ZIERIKZEESGUB
NIEUWSBODE.
Zaterdag 15 Juli 1905.
t
Tweede Blad
NIEUWSTIJDINGEN.
(S5 ierikzeesche
Courant).
Veraobyot DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden ia f 1,30, franoo per post
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
61ste JAARGANG. No. 8180.
■eot
Dlrooteuri A, J, DB LOOZE.
A. FRANKEL.
WAALE, alleen voor het binnen- en buiten!, nieuws.
Redacteuren:
Advertentiënvan 1—3 regels 30 Cts.
meerdere regels 10 Cts., kunnen niterlgk tot des
Maandags, Woensdags en Vrijdags middags
2 ore bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
Alle betalingen moeten uitsluitend geschieden ten kantore van A. J. de Looze, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Ingezonden stukken en berichten van correspondenten te adresseeren aan A. FbSnkel, Nieuwe Boogerdstraat 213, Zierikzee.
Amerika.
Te New-York zijn Dinsdag weder een
aantal gevallen van zonnesteek voorgekomen,
en vijftien sterfgevallen tengevolge van de
overgroote warmte.
Do slaohtoffers waren voor het meerendeel
kleine kinderen en zeer oude lieden.
Rusland.
Moskou, 11 Jnli. liet Telegraaf-agent-
aohap verneemtTijdens de ontvangst van een
deputatie bij den stadseommandant Schoewa-
loff, loste een van de leden der deputatie drie
schoten, waardoor de commandant gedood
werd. De moordenaar is in hechtenis genomen.
Kroonstad, 11 Juli. De stemming onder
de bemanning van versoheiden schepen der
vloot is niet volkomen rustig.
De matrozen verwachten een manifest van
den czaar. Wegens sleohte voeding hadden
onbedaidende onlusten plaats.
Berichten, dat onlusten van meer beteekenis
op de hier liggende schepen zijn voorgekomen,
zijn ongegrond.
Duïtschland.
Waarschijnlijk is nu het lot van de 39
mijnwerkers, die tengevolge van den brand in
de mijn Bornssia bij Dortmnnd afgesloten wor
den en in verstikkingsgevaar verkeerden, reeds
beslist.
Sinds Maandagmorgen wordt het reddings
werk met inspanning van alle krachten voort
gezet, doch gisterenmiddag was men nog niet
tot de vermisten doorgedrongen.
Iloe het ongeluk ontstaan is, weet men niet.
Maandagmorgen waren 287 man afgedaald,
dooh omstreeks zeven nnr stond het kolen-
vervoer plotseling stil en even later stegen
zwarte rookmasaa's naar boven, waaruit bleek,
dat de schacht in brand stond.
De beambten boven den grond, die eposdig
den brand bemerkten, trachtten den mannen
mede te deelen, dat zij zoo spoedig mogelijk
naar de luohtsohacht moesten. Dit ging echter
voor de mannen mei groote moeilijkheden ge
paard en tegen half elf kon worden vastgesteld,
dat er van de 287 man niet meer dan 237
zich hadden kannen redden.
Om 12 uur werden nog 39 mannen vermist.
Nederland.
Groningen, 13 Juli. Een jongeling uit
den Frieschen Noordoosthoek, die in het
krankzinnigengesticht «Dennenoord" te Znid-
laren (Dr.). verpleegd werd, wist te ontvlochten.
Toen bij voor een kanaal kwam, zwom by
er door, kwam by deze stad en begaf zich
vandaar op reis naar Friesland.
Doornat en met doorgeloopen voeten, klopte
hg des nachts aan by zgn oom te S., in
Friesland, die hem in zgn huis opnam; zyne
tante eohter, meenende dat men een ont-
vlnohtea krankzinnige niet mag herbergen,
wist te bewerken, dat haar man, die oordeelde,
dat de jongeling niet meer krankzinnig was,
met hem op reis ging naar B., waar zgne
moeder woont. Halverwege keerde oom terug,
waarop de jongeling de reis naar B. voortzette.
Aldaar aar/gekomen, werd bg door zgne
moeder vriendelgk ontvangen, doch wetende,
dat er bg den burgemeester reeds eene aan-
schrgving tot opzending was ingekomen, stelde
zg dezen met de komst van haren zoon in
kennis, waarna hg in verzekerde bewaring
werd genomen en vervolgens naar «Dennen
oord" teruggezonden.
