Z1ERIKZEËSG
NIEUWSBODE.
Dinsdag 15 September 1903.
Tweede Blad
Atjeh.
(Z ierikzeesche
Cour an t).
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
Do prijs per 3 maanden ia f 1,30, franco per post
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eena per week, f 10,per jaar.
60ste JAARGANG. No. 7898.
Directeur 9 A. J*. DB LOOZB.
A. FRANJIEL.
J. WAALE, alleen voor het binnen- «n buitenl. otenw».
Redacteuren
Advertentiënvan 13 regels 30 Ota.
meerdere regels 10 Cts.kannen uiterlijk tot des
Maandags, Woensdags en Vrijdags middags
2 nre bezorgd worden.
Groote letter toordt tiaar plaatsruimte berekend.
Alle betalingen moeten uitsluitend geschieden ten kantore van A. J. i>e Loozk, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Ingezonden stukken en berichten van correspondenten te adresseer en aan A. FnaNKvu, Meelstraat 386, Zierikzee.
NIEUWSTIJDINGEN»
Servië.
Er wordt verteld, dat koning Peter I van
Servië, toen hij van zijn triomftocht door het
land in Belgrado was teruggekeerd, ocnige
anonieme brieven ontving, waarin hem werd
herinnerd, dat Alexander en Draga eonige
weken vóór hun vermoording even hard werden
toegejuicht, en dat de geschiedonis zich soms
herhaalt.
Het is misschien maar een verhaaltje, maar
de herinnering zou ongetwijfeld juist zijn
geweest, en de omstandigheden van koning
Peter zijn niet van dien aard, dat bij erg
optimistisch de zaken ziu inzien.
Alle gearresteerde officieren zijn opgesloten
in afzonderlijke cellen in het fort van Niach.
Hun proces zal binnenkort aanvangen.
De gepensionneerde generaal Magdalevitsj
heeft den moed gehad, om in het zoo hard
door de moordenaars-officieron aangevallen
blad Ilegserni Novosti te schrijven, dat hij niets
van het complot wist, maar geheel het gedrag
goedkeurt van hen, die de samenzweerders
van 40 Juni uit bet leger willen bobben.
Turkije.
De Temps heeft een telegram uit Konstanti-
nopel ontvangen, meldende, dat de troepen
van den Sultan de opstandelingen hebben
aangevallen bij het Boetkovameer. Toen de
Macedoniëra waren teruggetrokken sloegen de
Turksche soldaten tot een algemeene plundering
over in alle dorpen van den omtrok.
Er heeft ook een gevecht plaats gehad bij
het dorp Zvanli.
Bij het dorp Toerke ia hevig gevoohten
tueschen de Turksche troepen en de opstande
lingen, waarbij de Turken aanmerkelijke
verliezen hebben geleden.
Het dorp Poolevo is aangevallen door
troepen, die alle personen ombrachten die zij
ontmoetten.
Rusland.
Te Minsk hebben de winkelbedienden het
work gestaakt omdat een besluit van den
gouverneur, om 's avonds om negen uur alle
winkels te sluiten, door den minister opge
heven is. Zij verlangen herstel van deze
bepaling in overleg met do patroons. Veie
groote winkels blijven den geheolen dag
gesloten.
Engeland.
In de Engelscbe bladen lange verslagen
van al het onheil en de schade, die de storm
in den lande en vooral op de kust heeft aan
gericht. Een aantal schepen en vaartuigen
zijn vergaan of worden vermist. Ia vele
streken heeft het gewas zwaar geleden; met
name heeft de storm in de hopvelden van
Kent huisgehouden. Het geboomte is op vele
plaatsen zwaar geteisterd. Om een denkbeeld
te geven van de kracht van den wind wordt
vermeld, dat de sneltrein van Exeter naar
Plymouth Donderdagavond niet verder kon.
Eerst toen do wind bedaarde reed hij door.
Frankrijk.
"Vier stoomschepen van het Middollandscho
zee-eekader kregen op last van den vice-
admiraal Jaureguiberry bevel zich gereed te
maken om te vertrokken naar de Levant,
tot bescherming van de Fransche bevolking.
