ZIERIKZEESCHEiii NIEUWSBODE. Zaterdag 10 Juni 1905. Mr. R. J. H, PATIJN. (25 i e r i li z e e s c h. e Courant). Eerste Blad. BERICHT. De uitslag der stemming voor do Provinciale Staten. Uit Stad in Prsvincia. Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. Do prijs per 3 maaaden ia f 1,30, franco per post f 1,60. Noord-AmerikaTransvaalIndië en*, renend <ng Kin per week, f 10,— per jaar. 61ste JAARGANG. No. 8166. Directeur i 7. DB LOOZUEL Redacteuren: A. FRANKEL. I J. WAALE, alleen voor het binnen- en buitenl. nieuws. Advertentiëntan 13 regels 30 Cta. meerdere regels 10 Cta.kennen uiterljjk tot den Maandags, Woensdags en Vrijdags middags 2 ure bezorgd worden. Groots letter wordt naar plaatsruimte berekend. Alle betaling-en moeten uitsluitend g-eschieden ten kantore van A. J. de Looze, Hoek Schuilhaven, Zierikzee. Ingezonden stukken en berichten van correspondenten te adresseeren aan A. Frünkel, Nieuwe Boogerdstraat 213, Zierikzee. Dit nummer drie bladen. bestaat uit Wegens het Pinkster feest sal de Nieuwsbode op as. Maandagavond NIEV U-orden uitgegeven. Be Blrecteur, A. J. BE EOOXE. lij, die slch met 1 Juli a.s. op deee Courant abonneer en, ontvangen de tot dien datum verschijnende nummers gratis. AUe brievengaarders en boek handelaars nemen abonnemen ten aan. Be Birecteur, A. J. BE EOOXE. Nationale Militie. Naamsverandering bataljons Infanterie. De BURGEMEESTER van Z> crikzee; Gelet op de Circulaire van den Commissaris der Koningin in Zeeland van 24 Mei jl., A no. 1741, 3e ?M., M. S. (Provinciaal blad no. 54); Brengt ter kennis van belanghebbenden, dat sedert 1 Juli 1904 de volgende bataljons der Infanterie van naam lijn veranderd: het Go bataljon van het regiment Grenadiers en Jagers is geworden het 3o bataljon van dat korps; het 5o bataljon van het \e regiment Infanterie is geworden het 3o bataljon van dat korps, en het Ga bataljon van het 7e regiment Infanterie is geworden het lo bataljon van dat korps. Z r'szee, den 7 Juni 1905. De Burgemeester voornoemd, ClI. W. VERMEIJS. BEKENDMAKING. Do BURGEMEESTER van Zierikzee brengt ter kennis van de ingezetenen, dat de Secretarie der gemeente op den 12 Juni e.k. (<1on Tweedon Pinkster dag:) zal zijn gesloten, met uitzondering van des middags 12 uur tot 's namiddags 12'/j oor, voor het doen van sangi/ten, den Burgerlijken Strvd betreffende. Zikrik7.ee, den 9 Juni 1905. De Burgemeester voornoemd CH. W. VERMF'JS. h. Voordot wij het hoofdartikel van oen vorig nummer vervolgen, wenschen wij vooreerst een daarin voorkomende drukfout te ver beteren. Daar staat «Wij weten, dat het persoonlijk element neen factor ia, die bij deze verkiezing moet »medegeteld wordenen dat ook de «omstandigheid, dat de oiericalen geen eigen «candidaat gesteld hebben, eenig gewioht, zij «het dan ook niet groot, in de schaal heeft «gelogd". De opmerkzame lezer zal wel onmiddellijk begrepen hebben, dat voor »clericalen" pooialiaton moet gelezen worden. En ten tweede wensohen wij een mis verstand te voorkomenwaartoe een door ons gebezigde uitdrukking allicht aanleiding kan geven. Wij sohreven namelijk, dat ook niet door mr, Pompe van Meerdervoort, die van het reoht van initiatief gebruik had kunnen maken, door de indiening van een daartoe strekkend wetsontwerp getracht was de Leerpliohtwet op te heffen of te wijzigen. Daarop volgde terstond: «Maar bij ver roerde geen vin, en bepaalde zich tot de zwijgende rol, die bij in de Kamer speelde". Wij stellen er prijs op, dat deze zinsnede worde opgevat in verband met hetgeen onmiddellijk daaraan voorafgaat, en niet op zioh zelve beoordeeld worde. Deed men het laatste, rukte men haar uit het verband, zij zou een besliste onwaarheid bevatten. Wij bedoelen ditdat mr. Pompe van Meerdervoort geen wetsontwerp tot opheffing, of ten minste tot wijziging van de Leerplicht wet heeft ingediend, hetgeen hij had moeten doen, wanneor werkeljjk, wat