ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE.
Donderdag 24 December 1903.
-It
(Zj ierikzeesohe
Courant).
Uitgave onzer courant
op DONDERDAGAVOND.
Nieuwjaarswenschen.
KENNISGEVING.
HINDERWET.
BEKENDMAKING.
NIEUWSTIJDINGEN.
Uit Stad ss Proviscia.
1
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is 1,30, franco per post
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enx. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
60ste JAARGANG. No. 7941.
roert'
Dlreotour jSL, J. DE LOOZE.
FRANKEL.
WAALE, alleen voor het binnen- en buitenl. nieuws.
Redacteuren
Advcrtenticntan 43 regels 30 Cte.
meerdere regels 40 Cti.kunnen niterlijk tot des
Maandags, Woensdags en Vrijdags middags
2 ure bexorgd worden.
Groot? letter wordt naar jdaatomimte berekend
Alle betalingen moeten uitsluitend geschieden ten kantore van A. J. de Loozb, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Ingezonden stukken en berichten van correspondenten te adresseeren aan A. FaaNKEt, Meelstraat 386, Zierikzee.
Met het oog op de omstandigheid,
dat wegens het Kerstfeest Vrijdagavond
geen Nieuwsbode verschijnt, zoo hebben
wij besloten, teneinde onze lezers en
lezeressen gedurende de drie feest
dagen niet zonder lectuur te laten,
Donderdagavond
ook een nummer uit te geven. Wij
vestigen de aandacht van H.H. winke
liers en neringdoenden op dit nummer,
dat voor adverteeren een buitengewone
gelegenheid biedt, daar de Nieuwsbode
gedurende drie achtereenvolgende feest
dagen, die wegens den aard van het
jaargetijde meer binnen dan buiten
shuis worden doorgebracht, door een
ieder van A—Z wordt gelezen, zoodat
elke daarin voorkomende advertentie
èn om de grootere opmerkzaamheid,
die er aan geschonken wordt, èn om
het talrijker publiek dat haar onder
de oogen krijgt, een uitmuntende
reclame is.
Wij herinneren omen lezersdat de
gebruikelijke Nieuwjaarswenschen voor den
prijs van 35 ets. d contant in ons
blad tvorden opgenomen. Het no. van 1
Januari 1904 wordt des Vrijdagsmorgens
hier ter stede bezorgd, ienvijl wordt zorg
gedragendat dit op dien morgen door
geheel Schouwen - DuivelandTholen
St.-Filipsland, Goes enz. kan worden ont
vangen.
De inzending der advertentiënvoor
dat no. bestemd, kan geschieden tot
Donderdag 31 December, uiterlijk des
namiddags 2 ure.
Het Post- en Telegraafkantoor
te Zierikzee zal op Zaterdag 26
December a.s., 2den Kerstdag, geopend zgu:
7£—8£ure vóórm. en nam. (spoortijd).
Postwissels, quitantiëa, pakketten, spaar
bank- en rijks-verzekeringsbank-aaken zullen
dien dag worden behandeld.
Ofschoon slechts ééne brieven- en ééne
pakketpoet-bestelling plaats heeftzullen
dezelfde posten aankomen en vertrekken als
op werkdagen.
De waarn. Directeur
DE HORN.
De BURGEMEESTER van Zierikzee breDgt ter kennis
van de Ingezetenen, dat er op Manndag den
3® December des namiddags te 2 uur,
op het Raadhuis, een openbare Vergadering| van den
Gemeenteraad zal gehouden worden, waarin de volgende
zaken ter tafel zullen worden gebracht:
1. Resumtie notulen.
2. Brief van Gedep. Staten, houdende goedkeuring van
het Raadsbesluit tot verkoop van booraen.
3. Brief van Gedep. Staten, houdende goedkeuring van
het Raadsbesluit tot onderhandsche verpachting van
gemeentegrond aan J. M. Verbeke.
4. Brief van Gedep. Staten, houdende terugzending van
het door hen goedgekeurde 2e suppl. kohier van
den hoofJelyken omslag voor 4903.
6. Brief van Gedep. Staten, houdende goedkeuring van
het Raadsbesluit tot af- en overschrijving van - en
op posten der gemeentebegrooting voor 1903.
6. Mededeeling van de opneming der boeken en kas bg
den Gemeente-Ontvanger.