De twee oorlogsschepen zijn de «Latouche
Fréville" en de sDu Chayta". Éóa dozor
heeft Zaterdagmorgen reeds do haven verlaten.
laagland" had zich overgegeven; (le «sultan j
van het gebergte" hield deu strijd vol. En
zoolang hij het verzet niet opgaf, was do j
heilige oorlog niet verloren.
In naam der Koningin verklaar ik dezo
zitting van de Staton-Genora-il te zijn gesloten.
Zaterdagochtend ontving De Telegraaf het
volgende telegram uit Kofa-Radja, waaruit
blijkt, dat generaal Van Heutsz nog niet
aldaar teruggekeerd is:
«Panglima Polém en Toeankoe Radja
Keumala zijn to Kota-Radja aangekomen, en
werden ontvangen door den waarnemend
gouverneur.
«De aanbieding hunner officiöele onder
werping zal geschieden na de terugkomst van
den gouverneur Van Heutsz.
«Het weerzien van Polém en zijn moeder
was uiterst aandoenlijk".
De beteekenis der onderwerping van
Paoglima Polóm is, dat de Atjeh-oorlog
daarmee uit is.
Nadat de pretendent-sultan zich had onder
worpen, bleef Panglima Polém nog altijd
een deel van het wettig gezag aan de zijde
der «kwaadwilligen". Do «sultan van het
Staten-Generaal.
Op de gebruikelijke plechtstatige wijze werd
Zaterdagmiddag de zitting der Staten-Generaal
gesloten. Even vóór drie uur verliet de
m'nister-president dr. Knyper, in ambt?gewaad
gekleed, in een gala-rijtuig van het hof, het
koninklijk paleis in het Noordeinde.
De koets werd voorafgegaan en gevolgd
door detachementen cavalerie. Zeer vele
belangstellenden woonden het vertrek van het
Paleis bij, en groetten den minister eerbiedig.
Ook op het Binnenhof bad zich een talrijke
menigte verzameld. Aan den ingang van bet
Tweede Kamer-gebouw werd den minister
militaire eer bewezen door eon detachement
jagers. De soldaten, aan rijen geschaard vóór
den ingang, presenteerden de gewereD, toen
de minister uit het rijtuig steeg, en dit na
het uitspreken der rede wederom besteeg.
De troonzaal was tegen het sluitensuur van
de Kamor-zittiog nog al bezet. Het bureau,
met don voorzitter van de Eerste Kamer in
zijn van goud fonkelende uniform in het
midden, schitterde door den glans der statie-
klaeding. Behalve do heeren griffiora en
commies-griffiers droegen do afgevaardigden
tot ontvangst en uitgeleido van den minister
het ambtsgowaad.
Verder volle tribunes met dames, wier
toiletten leven en kleur tusschen het zwart
van do mannelijke bezoekers boden.
De minister hield do volgende
sluitingsrede:
Mijne Heeren,
Hare Majesteit de Koningin droeg mij do
vereerende taak op, deze zitting der Staten-
Generaal in Haren naam te komen sluiten.
Dank zij uwe medewerking, erlangde in dit
zittingjaar meer dan ééne regeling, rakende
onze betrekkingen methet boitonland, wettelijke
bekrachtiging. Met België tot verbetering van
het kanaal GentTeraeuzon. Met Venezuela
omtrent uitstaande vorderingen, met Groot-
Brittannië betreffende een belang van den
visschersstand, mot onderscheidene Mogend
heden gezamenlijk èo in zake internationale
regeling van onderwerpen van privaatrecht èn
ia zake de ouikerbelastiog, terwijl in verband
met laatstbedoelde conventie de suikeraccijns
nader geregeld werd.
De vaststelling van een Wetboek van
Militair Strafrecht en van de Wet op de
Krijgstucht kwamen tot afdoening. Ia do
traktementeregeling der reohterlijke ambtenaren
werd eene wenschelijk gebleken gedeeltelijke
wijziging aangebracht. De totstandkoming van
do Boroepswet maakte de algeheele inwerking
treding van de Ongevallenwet in don aanvang
van dit kalenderjaar mogelijk. De Arbeidswet
onderging een noodzakelijk gebleken wijziging.
