen die gelijkelijk over St.-Anna
land en Oud-Vossemeer verdeeleu.
De Redactie.
■edorland.
i 'g-Gravenhage. Een wetsontwerp is
ingediend tot afschaffing der tienden. Blijkens
de Memorie van Toelichting is tot dezen maat
regel overgegaan dank zij het Nederlandsche
Landbouw-comité, dat hiertoe door de oprichtiog
van eene commissie //Tiendrecht" het initiatief
nam en aan de regeering aanbood, het door
deze commissie opgemaakte verslag met bij
lagen, waaronder een door de commissie bewerkt
ontwerp van wet met toelichtende memorie,
waarvan, uitvoerig en volledig, de ingewikkelde
en moeilijke materie was geregeld. De regee
ring brengt hiervoor hulde aan het comité.
Zij vereenigt zich geheel met de hoofdbeginselen,
waarvan de commissie is uitgegaan, hierop
neerkomendgelijktijdige afschaffing van alle
tiendplichtigheid, toekenning door den staat
van eene schadeloosstelling aan de heffers en
vestiging ten behoeve van den staat van eene
tiendrente op de van tiendplicht ontlaste gron
den. Mitsdien is èn de door de commissie voor
gestelde regeling èn de door haar gegeven
i toelichting in hoofdzaak overgenomen, edoch
met wijziging van de bepalingen omtrent de
schadeloosstelling en de tiendrente.
Wat de artikelen van het wetsontwerp be
treft, betoogt de regeeriDg, dat de tiendrechten
niet overgaan op den staat, maar vervallen,
l' opgeheven worden. Zij stelt zich daarbij echter
aansprakelijk voor de door de tiendheffers te
lijden geldelijke schade.
Het ontwerp draagt de onderteekening van
de ministers van Landbouw, Nijverheid en
Handel, van Financiën en van Justitie.
Zierikzee, 18 Maart. Ia de Concertzaal
trad Zatordegavond de heer D. de Klerk,
lid van de Tweede Kam ar, op om over
Arbeidswetgeving te spreker. De heer G. J.
Lunenberg Sr., voorzitter der Afleeling
Zierikzee van het Nedorl. Werkliedenverbond,
opende de talrijk bezochte vergadering met
een inleidend woord, waarin hij den spreker,
die het vorig jiar in den feilen verkiezings
strijd hier ook en met veel succes wee opge
treden, hartelijk welkom heette. De groote
opkomst eohreef bij toe deels aan den goeden
indruk, dien de spreker hier had aohtergelaten,
deels aan de belangrijkheid van het door hem
te behandelen onderwerp. Hij gaf hierop het
woord aan don heer De Klerk, die zga rede
begon met de aanhaling van de woorden van
deelneming, die de President der Tweede
Kamer verstreken Dinsdag naar aanleiding
van de mjjoramp in Frankrijk had gesproken,
waardoor 120Q arbeiders zijn omgekomen. Hij
was er van overtuigd, dat allen hier de ge
sprokene door hem voorgelezene deelnemende
woorden beamen. Hg wees daarbij tevens
op de ramp, die de provincie Zeeland ten
gevolge van den watervloed getrofhn heeft.
En alhoewel hier gelukkig geen moDschenlevens
zijn te betreuren, tal van menschen zijn van
have en goed beroofd geworden. Hij maakt van
deze catastrophe gewag, omdat het van een
volksvertegenwoordiger niet goed zou zijn
hier te spreken over de mijnramp in Frank
rijk, en over de waterramp in Zeeland te
zwijgen. Hij hoopt, dat allen, die met aardeohe
goederen gezegend zgo, al het mogelijke (ot
verzaohting van de ramp zullen aanwenden.
De arbeidswetgeving in Earopa dagteekent
van ruim eeu eeuw. Io Engeland werd
in 1802 de eerste wet vaa dien aard vast
gesteld. Oader hevig verzet van de fabrikanten
werd de arbeid van de kinderen in katoen
spinnerijen beperkt. Maar als eeDmaal zoo
een wet er is, dan verstommen da bezwaren,
en dan blijkt, dat de wet goed werkt. Ook
in OQS land bleek een arbeidswetgeving
dringend noodig te zijn. In 1853 vestigde de
Maatschappij van Nij verheid de aandaoht op
den kinderarbeid. In 1860 kreeg men een
regeeringe-etqnete over 't werken van kinderen
in katoenspinner gen. Cremer eohreef zijn
•Fabriekskinderen" en droeg zijn werk zelf in
vergaderingen voor. Het maakte grooten opgang.
