ZIERIKZEESCIIE
NIEUWSBODE.
Donderdag 26 November 1903.
'It
y
(25 ierikzeesche
60ste JAARGANG.
No. 7929.
NIEUWSTIJDINGEN.
(Jit Stad as ProviRGia.
Courant).
Verschijnt DINSDAGDONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1,30, franco per post
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
Directeurs A, J. DE LOOZE.
Redacteuren
FRANKEL.
WA ALE, alleen voor het binnen- en buitenl. nieuws.
Advertentiënvan 13 regels 30 Cts.
meerdere regels 10 Cts., kannen uiterlijk tot des
Maandags, Woensdags en Vrijdags middags
2 ore bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
Alle betaling-en moeten uitsluitend geschieden ten kantore van A. J. de Looze, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Ingezonden stukken en berichten van correspondenten te adresseeren aan A. Frünkel, Meelstraat 386, Zierikzee.
Zuid-Afrika.
Iemand schrijft aan De Vriend, van Bloem
fontein
Iemand vroeg mg hoe ik voel wanneer ik
met National Scouts gezels. Ik zeg aan hem
»Nie te slecht, want dan kan ik aan hen
hnnne daden toonen, wat een ware Afrikaner
is, en wat een landverrader is. Dan zeg ik
aan hen»Ou maat jij weet mos jij is maar
een van die bontbroekkies". Onlangs huurde
ik een. Ik weet niet welk soort Boer hg was,
doch op den tweeden dag sprak ik met hem
over den oorlog. Hij vroeg mg toen waar ik
gedurende den oorlog was. Ik zeideOnder
die Engelsche". Toen zeide hij »Aha, dan is
ons twee maats. Want ik was onder hulle.
Bij zoo een man wil ik werk". Ik zeide toen:
»Jan, het jij ook naar die Boere geschiet?"
»Ja", antwoordde hg, »vooral als hallo zoo
weg ja". Ik vroeg hem weer dezelfde vraag
en bij vertelde mij dat bet waar was. Hij
vertelde mij toen zijn geheele loopbaan in den
oorlog. Daarna zeide ik aan hem: >Zien jij
die hek daar in die tuin?" >Ja", zeide hij.
«Nou ja", zeide, »trap, laat jij daar uit
kom, en gauw ook. Jij het hier met een
Wilde Boer te doen". Jan is toen weg in
alle baast.
Amerika.
In Utah (Ver. Staten) bestaat een wet,
gelijk in geen ander deel der Vereenigde
Staten, misschien in geen ander land ter
wereld bestaat, namelijk, dat ter dood ver
oordeelden zeiven de wijze mogen kiezen
waarop zij ter dood gebracht zullen worden.
Zoo is dezer dagen zekere Peter Moren sen,
die een man, op wien bij zich wilde wreken,
had vermoord, te Salt Lake-City gefnsileerd.
Hij had opgehangen of door den electrischen
stroom gedood kunnen wordenmaar hij
verkoos den dood door den kogel, en een
exeoutie-peleton voltrok op die wijze bet vonnis.
Italië.
Rome, 24 Nov. De buitengewone gezant
en gevolmachtigd minister van Nederland,
dr. B. O. T. H. Westenberg, die sinds 27
Mei 1877 alhier in functie was, is heden
morgen overleden.
Er loopen opnieuw geruchten, dat er
ten Vaticane een groot deficit ontdekt zou
zijn in de financiën; er zou met 15 millioen
ongelukkig gewerkt zijn.
Te Bome is het Zaterdag, bij de be
handeling voor de rechtbank van een proces
wegens laster (van den socialistisohen afge
vaardigde Ferri tegen den vorigen Minister
van Marine in het dagblad Avanti) tusschen
de advocaten van beide partgen zóó hevig
toegegaan, dat men elkander eerst de grofste
scheldwoorden en vervolgens inktkokers naar
het hoofd wierp. Daarna ging men, zwart
als roet van den inkt, elkander met vuisten
en stoelpooten te lijf, en eene afdeeling
karabiniers kwam er aan te pas om het
sohandaal te doen eindigen.
De zitting werd toen voor een week
verdaagd.
Zwitserland.
