ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE.
Dinsdag 6 Juni 1905.
(525 ierilizeesche
C o u r a n t).
Eerste Blad.
BERICHT.
KEURING
verhuurd wordende Rijtuigen.
Voorbereidend militair onderricht.
Naar de stembus.
Mr. H. C. M00LENBURGH,
Mr. H. C. M00LENBURGH
Anti revolalionaire manieren.
Uit Stad ss Provincie.
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijz per 3 maanden is f 1,30, franco per post
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië ens. verzending
eens por week, f 10,per jaar.
61ste JAARGANG. No. 8164.
Dlreoteur ar. dk loozk
Redacteuren
A. FRANKEL.
WAALE, alleen voor het binnen- en buiteni. nieuws.
AdvertentiënTan 13 regelt 30 Cta.
meerdere regelt 10 Cta.kunnen uiterlijk tot dei
Maandags, Woensdags en Vrijdags middags
2 ure besorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend
Alle betalingen moeten uitsluitend geschieden ten kantore van A. J. de Looze, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Ingezonden stukken en berichten van correspondenten te adresseeren aan A. Frünkkt, Nieuwe Boogerdstraat 213, Zierikzee.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
Zij, die elch mei t Juli a.s. op
deee Courant abonneer en,
ontvangen de tot dien datum
verschijnende nummer* gratis.
Alle brievengaarders en boek
handelaars nemen abonnemen
ten aan.
Be Btrecteur,
A. J. BB MjOOZB.
der
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Zierikzee;
Gelet op art. 79 der Algemeene Politie-Yerordening
voor deze gemeente;
Hebben goedgevonden te bepalen:
dat op Zaterdag1 den ÏO J uni e.k.
des namiddags te 3 aar, aan de Balie eene KEURING
zal worden gehouden van de verhuurd wordende JRp-
en Voertuigen. Alle Rijtuigverhuurders worden mitsdien
opgeroepen om alsdan al hunne voertuigen op de daar
voor bestemde plaats bijeen te brengen, ten einde de
noodige keuring te ondergaan, ter voorkoming van de
bg de Algemeene Politie-Verordening bedreigde boete.
Zierikzee, den 5 Juni 1903.
De Burgemeester ea Wethouders voornoemd,
CH. W. VERMEIJS, Burgemeester.
JAN SNELLEN, Secretaris.
De BURGEMEESTER van Zierikzee;
Gelet op 5 der Regeling van het voorbereidend
militair onderricht;
Brengt ter kennis van belanghebbenden;
dat van hoden af tot on met 30 Juni
e.lc* ter Gemeente-Secretarie gelegenheid bestaat tot
inschrijving van jongelieden van 1G—g4-jari-
gen loetttfd, die wenschen deel te nemen aan
het voorbereidend militair onderricht, hetwelk kosteloos
wordt gegeven van ongeveer half October ak. tot ultimo
Februaii d. a.v.
Met het oog op het groote belang, dat er voor den
eventueel in te Ijjven loteling in gelegen kan rijn, om
ingedeeld te worden bij het Korps en in het
garnizoen zjjncr konze, ztf er hierbij
aan herinnerd, dat op dat voorrecht alleen die loteling
uitzicht heeft, die in het bezit is van het getuigschrift
model W, dat o. a. kan worden verworven, door gedu
rende de twee wintertijdperken, welke voorafgaan aan
de inlijving als milicien, met vracht aan dit onderricht
deel te nemen.
Zierikzee, den 5 Jani 1905.
De Burgemeester voornoemd,
CH. W. VERMEIJS.
Deze tuaaohen tijd ache Statenverkiezing it
voor odi eilandbewoners het voorspel tan de
groote Kamerverkiezing.
Zij aal in zekeren zin de thermometer zijn,
die zal aanwijzen, of wij in Sohonwen
Dniveland bij de uitbreiding van hot kiezers
korps al of niet terrein gewonnen hebben,
en zoo ja, hoeveel wij wel voornit zijn gegaan.
