ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE.
Zaterdag '17 Mei 1905.
X.
Eerste Blad.
De groote strijd.
NIEUWSTIJDINGEN.
Uit Stad ss Prsv'mi».
(525 ierilizeesclie
Courant).
Voraohgnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prjja per 3 maanden ia f 1,30, franco per post
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
61ste JAARGANG. No. 8160.
Directeur, A, T, DH LOOZE
A. FRANKEL.
Redacteuren:
J. WAALE, alleen voor het binnen- en buitenl. nieuws.
Advertentiënvan 13 regels 30 Gta.
meerdere regels 10 Cts.kunnen uiterlijk tot dei
Maandags, Woensdags en Vrijdags middags
2 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
Alle betalingen moeten uitsluitend geschieden ten kantore van A. J. de Looze, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Ingezonden stukken en berichten van correspondenten te adresseeren aan A. Fbönbel, Meelstraat 386, Zierikzee.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
ui.
Hot doel van Dr. Kuyper is, zooals wij aan
het elot van ons vorig hoofdartikel gezien
hebben, de verheffing van de Gereformeerde
Kerk.
Zij moet groet en machtig gemaakt worden.
Ging nu dergelijk streven nit van Dr.
Key per, den predikant, den stichter der Vrjje
Universiteit op Gereformeerden grondslag,
het zou gean liberaal invallen daartegen op
te komen.
Maar nu die poging door Dr. Kuyper, den
alvermogecdeu Minister, wordt aangewend,
nu is het ons aller plioht aan het eenzijdig,
anti nationaal bewind van Dr. Kuyper ia het
belang van land en volk zoo spoedig mogelijk
een einde te maken.
De Jnni-verkiezing geeft daartoe een
geaohikte, welkome gelegenheid.
Zij legt aan de natie de gewichtige vraag
ter beslissing voor, of zij langer wil dulden,
dat in naam van - maar in strijd met het
Christendom ons volk jammerlijk in twecëa
wordt versoheard, dat in strijd met de Grond
wet en met miskenning van het beginsel der
persoonlijke verdienste aan hen, die tot de
gedweeë volgelingen en belanghebbende bond-
genooten van Dr. Kuyper behooron, de ver
vuiling van bijkans alle vacante staatsbetrek
kingen wordt opgedragen, dat wetten werden
tot Btand gebracht, en wetten worden voor
bereid, dio niet in hot belang van ons vader
land zijn, maar wel in dat van de verbondene
kerkelijke partgen.
Zij legt aan de natie de gewiohtigc vraag
ter beslissing voor, of ia de eerstvolgende
vier jaren ons land zal worden voortgeregeerd
in de door dit Ministerie gevolgde richting,
waardoor do bjj de Grondwet gewaarborgde
gelijkheid van alle bnrgers voor de wet tot
een doode letter wordt gemaakt, en waardoor
de gewetensvrijheid, ons aller hoogste goed,
ernstig wordt bedreigd.
Zij legt aan de natie de gewichtige vraa
ter beBliesiog voor, of zij een volk wil zjjn,
dat, overeenkomstig zijn karakter, de banier
T*n vrede, verdraagzaamheid en vrede hoog
wil houden.
Wij hopen en vertrouwen, dat men nit het
vierjarig tijlperk, dat achter ons ligt, vol
doend e zal geleerd hebben om te weten, wat
ons volk to waohten staat, indien, wat God
verhoeden moge, Dr. Kuyper en zijn volgzame
aanhang bij de stembus in de komende maand
wederom mochten zegevieren,
Want gebeurde dat, dan ware de ellende
niet te overzien.
Meti zij dus in Sehouwen-Duiveland. en
vooral ia Fiakkee, waakzaam en werkzaam,
opdat de kraohtige poging, dio alom in
Nederland wordt aangewend om te ont
worstelen aan de reaotionaire 6n clericale
heerschappij, ook in dit diatriot, dat in 1901
omging, gelnkken moge.
Met inspanning van al onze kraohten moet
beproefd worden dit district op den vijand te
heroveren.