Voor de klerken en beambten der Ministerieele
Departementen werd eene regeling der jaar
wedden met periodieke verhooging mogelijk
De uitsluitende bevoegdheid tot het opsporon
van dolfstofFen werd, onder beperking van
duur en gebied, aan den Staat voorbehouden.
Voortgaande uitbreiding van het net onzer
tramwegen werd bevorderd.
Uit de Indische Comptabiliteitswet werden
de artikelen gelicht, rakende do bijdrage aan
'a Rijks middelen.
Asnvulling van het regeotiogsrcglemeut
voor Nederlandsch-Indië ontsloot don weg tot
decentralisatie van het bestuur. SabaDg werd
in hot geregeld stoomvaartverkeor met Europa
opgenomen en uitbreiding van den stoomtram-
dienst op Atjeh bevorderd. Ten behoeve van
Suriname werd do aanleg van een spoorweg
in de richting van het Lawa-gebiod en do
exploratie van dit gebied door do wet verzekerd.
Afzonderlijke vermelding vinde ten slotto
de goedkeuring door U verleend aan do drie
wetsontwerpen, tot welker indiening een
bedenkelijke stoornis in het publieke leven
gaf. Dientengovolge werd eene wijziging en
aanvulling in het Wetboek van Strafrecht
aangebracht, de oprichting van een spoorweg
brigade mogelijk gemaakt en een onderzoek
van Regeeringswrge gelast naar den toestand
van het personeel bij onze spoorwegmaat
schappijen.
Voor uwe medewerking hiertoe, gelijk voor
nwe algemeene toewijding aan 'a lands belangen
heb ik do oer, mijne Ileeren, u namens Haro
Majostoit do Koningin dank te zeggen.
Chilisalpeter in het najaar.
Vele voorname landbouwgewassen, o.a. de
wintergranen, worden in -hst -najaar, dus nog
vóór den winter, gezaaid. Het doel, dat de
landbouwer met dezo vroege uitzaaiing beoogt,
is blijkbaar alleen dit, dat do gowassou reeds
zoo vroeg mogelijk kunnen profiteeren van
de voorjaarswarmte, opdat do rijpheid van
het gowaa niet te laat kome, zoo niet uitbJijve.
Onze zomers zijn nu eenmaal niet lang en
de landbouw heeft daarmede rekening te houden
Toch komt het mij voor, dat zeer vaak
de landbouwers bet dool, dat men met een
najaarsuitzaaiiog beoogt, uit het oog verliezen.
Als hot zaad maar in den grond zit, is men
tevreden. Het zaad kiemt van zelf en de
plantjeB groeien ook van zelf,, zoo redeneert
men. Maar, hoe komt het dan, zoo mag ik
vragen, dat het zoo vaak gebeurt, dat men
in het voorjaar moet zeggen, dat de tarwe
slecht staat, dat de rogge den win tor slecht
heeft doorgemaakt, ebz. Zou dit feit algemeen
zijn en een noodzakelijk gevolg onzor winters?
Zoo ja, dan word het tijd, in overweging te
nemen, de teelt der zomergewassen meer uit
to breiden en tot ontwikkeling to brengen.
Maar do zaak is anders. Onze winters
veroorloven zeer goed bet uitzaaien van
verschillende landbouwgewassen in don herfst,
als de boer zijn land en zijn gewas slechts met
do grootst mogelijk© zorg en volgens do best
bevonden methodes behandelt. Daartoe is
noodig, zooals reeds vaker is gezegd, dat
inen het krachtigsto zaad kiczo, dat men niet
te dik, zoo mogolijk op rijen, zaaie en dat
men ook in den horfat kunstmest gebruike.
Laat ik ditmaal een enkel woord zeggen
over het gebruik van chilisalpeter in 't najaar.
