ZIERlkZGESCHE
NIEUWSBODE.
Zaterdag 25 Maart 1905.
C o u r a n t).
Tweede Blad-
(25 i g r i Is. z e e s c li e
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prija per 3 maanden ie f 1,30, franoo per post
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. versending
eens per week, f 10,— per jaar.
61ste JAARGANG.
No. 8134.
Directeuri A, J. DEI LOOZE.
A. FRANKEL.
e ac uren. j j alleen voor het binnen- en buiten)* nieuws.
Advertentiënvan 13 regels 30 Ots.
meerdere regels 10 CU., kannen uiterlyk tot deB
Maandags, Woensdags en Viijdagt middags
2 are bezorgd worden,
Groot e letter wordt naar plaatsruimte berekend.
Alle betalingen moeten uitsluitend geschieden ten kantore van A. J. de Looze, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Ingezonden stukken en berichten van correspondenten te adresseeren aan A. Fbünkel, Meelstraat 386, Zierikzee.
HEUMfSTIJDIHGEII.
Rusland—Japan.
Tokio, 23 Maart. Officieel wordt bericht
dat de Japanners, den vijand vervolgend,
Dinsdagnamiddag Taangtoe hebben bezet.
Groote afdeelingen van den vijand trekken in
wanorde noord-oostelijk langs den spoorweg
af. Een deel van zijn oavalerie maakt halt
drie kolometers ten noorden van Taangtoe.
Zuid-Afrika.
Wij lezen ia de Volksstem:
Zaterdag den 25aten Februari is de nieuwe
kerk van de Nederlandsoh Hervormde ge
meente van Pretoria iogewijl. Professor Muller
hield de feestrede. Het is eene kerk in renais-
sancestijl, volgens het ontwerp van den bouw
meester Dorlaa. Er is plaats in voor 600
mentohen. De eikenhouten preekstoel is van
de band van den bouwmeester met snijwerk
van den beeldhouwer A. van Wouw.
Alles wat aan het gobouw is aangbraoht,
is zooveel mogelyk uit Holland betrokken
de ijzeren trappen, de vensters, het glas, de
lichtkronen het orgel, da banken 't is, of
't wordt geleverd door Nederlandsobe firma's.
De kerk met alles er in kost f 120.000.
Amerika.
In Canada zijn uitgestrekte petroleumvelden
ontdekt, en wel in Alberta en het geheele
land ten N. van Montana.
Het heet dat daar een ontzaglijk petroleum-
veldt ligt, gevormd door vele groote onder-
aardscbe oliemeren. Deze meren zjjn duizend
voet onder het Rotsgebergte gelegen en
worden gevoed door de kolenvelden meer
naar het Noorden. Duizenden etroomen van
alle kanten op de olie af. De mijokampen
verrijzen als paddestoelen. De Great Northern-
spoor is al bezig met den aanleg van zijlijnen
daarheen.
Vijf gedurende de vorst opgetrokken
nieuwe buizen in New-York stortten in, ten
gevolge van den plotseling ingevallen dooi.
Niemand werd gekwetst. I
Portugal.
De gemeenteraad van Lissabon heeft toe
gestaan, dat er voor rekening van de gemeente
eene groote som zal besteed worden aan de
versiering der hoofdstad ter eere van bet a.s.
bezoek van het Duitsche keizerlijk echtpaar.
Het j icbt «Victoria and Albert", dat op
weg wss naar Licaabon met de koningin aan
boord, is Dinsdag door een hevigen storm
over rail n. Het schip is te Vigo binnengeloo-
pen om te sohuilen.
De koningin is wel aan land gegaan, maar
geheel incognito.
Rusland.
De Petersburgsche politie heeft voor het
paleis van grootvorst Alexis een verdaoht
individu gevat, die een bom bij zich bleek
te hebben. ALxis zelf was iotusscben al
veertien dagen geledea incognito naar het
buitenland vertrokken.
