ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE.
Zaterdag 21 November 1903.
Eerste Blad.
Algemeen Overzicht.
NIEUWSTIJDINGEN.
(ZJ ierih.zeeache
C o xi r a ii t).
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1,30, franco per post
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
60ste JAARGANG. No. 7927.
Dlreoteur. A, <T. DE LOOZE
Redacteuren:
A. FRANKEL.
J. WAALE, alleen voor iiet binnen- en buiten!, nieuws.
Advertentiënrati 13 regels 30 Ct».
meerdere regels 10 Cts.kunnen uiterlijk tot des
Maandags, Woensdags en Vrjjdags middags
2 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend
Alle betaling-en moeten uitsluitend geschieden ten kantore van A. J. de Looze, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Ingezonden stukken en berichten van correspondenten te adresseeren aan A. Fhünkkl, Meelstraat 386, Zierikzee.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
Heden worden in Pruisen de verkiezingen
voor den Landdag gehouden. De Landdag
heeft zoo ongeveer dezelfde taak te verrichten
als onze Tweede Kamer, maar kan uithoofde
van zijn B&menBtelling niet, evenals deze, op
den naam van volksvertegenwoordiging aan
spraak maken. De afgevaardigden van den
Pruifliachen Landdag namelijk worden in elk
district op indirecte wijze door drie groepen
van kiezers gekozen. Tol de eerste groep
behooren die hoogstaangeslagenen, die met
elkaar van de belasting opbrengen, welke
in het district betaald wordt. Tot de tweede
groep behooren zij, die het tweede van de
belasting opbrengen, terwijl de derde groep
door hen gevormd wordt, die gezamenlijk
het laatste der belasting betalen, die in
het district geheven wordt. Het spreekt van
zeiven, dat van de laatste groep, die het tal
rijkste is, de arbeiders en neringdoenden het
contingent leveren. Elke groep nu kiest een
gelijk aantal gevolmachtigden ("Wablmiinner),
die tot taak hebben den afgevaardigde aan
te wijzen. Daartoe komen deze dan in een
vergadering bijeen, waarin zij in het openbaar
en mondeling op hem hun stem uitbrengen,
dien zij willen afvaardigen. Tengevolge van
dit onrechtvaardig, verouderd kiesstelsel wordt
de derde groep, die verreweg meer kiezers
telt dan de twee overige groepen samen,
door deze beide voortdurend overstemd, zoodat
in den Pruisiscben Landdag het volk niet
vertegenwoordigd is. Er zit dan ook in don
Landdag zelfs niet één sociaal-demokraat.
Wel hebben de socialisten dit jaar voor het
eerst aan de verkiezing der gevolmachtigden
(Wahlm&oner) deelgenomen, maar natuurlijk
met de wetenschap, dat er niet ééntje van
hen in dit regeercollege zon gekozen worden.
Luitenant Bilse, die door den krijgsraad
tot zes maanden gevangenisstraf en tot ver
wijdering uit den militairen dienst veroordeeld
is, omdat men hem schuldig achtte aan het
feit, dat bij officieren, die faooger in rang
dan bij stonden, beleedigd heeft, is van dit
vonnis in hooger beroep gekomen. Luitenant
Bilse heeft namelijk een opzienbarend boek
geschreven, waarin hij het leven der officieren
van zekere garnizoenstad aan de kaak stelde.
Dat leven toch was verre van onberispelijk.
De heeren van den degen meenden de mili
taire eer hoog te honden, wanneer zij zich
aan overspeldronkenschap en geldverspilling
overgaven. Alhoewel in dat boek, dat door
het publiek als het ware verslonden is
geworden, geen namen genoemd worden, zoo
meenden toch sommige officieren zichzelve
daarin duidelijk te herkennen. Vandaar het
proces.
De redacteur van het in de provincie
Posen uitgegeven Poolsche blad Praca,
Martin Biedermann genaamd, is in hechtenis
genomen, maar tegen borgstelling weêr op
vrije voeten gesteld. Deze journalist had de
stoutigheid gehad het geheele personeel van
de gevangenis om te koopen, waarin de
hoofdredacteur van genoemd blad, Dr. Casimir
Von Rakoswki, die daarin op staatskosten
twee-en-een-half jaar moet verblijven, logeerde.