Om zgn vlnoht te doen gelukken moet
naar gemeld wordt een wascb meisje nit
het gesticht hem van kleeren hebben voor
zien, die zg met zgne voorkennis in een
bosebje had verstopt.
Veendam, 13 Jnli. De vergadering van
het 57ste Nederl. Landbouwkundig Congres
werd heden bezooht door Z. E. H. den Prins,
die ten half vier ure hier arriveerde. Nadat
de Prins was binnengeleid werd Hg verwel
komd door den Commissaris en het Hoofd
bestuur van het Congres.
Z. E. H. woonde deze vergadering van het
Congres bg en vertrok onder herhaalde dank
betuigingen voor Zgne tegenwoordigheid.
Kampen, 12 Juli. Alhier is overleden
mevrouw AbrahamsWgnbergen, die den
lioogen leeftgd van 10G jaar en 3 maanden
bereikte.
Amsterdam, 12 Juli. Ieder herinnert zich
nog wel het geval van beweerde kinder
verwisseling in het «Wilhelmioa-Gasthuis",
dat een optisoh bedrog is gebleken te ago.
Zulke gevallen van onvoldoende waarneming
sofcgnen meer voor t9 komen.
Verleden week werd het eohtpaar W.,
hier ter stede, met de geboorte van tweelingen
verblgden wel ééa kindje van het mannelyk
en één van het vrouwelijk geslacht. Het
laatste kindje stierf eohter reeds binnen
ééa dag.
De vader gaf zgn in leven gebleven kind
bg den burgerlgken stand aan en liet de
aangifte van het overleden kind, gelyk
dikwgls in dergelgke omstandigheden gebeurt,
aan den aanspreker over, die de begrafenis
verzorgt, daar zulke kinderen als «levenloos
geboren" ingeschreven worden.
Nu is door eene vergissing van den aan
spreker, in overeenstemming met een verkeerde
wgze van invulling vau het attest door den
geneesheer, die den dood van het vronwelgk
kindje foutief vaststelde, in plaats van het
vrouwelgke het mannelgke kindje als overleden
aangegeven, zoodat er voor de wet slechts
van een overleden mannelijk kind sprake is.
De vader geeft zich thans natuurlgk alle
moeite om zijn nit een wettig hnwelgk
geboren toch niet wettigen zoon een burgerlgke
«wederopstanding" te doen ondergaan.
Met dat al is de quaeatie voor allen zeer
onaangenaam, niet het minst voor den hier
bedoelden geneesheer.
Leiden, 12 Juli. Hedennacht overleed
na een zeer langdurig zenuwlijden, 't welk
langzaam maar zeker zgn krachten sloopte,
de ond-hoogleeraar Willem Christiaan van
Manen. Hg werd geboren te Noordeloos (bg
Gorknm) den 8sn Augustus 1842 en had das
den leeftgd van bgna 63 jsren bereikt.
Na aan de Hoogeschool te Utreoht te heb
ben gestudeerd, werd hg aldaar op 2 Febr.
1865 bevorderd tot doctor ia do godgeleerd
heid, na verdediging van een academisch
proefschrift houdende: «Onderzoek naar de
echtheid van den len Brief van Panlns aan
de Thessalooicensen."
Door het Provinciaal Eerkbestnor van
Overgsel nog in hetzelfde jaar tot de Evan
geliebedieningen de Nederd. Hcrv. Eerk toe
gelaten, aanvaardde hij het predikambt bg de
gemeente te Abbenbroek (bg Brielle) op 3
December 1865.
Ia 1870 verwissolde bg die standplaats voor
de gomeente Winkel (N.-Holland), terwijl hg
vervolgens 5 jaren later het beroep aannam
naar Zierikzee, waar hg in 1875 zgn dienst
werk als predikant bg de Hervormde Gemeente
aldaar voortzette.
Ruim eon 9-tal jaren heeft dr. van Manen
laatstgemelde gemeente gediend, om, na door
de Synode der Nederl. Herv. Eerk tot ker-
kelgk hoogleeraar bg do Ryks-Universiteit te
Groningen te zgn benoemd, haar in 1884 te
verlaten tot het volgen zgoer nieuwe ambts
betrekking.