Het is das dringend noodig, dat al onze
partijgenooten en geestverwanten morgen,
Dinsdag, ter stembus opkomen om hnn stem
nit te brengen op
den oandidaat der liberalen en vrijzinnig-
democraten, den Wethouder van Zierikzee, en
den Voorzitter der Afdeeling Zierikzee van
de Maatschappij van Landbouw en Veeteelt
in Zeeland, die doorkneed is in de gemeente
lijke administratie, en volkomen bekend met
de behoeften van den landbouw, den man,
die hier geboren en getogen, de kaart van
het land goed kent, zoodat hij gekozen, in
de Staten met volkomen kennis van zaken
over onze gemeenschappelijke belangen kan
•preken.
Niemand blijve tehuis of op het land,
denkendo, Mr. MOOLENBT7RGH zal bet
wel halen.
Men herinnere zich, dat bij de stemming
in 1901 voor de Provinoiale Staten de anti
revolutionaire kiezers, hoewel in de minder
heid, tooh vrij talrijk waren. Wel slonk bij
de stemming in het vorig jaar voor genoemd
college dat getal aanzienlijk, maar nu in deze
dagen van strijd onze streek door dominé's
overstroomd wordt, die liever politieeeren dan
catbeohiscsren, Iievor van den katheder spreken
daar van den kansel preeken, na is oppassen
de boodschap.
Men badenke daarbij, dat de anti-revolutie
naire kiezers de lofwaardige gewoonte volgen
om bg elke stemming als één man op te
komen.
Houdt dit goed in het oog.
Spiegelt u, partijgenooten en geestverwanten,
in dit opzicht aan hen.
Komt ook trouw ter stembus op, en maakt
het onderste witte vakje van het stembiljet,
dat den naam van
aanwijst, met het dikke potlood zwart.
Jhr. mr. Pompe van Meerdervoort, anti
revolutionair candidaat, heeft een tocht gemaakt
door het eiland Goedereede en Orerflakkee.
Op versohillende plaatsen trad hg daar als
spreker op.
Maar nergens werd door hem gelegenheid
tot debat gegeven.
Op de meeste plaatsen was de vergadering
slechts alleen voor geestverwanten toegankelijk.
Mr. Patijn is eveneens in onderscheidene
plaatsen op Flakkee en SchouwenDniveland
opgetreden.
Maar de liberale oandidaat liot vrijelijk
debat toe. De anti-revolationairea maakten
van die vrijheid dan ook een rnim gebruik.
De liboraal gevoelde zich dus blijkbaar heel
wat sterker dan de anti-revolutionair.
Maar het ergste is, dat de heer Pompe
van die uitsluiting van debat misbruik heeft
gemaakt om den kiezers op de grofste wijze
wat op de mouw te spelden.
Te Stellendam o. a. verkondigde hij, in de
kerk nog wel, zooals wij in ons jongste
nummer vermeld hebben, dat de liberalen
de kindoren tot hun 18de jaar op de school
willen honden.
Waarlijk! de heer Pompe deed niet on
verstandig om voor debat te bedanken, als
bij voornemens was dergelijke ongehoorde
beweringen, waarvan de eerste de beste de
onwaarheid had kannen aantoonen, aan den
man te brergen.
Mr. Sybrandy had ook beter gedaan met
geen debat toe te laten, toen bij elders en
ook hier sprookjes verhaalde, en onlangs to
Amersfoort zijn befaamde mededeeling van
de drie katholieke notarissen in Noord-
Brabant deed.
Als men zulke dingen zegt, en er is debat,
dan zit de waarheid de leugen te dioht op
de hielen.
Op andere plaatsen toonen de anti-revolutio
nairen al even veel vertrouwen te stellen in
de kracht van hunne beginselen als de beer
Pompe blijkbaar heeft.