In Zwitserland is Zaterdagavond een nood
lottig spoorwegongeluk voorgekomen. De
sneltrein uit Bern, welke om 6 n. 22 te
Lansanne moest zijn, is om 6 nar bij het
station Palezieux in botsing gekomen met
een locomotief, welke op het spoor was blijven
staan.
De locomotief ontspoorde. Twee waggons
werden vernield. Er zijn 5 dooden en een
aantal gewonden.
Frankrijk.
Te Parijs is een gerechtelijke eisoh tot
soheiding ingesteld door een echtpaar, waar
van de man 80 en de vrouw 70 jaren telt.
Te Saint-Cloud is de woning eener
rijke dame uitgeplunderdallerlei voorwerpen
van waarde waren gestolen en men vond bij
de deur den 22-jarigen huisknecht, gebonden
en met een prop in den mond.
De jonkman verhaalde, toen hij weer kon
spreken, dat er een dievenbende het huis was
binnengedrongen en dat hij door de boos
doeners geslagen en op de beschreven manier
onschadelijk was gemaakt.
De politie vond echter, dat hij zeer weinig
sporen van mishandeling vertoonde en dat hij
zeer zonderling was vastgebonden.
Zij deed allerhande vragen en ten slotte
kwam de bediende zoodanig in het nauw,
dat hij moest bekennes, zeli den diefstal
gepleegd te hebben.
Hij werd, na teruggave van bet geld en
de kostbaarheden, uaar de gevangenis te
Versailles gebracht.
Duitschland.
Berlijn, 23 Nov. Te Voelpke, provincie
Bronswijk, werd een dak van een arbeiders
gebouw door den storm weggeslingerd. Er
ontstond brand en de 76 bewoners van het
gebouw konden zich ternauwernood redden.
14 werden zwaar gewond en 4 kwamen in
de vlammen om. Te Chemnitz ia een in aan
bouw zijnd gebouw van 4 verdiepingen in
gestort, een voorbijgaande vrouw werd gedood.
Te Hannover is de groote schoorsteen van
den pietmolen te Peile omgewaaid, een werk
man werd gedood en 5 personen werden
zwaar gewond. Te Bremen is de Engelsche
stoomboot j>TwizeU" gezonken. Op het kanaal
Dortmund-Ems is de sleepboot Sophie
Weesel" gezonken. De stoker verdronk.
België.
Te Brussel is het bij politie-verordening
verboden, op of van tramwagens te springen,
terwijl die in beweging zijn. Een laatstelijk
daarbij gebeurd ongeluk gaf er aanleiding toe.
Zaterdag stondeo er 22 overtreders van
dat verbod terecht. Zij werden ieder tot eene
geldboete van 22 francs veroordeeld.
Brussel, 23 Nov. Een brand heeft 5 ge
bouwen van de kazerne der Guides te Etter?
beek vernield. Persoonlijke ongelukken kwamen
niet voor.
Nederland.
's-Gravenhage, 24 Nov. Heden is
de Tweede Kamer ingekomen het wetsont
werp tot wijziging der Gemeentewet. Naar
men verneemt worden daarin geregeld de
gemeentelijke bedrijven en het rekenplichtig
beheer, beperkt het de aan de gemeente ge
laten vrijheid om op elk gebied als onder
nemer op te treden door aanwijzing der
grenzen binnen welke de gemeente als exploi-
tanto van bedrijven mag optreden. Eenerzijds
vrijheid van handelen, onmisbaar voor de
bedrijfsontwikkeling, anderzijds waarborgen
voor deugdelijk beheer en behoorlijk toezioht.
De geheele regeling van de verordening
op het bedrijf wordt aan de goedkeuring van
Gedep. Staten onderworpen; een minimum-
afschrijving wegens waardevermindering van
gebouwen wordt voorgeschreven, evenals de
verplichting om het afschrgvingsbedrag door
gaans voor aflossing te bestemmen.
Een zelfstandige commissie met de leiding
van het bedrag belast, verantwoordelijk tegen
over den Raad, wil het ontwerp niet, dat
echter wel toelaat overdracht van een deel
van het beheer aan een commissie van bijstand
De regeling van het comptabel beheer be
oogt1°. volledige vrijheid voor het ge
meentebestuur om de invordering der inkomsten
en het doen der nitgaven voor het bedrgf
aan een ander rekenplichtig en verantwoorde
lijk ambtenaar van den ontvanger op te
dragen2°. verscherping van het toezioht op
het richtig comptabel beheer.