7. Mededeeling van den uitslag van de aanbesteding
der onderhoudswerken van de gemeente, gedurende
1904, en van de verpachting van standplaatsen op
de in 4904 te houden kermis.
8. Brief van den heer J. de Vrieze, houdende kennis
geving, dat hij ijjne herbenoeming tot lid der Com
missie van toezicht op het Middelbaar Onderwijs
aanneemt.
9. Brief van den heer A. P. Paulussen, houdende bericht,
dat hy zjjne herbenoeming tot regent van het
Burgerweeshuis aanneemt.
40. Brieven van de heeren A. G. Kijn, M. Smits, J. van
Ballegoojjen, J. van Os en D. Mulder, houdende
bericht, dat rg hunne herbenoeming tot leden der
Commissie tot wering van schoolverzuim alhier aan
nemen.
41. Brief van mevrouw Ochtman—Van Ketel, waarbij
zij haar ontslag verzoekt als lid. der Plaatselijke
Schoolcommissie.
42. Verslag der Commissie, benoemd tot onderzoek der
Begrooting van het Burgerweeshuis voor 1904.
43. Brief van de Gezondheids-Commissie (zetel Zierikzee),
waarbij wordt toegezonden een rapport in zake de
keuring van vee en vleesch in deze gemeente, en
voorstellen worden gedaan in zake de oprichting van
een openbaar slachthuis.
14. Voorstel van Burgem. en Weth. om den heer J. H.
Ocbtman op zijn verzoek eervol ontslag te verleenen
als leeraar aan de Hoogere Burgerschool, de Burger
avondschool en de openbare lagere school D.
15. Voorstel van Burgem. en Weth. tot af- en over
schrijding van - en op posten der Gemeentebegrooting
voor 1908.
16. Voorstel van Burgem. ea Weth. tot regeling der
belooning voor den tijdelyk aan school A werkzaam
gestelden onderwijzer J. C. van Bortel.
17. Voorstel van Burgem. en Weth. tot verhooging der
belooning van de helpster by het onderwijs in de
nuttige handwerken voor meisjes aan school C.
18. Adres van den heer J. Koogman, houdende verzoek
om ontslag als regent van het Burgerlylc Arm
bestuur, met voorstel van Burgem. en Weth.
19. Voorstel van Burgem. en Weth. in zake de stichting
eener avondschool voor vakonderwijs.
20. Aanbeveling van Burgem. en Weth. ter benoeming
van een regent van het Burgerlijk Armbestuur, ten
gevolge der periodieke aftreding op 1 Januari 1904
van den regent H. C. van den Ende.
21. Aanbeveling van Burgem. en Weth. ter benoeming
van een regent van het Burgerlgk Armbestuur, in
plaats van den heer J. Koogman, die zjjn ontslag
als zoodanig verzocht
22. Voorstel van Burgem. en Weth. om mej. G. Marwitz
tijdelijk te benoemen tot leerares in de Engelsche
taal en letterkunde aan de Hoogere Burgerschool.
28. Aanbeveling vaa Burgem. en Weth. ter benoeming
van een leeraar in het teekenen aan de Hoogere
Burgerschool, de Burgeravondschool en de openbare
lagere school D.
Enz.
Zierikzee, den 23 December 1903.
De Burgemeester,
CH. W. VERMEUS.
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Zierikzee
maken bekend:
dat op de Secretarie dezer gemeente ter visie is gelegd
een verzoekschrift met bjjlagen van JAN ANTHONY
PADMOS, wonende in deze gemeente, waarbij vergun
ning wordt gevraagd tot oprichting van eene sme-
«loi-y in het perceel staande op den hoek vao het
Pottebakkerstraatje en de Verborne bunrtplaatselijk
gemerkt wijk D no. 310, kadastraal bekend sectie B
no. 309;
dat op Woensdag den 6en Januari aanstaande, te 12
uur des middags, op het Raadhuis dezeir gemeente, in
de Vergaderkamer van het Bestuur, gelegenheid zal
worden gegeven tot het inbrengen van bezwaren tegen
de oprichting van bedoelde inrichting;
en dat zoowel de verzoeker, als zij die bezwaren
hebben in te brengen, gedurende drie dagen vóór dien
tijd, op de Secretarie dezer gemeente kunnen kennis
nemen van de ter zake ingekomen schrifturen.