Het gemeld hoogleeraarsohap aanvaardde
bg op 11 December 1884 met het uitspreken
eener redevoering over «Het persoonlgk
karakter der leerstellige Godgeleerdheid".
Niet lang eohter zou prof. Yan Manen te
Groningen werkzaam zgn, immers reeds in het
volgend jiar werd hg aangewezen, na diens
emeiitaat, als opvolger van prof. dr. J. J. Prins
aan de L idsobe Universiteit.
Op 23 Deoember 1885 aanvaardde dr. Yan
Manen zgn nieuwen werkkring, waarbij hem
meer speciaal was aangewezen de leerstoel
voor oud-Christelgke Letterkunde en de uit
legging van het Nieuwe Testament, met een
redevoering ten titel dragende «De leerstoel
der Oud-Chriatelgke Letterkunde".
Tot 18 September 1903, toen de boven
gemelde ziekte hem verplichtte zgn emeritaat
te nemen, heeft prof. Van Manen, die bg zgne
ambtgenooten en leerlingen in hooge achting
stond, met jeugdigen gver en opgewektheid
zgn professoraat vervuld.
Ook in wetenschappelijke kringen had bg,
vooral ook door zgn critisch-historisohe stadiën
van eenige Bgbelboeken, in het bgzonder van
de Handelingen der Apostelen en van de
Panlinisohe brieven, zich een welgevestigden
naam veroverd.
De overledene was sedert 1884 lid van de
Maatsohappg van Nederlandsohe Letterkunde,
van 1898 tot 1903 medo als opvolger van
prof. Prins, lid van het provinciale college
van toezicht op het behoer van de kerkelyke
goederen en fondsen der Hervormde gemeenten
in Zuid-Holland en van het Haagsoh Ge
nootschap.
Ook was hg sedert vele j-tren lid van de
letterkundige afdeeling van de Eon. Maat
sohappg van Weteniohappen.
'e-Gravenhago, 13 Jnli. Yan hier wordt
aan de Tel. gemeld:
Naar ik verneem bestaat er groote kans,
dat het nieuwe ministerie gevormd zal worden
uit de Unie-Liberalen en de Yrgzinnig-
Democraten, een ministerie onder leiding van
de heeren Goeman Borgesius (Binnenlandsohe
Zaken), en prof. Drucker (Justitie); met
prof. Treub (Financies); kolonel Cool, direoteur
der Etggssohool, (Oorlog)v. Deventer
(Eoloniëo); v. Roaaum of Janssen (Marine);
Lely (Waterstaat); Yan Raalte (Buitenlandsche
Zaken).
Scheyeningen, 11 Juli. Ein paar maanden
geleden werd door de bewoners van een
villa aan den Uarstenhoekweg waargenomen
dat het hnis «beefde".
Deskundigen kwamen ook tot de overtuiging
dat het hnis «beefde".
Dat geval is niet het eenige gebleven.
Een tweede en een derde heeft zich voorgedaan.
Ééa daarvan in de Rotterdamsche straat,
alwaar de bewoners besloten hebben het hnis
te ontruimen.
Het derde geval ia in een perceel aan den
Eanaalweg.
Opmerkelijk is, dat de trillingen niet
steeds even sterk «yn.
De vraag is na naar de oorzaak van dat
versobgnsel. Dooh het zal wel niet gemakkelgk
zgo aanstonds een antwoord te geven dat
voldoet.
Rotterdam, 13 Juli. Een groot aantal
kinderen speeldo gisterenmiddag omstreeks C
nnr op den Gondsohon Kg weg bg de Boezem
kade, voor pand 76 aldaar, op de rails der
elechtrische tram, die daar gelegd worden en
op de hoopen zand langs den weg. Juist toen
oen wagen der gemeente passoerde, viel de
6-jaiige Leondert Kieviet van die rails af,
met bet ongelukkig govolg, dat de kleine onder
den wagen toreohtkwam en het linkerachter
wiel over den buik kreeg. Het kind stond
weer op on liep een eind weg, doch zakte
weldra in elkaar. Ein voorbgganger bracht
het daarop naar de onderlgke woning, waar
het vannacht aan de ornstige inwendige
kwetsuren, die het bekomen had, overleed.