Ik begin met een waarschuwing, die eigenlijk
onnoodig is: «gebruik van deze meststof niet
te veel in don herfst", maar ik voeg er bij
pdoch gébruik ze". Het zaad, dat in 't najaar
ontkiemt, moet vóór den winter nog eon
krachtige plant worden, liefst met lange
wortels. De tijd daarvoor is kort, maar wat
aan tijd ontbreekt, moet aan snelheid gewonnen
worden. En dai kunt go, door een weinig
chilisalpeter direct na het zaaien, of zoodra
de planten uitkomen, over het land uit te
strooien. Het is algemeen bekend, dat het
salpeter krachtig en snel werkt. Welnu,
vóór den winter zult gg door het salpeter
don krachtigen groei bovorderd hebben en
dezo krachtige planten zullen den kouden
winter kunnen doorstaan. Hot chilisalpeter
lost zich, zooals ook bekend is, op in het
bodemwater en komt do jonge worteltjes
gedeeltelijk ten goede, doch gaat met dit
bodemwater voor een ander deel naar beneden.
Doch, niet zóó snel, of de worteltjes bereiken
dit nog, al groeiende. Het wortelgestel wordt,
juiBt door dit zoeken naar voedsel in diepere
lagen, grooter en sterker. Daarvan is wodcr
het vroegor en breeder uitstoelen het gevolg.
Goeft dan de stalmest geen voldoende
stikstof Hij zou dio zeker kunnen geven,
als er genoegzaam tijd voor was en de
temperatuur hoog genoeg om do salpeter-
vorming in den stalmest mogelijk te maken.
Maar dat is juist niet hot goval. De stalmest
begint eerst later te werken. Op de stikstof,
die daarin aanwezig is, valt voor de eerste
groeiperiode niet to rekenen, tenzij het najaar
ongewoon warm is, op welke ongewone
omstandigheid wij natuurljjkniet mogen bouwen.
BBOHI S Z AKBS.
Bij bevelschrift der rechtbank te Middel
burg is naar de openbare terechtzitting ver
wezen do zaak tegen A. C. V., 23 jaar,
landbouwersknecht, geboren en wonende to
Ossenisse, thans in hechtenis in het huis van
bewaring te Middelburg, ter zake dat hij den
19 Juli 4903, des avonds omstreeks 9 uur,
to Kloosterzande, gemeente Honteniese, in de
herberg van P. G., moedwillig B. A. Esscling
een steek met een mes in den buik heeft
toegebracht, welke beneden de reebterribboog
een bloedendo wonde heeft veroozaakt, waaruit
oeu hoeveelheid weefsel naar buiten gekomen
is en tengevolge van welke verwonding voor
noemde Esseling eenigen tijd in levensgevaar
heeft verkeerd.
Aan den beklaagde is ambtshalve als ver
dediger toegevoegd do heer mr. J. F. van
Dcinso, advocaat en procureur te Middelburg.
In deze zaak, dio 2 October e. k. voor de
rechtbank te Middelburg zal worden behandeld,
zijn vanwege het O. M. 5 getuigen gedagvaard.
Nog is naar de openbare terechtzitting van
bovongenooindo rechtbank verwezen de zaak
tegen: 1°. B. H., 18jaar, werkman, geboren
to Schoondijko, wonende te Oostburg; 2°.
J. F. R., 28 jaar, werkman, geboren te
Breakerswonendo te Watcrlandkerkje»
beiden thans in hechtenis in het huis van
bewaring te Middelburg; 3°. W. F. H. V.,
37 jaar, werkman, geboren te Eedo, wonendo
te Oostburg; ter zake dat zij in den avond
van 25 Juli 1903, omstreeks 8 uur, te Oost
burg en Waterlandkerkje, nabij de herborg
vau P. Goetbals, op of nabij don openbaren
wog te zamen en in vereeniging met andere
personen openlijk met vereenigdo krachten
geweld hebben geploegd tegen een aantal
daar langs komende Belgische mannen en
vrouwen, waartoe o. o. behoorde A Rodts Jr.,
E. Thieleman, A. Grijp, E. Bottelberghe en
A. Bottelberghe, door die personen moed
willig mot stokken slagen too te brengen,
tengevolge waarvan verscheidene van die
personen verwond zijn, waarbij de beklaagde
II. o. a. moedwillig E. Thieleman en A. Grijp
één of meer slagen met een stok tegen bet
lichaam heeft toegebracht.
Aan do twee eerstgenoemde beklaagden is
ambtehalvo als verdediger toegevoegd de heer
mr. T. B. Evers, advocaat en procureur te
Middelburg.