In liet Vaderland althans leest men omtrent
Gouda het volgende:
«Op den gisteren te Gouda gehouden anti
revolutionairen distriotsdag, werden twee ver
gaderingen gehouden. De middagvergadering,
waar de he3r H. de Wilde als spreker
optrad, was alleen toegankelijk voor anti
revolutionairen, terwijl bij de avondvergadering
alleen zij tosgang hadden, die instemden met de
beginselen der christelijke partgen. Hier traden
als sprekers op de heeren mr. 8. de Vries Ct.
en mr. A. baron van Wijnbergen. Beide
vergaderingen, voor de pers niet toegankelijk,
waren druk bezocht".
Mooi zool
In geheime vergaderingen, waar de pers
geen toegang heeft, kan men immers ver
kondigen, wat men wil.
De politieke manieren van de anti-rev.
gaan er niet op vooruit.
De kiezers zullen echter wel ksscffen, welke
de beste beginselen zijn, die, welke in het
openbaar verdedigd worden, of die, waarvoor
men tegenover de tegenpartij niet durft uit
komen.
De kiezers van Zierikzee tullen wol toonen,
dat zij Mr. Patijn, die het rond en eerlijk
tegenover ren icier voor zijn z'sndpnnt durft
opnemen, verkiezen boven jhr. mr. Pomps
van Mc3rdervoort, die als can lichhchuwe
door het distriot trekt, vrc azend zijn woorden
tegenover can tegenstander ta moeten waar
maken.
Zierikzee, 4 Juni. Vrijdagavond trad in
de Concertzaal alhier alt epreker op bet be
kende Kamerlid, Th. M. Ketelaar, hiertoe
uitgenoodigd door de besturen van de Afdee
ling Volksonderwijs te Zierikzee, der Afdeelingen
Zierikzee, Duiveland, Oost- en West-Sobouwen
van het Nederl. Onderwijzersgenootschap, en
der Afdeeling Sohonwen en Duiveland van
den Bond van Nederlandsche Onderwgters.
Jhr. De Muralt opende de talrijke ver
gadering, waaronder wij ook vele dames
opmerkten, met een inleidend woord.
Hierop verkreeg de heer Kotelaar, die tot
onderwerp gekozen had »De Openbare School
en de hernieuwde Schoolstrijd", het woord.
Hg zeide, dat de tegenstanders twee stellingen
trachten te verdedigen, en wel deze
1°. neutraal onderwijs is voor de kinderen
nadeelig
2°. neutraal onderwijs bestaat niet.
Deze twoe stellingen sgn met elkaar in
lijnrechten strijd, vormen een onderlinge tegen
stelling. Na dit aangetoond te hebben, trad
spreker in een historische ontwikkeling van
het openbaar onderwijs, dat, zoolang de repu
bliek der Vereenigdo Nederlanden bestond,
een andere strekking had alt dat van den
tegenwoordigen tgd. Zoo stond in een
Zeeuwaobe verordening van 1583, dat de
jeugd onderwezen moest worden in de vreezo
en in de rechte kenniaie Godt. Een Utreohteoh
plakaat van dien tgd bepaalde hetzelfde. In
1596 vaardigden de 8taton-Generaai het ver
bod uit de scholen der katholioken te bezoeken.
In 1055 werd een schoolverordening uit
gevaardigd, waarbij aan de onderwijzers word
opgedragen te zorgen, dat de kinderen zich
niet aan baldadigheden schuldig zoudon maken,
wel een bewijs, dat kinderen, zelfs wanneer
zij op de school godsdienstonderwijs ontvingen,
zich onordelijk en baldadig kannen gedrAgen.
De school van die dagen stond onder den
onmiddelltjken invloed van de predikanten.