De omkooping was geschied met het doel
genoemden Von Rakoswki gelegenheid te
geven van uit zijn cel het blad te redigeeren,
zoodat de cel geheel en al het aanzien had
van een redactiebureau, waarin de heftigste
artikelen tegen de regeering geschreven
werden. Wij kannen ons best voorstellen, dat
men daarvoor een stokje heeft willen steken.
Met den Keizer gaat het gelukkig beter.
Hij kan reeds fluisterend spreken. Toch wordt
in vele Dnitsche kringen de vrees gekoesterd,
dat hij een gelijksoortige kwaal heeft als die,
waaraan zijn vader indertijd te vroeg gestorven
is. Te oordeelen naar de verklaringen van
medisohe zijde, en lettende op de omstandig
heid, dat geen bulletins meer uitgegeven
worden, en dat de Keizer zelfs reeds uitgaat,
komt het ons voor, dat die vrees niet
gegrond is.
Voor het Hof van Odessa is gisteren naar
aanleiding van de te Kisjeneff bedrevene
gruwelen en plunderingen, het reusachtig
strafgeding begonnen, dat tegen een 800
beklaagden zal gevoerd worden. De geheele
procedure is niets anders dan een groote
tooneel vertooning van de Russisohe regeering,
die zich schoon wil wasschen van de smet,
dat zij bet bedrijven van die gruwelen vooraf
geweten, toegelaten en zelfs begunstigd heeft. j
Een 2000 getuigen zullen in die comedie
mede spelen, niet op de planken, waar een
elk hen zien en hoeren kan, maar achter de
coulissen, want zij zullen door de eigenaardig
samengestelde rechtbank met gesloten deuren
worden ondervraagd. Ook zal de pers niet
tot de rechtszaal worden toegelaten om ver
slag te geven. Slechts één door de overheid
aangestelde verslaggever zal jvan de rechts
zittingen een officieel verslag opstellen. Kan
men in het algemeen in de Russisohe rechts
pleging geen vertrouwen stellen, in dit geval
maakt zij zichzelve belachelijk, daar niemand,
die deze comedie doorziet, aan de te vellen
vonnissen eenige waarde zal hechten.
De Onafhankelijkheidapartij in Hongarije,
die onder aanvoering van Kossath de obstrnotie
tegen de regeering voortzet, heeft van Tisza
harde noten te kraken gekregen. Hij brand
merkte namelijk haar gedrag als een misdaad
jegens het volkdaar zjj door de weigering
van recruten het leger verzwakte, en als een
lichtzinnig spel met de Grondwet, waarin
slechts zij, die vijanden van Hongarije zijn,
behagen kunnen scheppen. Naar aanleiding
van die harde waarheden ontstond een hevig
tumnlt, dat zelfs door de bel van den presi
dent niet tot bedaren kon gebracht worden.
Eerst nadat meer dan tien minnten verstreken
waren, keerde de orde terug, en kon Tisza,
die zich niet van zijn stuk had laten brengen,
het woord hernemen. Voor het oogenblik
heeft de Minister na een zitting van zestien
nur zijn zin weten door te drijven. Of hem
dit in het vervolg ook zal gelukken, staat
te bezien.
De Honing van Italio toeft met zgn
schoone gemalin Iielene, die kort geleden
geheel Parijs in extase bracht, in Engeland,
waar zij door de Koninklijke familie en het
Engelsche volk met open armen ontvangen
zijn. Eerst heette het, dat Hare Majesteit
niet zou gaan, wijl zij bezoek van den
ooievaar te wachten was, maar later kwam
bericht, dat zij haar Heer Gemaal vergezellen
zon, want langsnavel had doen weten, dat zij
gerust op reis kon gaan.
Het Engelsche gouvernement is goed
op weg zich wederom in een wespennest te
steken. Het heeft namelijk naar Thibet, dat
in Achter-lndië ligt, en door een fanatieke
bevolking bewoond wordteen militaire
expeditie uitgerust, otadat deze staat niet
naleefde de met Eogeland geslotene tractaten.