De lib ar alen, gesteund door de vrijzinnig-
demokraten, hebben het voorrecht in mr.
B. J. H. PATIJN een oandidaat voor de
Tweede Kamer te hebben gesteld, waarmede
men voor den dag kan komen.
Wij znllen, nu bij zioh weldra in dit dis
trict aan zijn kiezers zal voorstellen, een en
ander betreffende hem onzen lezers en leze
ressen mededeelen.
Toen de vrijzinnigen van alle sohakeeringen
met algemeece stemmen mr. R. J. H. PATIJN
tot oandidaat voor dit kiesdistrict hadden
geproclameerd, was bij bij de meesten onzer
nog een geheel onbekende persooalgkheid.
Men hadvoorgelicht door bet gunstig
getuigenis van den voorzitter der Centrale
Liberale Kiwveroenigiag, mr. A. J. F. Fokker,
dat door de vriendelijke verklaring, die van
hem door mr. H. C. Mooleoburgh in de
vergadering der Liberale Kieavoreenigicg te
Zierikzee gegeven werd, nader bevestigd werd,
in goed vertrouwen zijn stem op hem uit
gebracht. En daar men hem persoonlijk niet
kende, zoo was men begrijpelijkerwijze zeer
benieuwd den mau te leeren kennen, dien
men een zetel 3d ons Nederlandsoh Parlement
waardig keurde. Met blijkbare spanning
werd dan ook da avond verbeid, waarop
mr. R. J. H. PATIJN te dezer stede als
spreker optrad. Zoo ooit op iemand, dan zijn
op hem van toepassing do gevleugelde woorden
van Cajus Julius Caesar: zveni, vidi, vici",
(ik kwam, ik zag, ik overwon). Met ééoe
rede stal hg hier aller harten. Een ieder
kwam onder den geweldigen indruk van zgn
schitterend redenaarstalentzgo helderen,
kalmen, overtuigenden betoogtrant, en van
zgn meesterlijke slagvaardigheid in bot debat.
Zelfs het hoofd 'der Christelijke sohool, de
heer Mulder, die met hem debatteerde,
prees hem.
Mr. PATIJN is een man in de kraoht
van zgn leven. Hij is pas 41 jaar oud.
Studeerend aan de Leidseho Hoogeschool in
da reehten, waar bij, èa om zgo bekwaam
heden, èn om de eigenschappen van zgo karakter,
een eerste stellimg innam, promoveerde hij op
drie en-twiotigjarigen leeftijd op een proef
schrift: zGeachillen over Bevoegdheid dat
(en dit is van beteekenis) door don beroemden
professor in hot Nederlandsohe Staatsrecht,
wjjlen Professor I. T. Buys, zeer gunstig
beoordeeld is gsworden. Hg vestigde zioh
hierop als advocaat in Den Haag Het duurde
niet lang, of moo benoemde hem tot adjunct-
secrotaris der Staatscommissie tot herziening
van bet Bargerlijk Wetboek, eon postje,
waarvoor men Juist niet den eersten den
besten neemt. In deze betrekking onderscheidde
hij zich zóó, dat bij in 1890, niet het minst
door toedoen der leden van genoemde Com
missie, tot eommm-gri fbsr van de Tweede
Kamer gekozen werd. Die keuze is daarom
opmerkelijk, omdat uit de vele sollicitanten
door de Kamer, waarvan de meerderheid
deatgls door de rechterajjde gevormd werd,
juist mr. PATIJN werd aangewezen, van
wian het bekend was, dat bij tot de liberale
partij behoorde. Maar in die dagen werden
de liberalen nog niet voor paganisten uit
gekreten, eo lotto men bij het doen van
benoemingen meer op capaciteit dan op
geloofswortelcn. Dr. Kuyper was toen nog
geen minister. Nadat bij aoht jaren iang dezen
post mot eere bekleed hAd, werd hij, hoewel
eerst 34 jaar ond, tot de ver valling der
hoogst gewiohtigo betrekking van administrateur
dor Generale Thesaurie geroepen. Dit ambt,
dat hij niet geambiëird had, werd hem door
Minister Piersou aangeboden. Aan de lezers
en lezeressen, die de hooge beteekenis van
dit ambt niet kenEen, zij medegedeeld, dat
da administrateur der Generale Thesaurie het
hoofd der schatkist is, iemand, die rechtstreeks
onder den Micistor van Financiëa staat. Het
zal zeker geen verwondering baren, dat
iemand, die zulke verdiensten had, dat hij op
jsugdigen leeftijd tot één dor voornaamste
betrekkingen geroepen werd, door Hare
Majesteit, onze geëerbiedigde Koningin, met
het ridderlint van den Nederlandsohen Leeuw
begiftigd werd. Maar niet alleen de Koningin,
ook de burgerij der residentie bewees, dat
zg zgo gaven hoog waardeerde. Zg vaardigde
hem namelijk in 1902 naar de Staten dor
Provinoie af. Ook werd hem onderscheidene
malen oen Kamer-oaodidatuur aangeboden,
maar door hem telkens van de hand gowezon.