frjj ernstig betwijfelen, zijn oppositie uit overtuiging voort sproot, en niet het uitvloeisel was zoowel van de uitwerking der valsohe leuze, waaraan bij zijn kamerzetel te danken bad, als van de door hem gekoesterde illusie, dat de kiezers zoo onnoozel tullun zijn om na de ontgoocheling zich nogmaals in bet net van een onoprechte beatrjjding van de Leerpliohtwet te laten vangen. Neen, mijnheer Pompe, zoo dom zijn zij hier in Sohouwen-Duiveland niet. Zet uw leerplicht-paardje, waarop gij eenmaal de poort van het Binnenhof zijt binnengereden, thans gerust op stal. En berg in die stal ook de onwaarheid op, dat da liberalen, wanneer zij aan het roer mochten komen, vau plan zijn de Leerplicht wet to versoherpen, door te bepalen, dat de kinderen tot hun achttiende jaar op school moeten blijven. Want doet u dat niet, en blijft u, meenend daarmede den strijd te zullen winnen, den onohristelijken weg der onwaarheid bewandelen, dan stelt gij u bloot aan het groote gevaar door do gobeolo weldenkende bevolking van deze streek als een Sybrandy te worden gebrandmerkt. Wij kunnen nu voortgaan met de bespreking der oorzaken van de gelukkige zwenking in de politieke gevoelens van duizenden onzer landgenooten, die in 1901 reohts gestemd hebben, maar die nu in de volgende week toonen zullen, dat zij naar lioks gezwaaid zijn, zoodat ook ia dit district, waar wij het voorrecht hebben in mr. PATIJN een uit- nemenden candidaat te hebbende groote kans bestaat, den voor vier jaren verloren gegancn Kamerzetel op onze tegenstanders, voor de liberalen te heroveren. Van die oorzaken stippen wij thans allereerst aan de bittere teleurstelling van die groep staatsburgers, die door dr. Kuyper met de benaming van «kleine luyden" eigenaardig wordt aangeduid, en die door beloften en voorspiegelingen gepaaid, nu, nadat imt vier jarig regooriogetijdperk voor dit bewind bijkans verstreken is, op geen enkele sociale hervorming kan wgzen, die ton hunnen behoeve tot stand gekomen is. Wel bad in 1891 dr. Koypor vurig tot den Heer: «Heore, mijn God! zij kunnen niet wachten geon dag en geen naoht": Wel was hij het met wijlen mr. Kerdijk volkomen eens, dal al het mogelijke voor de arbeiders moest gedaan worden: Wel heette hot in de Memorie van Toelichting tot bet Program van 17 April 1901, dat niet de staatsrechterlijke, maar de maatschappelijke noodstand in de allereerste plaats om voorziening roept: maar dat zijn sleohts woorden van dr. Koypor, waarmede de minister Kuyper geen rekening behoeft te honden. Kan het verwondering baren, dat Staalman en de zijnen, teleurgesteld in hunne ver wachtingen, zioh van Kuyper afgescheiden en een afzonderlijke groep gevormd hebben? Prineipiëel staan wij ook tegenover Staalman, maar tooh hebben wij meer eerbied voor de Ohristen-Demokraten, die trouw aan hun vlag bleven, dan voor dr. Knyper, die, in strjjd met zija verleden op het altaar van het bondgenootschap met de ChristeJijk- Historisohe partij, ook wel de Jonkerpartij genoemd, de kleine loyden zonder gewetene wroeging heeft geofferd. Werd behoudens de onbeduidende Speetwet, door dr. Kuyper, tot teleurstelling van zeer velen, niets op sociaal gebied tot stand gebraohtwat door hem met behulp van een volgzame meerderheid op het terrein van het onderwijs werd doorgedreven, heeft bij de meerderheid der Nederlandsehe natie een algemeene ontevredenheid verwekt. Zelfs beginnen velen, die dr. Knyper aan hingen, in te zien, dat de Hoogere-Onderwijs- wët, waardoor do gebrekkige ingerichte Vrije Universiteit op Gereformeerden grondslag te Amsterdam, afger'en van de f 100,000 nit '8 Rijks schatkist, het ingrijpnd r: ?ht verkregen heeft academische graden uit te reiken, strijdig ii met bet belang ca van de wetenschap èa van de Hervormde kerk. Tal van orthodoxe Hervoimden vicgen aan te begrijpen, dat zy door dr. Kuyper sl< 3hts gebruikt worden om de Gereformc 5rde