Het ligt in de bedoeling van het
Departement van Oorlog om alle bij de
korpsen der bereden artillerie ingedeelde
miliciens, in stede van in Maart, eerst op 1
October van het jaar hnnner inlijving in
werkelijken dienst te stellen.
Mr. P. J. Troelstra heeft aan den
minister van justitie medegedeeld, dat het
zijn voornemen is den minister bij de behandeling
van diena begrooting in de Tweede Kamer
de vraag te stellen of en in hoeverre is
onderzocht of er reden was tot strafrechtelijke
vervolgingen inzake de Wilhelmina-trust-
maatachappijde mijnbouwmaatscbappij
Mindrineti en de Noord-Brabantache Bank.
En tevens, welk gevolg door den minister
is gegeven aan het request van den heer
Raupp, die een strafrechtelijke vervolging
van de directeuren van laatstgenoemde bank
heeft verzocht.
Zierikzee, 25 Nov. Maandagavond ver
gaderde ten huize van mej. de wed. Kanaar
het Departement Zierikzee der Maatschappij
van Nijverheid.
De Voorzitter, de heer Ch. W. Vermeys,
opende de vergadering, verzocht den seoretaris,
den heer H. J. van Nouhuys, de notnien
voor te lezen, die voorgelezen, onveranderd
werden goedgekeurd, en deelde mede, dat
de heer Iman J. van der Have als bestuurs
lid had zitting genomen, na in een bestuurs
vergadering geïnstalleerd te zijn, dat de heer
C. A. de Looze de benoemiug van lid der
Commissie van Algemeene Zaken bad aan
genomen, en dat de volgende heeren als
leden waren toegetreden, te wetenC. M.
Bal, H. C. Berends, H. A. Geluk, A. Geluk,
8. de Graaf, mr. J. C. Immink, J. C. Krom
wijk, jbr. R. R. de Muralt, mr. H. Potvliet
en mr. H. J. Wervelman. Daardoor is het
aantal leden tot 70 gestegen.
Door den heer P. O. van de Velde Olivier
werd namens de Commissie voor Kunsten,
Handwerken, Fabrieken en Trafieken en die
voor Koophandel, Zeevaart en Visscherij,
rapport uitgebracht:
I. betrekkelijk de volgende vragen
a. Welke artikelen worden binnen den
kring van nw departement door de buiten-
landeche concurrentie bizonder geschaad?
b. Welke zijn de redenen, waarom aan het
gelijkwaardige en niet goedkooper buiten-
landsche fabrikaat de voorkeur wordt gegeven
c. Kent gij practische middelen om den
verkoop van het Nederlandsoh nijverheids
product in ons land te bevorderen?
In den kring van het Departement wordt
geen artikel voortgebracht, waarop deze
vragen betrekking hebben. Wel doet bij het
verhandelen van verschillende artikelen, als
b. v. suiker, meel, confeotie-artikelen, zich
vaak de scherpe concurrentie gevoelen tusschen
binnenlandsche- en buitenlandsche aanbiedingen,
maar de commissie meent, dat de gestelde
vragen moeten beschouwd worden niet uit
het oogpunt van handel, maar uit dat van
voortbrenging van nijverbeidsproducten. Als
zoodanig kan op de drie vragen niet anders
dan negatief geantwoord worden.
Conform bet rapport wordt besloten;
H. betrekkelijk de tentoonstelling te Luik
in 1905.
De Commissie heeft zich de vraag gesteld
kan met grond verwacht worden, dat van
hier aan deze tentoonstelling zal kannen
worden deelgenomen. Haar aandacht is
gevallen op het volgendeboekbindwerk,
materieel voor landbouwbedrijven, landbouw
producten (veevoeder, bloembollen), schaal
dieren (oesters, mosselen), verduurzaamde
levensmiddelen (garnalen), en sigaren. In boe
ver het bovenstaande in zoodanige hoedanig
heid hier worden voortgebracht, dat die een
waardige plaats zonden innemen op een
wereldtentoonstelling, durft zij niet beslissen,
maar zij acht het wenschelijk, dat dit bij een
meer speciaal onderzoek werd uitgemaakt.