Het Telegraafbureau meldt dat heden
het voorloopige contract met Russische banken,
betreffende de uitgifte van rbl. 150 millioen
van de voorgenomen 5 pets. binnenlandsche
leening van rbl. 200 millioen is onderteekend.
De koers van uitgifte is op 92 pet. bepaald.
Warschau, 22 Maart. Onbekende personen
wierpen gisterenavond een bom tusschen een
patrouille. Vier soldaten, twee agenten en een
gendarm zijn zwaar, en een postbeambte liobt
gewond. De daders ontsnapten. Van de om
liggende buizen waren de ruiten vernield. l
Frankrijk.
Naar uit Constantinopel aan de Kölnische
Zeitung wordt medegedeeld, heeft de Frantohe
gezant Constans, onmiddellijk na zijn terug
keer uit Parijs, zija eisohen om schadeloos
stel iag voor den spoorweg Dnmaskus-Uearib,
wegens aanleg van den spoorweg Hama- Aleppo, 1
opnieuw en zeer nadrukkelijk, aan de Porte
gezonden. Tegelijkertijd verlangde bij, dat een
deel van den kanonnen-aankoop in Frankrijk
zoa worden gedaan, ofsohoon bij keizerlijke
irade reeds bevolen is, dat alle kanonnen bij
Krupp zullen worden besteld. Alle eiechen
worden door Constans een onscheidbaar geheel
genoemd, en ingeval zij niet worden aange
nomen wordt gedreigd, dat de Barque
Ottomane zal gesloten worden en de Turkscbe
waarden in 't vervolg niet meer in de noteeriog
sollen worden opgenomen.
Ten gevolge van deze dreigende houding
van den Frassohen gezant, is er een minister
raad bijeengeroepen.
België.
Op de tentoonstelling te Luik ia eene aa
van Cookerill gestolen, een enorm zwaar stak
metaal, waar zeer lang atn was gewerkt, en
zonder hetwelk de teatoorgeste 1de macbi-
neriië'i veel minder belangwekkend zullen zij'*.
Het is liefst op klaarlichten dag met vier
paarden weggehaald.
Kippen- en Eendenhouderij.
Sedert den tijd 1890, waarin de rationeele
groenvoederbouw van den heer B. H. BERTEL8
op het Landgoed „de Biezen" bij Barneveld
zooveel aandacht trok, en de fabriekmatige
boterbereiding een grootere melkproductie
wenechelijk maakte, is de belangstelling voor
den Groenvoederbouw, onder benutting der
atmosferische luchtstikstof als meststof aanmerke
lijk vermeerderd en de waarde der zand- en
heidegronden zeer gerezen. Uit jarenlange
proefnemingen met verschillende vruchtop-
volgiog heeft de heer BERTELS een stelsel
geschonken, waardoor op zandgronden in 3
sneden 100.000 K.G. Groenvoeder per H.A. kan
worden verkregen, van eene kwaliteit voor de
melkproductie, zooals de beste kleigronden
die nauwelijks leveren. Het zwaartepunt ligt
hoofdzakelijk hierin, dat bij dit stelsel zoo
danig van de luchtstikstof wordt geprofiteerd,
dat na verwijdering der drie sneden groenvoeder
de grond niet is verarmd, maar nog aan
merkelijk is verbeterd.
De le snede Snijrogge valt begin Mei, zaai
tijd September.
De ze snede lleuzenspurrie valt in Juli, de
3e snede Serradella valt in September, beide
zaaitijd begin Mei, na verwijdering der
snijrogge.
Voor de lage zandgronden, die niet in den
herfst bezaaid kunnen worden, is de vrucht
opvolging een andere.