Zierikzee, den 23 December 1903.
De Burgemeester en Wethouders voornoemd,
CH. W. VERMEIJS, Burgemeester.
JAN SNELLEN, Secretaris.
De BURGEMEESTER van Zierikzee brengt ter kennis
van de ingezetenen, dat de Secretarie der gemeente op Vry-
dag en Zaterdag e.k. (do Keratduffen),
zal zijn gosloton, met uitzondering van des mid
dags 12 tot des namiddags 12»/, uur, voor het doen van
aangiften, den Burgerlijken Stand betreffende.
Zierikzee, den 23 December 1903.
De Burgemeester voornoemd,
CH. W. VERMEIJS.
Japan.
De Raad der O aden te Tokio vergaderde
Donderdag 1.1. drie nar lang. Gemeld wordt,
dat het Russische antwoord aan Japan niet
zal leiden tot een oplossiog zonder verdere
onderhandelingen. Hoewel de overeenstemming
over enkele ondergeschikte punten niet langer
moeielijkheden zal aanbieden, moeten de
belangrijke qaaesties in beginsel nog worden
behandeld. Ter zelfder tijd wordt er op
gewezen, dat geen overdreven beteekenis
mag worden gehecht aan de ietwat alarmeetende
berichten uit Japan het feit toch dat over
de overeenkomst met Rusland nog verdere
onderhandelingen moeten worden gevoerd, kan
aanleiding geven tot ongerustheid onder den
koopmansstand.
Japan zon nog een allerlaatste poging doen
om langs vriendschappelijken weg tot over
eenstemming te geraken.
Amerika.
Met succes is te Kitty Hatoh eene nieuwe
vliegmachine geprobeerd, welke den vorm
heeft van een vlieger en uitgevonden is
door twee inwoners van Ohio.
Deze machine legde een traject van 3
mijlen af in 20 minnten met een tegenwind
van 30 K.M. in het uur en daalde neer op
het te voren aangegeven punt.
De politie te Salveston, in de Vereenigde
Staten, heeft een anarchist, zekere Pierson,
gevat, onder verdenking van in het openbaar
den president en de ministers bedreigd te
hebben.
Men heeft stukken gevonden, waaruit blijkt,
dat zich eene wijdvertakte samenzwering had
gevormd. Onder de papieren waren platte
gronden van huizentoebehoorende aan
eenige invloedrijke personen te "Washington
en ook die van het Witte Huis".
Zaterdag is een nieuwe brug over de
East River, die Manhattan verbindt met
Williamsburg, voor het verkeer geopend.
Deze brug wordt beschreven als de haDgende
brug met de grootste spanning ter wereld
de bouw heeft zeven jaar geduurd. Zij is
4 284 voet langer dan de bekende Brookly nbrug,
heeft tien millioen dollars gekost en bezit
vier sporen voor spoorwegen twee voor
Inchtspoorwegen, twee voor rijtuigen, twee
voetpaden en twee rijwielpaden.
Italië.
Het verhaal der door Leo XIH aan zijn
opvolger gelegateerde en dezer dagen door
kardinaal Gotti overhandigde millioenen, blijkt
met dat over de in de particuliere bibliotheek
van Leo XIII gevonden som het voortbrengsel
van de verbeeldingskracht van een Romeinsch
blad te zijn. Niemand minder dan Pius X
zelf heeft het Zaterdag als zoodanig geken
schetst tegenover personen, die bij hem op
audiëntie waren.
Zooals wel meer het geval is bij zulke
verhalen, is er een kern van waarheid. H e t
erfdeel van St.-Pieter bedroeg bij
den dood van Leo XIII ruwweg geschat een
dikke twintig millioen guldeneen gedeelte
daarvan ia in effecten belegd en wordt be
heerd door de Propaganda. Onmiddeliyk na
zijn verkiezing werd l'ius X door kardinaal
Gotti in het bezit gesteld van die 20,000,000,
Wat de vermeende negen millioen lire in de
particuliere bibliotheek van Leo XIII betreft,
die danken waarschijnljjk hun ontstaan aan
een bedrag van eene kleine f 385,000, die in
de vertrekken van den overleden Paus ge
vonden werden. Deze som wordt beschik
baar gehouden voor dringende gevallen.