Er werd echter steen en boen geklaagd
over het gebrekkige onderwijs. Toon dan ook
h6t Nut tot 't Algemoen werd opgeriobt,
stond verbetering van het onderwijs op
het program. Godsdienst mcoht wel onder
wezen worden, maar niet Termengd mot
eenig dogmatisch onderwijs. In 1806 kregen
wij de esrste wet op hot Lagor Onder
wgs. Ia die wot werd hot leerstellig onder
wgs verboden. Men kreeg do openbare school
voor alle gezindten. De autoriteiten hebbon
destijds een goed inzicht gehad in den toe
stand van ons land, dat een gemergde be
volking heeft. In 1840 werd een Kon. besluit
uitgevaardigd, waarbij aan de geestelijken
van verschillende gezindten het reebt gegeven
werd toezioht te houden op de leerboeken.
Vonden zij er iets in, wat strijdig was met
den godsdienst, dan klaagden zij daarover bij
den President van de Schoolcommissie, en dan
werd het boek verboden. In 1848 werd
het geven van onderwgs vrij. Vroeger was
dit niet vrij. Wilde men een bizondere
sohool opriohton, dan had men aan allerlei
formaliteiten te voldoen. Tevens werd be
paald, dat het openbaar onderwgs een voor
werp van de aanhoudende zorg der regeering
zou zijn, en dat overal van overheidswege
voldoend openbaar onderwgs zal worden ge
geven. Zeven jaar na de herziening van
de Grondwet kwam een nienwe onderwijswet
tot stand. Art. 33 daarvan zegt, dat de kinde
ren onder het aanleeren van gepaste en nuttige
kundigheden moesten worden opgeleid tot
alle christelijke en maatschappelijke deugden.
Spreker sohetate hierop de oppositie, die van
lieverlede tegen de openbare school zich ver-
hief. Waren de katholieken aanvankelijk
voorstanders van de openbare school, er kwam
J bij hen een kentering, toen zij door een
amendement van de bisschoppen werden uit-
j genoodigd hunne kinderen van de openbare
school te nemen. In 1898 kwam onder het
Ministerie—Mackay de pacificatie tot stand.
Aan de bizondere scholen werd een subsidie
gegeven uit 'a lands cchatkist. Onder het
I Ministerie—Goeman Borgesios werd eon wets-
ontwerp ingediend tot verhoogicg van de sub -
sidie aan de gemeenten. In die verhooging
deelden ook de bizondere eoholen. In de
Troonrede van 1901 werd door Dr. Koyprr
vooropgesteld, dat men het onderwgs in al
zijn vertakkingen weneobto vrij te maken,
j Tengevolge van de aanneming der ondeiwjje-
novelle zal 2} millioen gulden voor het
bizocder onderwgs gegeven worden. De tegen
standers van het neutraal onderwgs op de
openbare sohool mogen wel bedenken, dat de
neutraliteit niet ter wille van de ouders, maar
ter wille van het kind is. Alles, wat dogma,
wat leerstellig is, kan door kinderen van
6—12 jaar nog niet worden begrepen, en is
daerom voor het kind niet dienstig. (Toe
juiching). Het kind is niet in staat dogma's
en leerstellingen te beoordeelen, waarover
mannen vau beteekenis hun geheele leven
hebben nagedacht. Spreker toont aan, dat
de bizondere school leidt tot onverdraagzaam
heid. Niet, dat zg er behoudens enkele uit
zonderingen, gepredikt wordt, maar zij is
een noodtakelijk gevolg van den aard van
het onderwgs. Als de neutrale openbare
sohool zoo sleoht is, ah tegen standers beweren,
waarom zenden dan bekende figuren van onze
tegenpartij hun kinderen naar de openbare
rehool. Komt con protestantsche vader in
een katholieke streek te wonen, hij vertrouwt
sgn kinderen niet aan de bizondere jhool toe,
maar zendt ze naar de openbare school.
Omgekeerd doet een katholieke vader hetzelfde.
Van 1857 heeft mon van de andere zgde de
openbare neutrale sohool genoemd de moderne
•ecteschool, waaruit volgt, dat zij de orthodoxe
scctcschool had. Do openbare school is vol
gons epreker de sohool, die de eenheid van
het volk bevordert. Toejuiching. (Pauze).
Slot in het volgend nummer).