Dan blijft nog over de vraag, of de
producenten genegen zullen zgn hun voort
brengselen ten toon te stellen.
Zij geeft alzoo in overweging een onderzoek
in te stellen omtrent: a. de geschiktheid der
aangegeven of andere artikelenb. de gezind
heid der producenten tot deelnamo.
De voorzitter deelt mede, dat in de
conranten een oproeping is gedaan aan hen,
die aan de tentoonstelling zouden willen deel
nemen. Daarop is geen enkel antwoord
ingekomen, waaruit valt op te maken, dat
niemand alhier zich sterk genoeg gevoelt op
de tentoonstelling voor den dag te komen,
zoodat een medaille kan behaald worden. Hij
stelt voor, aan het Hoofdbestuur van Nijver
heid te melden, dat van hier geen deelneming
te verwachten is. Mocht later iemand nog
willen inzenden, dan kan hij op den stenn en
de voorlichting van het bestuur rekenen.
De vraag van den hoer L. Koopman Cz.,
of voor dien steun van het bestuur het
lidmaatschap van het Departement een ver-
eischte is, wordt door den voorzitter beslist
ontkennend beantwoord, terwijl aan den heer
L. Ochtman op diens vraag, tot welken
datum kan ingezonden worden, wordt mede
gedeeld, dat het Bestuur vóór 1 December
het rapport moet inzenden.
Aan de orde is thans de uitreiking van
getuigschriften en medailles aan werklieden
van leden van het Departement voor 50- en
25-jarigen dienst.
De Voorzitter aoht deze uitreiking het
belangrijkste deel van dezen avond. Hij her
innert er aan, wat de redenen geweest zgn,
die daartoe aanleiding gaven. Er is namelijk
een fusie ontstaan tusschen de Maatschappij
van Nijverheid en de Vereeniging van Fabrieks-
en Handwerksnij verheid. De laatste was gewoon
medailles en getuigschriften aan hen uit te reiken,
die daarvoor in de termen vielen. Onze Maat-
schappij deed dat evenwel nooit, en wel
daarom niet, omdat het een zustervereenigiog
deed. Nn echter die fusie tot stand is gekomen,
nam zij van Handwerksnij verheid de uitreiking
van medailles over. In de wet is nu een
daarop betrekking hebbende bepaling opge
nomen, zoodat, wie gedurende 25 jaar bij
denzelfden patroon of in dezelfde fabriek is
werkzaam geweest, en uitmunt door bekwaam
heid, vaardigheid, eerlijkheid, ijver en trouw,
op een medaille aanspraak heeft. Alleen moet
één voorwaarde vervuld zgn, en deze is, dat
de patroon lid is van het Departement. Door
ons Departement is nu een onderzoek ingesteld,
en daaruit is gebleken, dat reeds terstond een
tiental personen te dezer stede voor een
medaille in aanmerking komen, waaronder
één, die reedB meer dan vijftig jaar op den-
zelfden winkel werkzaam is. Met bet oog op
den geest van verzet, die elders in de arbeids-
kringen rondwaart, spreekt de Voorzitter in
hooge mate zijn ingenomenheid nit over het
feit, dat alhier blijkbaar een zoo gunstige
verhouding tussohen patroons en werklieden
is waar te nemen.
De namen van hen, aan wie een medaille
werd toegekend, zgn deze:
G. J. Lunenberg, 30 dienstjaren, en P. van
der Weele, 2G dienstjaren, beiden letterzetter
ter Stoomdrukkerij van de firma Lakenman
Ochtman.
J. T. Betbe, 55 dienstjaren, en M. Stoutjes-
dgk, 33 dienstjaren, beiden timmerman bij
den heer P. M. Panny.
J. L. Dnlfer, 29 dienstjaren, boekbinder
bij den beer L. Ochtman (firma 8. Ochtman
Zoon).
L. Krakeel, 28 dienstjaren, timmerman bij
de firmA J. van Dijke Zoon.