Eerst had Engeland, teneinde Thibet langs
vreedzamen weg tot naleving van zijn ver
plichtingen te bewegen, een missie gezonden,
die door een gewapend escorte van 300 sol
daten beschermd werd. Met deze missie, die
inmiddels een versterkt kamp heeft opgeslagen,
weigerde Thibet echter te onderhandelen,
zoolaDg zij zich niet naar de grenzen terug
getrokken had. En nu zal een Engelsche
expeditie trachten het wederspannig Thibet
tot rede te brengen, wat geen gemakkelijke
taak zal blijken te zgn, daar bet Ilimelaya-
gebergte voor de bevolking van dit land een
natuurlijke borstwering is.
Ten slotte zij nog vermeld, dat de vijf-
en-tachtig-jarige Honing van Denemarken,
die, met het oog op zgn vermaagschapping
met sohier al de Hoven van Europa, de
schoonpapa van dit werelddeel genoemd wordt,
zijn veertigjarig regeeringsjubilenm deze week
herdacht heeft. De Koning van Engeland,
die zgn schoonzoon is, heeft schoonpapa tot
generaal v&n hetzelfde wereldberoemde humane
Engelsche leger benoemd, dat in Zuid-Afrika
zgn sporen verdiend heeft.
Nederland.
'l-Gravenhage, 19 Nov. Tweede Kamer).
Het algemeen debat over de Indische Begroo
ting werd geopend door den heer Van Vlijmen,
die oordeelde, dat wij staan aan het begin
van het einde van den Atjeh-strijdeen strijd,
door spreker altijd als rechtvaardig beschouwd.
Tredende in een historisch overzicht van den
Atjeh-strijdhuldigde spreker vooral de
Ministers Bergsma en Cremer en Generaal
Van Heutz en diens heldhaftige ondergeschikten.
Hij meende, dat de onderwerping van Pan
glima Polèm een reuzenstap is naar algeheele
pacificatie.
Wat Djambi betreft, huldigde spreker den
Resident van Palembang en de militaire aan
voerders, die met weinig middelen groote
resultaten bereikten tegenover den Sultan van
Djambi, die oude vos, die ook schuld was
van het conflict met Korintji. Vergiste spreker
zich niet, dan is de geheele landstreek daar
bevredigd, en zal na het gedorde de geheele
bevolking het Nederlandscbc gezag op prgs
stellen.
De heer Pgnacker Hordijk wenschte nadere
inlichtingen omtrent de wijze van aanwending
van het voorgestelde renteloos voorschot aan
Indië. Hij opperde bedenkingen tegen de wjjze
van verstrekking van dit voorschot, en oor
deelde dat Nederland door een dergelijk
voorschot geenszins zijne verplichtingen jegens
Indië voldoende nakomt.
Spreker gaf het donkbeeld in overweging
tot het sluiten van eene leening ten bate van
Indië, en oordeelde dat Nederland de kosten
voor de verdediging van Indië tegen een
bnitenlandschen vijand moet betalen.
De heer Pock uitte teleurstelling over de
ingediende begrooting, waarbij geen plannen
voor betere toestanden aan Indië worden
voorgelegd. Dat er niets tot stand komt,
schreef spreker toe aan den vreeselijken om
slag in Indië. Hij oordeelde, dat emigratie
van Javaanscbe gezinnen en aanleg van wegen
moet voorafgaan aan spoor- en tramaanleg
in de buitenbezittingen.
8preker vroeg, of «en expeditie naar Taba-
nan wordt voorbereid.
Morgen zullen bij den aanvang der zitting
eenige kleine wetsontwerpen behandeld worden.
Willemstad, 19 Nor. Gieteronavond brak
door onbekende oorzaak brand nit op do
scheepstimmerwerf van den heer M. Van
Duivendrjk.
De werkplaats met een hoeveelheid timmer
hout werd in de ascb gelegd. Een woord van
d«Dk aan Willemstad'e brandweer is hier niet
misplaatst. Door haar flink optredon bleef
bet daarbij staaude woonhuis, behouden.