Gisterenmiddag 4 dezer arriveerde alhier
de stoomboot No. 397 van de firma Braak
man A Co. van Rotterdam, met een groot
aantal pleiziergaston van Antwerpen.
Om 4 uur heeft de boot weder de haven
verlaten.
Den 3 Juni 1.1. werd alhier opgericht
een Gymnastiekvereniging, genaamd «Rust
Roest", onder leiding van den heer J. J. Meije-
rink, leeraar in de Gymnastiek aan de Hoogere
Bargorechool, aanvankelijk met 9 werkende
leden.
Tot bestuursleden werden gekozen de heeren
H. Verhage, vooizitter; A. Willemse, vice-
voorzitter; D. C. van der Kreke, secretaris
en C. Hoogenboom, p3oniDgmeester.
W. van de Velde te Zierikzee is benoemd
tot buitengewoon opsiohter bij bet uitvoeren
van baggerwork in het Haringvliet.
Aan het verslag van de Spaarbank van
bet Departement Zierikzee der Maatschappij
«Tot Nut van 't Algemeen" over het dienstjaar
1904 ontleenen wij het volgende:
In het jaar 1904 werd ingelegd f 189.483 665
1904 uitbetaald-201.426.53
zoodat meer werd uitbetaald dan
ingelegdf 11.942.865
Het aantal inleggers bedroeg op 31 Deomber
1904: 2689.
Saldo-winst over 1904 bedraagt f 6G48.826
het totaal dor bezittingen beloopt - 949181 12
het «te goed" van 2689 inleggers - 842282 83
zoodat het reservefonds bedraagt f 106898.29
De Vereeniging «tot Wering van Armoede"
te Zierikzee hield hare jaarlijkeche ver
gadering in de koffiekamer ran de Concert
zaal. De rekening van den penningmeester, den
heer A. Verhage, werd goedgekeurd:
in ontvang opf 555,20G
u uitgaaf - 326.40
alzoo een goed slot van 228,80B
Onder de uitgaven komen vooronder
steuning aan gezinnen bij ziekte f 110,75;
geneesmiddelen, versterkende middelen en
instrumenten voor kinderen f 141,75; school-
feld en verpleging f 40; waaruit het doel der
'ereeniging «voorkoming van armoede en
steun bij ziekte" duidelijk blijkt.
De rekening der Hulpbank werd eveneens
goedgekeurd
in onvang op f 142,73 (intrest)
rt uitgaaf ft - 140,05 (adm. kosten)
Voordeelig saldo f 2,68
De winst is gering, doch het doel, het
leenen van kleine kapitalen aan handelaren
als tijdelijk bedrijfskapitaal, wordt volkomen
bereikt.
Wegens periodieke aftreding van den voor
zitter, den heer jhr. mr. j. W. C. de Jonge van
Ellemeet, die zich niet meer verkiesbaar stelde,
werd benoemd tot voorzitter de beer J. Gloude.
In diens plaats werd benoemd tot bestuurslid
de heer mr. G. W. Th. baron van Dedem.
De heer S. Ochtman, wijk-commissaris, ver
zocht wegens hoogen leeftijd ontslag als
zoodanig. In zijn plaats werd benoemd de
heer L. Ochtman.
Aan den aftredenden voorzitter en den heer
8. Ochtman werd in de meest hartelijke
bewoordingen dank gebracht voor het vele
goede, dat zij voor de Vereeniging gedaan
nebben. Vooral de heer s. Ochtman, die bijna
50 jaren lang lid van 't bestuur is geweest,
werd in 't bizonder herdacht, en onder instem
ming der vergadering zijn ODtslag op de meest
eervolle wijze gegeven met de beste wenschen
voor zijn verdere levensjaren.
WEERKUNDIGE WAARNEMINGEN,
bg 's-Rijks-Kustverlichting te Westensohouwen,
gedurende de maand Mei 1905.
In de maand Mei riel alhier in 11 regen
dagen bg 11 aftappingen 38.6 m.M. regenwater.