8. Alburg, 33 dienstjaren, en I. L. van As,
26 dienstjaren, beiden zoutziedersknecht bij
den heer P. P. de Crane, directeur der
Zoutziederij >De Lege Keet".
C. Tromper, 25 dienstjaren, hulpstoker en
lantaarnopsteker bij den heer M. Couvóe Jr.,
directeur der gasfabriek.
M. Kloote, 33 dienstjaren, boekbinder bij
den heer H. G. Krom (voorh. Van Dishoeck).
Deze medailles werden, zeide de Voorzitter,
uitgereikt door de Maatschappij van Njjverheid,
die zooveel in het belang van de volkswel
vaart beeft tot stand gebracht. Daardoor
hebben zij voor hen en hun nageslacht een
groote waarde. Met trots mogen zij daarop
blikken. Het Bestuur van het Departement
heeft de mede-werklieden der begiftigden
tot bijwoning van deze plechtigheid uitgenoodigd,
opdat zij konden zien, hoe vaardigheid, eerlijk
heid, ijver en trouw gewaardeerd worden.
En na in treffende, welsprekende bewoordingen
het tiental gezamenlijk te hebben toegesproken,
richtte de Voorzitter tot een ieder, aan wien
hij het eere-metaal en het getuigschrift uit
reikte, in het bizonder nog het woord, voor
een elk iets vindend, dat op hem of zgn vak
toepasselijk was, beginnend met den timmer
man J. T. Bethe, die vijf-en-vijftig dienstjaren
op één en denzelfden winkel achter den rug
heeft. De boekbinder J. L. Dulfer kreeg een
extra-pluimpje, omdat Zierikzee door zijn
kunetenaarsarbeid op verschillende tentoon
stellingen een voortreffelijk fignur gemaakt
heeft.
Hierop vroeg en verkreeg G. J. Lunenberg
het woord, die de volgende toespraak hield:
Geachte Vergadering
Met een gemengd gevoel van blijdschap
en weemoed vraag ik den Voorzitter beleefd
hem te mogen antwoorden op de waardee-
rende en hartelijk uitgesproken woorden,
die wij het voorrecht hadden heden avond
tan hem te hooren.
Het spreekt van zelf, dat wij als genoo-
digden het Departement Zierikzee der Maat
schappij van Nijverheid ten hoogste dankbaar
zijn voor de moeiten en opofferingen, die
het zich in deze heeft willen getroosten, en
daarin een bewijs heeft gegeven, dat het
Departement trouwe plichtsbetrachting op
prijs weet te stellen; want de ervaring, die
wij, jubilarissen, hebben, als wij op de afge
legde baan terugzien, is van dien aard, dat
wij met zelfvoldoening daaraan kunnen
denken, en wij hebben dan ook alle reden
tot dankbaarheid, dat ons het voorrecht is
geschonken zooveel jaren onafgebroken bij
één patroon of in één betrekking te mogen
werkzaam zijn, vooral in den tijd, dien wij
beleven, waarin de band tusschen patroons
en gezellen en omgekeerd, ook al tengevolge
der tegenwoordige sociale toestanden, hoe
langer hoe losser wordt.
Maar, zooals ik reeds zeide, ook met wee
moed zijn wij vervuld, niet wanneer wij
denken aan hetgeen achter ons ligt, of aan
hetgeen wij heden doorleven, maar vooral
als wij een blik slaan in de toekomst. Die
onzekere toekomst, die door oude werklieden,
welke hun gansche leven gewerkt en ge
zwoegd hebben, met recht zoo donker wordt
ingezien. Want wat zou het een groote
gerustheid voor ons zijnindien wij op
(55-jarigen leeftijd cf daaromtrent, wanneer
wij niet meer in staat zijn onze werkzaam
heden naar behooren te verrichten; ik zeg,
wat zou het een groote gerustheid zijn, als
wij op dien leeftijd het voorrecht hadden
door een staatspensioen in de gelegenheid
gesteld te worden eenigszins in ons onder
houd te kunnen vooriien. Dat zoo iets niet
door particulier initiatief kan tot stand ge
bracht worden, hebben wij het vorig jaar
te dezer stede ondervonden, toen door den
heer Mr. Cau, met medewerking van de
'Vereeniging «Onderling Hulpbetoon" alles
is in het werk gesteld om den ouden werk
man een eenigszins onbezorgde toekomst te
verzekeren. Wij allen weten, hoe dit edel
streven een treurig verloop heeft gehad door
de geringe medewerking, in deze onder
vonden.