Uit de destijds gedane publicaties weten wij
dat genoemde heer in de jaren 18931902
tevens belangrijke proeven nam met 2000
kippen, om den invloed der voeding enz. op
de eierenproductie en den smaak der eieren
vast te stellen. De tijden zijn thans voorbij,
dat er op het fokken van „pluimvee" als op
een onbeduidende liefhebberij met minachting
werd neergezien en het kan daarom zijn nnt
hebben, de verkregen uitkomsten nogmaals
in het kort te resumeeren.
De kippen, leghorns en gekruiste Italianen
werden gehouden tot en met de derde leg-
periode en wel in grooten boomgaard en op
weidegrond in kolonies van 400, van 200, van
100 en van 50 stuks en in rennen van 12 stuks.
Ze werden als volgt gevoed:
als Ochtendvoeder Cleveland's Kgg'smeal met
33 pCt. Eiwit en 13,5 pCt. Vet;
later ook als Ochtendvoeder Hamft Poultry'
Meal met 30,5 pCt. Eiwit en 10,3 pCt. Vet
en des middags en des avonds bestond het
voedsel uit
Ma/s voor <le in kolonies gehouden kippen.
Gerst rennen
en groenvoeder.
De kosten der voeding bedroegen gemiddeld
1 cent per dag en per kipde verkregen eieren
werden tot den marktprijs te Barneveld verkocht
en de gemiddelde winst beliep:
Bij kolonies van 400 kippen bij elkaar
gemiddeld f 0,76 per kip en per jaar;
idem 200 idem f 1,12 idem;
100 a - 1,74 a
50 - 2,65
in rennen van 12 kippen bij elkaar gemiddeld
f 2,46 per kip en per jaar.
Ook werden proeven genomen met andere
in den handel |voorkomende Oohtendvoeders,
die slechts 6 a 7 pCt. Vet bevatten en met
Spratt's Hoenderbeschuit; het aantal eieren
verminderde dan echter bij koud weer dadelijk
en leverde verlies. Een Ochtendvoeder met
minder dan 10 pCt. Vet werkte steeds minder
gunstig op de eierproduktie.
Met enkel Graanvoedering werd het kleinste
aantal eieren verkregen, hetgeen ook natuur
lijk is, wijl deze te arm zijn aan Eiwit en Vet
waaruit het ei gevormd moet worden; en te rijk
aan Zetmeelwaardoor vetwording ontstaat. Uit
deze 10 jaren voortgezette proefnemingen
blijkt duidelijk, dat wanneer men veel kippen
bij elkaar gaat houden, de winst vermindert en
dat afzondering der kippen in kleine kolonies of
rennen bij doelmatige voeding en goede verzorging
groot voordeel kan opleveren.
De kippenhouders zouden eene groote schrede
vooruit komen, wanneer het besef meer en
meer doordringt, dat een kip van uitsluitend
Graanvoeder weinig eieren kan leggen en vet
wordt, en dat daarnaast dierlijk voedsel en
Groenvoeder niet mag ontbreken. Een niet
te groot aantal kippen op eene boerderij
gehouden vinden in den zomer wormen en
larven genoeg wordt echter het aantal kippen
grooter, dan zijn die wormen en larven niet
meer toereikend en de eieropbrengst per kip
verminderten dit houdt natuurlijk de
gewenschte uitbreiding der kippenfokkerij
tegen. Daarbij komt dat bij koud weer de
wormen en larven geheel ontbreken eo wanneer
daarin niet door dierlijk voedsel wordt voorzien,
houdt de eierproductie bijna geheel op, juist
in den tijd dat de eieren duur zyn. Het
gevolg is dat in najaar en winter de kippen
te veel kosten aan onderhoudsvoeder, zonder
eieren te leveren en dit verslindt veelal de
winst in voorjaar en zomer gemaakt.
De meening dat kippen in najaar en winter
geen voordeel kunnen opleveren, is door de
{>roefaemingen van den heer BERTELS weer-
egd en daardoor tevens aangetoond, dat
integendeel bij doelmatige voeding en goede
huisvesting en verzorging, de kippenhouderij zoowel
in den winter als in tien zomer, groot voordeel kan 1
afwerpen.