Verder blgkt uit de gehouden aanteekeningen
dat we gehad hebben: 2 mral hagel; 2 maal
dauw; 2 maal mist; 1 maal nevel en 2 maal
onweer.
De luchtgesteldheid was: 12 maal helder;
23 maal licht bewolkt; 4 maal bewolkt; 20
maal zwaar bewolkt; 11 ma&l betrokken.
Windrichting 11 maal N.16 maal N.-O.;
6 maal O.3 maal Z.-O.6 maal Z.9
maal Z.-W.11 maal W. en 1 maal N.-W.
De kraoht van den wind steeg eenmaal tot
storm.
Het stormsein stond tweemaal bij.
Bij de overgangsexamens aan de Kon.
Mil. Academie te Breda is o. a. overgeplaatst
van het 2de naar het 3ie studiejtar (infanterie
hier te lande), W. Ridder van Rappard, van
Zierikzee.
Bij kon. beel. is benoemd tot kanton-
rechter-plaatsvervangor in het kanton Tbolen,
met ingang van 15 dezer, do beor B. A.
Overman, directeur der Zeeuwsche Oester-
maatschappij en lid van den gemeenteraad
van Tholen.
Ingelanden van den Clarapolder te
IJzendijko hebben besloten een geldleening
van f 32000 aan te gaan, rentende 4 pCt.
De nienwe stoomboot tWalroorden"
voor den prov. stoombootdienst op de Wester-
Scheldo dienst Walzoorden-Hansweert
is in dienst gesteld.
De persoon, die onlangs op een kassiers-
kantoor te Hulst een bankbiljet van 100
dollars inwisselde, welk biljet later waardeloos
bleek te zijn, is te Henegouwen (België)
gearresteerd.
Noord gouwe. De propaganda-vergadering,
uitgeschreven voor de kiezers van Kerkwerve
en Noordgouwe, is goed geslaagd. De beer
Wortman behandelde de antithese, de hooger
onderwijswet en de tariefwet; de heer Prinse
besprak de beginselen der staatkundige partijen,
inzonderheid die der anti-revolutionaire partij
en der liberale, en de lager onderwijs-novelle.
De tijd was nu te ver verstreken om nog
meer onderwerpen te behandelen, en werd er
gelegenheid gegeven tot debat of om vragen
te stellen. De heer A. de Graaf, anti-rev., deed
een drietal vragen, welke door de sprekers
uitvoerig beantwoord werden.
Bij den aanvang der vergadering deed zich
een incident voor. De heer Coumou van
Zierikzee, de bekende debater, wenschte, niet
tegenstaande er uitdrukkelijk in de courant
vermeld was, dat alléén kiezers uit Kerkwerve
en Noordgouwe toegang hadden, in de zaal
toegelaten te worden. Hij moest die verlaten,
waaraan hij protesteerende gevolg gaf, zjjn
partijgenooten uitnoodigende met hem heen
te gaan. Niemand voldeed aan die uitnoodigiag.
Bij den heer Coumou was de bescheidenheid
Zaterdagavond vrij wel zoek.
Kerkwerve. Alhier zal in de herberg op
Woensdag 7 Jnni, 'a avonds half acht, ©en
politieke lezing worden gehouden, door den
heer Van der Wielen, waarbij gelegenheid is
voor debat.
Dreischor. J.l. Donderdag vierden de heer
H. der Weduwen en mej. W. van Bloois
alhier hnn 50-jarig huwelijksfeest. Vóór hunne
woning was een fraaie eerepoort opgerioht,
terwijl van vele woningen de vlag wapperde,
's Avonds bracht het muziekgezelschap «Cres
cendo" het gouden paar een serenade, wat
een massa menscben op de been braoht. In
verscheidene gezinnen was een aangename
verrassing bezorgd, terwfjl de leden van «Cres-
cendo" en sjj, die voor de versiering hadden
gesorgd, ruimschoots onthaald werden.