Ondanks zijn ambtsbezigheden en zijn stadiën,
vond bij nog tijd tot sohrijven. Zoo trokken
eenige artikelen van zgn hand, geplaatst in
In Vooruit, het blad der Vrijiinnigen in
Fiakkee, lezen wij betreffende Mr. Patijn
het volgend hoofdartikel, dat w(j in ago
geheol overnemen.
De lezer vindt in dit nummer het uitvoerig
verslag van de lezing, die de heer R. J. H.
Patijnde candidaat van alle vrijzinnige»
partijen ia het district Zierikzee, op Woeuedag
17 Mei j 1. te Sommeltdgk heeft gehouden.
Wij hebben dezo lezing zoo uitgebreid
mogelijk weergegeven, omdat zij het beste
getuigenis *fl?gt, dat de keuze van den beet
Patijn pleit voor do vrijzinnigen in het diatriot
Zierikzee. Meester van het woord, bwicbikt
de heer Patiji over talenten, dio waarborgen,
dat hij in de volksvertegenwoordiging een
waardige plaats zal innemen. Zga wijze v&n
optreden, zgn streng soboidon van poreontn
en zaken zullen zeker op onze Flakkuesche
kiezers denzelfden gunstige» indruk maken
als op Sobouwoa eo Duivelend. Getuigde
niet da anti-revolutionair Mnlder van de
bezadigdheid eo eerlijkheid, die in de rede
van don heer Patijn 7an 't begin tot het
einde doorstraalde? Dat zullen ook zgo
tegenstanders op Fiakkee mouten erkennen.
Wij gaan met vertrouwen den stembusstrijd
met onzen candidaat tegemoet. Wij vortrouwen,
dat de banden ineengeslagen zullen worden,
dat niemand zal nalaten te doen, wat bij
kan, opdat Zierikzee het voorboeld volge,
hetwelk Brielle zoo schitterend gaf. Daar
wist men te werken, daar toonden de vrij
zinnigen, dat zij de Iob begrepen hadden,
bun door de tegenstanders gegevenEendracht
maakt macht. Met dat devies voor oogeu
worde do hand aan den ploeg gestagen.
Vooruit, aan het werk. Wij moeten doen,
wat in ons vermogen 19, opdat Jaoi de zegen
brengo aan onzen candidaat. Uit do stembus
van ons district moet komen geen ander dan
do hoer
R. J. H. PATIJN.
Maar ieder bedenko, dat dit alleen mogelijk
is bij de kreohtigste samenwerking, door
vereende inspanning.