Ia stillen een vond is hedenmiddag om
1 nnr op de Algomeene Begraafplaats te
Crooawgk ter aarde bestoid het atoffelyk
overschot van den 31 jarigen Pieter Landegent,
die, in den nacht van 7 op 8 Juli, in zijn
woning in de Speelmanstraat, door een in
breker met een schot nit een revolver werd
getroffen, aan de gevolgen waarvan hg in
het Ziekenhuis is overleden.
De sombere plechtigheid werd sloohts door
eenige bloedverwanten en vrienden bggewoond.
Zwijndrecht, 13 Jnli. Het eerste geladen
zeeschip, de stoomboot «Europa", bestemd
voor de guanofabriek alhier, is Maandsg door
de nieuw gebaggerde geul aan den bovenmond
van het Vuile Gat gevaren. De geul nadert
hare voltooiing. Zg werd dan ook reeds door
het loodswezen betond.
De «Europa" had, toen zg te Hellevoetaluis
binnenkwam, een diepgang van rnim 6 M.
Zg werd daar gelicht tot zg voor ruim 5.60
M. en achter rnim 5.30 M. diep stak.
Een drama te Groeabeek.
Omtrent een gruwelgk geval van kinder
mishandeling, vinden wg in De Gelderlander
het volgende medegedeeld
Een eind voorbg de nienwe kazerne aan den
Groesbeekschen weg fo Ngmegen, terreohterzg
van de stad gerekend staat, midden in
het land, omringd door uitgestrekte terreinen,
eon villa, aan den zgn. Groenewoudschen wfg.
Daar heeft zich een dier drama's herhaald,
waarvan in den laateten tgd helaas meermalen
in binnen- en buitenland vernomen ia.
Een der beide op de villa dienende dienst
boden had, op welke wgze doet niet ter zake,
bespeurd, dat in een der kelders van dat ge
bouw het eenige dochtertje van den eigenaar
zat opgesloten en daar van vuil, kommer en
gebrek bgna verging. Reeds circa twee jaren
zou die gevangenschap geduurd hebben.
Het dienstmeisje sprak daarover ten hnize
harer ouders, waarop baar vader, een ryks-
veldwaohter, haar aanried bg eene geschikte
gelegenheid het kind te bevrgden en het
rechtstreeks naar Arnhem te vervoeren, om
het meisje en hare belangen aan do zorgen
van den oflioier van justitie toe te vertrouwen.
Daar het huis en de omtrek deB nachts
steeds door een particulieren nachtwaker, een
ontslagen politie-sgent, bewaakt werden, zoo
gezegd om toezioht te honden op de veiligheid
van huis en landergen, en er des nachts ook
geen personentreinen loopen, hoeft de dienst
bode het ontvloehtingsplan blgkbaar overdag
moeten uitvoeren.
Hoe het zg, ze ia in haar opzet geslaagd.
Het meisje, een kind van omstreeks 15 jaren,
werden inderhaast eenige kleeren aangetrokken
over het sobamele ondergewaad, waarin zg
gekleed was, en zonder tgd verlies met wassehen
of toilet maken, nam de dienstbode met haar
de wyk naar Arnhem, vermoedelijk onder
begunstiging en hnlp van den rykspolitie-
beambte, baren vader.
Het kind aag er meelgwekkend nit: onbe-
schrgflgk vervuild, met afgeknaagde vinger
toppen en lippen, bleek en zwak, was het
uitzicht, dat zo bood, diep droevig.
Of de andere dienstbode mede ia deze ont
voering betrokken wasweten we niet te
zeggen. Zeker is, dat zg den dienst eveneens
verlaten heeft, en dat de verontwaardiging
van het in de omgeving wonend publiek over
groot is.
Deze verontwaardiging keert zich niet zoo
zeer tegen den eigenaar der villa, den heer B.,
dien men als een zwak, willoos man beschouwt,
Scheel en al ataacde onder den invloed en
en wil agner vrouw, maar tegen laatstge
noemde, een gewezen ziekenverpleegster, met
wie bg in tweeden eoht verbonden is.