Daar de interest der twintig millioen op
verre na niet voldoende is om de jaarlijksohe
uitgaven van den Heiligen Stoel te dekken,
hangt de Pans voor een groot deel zgner
inkomsten af van de offervaardigheid der
geloovigen.
Engeland.
In een groot schoolgeboaw te Glasgow,
waar zioh daizond kinderen bevonden, is
"Vrijdag brand uitgebroken in de keuken.
De kinderen schrikten zeer van den rook;
maar de onderwijzers en onderwijzeressen
wisten hunne kalmte te behouden.
Zij gaven den grooteren kinderen bevel,
bedaard naar buiten te gaan en zorgden in
de gangen en aan de deuren dat er geen
wild gedrang ontstond en do kleintjes,
ongeveer 350 in getal, lieten de onder
wijzeressen de dear uit marebeeren, terwijl
één harer een marsch op de piano speelde.
Zoo gebeurden er geen ongolukken. Allen
kwamen veilig buiten.
Frankrijk.
Parijs, 20 Dec. Een Russisch revolution-
nair, Loubar geheeteu, loste twee revolver
schoten op dr. Max Nordau, die op eon bal
der Zionisten was. Een kogol floot rakelings
langs dr. Nordau, de ander trof hem in het
been.
De moordenaar verklaarde, dat hij door
het lot was aangewezen om dr. Nordau te
dooden.
België»
Te Luik hebben Zaterdag en Zondag bot
singen plaats gobad tusschen Katholieke en
anti-elericale studenten, bij gelegenheid van
de feesten ter herdenking van het 30-jarig
bestaan van het Katholieke studentenkorps.
Bij aankomst van de Leuvensche en Brupsel-
sche studenten om halfvier Zaterdagmiddag
kwam bet tot manifestaties aan bet station,
zoodat de politie schoon baan moest maken.
Zondag zgn er klappen gevallen bij een
schermutseling met wandelstokken werden drie
Btudenten gewond.
De Leuvenaars verlieten Luik Zondagavond
met den trein van 9.25. Duizenden deden hen
uitgeleide. De politie was weer verplicht
krachtdadig op te treden.
De leerlingen van het Katholieke instituut
te Mods (Bergen), die zioh Zaterdag naar de
Luiksche feesten wilden begevenwerden
hierin belemmerd door studenten van de
mijnbouwsoliool.
Feestgangers en tegenstanders keerden ge
zamenlijk naar de Btad terug.
Neilapland.
Arnhem, 21 Dec. Zaterdagavond 8 uur
zagen twee personen nabij de aanlegplaats
van de Dnitsohe boot alhier een man met een
handkar van den steiger in den Rijn vallen,
j De politie, die spoedig ter plaatse aanwezig
was, mooht er niet in slagen den man op te
j halen. De identiteit van den verongelukte staat
niet vast, echter werd Zaterdagnacht de politie
verwittigd dat zekere G. J., uitgegaan met
een kar met aardewerk, nog niet in zijn buis
was teruggekeerd.
Tot dusver is het lijk nog niet opgevischt.
's-Gravenhage, 22 Dec. Tweede Kamer).
De begrooting van oorlog is met 48 tegen
21 stemmen goedgekeurd.
Hr. Ms. pantserschip •Zeeland", Maandag
1.1. te Nieuwediep binnengekomen, bracht uit
Messina mede vijf aldaar opgevischte kanonnen
uit het tijdperk der admiraliteit, die door onze
regeering zijn aangekocht ter plaatsing in de
musea te Amsterdam en te Rotterdam.
Rotterdam, 21 Dec. Zoowel vanuit het
Casino-Variété als uit den Grooten Schouw
burg werd gisteren avond om 10.20 door het
personeel in de corridors, grenzende aan de
Nieuwe Kerkstraat en Lgnbaanstraat, een
felle brand ontdekt op een open terreiD tusschen
beide straten. Ontzaglijk snel nam de brand
in omvang toe en de vlammen sloegen huizen-
boog op. Aanvankelijk dacht men, dat de
bloemisterij van den heer J. C. de Lange in
vlammen opging, doch spoedig bleek het, dat
de wascbin rich ting der firma Th. van
Roovers—Dullens, aan de Kerkstraat no. 59
en aan de achterzijde grenzende aan de
bloemisterij, in brand stond.