Kerk groot en machtig te maken, en dat, wannoor onze slimme minister-president dit kerkelijk doel bereikt heeft, zij vriendelijk voor hun moeite bedankt zullen worden met een heriaueriag aan het gevleugelde woord van Scbi'IerDer Mohr had reine Schuldig- keit getban, dor Mol'? daif gebn". Eu wat de Lager Onderwijswet betreft, de joagste aangenomen herziening er van geeft voor de bizondere scholen uit 's lands schatkist 2| miiiioon guldon, zonder dat zelfs de minste waarborg voor de deugdelijkheid van het onderwijs gegeven wordt. Door die wet zal men nu beter in staat zij i de openbare schooldie volgens de Grondwet er wezen most, leeg te pompen, zoodat tot nadoel der volksontwikkeling, in tal van kleine gemeenten bizondere schooltjes zullen verrijzen. En als dan allerwego die eectcsohooltjes vorrezen zijn, dan is het heilloos work der noodlottige afscheiding tuttchtn do kinderen van ons volk volbracht, on dr. Kuyper kan op het bereikte doel, waardoor aan do eenheid der natie opnieuw een geduohte stout wordt gegeven, triomfantelijk niërzien. Eq zijn slaafaobo volgolingen zullen vol bewondering nifroepon, welke enorme kracht gaat toch nit van dien door God gozondone, zooals bij roods door ben in bun afgodische vereeriug genoemd wordt. Ja, wij erkennen het, daar giat van dien staatsman een kracht uit, maar het ia ren kracht, die jammorlijk verdeelt, die hot ééuo volksdeel tegen het andero opzet, die onver draagzaamheid kweekt on dun go-isdieostvrr ie verstoort, die uiteenrukt, wat vereend moest blijven, dio tusschon to non van hetzelfde vaderland baat, vijand hap cn verbittering zaait. Mag dat volgens de lejr van Cbririus ge schieden, die de liefde, do algomnne men- «chenüefdo, prcd'kte Neen, dat rang niot, dat is schending van het schoonste voorschrift, dat Cbrislos gaf. En dat wordt door hen, die niet vorb'md zijn, ingezien, en zij wenden zioh van den mau af, die de godsdionstigo hariatoohten der menigte ontketend heeft, niet ter wille van het geloof, dat van do zijdo der liberalen niet het minste te dnchbn heeft, want deze schrijven in bun vaandel gewetensvrijheid, maar ter wille van de staatsmacht, die dr. Kuyper tot eiken prijs poogt te behouden. Ziet hier, kiezers, de boofdooi zaken voor den omkeer in de politieke gevoelens van velen, die vroeger met Knyper medegiogen, maar nu van hem zijn afgevallen, omdat zij bedrogen zijn uitgekomen. Daar zijn nog andere oorzaken ook aan te wijzen, zooals de reohlmatige vrees voor het ingediend Tariefwebontwerp, dat, wanneer dit Ministerie aan het roer mooht blijven, stellig en zeker tot wet zal verheven worden, zoodat de voornaamste levensbenoodigdheden aanmerkelijk in prijs zullen stjjger, maar daarover zuilen wij ter vermijding van uit voerigheid niet uitweiden. Aan u thans kiezers, de beslissing over de vraag, of gij wilt medewerken ons vaderland van een regeering te verlossen, die anti nationaal haar kracht in tweespalt en beroering zoekt, en een dreigend gevaar is voor de vryheid en welvaart van ons volk. Reeds hebt gij bij de stemming voor een lid van de Prov. Staten met een schitterende meerderheid die vraag be vestigend beantwoord. Wij koesteren daarom de hoop, dat gij aanstaanden Vqjdag iu dienzelfden geest uw stem zult uitbrengen, en w< 1 op den man, die door zijn kloek mannelijk optreden, zgn vurige wel sprekendheid, en zijn degelijke kennis het vertrouwen wettigt, dat hij, gekozen, een sieraad vau onze Tweede Kamer zal worden. Brengt dus kiezers, a.s. Vrijdag uw stem uit op Mr. R. J. II. PATIJN, den candidaat der Liberalen en Vrijzinnig- Demok raten. Komt allen trouw ter stembus op. Niemand blijve thuis of ga op reis. Naar de stembus! en gestemd op Wien zal ik kiezen? Nog eenige dagen scheiden ons van den 16 Juni, waarop ieder kiezer zal hebben te kiezen tusscnen Mr. R. J. H. Patijn en Jhr. Mr. J. J. Pompe van Meerdervoort. Er rust op iederen kiezer