Assurantie dekt de schade.
Uit Stad sn ProviNCis.
Zierikzee, 20 November
Met 1 December a s. zijn verplaatst de
kommiozen bij 's rijks belastingen V. A. van
Aerde, 3e klasse, van Krabbendijke naar
Tholen en A. W. Rijnberg, le klasse, van
Tholen naar Krabbendijke.
Bij Kon. beslnit is, op grond dat zij
geacht worden onmisbaar to zgn, hetzij voor
het gezin waartoe zij behooren, of waarin zij
zgn opgenomen, kotzij voor de personen, in
wier levensonderhoud zij voorzien, ontheffing
verleend van den werkelijken dienst, welken
zij dit jaar gehonden zgn te volbrengen, aan
de militieplichtigenW* Lueser. uit Middelburg
en G. Naessens nit Terneuzen.
De gemeenteraad te Hulst heeft be
sloten tot bet aangaan van een 4 pCt. geld-
leening van f 12400.
St.-Filipsland, 19 Nov. Is een te geven
soiree in den regel op 't platteland oen veel
besproken zaak, vooral onder de jongelui,
hoeveel te meer moet 't dan zijn, als de
persoon, die daarin meewerkt, een dame is.
Voor ons, die nog zoo weinig aan de vrouwen
beweging gedaan hebben en voor wie bet
feminisme op 't gebied van voordrachten
houden nog een gesloten boek is, zien dan
ook met belangstelling uit naar 29 December.
Op dien datum toch zal mej. Corn. P. J.
Yisser van Purmerend in de zaal van den
heer B. J. Quist een voordrachten-avond
honden. Zoowel in 't genre van ernst als luim
schijnt ze reeds lang haar sporen verdiend te
hebben, en mocht ze op verscheidene plaatsen
met uitstekend succes optreden. In een na
burige gemeente, waar ze verleden jaar optrad,
heeft ze zóó goed voldaan, dat ze daar dezen
winter opnieuw zal debuteeren.
Oud-Vossemeer. In het jachtveld in den
Broekpolder en de polders van Vrijberghe
zgn door de heeren Van Haaften c. s. te
Sliedrecht in den tijd van twee dagen 43
hazen geschoten. Over het algemeen schijnt
de wildstand in onze omgeving niet zoo
kwaad te zijn.
Goes. De heer Hollmann, deurwaarder bg
de arrond.-rechtbank te Middelburg en bij
het kantongereoht te Goes, is op verzoek
eervol uit laatstgenoemde betrekking ontslagen,
en in zijn plaats benoemd de heer J. K.
Verhoek, klerk ten kantore van den heer
Hollmann voornoemd.
Pogingen worden in het werk gesteld
om in plaats van den notaris J. M. Pilaar, die
tegen 1 Febr. e.k. eervol ontslag als zoodanig
heeft gevraagd, diens zoon benoemd te krijgen.
Weder komt hier een sterfgeval voor
tengevolge van dyphteritis. Alleslaapfonrnitnren
worden onteigend en verbrand.
Ten behoeve der wijkverpleging zal een
verloting plaats hebben van kunstvoorwerpen,
huishoudelijke artikelen, enz. De prgs, 50 ot.
per lot, is voor niet velen een bezwaar.
Te Heinken8tand kwamen Zondagavond
op een eenigszios afgelegen wonig 2 personen
binnen, ieder met een zak over 't hoofd. Zij
wisten, dat de bewoner zgn aardappelen had
verkocht, en eischten dat geld. De vronw,
die alleen thuis was, werd geslagen en getrapt
en in de schuur gegooid. Den buit vonden
de booswichten gelukkig niet.
Tot heden is het onderzoek van politie en
justitie vruchteloos.
Donderdag 19 Nov. herdacht de heer
D. Mulder zijn 25-jarig burgemeesterschap
van Niaso. Een eerewacht haalde hem af
van zgn woonplaats Ovezande, waarvan hg
ook burgemeester is, en bg het binnenkomen
in de gemeente luidde de klok.
Het muziekgezelschap van 's-Heer-Arends-
kerke luisterde het dorpsfeest op, dat door
schoon weur begunstigd werd.