Aan de straatzijde bevindt zich de steenen
woning, alwaar de kinderen ter raste lagen,
tijdens het uitbreken van den brand, terwijl
verder op bet terrein zich bevinden de droog-
kamer, de strijkkamer, het waschhok en de
stookplaats. De drie eerste vertrekken zijn
geheel van hout en daar bevonden zich 18
partgen waschgoed van verschillende eigenaars,
waaronder van een grooten restaurateur.
In de droogkamer, waar voortdurend ge
stookt wordt, ontstond vermoedelijk de brand
en deze deelde zich mee aan de strijkkamer
en het waschhok.
De brandweer trad dadelijk zeer krachtig
op, vooral met het oog op de omgeving.
Door twee flinke stralen was de brand niet
tegenstaande den ernstigen aanblik om kwart
over elven gebluscht. De droogkamer en het
waschhok waren bijna geheel uitgebrand en
de strijkkamer gedeeltelijk. De woning en de
stookplaats bekwamen geen schade.
Voor de firma Roovers—Dullens is de
brand een groote ramp, daar zij niet ver
zekerd is. Herhaaldelijk beeft zij vruchteloos
bij een Bssurantiemaatschappg aangeklopt,
doch werd wegens de bouten opstallen ge
weigerd. Of de eigenaars van bet waschgoed
afzonderlijk verzekerd zijn, is nog niet kunnen
blijken.
De brand is mede des te erger, wijl de
bouwverordening geen herbouw van houten
loodsen in die omgeving toelaat. Een en ander
was het eigendom der firma RooversDullens,
terwijl het terrein aan de firma De Lange
behoort.
Om halftien was Dullens uog in de droog
kamer geweest, alwaar een brandende vul
kachel stond.
Bergen-op-Zoom. Naar men verneemt
zullen bg de invoering van het nieuwe snel
vuur veldgeschut alhier, weder batterijen
veld-artillerie in garnizoen komen; vermoedelijk
is de tijd daarvoor niet verre meer verwijderd
welliobt zon dan bet thans hier verblijvend
depot naar Breda verplaatst moeten worden.
Zierikzee, 23 Dec. Ten huize van mej.
de Wed. Kanaar vergaderde Maandagavond
het Departement Zierikzee der Maatschappij
van Nijverheid. De Voorzitter, de heer
Ch. "W. Vermeys, opende de vergadering, en
deelde baar mede, dat twee nienwe leden waren
toegetreden, te weten de heeren J. Bevelander
Schoo en F. A. Kloppert, en dat wegens
uitstedigheid do heer Iman J. van der Have
verhinderd was de vergadering bij te wonen.
Nadat door den secretaris, den heer H. J.
van Nouhuys, de notulen van het ver
handelde in de vorige vergadering waren
voorgelezen, en deze aoor de leden onveran
derd waren goedgekeurd, werd op voorstel
van het Bestuur de reeds in de laatste ver
gadering ingekomene vraag, rakende de ver
zekering van werklieden tegen de geldelijke
gevolgen van werkeloosheid, in handen gesteld
j der Commissie van Algemeene Zaken tot het
j nitbrengen van praeadvies. Hierop werd in
zake de Hinderwet, namens de Commissie
van Algemeene Zaken, bij moode van haar
Voorzitter, den heer J. A. de Bruyne, een
uitvoerig rapport uitgebracht. Het Bestuur
kon zioh met de conclusie van dat rajpport
niet geheel vereenigen, maar wensebte daaraan
de verklaring toegevoegd te zien, dat bet
wenschelijk is ook de Hinderwet te herzien.
Overeenkomstig het voorstel van het Bestuur
werd besloten.
Herkozen werden, wegens periodieke aftre
ding, tot lid van het Bestuur van Nijver
heid de heer P. O. van de Velde Olivier:
mede aanbevolen was de heer A. Meylink;
tot lid der Commissie van Algemeene Zaken
de heer C. A. de Looze: mede aanbevolen
was de heer mr. A. Polvliet; tot lid der
Commissie van Landbouw de heer M. C.