een zedelijke plicht goed toe te zien en goed te oordeelen, welke partij hij zal steunen. Stellen wij genoemde twee candidaten tegen over elkaar, dan rroten wjj, wie Pompe is, en wal hij in de afgeloopen vier jaar in de Kamer heefc gedaan, in het belang van zijn district. Ongeveer niets! Noch voor de visscherij, noch voor den landbouw is hij krachtig in de bres gespron gen, noch heeft hij zich laten hooren of heeft hij gestreden voor de gedeeltelijke oeverver dediging aan de noordwestkust van Schouwen, waarvoor door de Regeering voorlaan geen gelden meer zouden worden uitgetrokken. Welke belangen, die hij voor zijn district moest behartigen, en waarvoor hij moest op komen, zijn door dien afgevaardigde verde digd? Men kan niet wijzen op eonig resultaat, dat hg door woord of invloed heeft tot stand weten te brengen. Neen, het moet eerlijk en onomwonden gezegdPompe is niet de man op de rechte plaats! Is het niet opmerkelijk en bevreemdend, dat zij (n.l. de woord voerders, liefst predikanten in hunne in de verschillende dorpen, gehouden lezingen) dat zij, zeg ik, zoo flauwtjes, zoo met een enkel woordje de candidatuur van den heer Pompe bij de kie zers aanbevalen? Niet alleen op de vergade ring te Renesse (prof. Diepenhorst) en te Haamstede (ds. Vunderinck), maar ook te Burgh (Wieleuga, arr. schoolopz.) is mij dat zoo op gevallen. Te Burgh zelfs werd spreker er op gewezen. Kan men dan in de eigene partij zoo weinig van dien afgevaardigde zeggen? Is de heer Pompe soms bij zijne vrienden zelfs wel zoo gewild? Ie hij ook voor hen wel de rechte man op de rechte plaats? Wij zouden er haast aan twijfelen. Er is nog meer kenschetsende. Waarom ziet doorgaans de heer Pompe van debat af? Is het, omdat wat hij de góe-gemeente verkon digt, zoo duidelijk voor weerlegging vatbaar is, of benauwt hem de vrees het in hem ge stelde vertrouwen te verliezen? We weten het niet, maar hot geeft o.i. te denken! 'tls ons in den laateten tijd tijdens het bij wonen der lezingen van Professoren en Pre dikanten gebleken, dat de debattere in hel ge heel niet of half beantwoord werden, óf dat een antwoord om de eigenlijke zaak heen draaide, even als een vlieg de rondte doet om een brandende kaars. Was het soms vrees van die sprekers, dat zij er in zouden vliegen, of was het onkunde of onmaoht een positief antwoord te geven? Er was geen tijd meer over, be weerde men dan, maar dan had spreker tijd moeten nemen. De kiezers leenden hem wel een gewillig oor! Teekent ook dit nietP Wel spraken zij veel over te vervulleu beloften, wei nig over onvervulde beloften! En nu de heer Patijn. Geen enkele vraag is door dien talentvollen spreker onbeantwoord gebleven. Zaakrijk als hij was in zijne rede, was hij ook in de repliek. Onomwonden, met gloed van overtuiging uitgesproken, behandelde hij zijn onderwerp duidelijk en met ongemeene zeggingskracht. Zeker zal deze, als hij voor dit district zal gekozen worden alB afgevaar digde, in de Tweede Kamer de belangen van Schouwen-Duiveland meer en beter behartigen en bepleiten. Zijn invloedrijkheid en zijn enorme zeggingskracht zullen meer uitwerken dan het zwijgen van Pompe. De Kamer zal in den heer- Patijn, die voor visscherij en landbouw, de hoofdbronnen van bestaan in ons district, opkomt, een krachtig en energiek verdediger vinden. Ieder, die spreker hoort, komt onder den indruk van zijn schitterend redenaars talent en van zijn kalraen, helderen betoog trant, die overtuigt. Scherpe tegenstelling voorwaar met den heer Pompe. Kiezers in het district Zierikzee 1 Beseft de gevaren, waaraan ons volk zal zijn prijsgegeven, wanneer het tegenwoordige pseudo-cliristelijke Ministerie bestendigd blijft 1 De kerkdijken van hun kant Rpannen al hunne krachten in, om de positie, welke zij (hans bezitten, te behouden, en zoo mogelijk. te versterken. Kiezers! Laten wij met goeden moed den strijd aanvaarden, en onze vrijzinnige beginse len doen zegevieren! Laten wij zorgen, dat de tegenpartij ons niet in krachtsinspanning over treft. Volbrengt uwen plicht met onverdroten ijver en volharding. Schudt velen wakker, die anders voor de politiek vrijwel onaandoenlijk zijn en leidt hen op 16 Juni e.k. ter stembus om hun stem te laten uitbrengen op den heer Mr. R. J. H. PATIJN! Zierikzee, 9 Juni. In de St.