Nu is mijn bescheiden vraag: kan het op
den weg van het Departement liggen om
nog iets te doen voor het grootsch en edel
doel«den werkman een onbezorgden ouden
dag te verzekeren?"
Ik hoop, dat de Geachte Vergadering het
mij niet ten kwade zal duiden, dat ik deze
vraag op een avond als deze, die voor ons
van zooveel gewicht is, aan haar heb ge
daan. Onze dankbaarheid voor het genotene
is er niet te minder om. (Applaus).
De voorzitter zegt, dat het beele bestuur
tot hen behoort, die niets vanger wenschen,
dan den ouden werkman een onbezorgde
toekomst te bezorgen. Naar hnn oordeel was
echter het plan van mr. Can niet voor ver
wezenlijking vatbaar, omdat de grondslag er
van, liefdadigheid, een onvaste basis was.
Vrijwillige bijdragen toch kannen heden
worden toe- maar morgen weder worden
opgezegd. Ook door uitsterving, woonplaats-
verwisseling, zullen de vrijwillige bijdragen
eer verminderen dan toenemen. Om die
redenen is het bestuur tegen een pensioen
regeling geweeet, zooale door mr. Cau werd
voorgesteld. Wel acht hg zelf het wenschelijk,
dat den ouden werkman een pensioen gegeven
wordt. Het ligt in de bedoeling van de
huidige Regeering den werkman, hetzij geheel,
hetzij gedeeltelijk, een pensioen voor zgn
ouden dag te verzekeren. Dit wil de Maat
schappij van Nijverheid ook. Het onderwerp,
dat Luuenberg heeft aangeroerd, en de sym
pathie van de werklieden wegdraagt, die
hier aanwezig zijn, zal een punt van over
weging in het Departement uitmaken, teneinde
bij de Maatschappij aan te dringen bg de
Regeering pogingen te doen tot verkrijging
van een rijksregeling der werkmans-pensi-
oneering. Toejuiching
Nadat P. van der Weele nog een kort
woord van dank had genit voor diploma en
medaille, wordt gepauseerd.
Wegens plaatsgebrek slot in een volgend nummer.
Aan den Zeedijk nabij het Westhaven-
hoofd alhier is aangespoeld eene roodgeverfde
flesoh, no. 4713, waarin eene kaart geadres
seerd aan professeur G. Gilson, Instituut
Zoölogique, Louvain, Belgique.
Bij Kon. besluit is aan den luit.-kolonel
L. Bolle van het le reg. huzaren met ingang
van 1 December a.s. onder toekenning van
pensioen eervol ontslag uit den militairen
dienst verleend en het bedrag van dat pensioen
bepaald op f 1677 'sjaars.
Te Oostburg (Z.-V.) hebben Zaterdag
de dragers en laders van suikerbieten aan
de wissellgn der stoomtram Bresken
Maldeghem het werk gestaakt. Zij eischen
eenparig hooger loon.
Als verdacht van brandstichting werd
Zaterdagavond door de marécbaussée te
Aardenburg voorloopig in arrest gebracht H.,
wagenmaker te St.-Kruis, wiens houtloods
Vrgdagnaobt in brand geraakte, doch door de
buren werd geblnsoht.
De miliciens, lichting 1903, die tot geen
der beide ploegen van het big vend gedeelte
behooren dat zgn zij, die bg de loting
daarvoor de hoogste nummers trokken
vertrekken op 28 Nov. a.s. met groot verlof.
De miliciens, behoorende tot de tweede
ploeg, vertrekken op 28 November met verlof
tot 30 Maart 1904, keeren alsdan terug en
blijven in werkelijken dienst tot 29 Juli
daaraanvolgende.
Op 30 Maart 1904 (of 1 of 2 dagen later)
vertrekken met groot verlof de miliciens van
de eerste ploeg, die dus op 1 December onder
de wapens gebleven zgn.
i