Laat het niet gezegd kannen worden, dat
het daaraan hobbe ontbroken
do Economist en ia de Vragen des Ttjds, veler
a&ndaoht. Zoo werd het voornamelijk door j
hem samengesteld Notsrapport over het Arm
wezen veel besproken en, van oordeelkundige
zgdo zeer geroemd. Ata lid der commissie j
werd door hem mode het bekende kiesrecht-
rapport eau het Hoofdbestuur der Liberale
Unie uitgebracht. In dat Hoofdbestuur nam
hij ter vervanging van den Oud-Minister
Ltly, die als gouverneur naar Suriname girg,
zitting. Iu die betrekking ijverde hij steeds
voor de concentratie der vereohilieude vrij
zinnige fraotiëa, overtuigd als hg was, dat
de vrijzinnigen alleen in staat zullen blij reu
hun standpunt tnsechen socialisten eo clerioaleo
te handhaven, indien zij er in slagen bun
onderlinge verdeeldheid te overwinnen, en
hunne partjj op zóó breedeu grondslag te
vestigen, dat ssmenwerkhg tmsohen Unie-
liberalen, oud-liberalen en vrijzinnig democraten
mogelijk is.
Ziet bier, lezers en lezeressen, den can
didaat der libaralen en rrgtiooig demokreten
voor de Tweede Kamer. Vermelden wij van
hem nog dit, dat hij gehowd is met esn
dame, afstammend nit het on de welbekende
Zierikxeeeche geslacht der De Jonge's.
Mederimnd*
Leeuwarden, 24 Mei. Een paar jongelui,
bruid eu bruidegom, die zich te Metslawier in
den echt zouden laten verbinden, overkwamen
diobtbij bet Gemeentehuis aldaar een ernstig
ongeluk. Het paard, dat voor de chaisgespannen
was. waarmee zij near M. togen, schrikte
namelijk dicht hij het gemeentehuis, met dit
gevolg, dat beideo in de sloot terechtkwamen.
Spoedig schoten hulpvaardige handen toe, die
bruid en bruidegom en paard en rijtuig op
het droge hielpen. De bruid had zioh nog al
eenigszins bezeerd aan de borst eo aan de
beeuon. De dokter verklaarde 't echter voor
niet zóó ernstig, dat de trouwplechtigheid zou
moeten worden uitgesteld.
Nadat bruid en bruidegom dan ook droge
kleeren hadden aargetrokken en eenigszins van
den schrik bekomen waren, werd het huwelgk
voltrokken,
Heerenveen, 24 Mei. Alhier droeg een
loopjongen ee:i bus, waarin benzine geweett
was. Vormoodeljjk was daarin nog eea ge
deelte dier vloeistof overgebleven; althans,
toen de jong6n een pijpje opstak, hoorde men
opeens eeu knal als vau een gewcar. De bus
vloog nit elkaar, eu de bodem sloeg met
geweld door de glasruiten van het zPostbou".
Gelukkig bleef de jongon geheel ongedeerd
alleen was bij doodsbleek v&n den schrik.
Op het hoor6n vau den knal snelden eeu
aantal mecechon de deur uit om te sien wat
er gaande was.
Amsterdam, 25 Mei. H. M. de Koningin
met H. D. Gemaal en groot gevolg, zgn
heden op h6t bepaalde tijdstip (12.04 stadstijl)
van het Loo per extra-trein alhier aangekomen
voor het traditionee.'e jaarlijksche bezoek aan
de hoofdstad des Rijke. Zoodra de trein de
grenzen van Amsterdam bereikt bad, werden
de gebruikelijke 51 eere-ealuntschoten van
de IJ-zijde gelost
Het perron was als gewoonlgk aan weers
zijden van de koninklijke waohtkamer op
cenigon afstand voor het publiek afgezet, en
slechts enkele personen, onder wie de ver
tegenwoordigers der pers, werden binnen de
afsluiting toegelaten.
Het Koninklijk Echtpaar werd hier opge-
waobt door de hoofdambtenaren der H. IJ.
S. M., Nierstrasz on Van Wgck, enkele
militaire autoriteiten, voorts do beeren baron
Van Hardenbroek, graaf Dnmonceau en
Zegers Veeckens, die de Koningin de hand j
reikte, den burgemeester mr. W. F. van
Loon wen in ambtsgewaad enz.
Zoodra de burgemeester het Vorstelijk j
Echtpaar met een welkom bad toegesproken
eu H. M. zich buigend tot de aanwezigen 1
gewend had, werden Haar door de jonge
dames Nierstrasz en Otten bouquetten aan
geboden.