De kinderen van de arbeiders werden, zeide hij,
op jeugdigen leeftijd geestelijk en zedelijk
vermoord. In 1863 dienden 22 fabrikanten
een adres in, waarin zij verzoohten voor te
sohrijven, dat kinderea beneden de 12 jaar
niet in de fabriek mochten komen. Maar het
duurde nog elf jaar, voordat de wetVan
Houten tot stand kwam, waarbij kinderarbeid
beneden de 12 jaar verboden werd. Het door
hem ingediend wetsontwerp kwam gehavend
en geplukt uit de smeltkroes van de Kamer.
De afgevaardigden van het Nederl. Werk
liedenverbond hielden destijds een vergadoring
waarin 12000 arbeiders vertegenwoordigd
waren om het wotsontwerp van Van Houten
te steunen. Gewezen werd toen op de kinder
sterfte: 58 pCt. van de kinderen stierven
\óór hun 10de jaar, waarvan 43 pCt. aan
de tering. Uit een verwaarloosd kind groeit
Dooit een goed werkman. Ia 1882 diende
Modderman e3n ontwerp in, waarbij ook de
veldarbeid van kinderen beneden da 12 jaar
verboden werd. Maar Modderman trad af en
met hem verviel h6t wetsontwerp. Io 1886
werd door Ruyaoh van Beerenbroeck een
wetsontwerp ingediend, dat de arbeidswet
g jworden is, die wij nog hebben. Io 1895
kragen wij de veiligheidswet. Io 1898 werd
door Lely ingediend het ontwerp op de
aibeids- en rusttijden, waarbij de naohtarbeid
voor de bakkers werd afgeschaft, dat evenwel
geen wet werd, want wij kregen nu de
periode van Kuyper, die eeu wetboek op de
arbeid maakte, dat niet minder dan 444
artikelen telde, en waarin de huidige arbeids
wet en de veiligheidswet waren opgenomen.
Dit wetboek is iD de vier jaren van Kuyper's
bewind niet in de Kamer in behandeling
gekomen. Ea met het optreden van een
nieuw Kabinet verviel natuurlijk het ia
portefeuille liggend ontwerp.
Spreker stelt vervolgens in het lioht de
zegeningen, die de ongevallenwet in 1901
onder Goeman Borgesius en Pierson tot stand
gekomen en in 1903 in werkiFg getreden,
verspreid heoft. Het verslag van 1904 geeft
een beduidend cgfer aan. Niet minder toch dan
45902 mensohen hebben reeds uit de Rijks
verzekeringsbank steun ontvangen. De onge
vallenwet is een groote stap in de goede
richting. Zelfs Troelstra heeft dit erkend. Ia
de ongevallenwet zijn niet opgenomen de
land- en tuinbouworbeiders, hetgeea moet
toegeschreven worden aan de omstandigheid,
dat een goede regeliög van dezs materie, met
het oog op de verschilpunten tusschen land
bouw en industrie, niet zoo gemakkelijk was,
hetgeen door spreker wordt aangetoond. Maar
in deze leemte zal tot vreugde van den
spreker nu voorzien worden. Een wetsontwerp
is reeds bij de Kamer aanhangig gemaakt,
waarin de personen, werkzaam io landbouw
bedrijven, verzekerd worden tegen degeldelgke
gevolgen van ongevallen, hun in verband met
de uitoefening van het bedrijf overkomen.
De hoofdpunten van dit wetsontwerp werden
door spreker behandeld.