Het meisje, minderjarig kind uit het eerste
huwelgk, heeft een niet onaanzienlijke erfenis
te haren name staan. Hierin, in verband met
de omstandigheid, dat bg oYerlgdon van het
kind. het vermogen aan den vader zon terug
komen, meent de openbare meening de beweeg
reden tot de mishandeling van het meisje te
moeten zoeken.
Do zaak is bij het parket te Arnhem in
ondersoek.
Nader meldt men:
De echtelieden B. waren vóór zg hunne
eenzaam, op oon afstand van ongeveer 200 M.
van den Groesbeekschen weg gelogen, prach
tige villa betrokken, woonachtig te Steeg on
Ngmegen. Reeds te 8teeg moet het kind
aleoht rijn behandeld en inzonderheid de stief
moeder zon daar een kwaden naam hebben
gehad.
Aan het vronwelgk dienstpersoneel, dat bg
het verhuizen naar de villa werd gebuurd,
moet daar spoedig de liefdeiooze behandeling
van het kind zijn opgevallen. Met andere
kinderen girg het meisje niet om en alle
genoegens werden het ontzegd. Meermalen
vlachtte het kind naar de keuken, waar het
genegenheid vond.
DAt van hetgeen op de villa voorviel zelden
iets uitlekte, vindt verklaring in de afzondering
waarin het geain woonde. Tot het bg de
villa behoorend uitgestrekt terrein, aan alle
zijden met zwaar yzerdraad afgesloten, werd
gaat het verhaal niomand toegelaten,
torwgl het geheel dag en naoht, tot voor
koming van ongewenscht bezoek, onder be
waking stond van mannelgk personeel; de
woning van den tuinbaas staat aan den Groes
beekschen weg, bg den ingang van het terrein,
waarop een breedo weg naar de hooggelegen
en boven alles in den omtrek uitstekende
villa is aangelegd.
Naar men verneemt zou de vader reeds nit
de voogdg over kind zgn ontzet en zonden
de getuigenissen vooral voor de stiefmoeder
bezwarend zyn.
Ook van Eleef, waar de bedoelde familie
vóór eenigen tgd in een hotel logeerde, zon
het kind geen aangename herinneringen hebben.
Yan het graan, dat legert.
Hebt gg het gezien P Hier, daar, overal graan,
dat legert. De rogge ligt *bij plekken" zooals
de boeren bij ons zeggen plat op den grond.
Op de klei is het met de tarwe en de gerst
al juist hetzelfde. De beste, dat wil zeggen de
zwaarste tarwe, ligt het meest. Er is haast
niets onaangenamer, niets verdrietigers dan het
legeren van het graan; men heeft alle moeite
en kosten gedaan om het land te bestellen
te bewerken, te bemesten en te bezaaien
men heeft zich verheugd over de goede op
komst, over het gunstige wéér, over den goeden
stand na den winter, over den weligen groei
en nu zijn de wind en de regen gekomen
en hebben het beste graan plat geslagen. Hier
en daar komt het nog wel wat bij, maar het
echte wordt het toch niet. Neen, er is niets
ontraoedigender voor den landbouwer dan het
I
legeren van het graan, of het moest het ver-
hagelen van den oogst zijn. Maar tegen de
hagelschade heeft men tenminste de hagel-
verzekeringen, doch tegen het gewoon legeren
van het graan? Ja, lezer, ook daartegen is
iets, als ge maar eens goed luisteren wilt.
Dit zult ge zeker alvast wel willen gelooven,
niet waar, dat het graaD, hetzij rogge, tarwe
of gerst en neem er de haver maar bij, dat
al het graan zijn kracht, zijn sterkte ontleent
aan zijn stroo. Ik wil daarmede zeggen, hoe
krachtiger en harder het stroo is, hoe minder
kans er bestaat, dat het bij regen en storm
omgeworpen zal worden. Dat is nog al duide
lijk. Hoe dat stroo hard en sterk te maken?
Daar komt het dus op aan. Gij weet allen bij
ondervinding, dat het graan, hetwelk het sterkst
bemest ie, het eerst omwaait. Voorzichtig, dat
is maar half waar. Het graaD, dat het sterkst
bemest is met stalmest of chilisalpeter en geen
Kali of Phosphorzuur heeft gehad, dè,t graan
waait het eerst om. En daar komt het juist
op aan. De kalizouten helpen mede of spelen
tenminste een gewichtige rol bij de vorming
van het bladgroen in de cellen. Hoe meer
bladgroen en hoe vroeger bladgroen in de
bladeren en stengels, hoe harder ze worden.