Hierop ging de stoet, voorafgegsan door i
den borgomeoator, naar de koninkljjke wacht- i
kamer, waar ook enkele militaire en ei dele
autoriteiten ter begroeting aanwezig waren.
Na eeu zeer kort onderhoud met enkele
der aanwezigeD, nam het Vorstelgk Eobt-
paar plaats in het onder den afgesloten door- j
gang gereed staande met 2 paarden bespanoca
statie rijtuig, zoomede de leden der bofboudiog i
in een 5-tal open rijtuigen met 2 p*arden
bespannen met oen afdeeling huzaren achterop.
De Koningin, in zalmkleurig toilet, zeg er
zeer welvarend nit.
Op het Stationsplein, stapvoets, aangekomen,
bief de alhier postgovatto menigte, luide
ho6ra's aan, eveezoo langs het met vlaggen
getooide Damrak en op den Dam. door
Koningin en Prins buigend beantwoord.
De Prins Hendrikgarde" en Klein maar
dapper" hadden zioh met muziek op 't Stations- j
plein opgesteld.
Aan het Paleis werd het Koninklijk Echt
paar verwelkomd door den Commissaris der
Koningin in Noord-Hol land, mr. G. van
Tienhoven, de commandanten van de stad en
manie, de dienstdoende dames du Palais eu
leden van bet gevolg van elders, waarop
weldra het bekende raam in de Mozes zaal
openging, eo de Koningin met Ha&r Gemaal
op het balcon veraohenen, en de menigte, die
nu in een oorrerdoorend gejuich losbarstte,
waarbij zelfs de muziek verstomde, herhaal
delijk toewuifden.
Het woer is praohtig.
H. M. de Ko lingin-Moeder komt
morgen (Vrijdag) omstreeks 5 ure hier aan.
H. M. zal da overige dagen van het Vorste
lijk verblijf bier big ven.
In een bekend cafó in de Warmo?s-
slraat alhier, werd in den afgeloopen nacht
een tragisch toooeel afgespeeld. Zekere heer
O., Duitecher van geboorte, maakte door
een revolverschot eeu eind aan zgn leven.
Men verdiept ziob in gissingen over deze
wanhopige daad.
VGravenhage, 25 Mei. De leden dor
Eerste Kamer zgn bijeengeroepen tegen
Maandag 29 dezer, 's nam. 2 are.
Dordrecht, 24 Mei. Dinsdagmiddag, bg
aankomst der Middelburgeche boot alhier,
werd door de politie aangehouden eer Duit-
scher, komonde uit Vlissingen, die zich daar
ter stede vermoedelijk heeft schuldig gemaakt
aan diefstal van een zilveren horloge met
stalen ketting. Het eerste had hg daar ter
stede reeds te gelde gemaakt, waarschijnlijk
om zich reisgeld te verschaffen, maar de
commissaris van politie te Vlissingen kreeg
daarvan nog tijdig genoeg aangifte om per
telegraaf zjjoo aanhouding te dezer stede to
verzoeken. Ofschoon de vordaohte alle aohuld
ontkende, bleek als spoedig dat hij te Viis
singen ook een valschen naam had opgegeven,
zoodat er termen genoeg aanwezig bleken
om hem voorloopig io arrest te houden en
naar Vlissirgen over te brengen.
Bergen-op-Zoom, 25 Mei. Voor de be
trekking van opzichter bjj den dienst der
gemeento-reiniging, waaraan eene bezoldiging
van f 500 't j«a»s is verhoeden, hebben zioh
niet minder dan 192 sollicitanten aangemeld.
De heer W. J. F. Juten, school
opziener en lid van de Prov. 8taten van
Noord-Brabant, heeft verklaard, in het district
Bergen-op-Zoom geen oandidatuur tegenover
het aftredend lid, de heer De Ram, te willen
aanvaarden.