Volksspelen hadden plaats, en ook de
schooljeugd had een belangrijk aandeel in
de pret.
Middelburg, 19 Nov. De prijzen van de
cokes der gemeente-gasfabriek alhier zgn met
10 cent per H.L. verlaagd en op 55 oent
gebracht.
Gisteren moest een groote ketel, be
stemd voor de gasfabriek, ruim 7000 K.G.
wegende, van bet etationsterrein naar bet
terrein der fabriek op het Molenwater ver
voerd worden. Het logge gevaarte werd
daarvoor op een ketelwagen geplaatst en door
0 paarden getrokken. In de Segeerstraat
brak het lemoen van den wagen, waardoor
gernimen tijd vertraging ontstond. Nadat
men tot op de Korte Hcerengracht gekomen
was, moest men het vorder vervoer weer
opgeven, daar de assen van den wagen warm
waren geloopen. De ketel bleef daar den
geheeelen nacht staan en beden (Vrijdagmorgen)
vorder getransporteerd.
Vlissingen, 19 Nov. Voor de verkiezing
van een lid van den gemeenteraad in bet
He district, in de vacature ontstaan door het
bedanken van den heer T. Delvoye, zal, naar
wg vernemen, van anti-revolutionaire zjjde
de candidataur worden aangeboden aan den
heer I. H. Blum, districts-sehoolopziener.
Met de dagmailboot kwam gisteren
(Donderdagavond) alhier zoo'n groote mail
aan, dat in den aansluitenden mailtrein drie
postrijtuigen moesten geplaatst worden.
O N D E B W IJ 8.
Eikerzee, 19 Nov. Aan het berhalings-
onderderwijs alhier nemen 11 jongens deel.
Te Oud-Vossemeer wordt bet herhalings-
onderwijs aan de openbare lagere sohool door
19 leerlingen gevolgd; bet onderwijs wordt
door drie onderwijzers en twee onderwijzeressen
gegeven.
Naar ons wordt medegedeeld is het
aantal leerlingen aan de school met den
bijbel te Oud-Vossemeer boven de honderd,
waarom een derde onderwjjzer is opgeroepen.
In een zeker dorpje zoo verhaalt
de Winschoter Ct. moest een nieuw hoofd
der school wezen. Een drietal der vele solli
citanten waB opgeroepen, om proefles te geren.
Twee verschenen, één bleef afwezig. Toen de
heeren zich ter plaatse vervoegden deelde de
burgervader hun mede: Dik heb mjjn raads
leden maar medegenomen, dan kunnen wij
na de les even stemmen". Inderdaad waren
de edelachtbare heeren beoordeelaars present,
eerzame boeren- en burgervadertjes der ge
meente. >Wie moet beginnen?" vroeg één
der sollioitanten. Dat was den heeren precies
gelijk en no. 1 ving dus maar aan. Geschiedenis
moest worden onderwezen. Blijkbaar soheen
het onderwijs den heeren raadsleden wel te
bevallen, te oordeelen naar de goedkeurende
knikjes van menig edelachtbaar hoofd. No. 1
scheen dus wel kans te hebben. Echter toen
no. 2 zioh voor de klasse plaatste en ontegen
zeglijk met meer talent de kleine kinderschare
wist bezig te houden en met meer losheid
en frisohheid dan zijn voorganger geschiedenis"
gaf, begon de gelukster van no. 1 te dalen
om ten slotte geheel onder te gaan. Niet
alleen goedkeurende knikjes maar zelfs open
lijke woorden van lof oogstte no. 2, »Dat
hef ie flink gedaan meester", liet één der
vroede vaderen zich ontvallen en zoo sohenen
de heeren er algemeen over te denken. »Nu
moet u maar 'n oogenblik wachten", merkte
de burgervader op; >wg zullen dadelijk tot
stemmen overgaan, zoodat u de uitslag spoedig
bekend zal zgn".