Mulock Houwermede aanbevolen was de
heer N. van den Bout; tot lid der Commissie
van Koophandel de heer J. Hoogenboom
mede aanbevolen was de heer C. W. Bal;
tot lid der Commissie voor Kunsten, Trafieken
en Fabrieken de heer J. A. M. Verton: mede
aanbevolen was de heer J. Korsten. Voor
zoover de herkozene leden aanwezig waren,
lieten deze zioh hun herbenoeming welgevallen.
Met algemeene stemmen werd het volgend
artikel aan het reglement toegevoegd: iHet
Departement kent aan werklieden van patroons,
•die tenminste één jaar, gerekend van den
•tijd der aanvrage af lid van het Departement
•zijn geweest, medailles toe, in verband met
•het aantal dienstjaren, en wel voor 25-jarigen
•dienst bronzen, voor 40-jarigen dienst zil-
veren, en voor 50-jarigen dienst verguld
•zilveren".
De Voorzitter deelt mede, dat het Regle
ment met de wijzigingen zal worden gedrukt,
en zoodra de exemplaren der wet van de
Maatschappij gearriveerd zullen zijn, aan de
nieuwe leden met de wet zal worden toe
gezonden.
Hierop werd gepauseerd.
Na de pauze deed de beer J. A. de Bruyne
eenige interessante mededeelingen over Yerba
maté en enkele andere genotmiddelen. Yerba
maté is een drank, die in Znid-Amerika alge
meen gebruikt wordt, zooals bij ons koffie of
thee, en wordt getrokken uit bladen, die vbd een
boom wordt afgeslagen, groeiend in zuidelijk
Brazilië en Paraguay. Die boom wordt zoowat
13 Meters boog, en heeft altijd groene bladen
en witte bloemen. Die bladen worden af
geslagen, in bosjes gebonden, gedroogd, ge
stampt en gemalen. De Indianen gebruiken
het aftreksel er van niet alleen om den dorst
te lessohen, maar omdat zij het aangenaam
vinden. Verder werd er door den spreker
behandeld de coca, waarvan de cocaïne, die
in de geneeskunde gebezigd wordt, afkomstig
isde cola, die in Afrika voorkomt, en
waarvan de noten vooral tegen honger en
vermoeidheid gebruikt worden; de cacao, die
Amerika tot vaderland heeft. "Wat het laatste
product bétreft, er groeit daar een boom in
het wild, die langwerpige vruchten voort
brengt. In het vruchtenmoes nu vindt men
zestig tot tachtig boonen. Ook in Suriname
en Nederl.-Indië wordt die boom veel aan
gekweekt. Het gewas er van, waarvan ook
de cacaoboter gemaakt wordt, is voor ons
land van veel belang. Het geeft (men denke
slechts aan de alom bekende cacaofabrieken)
ten onzent aan de nijverheid veel werk. In
verband met de Yerba maté, wordt de Chi-
neeeche thee, de groene en zwarte, besproken.
De Chineezen wijden aan de theebedden
groote zorg. Ook de Javanen behandelen de
thee met de grootst mogelijke zorgvuldigheid.
Teu aanzien van de thee verhaalde de spreker
de volgende legende. Een Boeddhistisch
monnik had de gelofte gedaan een bedevaart
te doen zonder de oogleden een oogenblik te
sluiten. Maar de slaap overmande hem. Toen
hij ontwaakte, sneed hg, om zichzelf te kastgden
voor het verbreken der belofte, de oogleden
af, en begroef die. Daarnit kwam het thee
gewas voort, dat de eigensohap bezit den slaap
te weren. Met cijfers werd aangetoond de
verbazende omvang, dien de productie en uit
voer van thee in China hebben. De thee werd
in de negentiende eeuw naar Nederl.-Indië
overgebracht. Herinnerd werd aan het gouver-
nements-oultuurBtelsel van 18301860. Op
Java wordt veel thee verbouwd. Gewezen
werd op de theeproevers, die vooral in Londen
boog gesalarieerd worden. Het met thee
1 verwante product, de koffie, in korte trek
ken door spreker besproken, is afkomstig
uit Abyssinië. In 1711 werd dit product
voor het eerst naar ons land verzonden.
Nederland is voor den koffiehandel nog de
voornaamste markt. Op Java werd door de
Oost-Indische Compagnie de koffieteelt aan
merkelijk uitgebreid. Zij voerde het leverantie-