Zierikzee, 26 Mei. Bij de op heden ge
houden verkiezing voor één lid van de
Provinoiale Staten van Zeeland voor het
kiesdistrict Zierikzee zgn als candidaten ge
steld de heeren Mr. H. C. Mooleoburgh en
Mr. G. W. Th. Baron van Dedem.
Stemming 6 Juni e.k.
Het aantal kiezers in ons kiesdistriot
bedraagt thans: voor leden van de Tweede
K*mez 7398, en voor leden van de Provin
oiale Staten 3983.
De Reserve-sergeant-majoor J. Bossaert
alhier is mot ingang van 16 Juni e.k. benoemd
tot adjudant-onderofficier bij de Landweer,
ter standplaats Brielle.
Donderdagnamiddag IJ, had alhier op
de Nieuwe Haven een jongen het ongeluk,
doordat hg met een stokje oen vaartuig af
duwde, in het water te vallen. Een zijner
kameraden, die flinke tegenwoordigheid van
geeet bezat, wierp hem een touw toe, hetwelk
bij terstond greep. Met veel moeite werd hg
op het droge genaaid.
Op den 23 Mei j.l overleed te VGraven
hage ia raim 73-jarigen oudprdom de heer
Frcderik Calami, oud-commies aan bet Alge
meen Rijksarchief, vereerd met de medaille
dor Orar je-Nassau Orde, een man, die zich
door zijne oudheidkundige nasporirgea en
geschiodkundige geschriften over Zeeland zeer
verdienstelijk heeft gemaakt.
Hij was 5 Januari 1832 te Hoofdplaat
geboren, nit Marinus Galand, waterbouw
kundig ambtenaar, later, van 1840—1851,
oppercommies van Schouwen, en van Anna
Catharine Jooneken van Rayven.
In 1871 werd bij stationschef ven den
spoorweg Maohelen—Terneuzen te Axel, later
to Sint-Gillis. In 1879 werd hij aangesteld
tot archivaris van Hulst en in 1880 vestigde
hij zioh te VGravenhage, waar bij aan bet
Algemeen Rijksarchief werkzaam was, tot hij
voor enkele jaren eervol ontslag bekwam en
gepensioneerd werd.
De overledene, die een verbazend werkzaam
man was, en een schat van aanteekeningen
botreffinde Zeeland en personengeschiedenis
verzameld had, was lid van de Maatschappij
van Nederlandsohe Letterkunde, van het
Noordbrabantsohhet Limburgsoh en het
Historieoh Genootschap, alsmede van het
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen.
Hg schreef in de Bijdragen voor Oudheid
kunde en Gesohiedcnis voor Zeenwsoh-Ylaan-
deren, in do werken.van het N.-Brabantsoh en
hot Historisch Genootschap, in den Navorsoher
iu en genealogische tijdschriften.
Eene in 1877 te Middolburg uitgegeven
Beschrijving der stad Reimerswaal, doo?
A. Gelok, werd meest door hem bewerkt,
terwijl io 1904 nog eene uitvoerige geschied
kundige beschrijving van zijne haud verscheen
van de Hervormde Gemeento vau Ssb van
Gent.
Ouder de verschillende leden der Zeeuweohe
familie Galand, die terecht een welverdienden
naam hebben verworven, sal Frederik Galand
steeds met eere genoemd worden.
Ter kennis van belanghebbenden wordt
gehraoht dat de kleine sohntsluis van het
kanaal door Zuid-Beveland te Hansweert. in
verhand met den afloop der herstellingswerken,
wederom voor de ocheepvaart ie geopend.
Dezer dagen is te Sluis, door den
secretaris, van de pui vau het stadhuis een
proclamatie van den burgemeester voorgelezen,
houdende hartelijke dankbetuiging voor al
betgeen te zijner eer bij zijne 50 jarige
ambtsvervulling is gedaau.
Bruïnisse. Voor een goed bezette zaal
trad de heer Rcyoe van Haarlem alhier op
met eene lezing zOver den politieken toestand".
Spreker begon met een blik op de geschiedenis
te werpen. Aan do hand daarran wees hij
op het vele goede door de liberalen gewrocht.