Oplichting per telephoon. Den löen
Mei j 1. ontving de heer J. P. Fokker, agont
der crediot vereeniging te Amsterdam en wonende
to Middelburg, te zijnen kantore telepboniach
bericht uit Rotterdam van een persoon, zich
noemende do restauratiehouder Entink, uit
Middelburg,
Bedoelde persoon verklaarde per telephoon
in geldverlegenheid fe zijn on verzocht omme
gaande een telegraphischen postwissel poste-
rostante van f 400 over te makon.
Daar dc boor Fokker geen argwaan koesterde,
voldood hij aan hot verzoek. Do telegraphiecho
postwissel werd te Rotterdam ontvungon en
ondorieekeod door iemand, zich noemende
J. D. Entink. Alras bleek den heer Fokker,
dat hij bedrogen was goworden en viel de
verdenkiog op den 25-jarigen kellner J. H.
Gokko, die vroegor in dionst was van den
heer Eotiok to Middelburg.
De arrestatie volgde roede een paar dAgen
later to Nijmegen, waar hij op dergelijke wijze
oplichting beproefde.
Beklaagdo bekende volledig. Hij had zich
in de publieke spreekcel begeven on ten antwoord
ontvangen, dat het geld gezonden zou worden.
Enkele uren later kwam de postwissel te
Rotterdam aan, posterestante. Na veel moeite
gelukte 't hem zich aan het postkantoor uit
to goven voor den heer J. D. Entink, pachter
van het Schuttershof te Middelburg, nadat bij
vooraf bij enkele leveranciers van den heer
Entink te Rotterdam getracht had personen
mede te krijgen om aan bet postkantoor als
getuigen te dienen. Daartoe bestelde bij bij de
firma Spekker d'Aquin een vat brandewijn
en ging de procuratiehouder mee naar het
postkantoor.
Later kwam een brief, onderteekend Entink,
dat do brandewijn niet geleverd behoefde to
worden.
De eieoh luidde 1 jaar gevangenisstraf
wegens oplichting on valschheid in goschrifte.
Frauduleuze slachtingDoor den
heer mr. A. W. Romkes, rijks advocaat, werd
f 150 boete govraagd tegen don Blager
Philip M., te Groningen, die te Noordlaren
een koe heeft geslacht, zonder er aangifte
van to doen, en dus zonder belasting te
betalen. Do rijks-ad vocaat betoogde, dat,
hoewel eene frauduleuze slacbtiDg op zich
zelf reeds een misdrijf is, dit misdrijf nog
eene bedenkelijke zijde kreeg, als men weet
dat beklaagdo liet rund voor f 10 heeft
gekocht en 't later met een gelei-biljet heeft
willen doen dekken.
Door Fetzo P., oud 41 jaar, vroeger
deurwaarder to Ooeterwolde, later te Heeren
veen, kantoor houdende van zaakwaarneming,
die door do rechtbank te Heeronveen, wegens
valschheid in geschrifte, is veroordeeld tot
1 jaar en 6 maauden gevangenisstraf, is
tegen dit vonnis hooger beroep sangeteekend.
Naar aanleiding van do faillissementsaan
vrage, namens den burgemeester van
j 's-Gravenhago gedaan tegen eeno weduwe, die
haren hoofdelijken omslag mot vervolgmgskosten
1 niet voldeed, meldt men het volgendo uit
Den Haag
Do persoon in quaestie is eene dame van
ongeveer CO jaar, die op do Laan van
Meerdervoort woonde in een buis datjbaar
eigendom is, doch met hypotheek bezwaard.
Bedoelde dame was naar overtuiging
bleek niet in staat hare zaken te adminis-
troeren. Zij was hoogst zonderling en vertoonde
verschillende kanmerken, die op krankzinnig
heid wezen. Zoo gebruikte zij, ofschoon vrij
vermogend, soms niet meer dan drie aardappelen
per dag, giDg uit in haar nachtjapon, weigerde
alle belastingbetaling en zat thuis aan een
tafel, overdekt met aanslagbiljetten, aanmanin
gen, dwangbevelen en wat dies meer zij. Yan
verschillende zijden werd van haar onbeholpen
toestand misbruik gemaakt; allerlei personen
trachtten zich te haren koste te verrijken.