Inmiddels hebben dan ook duizenden hun
dwaling leeren inzien en is de kippenhouderij
met reuzenschreden vooruit geg&aD.
BERTEL'S Veekoek- en Meelfabriek „De
Hinde" te Amsterdam, leverancierster van
Cleveland's Egg's-Meal en Harry's Poultry-Meal,
ontving sedert 1898 ruim 6000 attesten in
dezen geest, de laatst ontvangene laten wij
hier volgen:
No. 1. Ik heb de eer u te berichten, dat
het Cleveland?s-Egg'smeal my uitstekend bevalt,
beter dan eenig ander. De kippen zijn thans
tierig en leggen volop eieren.
(w.g.) C. L. W. VAN IJZEN DIJK,
Burgemeester van Zwaag (N.-H.)
No. 2. Het Cleveland?s-Egg'smeal ba valt uit
stekend, den geheelen winter door hebben wij
nu eieren. U kunt gerust ook mijn naam
gebruiken voor aanbeveling.
(w.g.) E. J. MULDER, te Vleuten.
No. 3. Het Cleveland's-Kggsmeal voldoet bij
uitstek; niettegenstaande mijn 6 hoenders een
ziekte hebben doorgemaakt, had ik in deze
wintermaand nog 93 eieren.
(w.g.) K. KALMA,
gep. spoorbeambte te Hardegarijp.
No. 4 Van 6 Italianen, broed half Mei
1903, grootgebracht en verder steeds gevoed
met Cleveland's-Egg'smeal, raapte ik tot 22 Aug.
1904 reeds 1000 eieren; een van die zes heeft
bovendien dit jaar gebroed en kuikens groot-
gebraoht.
(w.g.) A. C. v. d. SLUIS,
•tationsohef Lage Zwaluwe.
No. 5. Kuikens van 11 April 1904, n.l. 3
Andalusiëre en 5 Orpingtons, zijn grootgebraoht
en ook verder steeds gevoed met Cleveland's-
Egg'smeal en op 31 Aug. j 1., dus na ruim4,/1
maand, waren deze reeds aan den leg. Ik
deel dit feit mede, omdat deze zware rassen
anders eerst op 0 7 maanden leeftijd aan
den leg komen, ondanks de zoo zeer aan
geprezen dure Opfok voeders en Ochtend voeders,
die ik voorheen voederde. De kippen zijn nu
ook veel mooier en zwaarder van stuk.
(w. g.) J. ROEM,
Architect, Zoeterwoudsche Singel 7, te Leiden.
No. 6. Mijne bevinding omtrent Clevelands-
Egg'smeal kan niet anders dan gunstig luiden;
mjjne kippen kwamen reeds na een paar
dagen gebruik aan den leg, en zelis nu, tijdens
de strenge vorst, is het aantal eieren zelfs
gestegen.
Ambt Hardenberg (O.), 3 Januari 1905.
(w. g.) J. G. A. v. d. BANDEN.
No. 7. Vooreerst moet ik u mijne hoogste
tevredenheid over het Harry's-Poultry-Meal doen
weten; de kippen waren daardoor met eenige
dagen reeds aan den leg en gaan steeds
vooruit. Zendt wederom 500 K.G.
Venray, Vole, 11 December 1904.
(w. g.) HENDRIK DRAB BELS.
No. 8. Sedert Maart 1904 geef ik aan mijn
kippen Harry's Poultry-Meal en het voldoet
uitstekendde kippen gaan nog steeds, ondanks
het koude en ruwe weer, vooruit met eier-
leggen, zoodat ik zelfs in December nog winst
maakte, wat ik nog geen enkelen winter had.
Gelieve dadelijk wederom 500 K.G. aan mij
af te zenden.
Brummen, Mariapark, 17 Januari 1905.
(w.g.) J. VELDMAN.