No. 1 begreep, dat zgn kans voor goed
verkeken was, en no. 2 gevoelde, dat hg
ongetwijfeld de zege in dezen vreedzamen
strijd zou wegdragen. De eerste was zeer
neerslachtig. En geen wonder ook. Hij was
sedert een aantal jaren werkzaam geweest
aan een school, doch zon met het oog op te
weinig aantal leerlingen binnenkort op wacht
geld worden geBteld. Wat dan te beginnen,
te meer, daar hg gehuwd en vader was? Een
plaats als onderwijzer weer te krijgen zou
niet zoo gemakkelijk gaan, daar aan goed-
koopere werkkrachten door de gemeente
besturen doorgaans de voorkeur gegeven wordt.
Deze omstandigheden deelde hij aan zijn
collega mede, die, innig medelijden met zgn
ongelukkigen concurrent gevoelende, plotseling
een menschlievende gedachte in zich voelde
opkomen. Zonder zich lang te bedenken,
spoedde bg zich naar de raadzaal, klopte aan
en trad bij de vroede vaderen binnen,
>Is de benoeming al gedaan, heeren
>Neen, nog niet, maar 't zal zoo dadelijk
wezen", was 't bescheid.
>Mag ik den heeren dan in overweging
geven mijn collega maar te benoemen?"
Verbaasde geziohten, den spreker aanstarend
van alle kanten. Zoo iets had men nog nooit
No. 2 begreep dat nadere uitlegging nood
zakelijk was. Ed nu vertelde hij wat bij zoo
juist van zgn collega had vernomen.
>En daarom trek ik me terug, heeren".
Nu, de heeren begrepen er alles vaD, maar
no. 2 was nu eenmaal de man naar bun hart.
Ze kwamen dan ook nog eerst eens informeeren
of hij werkelgk bij zgn besluit bleef, waarop
deze mededeelde een benoeming niet te zullen
aannemen. En 't gevolg was, dat zgn collega
benoemd werd.
Deze natuurlijk over-overgelukkig en no.
2, hoewel vooreerst nog geen hoofd der school
met grooter salaris dan zijn tegenwoordige,
toch ook voldaan, omdat hg een ander ge
lukkig bad gemaakt.
Terecht merkte de burgervader op, dat,
boewei er veel egoïsme en eigenbelang in de
wereld is, het in de onderwijzerswereld toch
nog aan opofferende collegialiteit niet ont
breekt.
KERKNIEUWS.
Beroepen bij de Herv. Gem. te Ouwerkerk
(Duiveland) de heer W. E. P. Germs, oand.
te Didam.
Noordgouwe. Herkozen tot Kerkvoogd
bij de Ned. Herv. Gemeente alhier de heer
M. van Gastel.
Bg de verkiezing van leden van het
kiescollege der Ned. Herv. Gem. te Bruiniese
werden de heeren A. Otte, P> Brouwer en
R. Meermans herkozen, terwijl als notabelen
herkozen werden de heeren I. Hage en
J. Krijger.
Tot secretarie van het Prov. Kerk
bestuur van Zeeland, in plaats van den heer
O. F. Zeeman, pred. te Zonnemaire (modern),
is benoemd de orthodoxe predikant G. J.
Weyland te Veere.
Benoemd tot hoogleeraar in de faculteit
der godgeleerdheid aan de Rijksuniversiteit
te Leiden, om onderwijs te geven in de oud
christelijke letterkunde en de uitlegging van
het Nieuwe Testament, Kirsopp Lake, M. A.
te Oxford (Engeland).
Op verzoek van den benoemde werd in
getrokken het Kon. besluit van 15 Juni 4903,
waarbij dr. J. Rendel Harris tot hoogleeraar
bij bovenbedoelde faculteit werd benoemd.
De classis Woerden der Geref. Kerken
beeft aan ds. K. B. van Diemen, pred. der
Geref. Gemeente te Nienwveen (vroeger te
Zierikzee), wegens lichaamszwakte eervol
emeritaat verleend.
De hoogbejaarde pastoor van Heinkens-
zand heeft, na 50 jaren priesterdienst, eervol
ontslag aangevraagd.
In zjjne plaats is benoemd de Wel.Eerw.
heer J. J. N. Tenle, thans pastoor to Coks-
dorp op Tossel.
t