Na de panze werd door spreker het
arbeidscontract besproken, dat nu in de
Tweede Kamer een onderwerp van beraad
slaging uitmaakt. Alvorens de heer De Klerk
daartoe overging, gaf bij een verklaring van
de twee photograpbiëa, die gedurende de
pauze door velen bezichtigd werden. Op de
ééne photo zag men een keet voor polder
werkers, zooals die vroeger veel werd aange
troffen, niet waardig door een mensch bewoond
te worden, op de andere een veel verbeterde en
thans bewoonbare keet. Deze verbetering is een
gevolg van het optreden der Sliedreohtsohe
werklieden-vereeDiging, zoodat de patroons in
Siiedrccht afgevaardigden naar deze vereeniging
zonden, teneinde met haar te overleggen, hoe
daarin verbetering te brengen. Yele keeten
zijn toen onbewoonbaar verklaard. Hieruit
ziet men, dat langs ordelijken en wettigen
weg door bet vereenigiogslevea veel goeds
kan tot stand komen. Ook de Zierikzeeache
werklieden-vereeniging heeft reeds vele ver
beteringen voor de Zierikzaeeche werklieden
tot stand gebracht. Hij spoort daarom al de
werklieden, die nog niet tot haar zgn toe
getreden, aan, zich bij haar aan te sluiten, en
hen, die geen werklieden zijn, deze vereeniging
kraohtig te steunen. En nu het arbeidscontract.
Op uitaoodiging van mr. Smidt, minister van
justitie, werd aan professor Drucker opgedragen
een wet op bet arbeidecontraot te ontwerpen.
Deze voldeed aan die opdracht, en was met
zijn taak in 1894 gereed. Minister Lot ff nam
het ontwerp over. Ea nu heeft minister Yan
Raalte de eer dat ontwerp arbeidscontract bij
de Tweede Kamer, waar het nu behandeld
wordt, te hebben ingediend. Er is over dat
ontwerp heel wat te doen geweest. Van
eooialistisohe zijde werd een agitatie-comité
gevormd, teneinde tegen dat ontwerp stemming
te maken. Spreker geeft top, dat toen het
eerste ontwerp uitkwam, er eenige reden
bestond daartegen op te komen, zooals door
hem met voorbeelden wordt aangetoond. Moet
men eohter, als men iets afkeurt, dit steeds
soherp en grof doen Daarbij komt nog dit,
dat het agitatie oomité werd opgericht, nadat
het voorloopig verslag was uitgebracht, en
daarin waren juist alle bezwaren opgesomd
en breed uitgemeten, die het agitatie oomité
nu als stoimram tegen het ontwerp gicg
gebruiken. Naar aanleiding van dat verslag
werd een gewijzigd wetsontwerp ingediend,
waarin met de geopperde bezwaren rekening
W88 gehouden. Tooh ging nog het agitatie-
comité voort met de hartstochten tegen het
ontwerp in beweging te brengen. Ook in de
Kamer kwam het agitatie-comité ter sprake.
Tak hield een laoge rede, maar werd door
Drucker, die het agitatie-comité geesolde,
buiten geveoht gesteld. Sohaper erkende, dat
het agitatie oomilé een verkeerde wending had
genomen, wat door Troelstra beaamd werd,
die zeide, dat de Kamerfraotie voor het ogitatie-
comité niet aansprakelijk is. Toen werd tot
Troeletra hot verwijt gerioht, dat bij aan zijn
partg geen wenk had gegeven om met die
ook zgns inziens verkeerde agitatie op te
houden.
Spreker geeft in overweging om als hot
ontwerp uit de smeltkroes van het parlementair
dobat als wet te voorsohgn is gekomen, dis
wet hier te laten behandelen, en daartoe uit
te noodigen mr. Patgo, den afgevaardigde
van dit diatriot.
Een arbeidscontract wordt elk oogenblik
tuesohon hem, die werk geeft en hem die
werk aanneemt, gesloten. Maar art. 1638
B. W. zpgt, dat de meester op zgn woord
desgevorderd onder eede verstorkt geloofd
wordt, waarin ligt opgesloten, dat da arbeider
niet geloofd wordt. Dit is tegenover dezen een
schreeuwend onreoht. Ea aan dat onreoht
wordt lu een einde gemaakt. Nog meerdere
ongerechtigheden onder de huidige wetgeving
werden door spreker in het lioht gesteld,
waar door het io behandeling zgnde wets
ontwerp een verandering ten goede zal komen.