Zoo stelde één dier personen voor haar te
huwenPersonen, met haar lot begaan,
trachtten haar te bewegen curateele aan te
vragen, terwijl mon tevergeefs eene verklaring
had trachten te verkrijgen dat zij krankzinnig
was. Doch zij weigerde curateele aan te
vragen, terwijl van andere zijde evenmin
hiertoe het initiatief werd genomen.
Daar niet te voorzien was, wat geschieden
zou indien haar onder hypotheek liggend huis
werd verkocht en zij dakloos zou worden,
wenschte de gemeente-ontvanger dit niet te
executeeren, als het niet onvermijdelijk was.
Wilde de gemeente do roerende goederen
verkoopen, dan zou de rijksontvanger tusschen-
beide zijn gekomen als rechthebbende en zou
do opbrengst niet voldoende zijn geweest om
rijks- en gemeentebelastingen aan te zuiveren.
Teneinde dezo krankzinnige onder contröle
te stellen, het haar toekomende te innen en
haar te beschermen tegen exploitatie, is haar
faillissement door de gemeente aangevraagd.
Deze aanvrage zou echter haar doel gemist
hebben, indien een curator werd benoemd die
zich uitsluitend met do betaling der schulden
bezig hield. Noodig was de benoeming van
een curator, die tijd en goeden wil had, om
zich voor de persoon van den gefailleerde
moeite te geven.
Zoo heeft dan do rechtbank, die de vorige
maand de bedoelde dame failliet verklaarde,
tot curator benoemd mr. J. A. Philipse, die
zich moeite heeft gegeven de dame te bewegen
tot aanvrage van curateele, wegens zwakheid
van vermogens. Ten slotte is het toch nood
zakelijk gebleken, haar op te nemen in een
kran k zi n nigeDgeet ich t.
De verificatievergadering in dit faillissement
voor zoover bekend het eerste in Nederland,
door een openbaar lichaam wegens belasting
schuld aangevraagd zal plaats hebben op
17 October, des voormiddags 10 uur, in het
paleis van justitie te 's-Hage.
Gemengd Nieuws.
Vijf Engolschen, die te Köaigsfeld, in het
Schwarzwald, een kuur deden, hadden dezer
dagen, naar mon in de Koln. Ztg. leest, een
fiotstochtjo naar Tennenbronn ondernomen en
daar in een vijver gebaad. Toen zij nit het
water kwamen, bonden zij hun kleeren op
hun rijwielen, en reden spiernaakt door Ten
nenbronn. Do verschrikte gendarmes daar
seinden onmiddellijk naar St.-Georgen om de
heeren aan te houden. Te St.-Georgen moesten
zij hun kleeren aantrekken, en vandaar zijn
zij naar do gevangenis te Triberg overgebracht,
in afwachting van hun straf.
In do laatste jaren wordt in verschillende
Frioscho gemeenten de kermis óf geheel
afgeschaft, of de duur er van ingekort. Veelal
gaat die bewegiog uit van een godsdienstige
corporatie, die in den regel een goedwillig
gehoor ontvangt bij zoovele rechtzinnige raads
leden. Ter vervanging van die kermis wordt
dan één of meer dagen «Koninginnedag"
gehouden, en opmerkelijk ia bet, dat dan
door allen, zonder onderscheid van godsdienstige
richting, aan de pret wordt deelgenomen.
Tenten, kramen en draaimolens krijgen een
plaats, en zonder dat men het merkt, ie do
kermis in anderen vorm, weer binnengehaald.
Zoo is het in vele Friesche gemeenten, zoo
wordt hat in moer.
Gehalte van Kamerleden. Enkele
bladen van do rechterzijde maakten onlangs
aanmerking op de houding van do Kamer
leden hunner partij. Ze waren niet actief
genoeg. De liberalen beheerschen bet debat,
en do regeeringameorderheid staat er bij als
het koor in de tragedie.
Hot liep uit op een onderling verwijt. Het
éóne blad zei: Dat komt, omdat gij zooveel
jonkheeren en meesters in de rechten in de
Volksvertegenwoordiging hebt gebracht, die