Hoe gevoelig dierlijk voedsel op de eier
productie werkt, blijkt het best bij de groot
eendenhouderij, die gevoed worden met viech,
maïs en gerst. Iemand, die 3000 eenden in 60
rennen houdt, schrijft ons
Als voorbeeld dient, dat het vischvoer
feheel kan ontbreken, door stormweer op zee.
•e vissohers, die geen vischvoer vangen,
kunnen niets leveren. De eenden krijgen
plotseling geen virch, en 2 dagen nadat de
visch heeft ontbroken, begint het leggen reeds
■op de heljl te verminderen, en daalt nog meer,
hoe langer de visch ontbreekt.
Zoodra er wéér visch in overvloed is, gaat
het leggen wéér langzaam vooruit, maar het
duurt dan nog wel ruim 14 dagen voor dat
ze wéér op vollen leg zijn. Het nadeel in
zulke perioden door groot eendenhouders ge
leden is dan ook enorm, als men rekent dat
dit voor 3000 eenden A 10 eieren m'nder op
brengst per eend, een nadeel geeft van 30.C00
eieren a 4»/4 cent f 1275.
Het vorig jaar heb ik 100 eieren per eend
kunnen haïen, de twee vorige jaren slechts
90 eieren. Bestaat er nu een middel om een
voeder samen te stellen dat het geheele jaar
met succes gevoerd kan worden? Het moet
eiwitrijk en vetrijk zijn en daarbij goedkoop.
Het is wel de moeite waard, een nauwkeurig
ondeuoek te doen, om het resultaat voor
eenden hooger op te voeren, juist daarom,
daar eenden beter te houden zijn, daar zij
minder onderhevig zijn aan ziekten en kleinere
ruimte behoeven.
De heer B. H. BERTELS, die thans op
„'t Huis de Hinde" bij Amsterdam woont, heeft
hierop o. m. geantwoord
Uw vragen kan ik sleohts bevestigend be
antwoorden jarenlange proefnemingen hebben
mij bewezen dat goede leg-eenden niet ouder
dan van den len, 2en en 3en leg, tot 150 eieren
per jaar kunnen leggen van een in goede
verhouding staand eiwitrijk en vetrijk voeder, dat
daarbij goedkoop is en nog hel voordeel heeft,
dat de eieren heerlijk van smaak zijn en niet
▼i8chachtig, zooals bij vischvoeder. Ik heb
hier 6 eenden, die aldus worden gevoed en
kreeg eerst één, daarna 2 eieren en sedert 10
Februari j.l. 4 en 5 eieren per dag, ondanks
het koude en ruwe weer. En U raapte nog
slechts 10 eieren per dag van 3000 eenden I
Ik raad U aan met dit eendenvoeder een proef
te nemen en ben overtuigd, dat het eierental
van goede 1-, 2- en 3-jarige leg-eenden ge
middeld per jaar nader bij de 150 dan bij de
100 zal zijn. De voederkosten en opbrengst
per jaar van 3000 eenden zal aioh nierdoor
als volgt stellen
UITGAVEN:
50 eenden gebruiken van dit voeder ge
middeld voor 40 cents per dag, dus 3000
eenden gebruiken van dit voeder gemiddeld
voor f 24 per dag, dus 3000 eenden gebruiken
van dit voeder 365 X f 24 f 8760 per jaar.
ONTVANGSTEN:
3000 eenden iï 100 eieren p. jaar il 4ct. f 12 750
3000 „110 0 »4y« -14.025
3000 „120 »4'/. „-15.300
3000 „130 ,4'/, -16.575
3000 „140 „41/, „-17.850
3000 „150 „4„-19.125
Voorwaar een ryke bron van inkomsten
voor landbouwers en buitenlieden, die aan
't water wonen.