-Crt. van Donderdag 8 Juni 1905, no. 133, zgn op genomen de statuten der Inoulrire Hypo theekbank, alhier. Art. 4 der akte van opriohting zegt De vennootschap heeft ten doel 1. Het uitlcenen van geld onder hypc- th'cair verband op onroerende goederen iu Nederland. 2. Het uitgeven van Pandbrieven, tot een bedrag hoogstens gelijk aan dat harer hypothecaire vorderingen. 3. Het zioh belasten met het plaatsen on beheeren van hypotheken ten namo van anderen. Het kantoor is gevestigd aan het ITarenplein no 322. Voor de namen der Commissarissen ver wijzen wij naar de in dit nummer voorkomende advertentie, alwaar tevens een en ander omtrent de Pandbrieven wordt medegedeeld. Benoemd tot kantonrechter te Brielle mr. C. de Witt Hamer, thars griffier hij het kanbogereebt te Zierikzee. Wij vestigen de aandacht van belang hebbenden op de geplaatste advertentie van de Singer-Maat! ohatpij alhier, waarin wordt medegedesld, dat de borduurwerken, die door do dames-learlingen op den jongston cursus vervaard'gd rijn, van 19 Juni af lot on met 24 Juni in hun winkel, Korte St.-Janstmat, geëxposeerd zgn. Near men moldt, zal het lid van Gede puteerde Staten, de heer W. A. Graaf van Lynden, ged arende twee maanden zijne fune- tiëa niet kunnen vervullen. H6m is uitdrukkelijk rust voorgeschreven. Kerkwarve. Woensdag 7 Jani j 1. 's avonds half acht trad, na door den voorzitter der liberale feiesverconigisg Noordgouwe en Kerk- wervo, den hoer Worlnia?, te zgn voorgesteld, voor de kiezers alhier op, do heer Van der Wieion. Ia een eonvoudigo, dooh tovens zakelijke en ook hoogst humnno oanserie zotto hg voor de aanwezigen uiteen, waarom en op welke gronden door de vrijzinnigen gestreden wordt tegen het ministerie Knyper. Van de gelegenheid tot bet stollen van vragen werd gebruik gemaakt door den heer Evertse, dio den spreker inlichtingen vroeg naar leiding van het gesprokene door bet Katholiek Kamerlid, dr. Vermeulen, aan het adres der Ned. Horv. Kerk, terwijl de hoer Blankort op een paar punten met den spreker in debat ging, en zgn houdiag motiveerde bij de aanstaande stembus. De h8or Vau der Wielen beantwoordde daarna beiden in oen korte repliek, on deed vooral uitkomen, dat hij in zyo bestrijding niet de personen, maar alleen de zaken wensoht te critisoeren, voor zoover dit tenminste zuivor kan, waarom hij ook niet het zittende Kamerlid voor dit district, den heer Pompe van Meer dervoort, zou bespreken. Dat is niet zgn go- woonte. Wel wenschte. bij evenwel nog een onkel woord ter aar.boreling te zeggen van den candidaat der vrijzinnigen, den beer PATIJN, dien hij een eminent en der zake kundig man noemde, en waarmee dit district, mooht bij gekozen worden, oer zou inleggen, zooals het dit ook gedaan heeft met den heer Van Kerkwijk. Daarmede eindigde de beer Van der Wielen, zooals hg zelf uitdrukte azijn spreken van man tot man". Na nog eon opwekkend woord van den voorzitter om bet gesprokene tbnis nog eens ernstig te overdenken, daar men nu het hoor cn wederboor beeft kannen bij wonen, eindigde de vergadering met dankzegging aan den spreker en de aanwezigen. Scharendijke, 7 Juni. Voor eon vol'e zaal, slechts voor een zeer klein deel gevuld door hen, die door dik en dun mot Dr. Knyper meegaan, trad hedenavond bij Van Bloois Jhr. Pompe voor de kiezers op, met zwak applaus, mot gesis en gefluit ontvangen. Bij de inleidiog werd ons verteld, dat onzo afgevaardigde behoefte had gevoeld

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1905 | | pagina 1