Dat ziet ge wel aan alle plantendeelen, zooals
bladeren, takjes, scheutjes enz. Zoolang ze wit
en geel zijn, zijn ze teer en malsch. Als ze
groen worden, worden ze hard. Dus: Kali
brengt bladgroen, bladgroen brengt hardheid
in het stroo, de hardheid van het stroo
belet het legeren. Dat is de redeneering.
Het is nu te laat. Ik kan natuurlijk jullie
graan, dat nu ligt, niet meer oprichten.
Maar jullie kunt nu tooh de gevolgen zien
van een onoordeelkundige bemesting. Denk er
dus dit najaar aan, dat ge den Kaïnietzak niet
spaart. En, wat ge dan óók doen moet, zaai
uw graan op rijen. Dan kan het licht bij de
jonge plantjes. En ook dat licht is noodzake
lijk voor de hardheid van het stroo. Aldus
twee dingen en uw graan zal zoo licht niet
meer omwaaien: Kalizouten bij de bemesting
en licht.
StelDerge n.
Vaak heeft men gehoord van vliedbergen,
terpen of wierden, waarop de oudste bewoners,
toen geen dijken de landen tegen het water
beschermden, in tijden van nood vluchtten
om zich tegen het geweld der hooge vloeden
te beschutten. In Zeeland treft men, behalve
die vliedbergen en overblijfselen daarvan, nog
andere hoogten aan, afwijkend van de vlied
bergen, die den naam dragen van stelbergen.
Deze zijn aangelegd, toen de oudere gronden
reeds waren bedijkt en men bet vee op de
buitengronden liet weiden, gronden aangewassen
tegen de polders en ontstaan tusschen en
langs de oudere wateren. Toen die nieuwe
aanwassen in omvang waren toegenomen en
men genoopt was met het grazende vee zich
op grooten afstand van de dijken te begeven,
waardoor het niet mogelijk was bij het
wassende getij door de volle kreken en geulen
tijdig den polder te bereiken, toen werd de
behoefte gevoeld op die gorsen of schorren
aan een plaats, waar de herder zijn kudde
kon bergen. Een gevolg was de aanleg van
de genoemde stelbergen, die dus dezelfde
functies voor het vee moesten vervullen als
de vliedbergen in vroegere dagen voor de
menschen. Deze stelbergen hadden een anderen
vorm dan de oude vliedbergen. Het was noodig
dat het vee, behalve een veib'ge verblijfplaats,
aldaar ook drinkwater vond. Wanneer het
hooge schor en de daaronder voorkomende
grond daartoe gelegenheid bood, werd een
ronde, diepe put gegraven met flauwe
glooiingen, waarom een ringdijk werd geworpen.
De opgeworpen hoogte kreeg daardoor den
vorm van een afgeknotten kegel en op de
kruin vond men gemeenlijk een stalling voor
het vee, benevens eene hut, waarin de herder
en zijn trouwe hond verblijf vond gedurende
de uren van den nacht of tijdens vloed op
den dag. Eenzamer plaats dan tusschen deze
slikken en schorren kan men zich niet denken.
Vroeger en op sommige plaatsen nu nog
overblijfselen vond men in den Yanhaaften-
polder onder Oud-Vossemeer, onder Stavenisse,
in den bekenden Wilhelminapolder (Zuid-
Beveland) enz. W.
Onweêr.
Omtrent het ongeval in het kamp vafi
Zeist, waarvan wg in ons vorig no. reeds
melding maakten, deelt het U. D. nog de
volgende nadere bijzonderheden mede:
«Zondagavond omstreeks 1\ uur, was het
in de legerplaats bg Zeist een geweldig nood*
weer. Het felle lioht en de daarop volgende
donderslagen waren ontaettend. De regen
viel met stroomen neder en weldra was het
geheele kamp, waar het regiment genie-troepen
gelegerd is, één waterplas.
De milicien W. de Boer en de genie
soldaat G. Giesen hadden een wandeling naar