Ons kleine land kan het in de pluimveeteelt
tot groote dingen brengen, en in verband met
het betrekkelijk geringe kapitaal, dat er voor
noodig is, kan zij worden, en is reeds voor
sommigen, een van de meest loonende takken
van het boerenbedrijf. In de Vereenigde
Staten van Noord-Amerika was een paar jaar
geleden het jaarlijksch eierverbruik reeds 165
millioen dollars en het verbruik van hoender-
vleesch 125 mill, dollars. Het verbruik van
die producten overtrof met 25 mill. doll, de
gelijktijdige inkomsten van den reusachtigen
graanbouw, waarnaar in bijna alle landen
de broodprijzen zich regelen. Mogen de hierin
gegeven praotisohe ervaringen en wenken een
middel zijn om voor onze pluimveeteelt eenige
van de millioenen guldens te winnen, die door
onwetendheid en onbedrevenheid voor ons land
verloren gaan.
Zooals het nu dikwijls gaat, worden er
honderden mudden graan verspild, terwijl
tegelijk daardoor het produotievermogen wordt
tegengewerkt of te niet gedaan.
Da Van Heerden, Gen. Kritzinger en
het nationaal onderwij» in Z.-Afrika.
De heer Emons verzoekt bet volgende ter
kennis van belangstellenden te brengen.
Db. P. Heerden is Woensdagavond
van Amsterdam naar Londen vertrokken. Gen.
Kritzinger was nog onderweg en wordt vóór
Zaterdag te Amsterdam verwacht en is voor
nemens nog naar Amerika te gaan.
Ds. Van lieerden heeft van den heer K. F.
van den Berg penningra. der N. Z.-Afr. Ver.,
als totaal van de bij hem voor de collecte
ingekomen gelden ontvangen f 30.027.79J,
hier te lande samengebracht. Door den beer
J. F. D. Theyse, penniogm. Chr. Nat. Boe-
ren-Comilé, werd hem ter band gesteld een
bedrag van f 3917.87J, eveneens als wissel.
Bovendien werd Donderdagmorgen door
een beer uit België den portier van Hotel
Neof een bedrag van ongeveer frs. 4000 voor
Gen. Kritzinger ter hand gesteld. De chef
heeft dat onder zjjo berusting.
By den heer K. F. van den Berg kwamen
voor bet Christelijk Nationaal onderwijs in
Trans-Oranje nog twee giften io van N. N. te U.
f 2000 en van X f 3000 Beide giften worden
afgedragen aan het «Sohoolfouda", in welka
kas nagenoeg alle bedragen vloeien, die voor
het nationale onderwijs in de drie (tbans reeds
vier) koloniën gesohonken worden. Dat fonda
kreeg telegrafisch beriebt van de opriohtirg
van eene Centrale Commissie voor 't nationale
O deraya in Trana-Orarje en beeft daarop
garegflden steun toegezegd. Reeds beeobikt
het voor Trans-Orarje over een grooter be
drag dan hetwelk aan de afgevaardigden is
medegegeveo. Milde belangstellenden hadden
bnlp beloofd, coodra de gewenschte organisatie
van bet vrye onderwijs in Trana-Orar jt I aar
beslsg sou hebben gekregen. En ten dringend
ste wordt de zaak van de worsteling der
Hollandache Afrikaners tot beboud van taal
en eigen geeatelpk leven in de milde beJang-
atelling der leaers aanbevolen. Hier kanron
we bondganooten zjjo zonder te worden ge
wraakt
By dan penningmeester van bet Cbr. Nat.
Boeren-Comité kwam buiten de bedragen, voor
de collecte bestemd, nog f 5000 in, waarn t
het comité beeloot maandelijks 25 pd. at. aan
genoemde Centrale Commissie te doen tee
komen.
De samenstelling dier commissie ia nog
slecht* ten deele bekend en vindt eerlang pu
bliciteit. De beide afgevaardigden hebben de
wenscbelykheid van die oentrale, dos niet
nitelaitend kerkelijke leiding, ingezien en ze
by hanne committenten bepleit, zoodat het wear-
scbyolyk is, dat ook ban oogst dezelfde be
stemming krijgt als bet verder van hier toege
zegde.