Zoo zal volgens het wetsontwerp een ge
huwde vrouw het reoht hebben een arbeids
contract te sluiten. Iu 't algemeen moet de
man het brood verdieneD, en de vrouw de
huishouding besturen. Maar als de vrouw
arbeidt voor de broodwinning, dan moet zg
ook de burgerlgke rechten bezitten, die de
man heeft. Zoo wordt in hdt ontwerp de
gedwongen winkelnering bestreden. Io de
schoen makersinduetrie van Waalwgk en om
streken is de gedwoogene winkelnering de
bron, waarop die industrie drgft: winsten van
zelfs 200 pCt. worden er gemaakt. De
opzeggingatermgn, de Haagsohe verzekerings
bank der socialisten, waarvan Hugenholtz
direoteur is, de kwestie tussohon dezen met
Wgnkoop gerezen, waarvan het gevolg was,
dat Hugenholtz door zga partggenooten gepost
en gepest werd, dat alles werd door den
spreker uitvoerig behandeld. Hg deelde mede,
dat hg en ook de afgevaardigde van dit
dietriot eenige amendementen hadden ingediend.
Tegen het boetestelsel was bg gekant, en bg
zal een voorstel doen om het uit de wot te
lichten. Ten slotte werd rog de collectieve
arbeidsovereenkomst besproken, die vooral
voor vakverenigingen van groot gewioht ie.
Aan het debat werd deelgenomen, vooreerst
door den heer A. Geluk, die zgn gronden
voor het boetestelsel ontwikkelde, en door
den heer J. Ugl, die vraagt, of het niet voor
den kleinen patroon bard zal vga den werk
man, die wegens onzadelgk gedrag ziek is,
het loon te moeten uitbetalen.
Spreker, den laateten debater het eerst
beantwoordend, deed uitkomen, dat bg ziekte
wegens onzedelgk gedrag de patroon niet
behoeft uit te keeren. De wetgever heeft
daarvoor gezorgd. Wat den eersten debater
betreft, de door dezen voor het boetestelsel
aangevoerde gronden hebben hem niet over
tuigd.
Met een dankbetuiging voor de groote
opkomst en het aandaohtig gehoor, besloot
spreker zga repliek.
De heer Lunenberg dankte namens het
auditorium, dat den spreker herhaaldelgk en
levendig had tocgejuioht, dezen voor zgn
leerzame en boeiende voordracht, en hoopte
zoowel in het belang van het algemeen, als in
't bizonder in dat van de Afdeeling Zierikzee
van het Algem. Nederl. Werklieden-Verbond,
dat het niet de laatste keer mag zgo, dat de
heer De Klerk hier als spreker is opgetreden.
Huisvlijt-tentoonstellingen. Bg niet
minder dan ciioa 25 afdeelingea van den
Volksbond Vereeniging tegen drankmisbruik"
zgn plannen voor een tentoonstelling van
buisvlgt artikelen in vrgen tgd tehuis ver
vaardigd in voorbereiding of in uitvoering.
St.-Filipsland, 17 Maart. In de gisteren
gehouden gemeenteraadsvergadering werd be
sloten de helft der premie, versohuldigd aan
't oodorwgzere-weduwen- en weezenfonds, voor
rekening der gemeente te nemen, uitsluitend
voor die onderwgeers, die thans in fanotie zgo.
Goes. Als eenig gevolg van de plaats
gehad hebbende doorbraken in het Oosten
van Zuid-Bavelaud kunnen wg gelukkig alleen
vermelden eenige onregelmatigheid ïn aan
komst en vertrek van treinen en posten.
Honderden op ons eiland ondervinden daarvan
heel wat noodlottiger gevolgen, en om nu
eenige gelden bg elkaar te krggen teneinde
eenigezins in den ngpenden nood te voorzien
heeft de Burgemeester een oommissie bijeen
geroepen, bestaande nit de heeren J. M.
Kakebeeke, J. de Witt Hamer, I. D. Fransen
v. d. Putte, M. de Jonge Jz. en Job. Witkamp.
Op de scholen heeft men reeds gelden voor
de noodigdenden ingezameld.
Dertig personen hebben zich aangemeld
I voor de vrijwillige brardweer.
De telefoonlgn zal naar het Goesche
Sas worden verlengd, oplat van nit V)is9ingen
spoedig last kan worden gegeven tot het uit-
i hangen der stormsignalen. Het installatie-
huisje wordt geplaatst aan den hoek van den
polder •Oost-Beveland". De bediening wordt
opgedragen aan den eluismeester, den heer
I Van Blittorswgk.
Middelburg. Bargem. en Weth. stellen
don gemeenteraad voor, om de leeraren bg
het hooger en middelbaar onderwgs en de
onderwgzers bg het lager onderwgs, die met
I 1 Januari 1906 in dienst der gemeente waren
1