Uiteraard geldt de Hollandscbe hulpvaardig -
digheid bier bot nationale karakter der vrye
scholen in de eerste plaste.
Opgemerkt mag worden, dat Engelands
overhaast jog om door de sobool de Z Afrik.
koloniëi te verengd sohen, den schoolstrijd
thans «van Tafelberg tot san Zambezi" be» ft
doen ontbranden. In de Kaapkolonie zyn ook
reeds verscheidene vrije scholen geopend.
Brieven uit Berlijn.
Van onzen Correspondent).
Het ontwaken van een wereldstad.
Beri.ljn, 9 Maart 1905
Klets, boml Met een dreunenden smak valt
myn zware huisdeur achter roe in bet slot. Bij
bet liobt van een straatlantaarn kijk ik op
mijn horloge. Op slag van vijven 1 Dus nog
een vol uur tijd vóór de komst van een familie
lid, die op de huisreis van een bezoek „hoog
boven" in de buurt vau Koningsbergen straks
met den Russiscben trein aan bet station
Friedriohstrasse arriveert en me verzocht heeft
haar te ohaperonneeren naar het Anhalter
Station, van waar een paar uur later de reis
auidwaarts naar Elb'-Athene zal worden voort
gezet.
Maar de afstand van mijn woning naar het
Friedriobstrasse-station langs de breede hoofd
route is ruim drie kwartier gaans. Ik heb dus
geen tyd te verliezen, waDoeer ik geen gebruik
wil maken van één der talrijke nacbtdroschken,
wier tax veel hooger is dan van de dag-
drosohken. En routeals ik flink aanstap, kan
ik den trein makkelijk halen.
Het is nog volslagen donker. In den voor-
naoht heeft het geregend. De trottoirs zijn
kletsnat gebleven tengevolge van de vochtige,
klamme atmosfeer, en een breiige, glibberige
modder op straatsteenen en asfalt maakt hot
Easseeren van straten en pleinen moeilijk.
angs Hollendorfplatz en Bülowstrasse voert
mijn weg naar de Potsdameretrasse, de groote
hartader van oost naar west.
Een wereldstad slaapt nooit volkomen, zelfs
niet in hare stille buitenwijken, waar van
absolute rust gedurende een paar nachturen
al evenmin sprake is als in hei centrum.
Glinsterend liggen de tramrails te „bekoelen"
van den langen dieDst tot diep in den nacht.
Straks over een half uurtje zal de eerste
elektrisohe weer boemend en vonkenspattend
komen aanstuiven op baar langen weg naar
het andere eind der route. Ook op het station
Hochbahn, Hollendorfplatz zal over een half
uurtje de eerste trein uit de diepte opduiken
en in volle vaart plotseling stilhouden om de
eerste passagiers, arbeiders, die naar hun werk
gaan, op te nemen. De perronlanlaarns brand n
al, of liever branden nog. Beneden op het plein
wordt van de betrekkelijke rust geprofiteerd
om met man en macht te „buddeln".
Bij het loeiend suizen van flikkerende Wells-
lampen wroet een ploeg van twintig, dertig
mannen in den grond onder het kruispunt van
drie tramlynen. Beneden wordt een groot
gemetseld kanaal aangelegd met een middellyn
ter manshoogte voor den afvoer van vervuild
water. Links en rechts klinkt het doffe gehamer
der houweelen, waarmee het asfalt wordt op
gebroken, maar hier op het kruispunt moeteu
straks weer honderden trams parseeren. Zware
stukken en balken worden in de weinige rust-
aren onder het kruispunt aangebraoht. Daar-
tussohen leggen de handige burgerlijke „pioniers"
een houten brug. Als ik over eeD paar uur
