ZIERIKZEESCIIE NIEUWSBODE.
Donderdag 27 November 1902.
AANBESTEDING
(Z ieriltzeesclie
C o u r a n t).
Verschijnt DINSDAGDONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1,30, franco per post
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
59ste JAARGANG. No. 7775.
Directeur A. J. DE looze.
Redacteuren:
A. FRANKEL.
J. WAALE, alleen voor het binnen- en buitenl. nieuws.
Advertentiënvan 13 regels 30 Cts.
regels 10 Cts., kunnen uiterlijk tot des
Maandags, Woensdags en Vrijdags middags
12 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend
Alle betaling-en moeten uitsluitend g-eschieden ten kantore van A. J. de Looze, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Ing-ezonden stukken en berichten van correspondenten teadresseeren aan A. Fbünkel, Meelstraat 386, Zierikzee.
op Mnamlni; IS December ÏOOÖ,
's namiddags 1 uur, ten Raadhuize, van
I. Het uitvoeren van onderhoudswerken
herstellingen en vernieuwingen aan
de gebouwenkunst- enandere
werken der gemeentegedurende
het jaar 1903in zeven per-
ceelen, t.w.
Eertte perceelDe opentte gebouwen poorten
torens, riolen, stads brand- ei'vroonpaden, enz.;
Tweede perceel: De kaaijMren
Derde perceel: De beschpèlingen en paalwerken;
Vierde perceelDe brufoen
Vyfde perceel: Het leAZen van materialen en het
uitvoeren van werken voorset onderhouden der haven-
dijken
Zesde perceel: De schoolgebouwen voor het middel-
Zevende perceel AJTDe schoolgebouwen voor het
lager en meer uitgebreid' lager onderwys
Zevende perceel BHet leveren van nieuwe school
banken
II. Het uitvoeren van de volgende
onderhoudswerken der gemeente,
gedurende de jaren 1903, 1904 en
1905, in twee perceelen, t.w.:
Eerste perceel: Het uitvoeren van de onderhouds
werken, herstellingen en vernieuwingen aan de gebouwen
en verdere werken op de Begraafplaats;
Tweede perceel: Als voren aan de banken in de
wandelingen en op de wegen en aan de pompen en
welputten.
Aanwijzing op Dinsdag; O- en Vrijdag
IS Decomber o.U., telkens des voormiddags
te ÏO uur, waartoe gegadigden moeten bijeenkomen
ten kantore van den Gemeentebouwmeester, bjj wien
inmiddels ook inlichtingen te bekomen tyn.
Bestekken en voorwaarden zijn verkrijgbaar ter
Gemeente-Secretarie en ten kantore van den Gemeente
bouwmeester, en wel het bestek voor de aanbesteding
der gewone onderhoudswerken voor 1903 tegen betaling
van cent, en dat voor de aanbesteding der
onderhoudswerken aan de gebouwen op de Begraafplaats
en aan de banken, pompen en welputten tegen betaling
van ÏO cent.
NIEUWSTIJDINGEN»
Zuid-Afrika.
Uit Zuid-Afrika wordt bericht, dat de
Hollandsche landbouwers in de Kaapkolonie,
van wie een groote meerderheid geen ver
gunning verkregen heeft tot het hebben van
een geweer, aanhoudend worden aangevallen
door wilde beesten. Met name in het district
Graaf Reinet zijn verscheiden landbouwers
gewond en één gedood. Deze boeren zijn
eveneens onbeschermd tegen aanvallen van
Kaffers en Hottentotten. Dezelfde feiten doen
zich voor in Transvaal en Oranje-rivier-kolonie.
Indiëo
Onder dagteekening van 23 November geeft
de correspondent te Batavia van het Handelsblad
de volgende nadere lezing van het gebeurde
aan de Javasche bank, aldaar.
»De diefstal in de Javasche bank ia niet
gepleegd door een Engelschman, maar door
twee Nederlanders, de broeders Gentis. De
een is koopman alhier (Batavia), de andere
planter te Soekaboeze (Soekaboemi Beiden
zijn gevat en het gestolen geld is in beslag
genomen".
Noch uit den Regeeringsalmanak, noch uit
het Handboek der Cultuurondernemingen zijn
deze personen nader aan te duiden.
Naar wjj vernemen was een Gentis eenige
jaren employé aan de Javabank. Hij vestigde
zich later als koopman te Batavia, richtte
o. a. een Petroleum-Maatschappij op en was
de stichter van een zeebad Gentisville.
Dato 28 October is uit Semarang aan
de Java-Bode geseind
Het vermoeden, dat de inlandsche bestellers
van het postkantoor alhier gemakshalve wel
eens heele pakketten brieven in de rivier
wierpen in plaats van ze aan hunne adressen
te bezorgen, is thans zekerheid geworden.
Bij het uitdiepen der waterleiding werden
heden twee zulke pakketten gevonden de
adressen waren reeds onleesbaar geworden,
maar de poststempels waren van September.
Engeland.
Londen, 24 Nov. De heer en mevrouw
Chamberlain zijn heden morgen om halftwaalf
met een gedeelte van den koninklijken trein
van het Victoria-station naar Portsmouth ver
trokken op weg naar Zuid-Afrika. Het perron,
waar het vertrek plaats vond, was afgesloten
voor het publiek; alleen persoonlijke vrienden
en bekenden, alsmede de ambtenaren van het
departement van koloniën, hadden er toegang.
25 Nov. In het Lagerhuis werd heden
gevraagd of het waar is, dat een predikant
van de Ned. Gereformeerde Kerk in de
Kaapkolonie van zijn bestaan is beroofd, omdat
hij loyaal is geweest en dat een ander
predikant genoodzaakt werd verontschuldi
gingen te maken, omdat hij gepoogd heeft
den vrede te bevorderen, en voorts of schade
vergoeding is gegeven aan de rebellen, terwijl
de loyalen geboycott worden.
Minister Chamberlain antwoordde, dat de
berichten omtrent de predikanten juist zijn
en voegde er bijsik betreur dit optreden
ten zeerste. Niets kan meer strekken om de
eendracht en den voorspoed in Zuid-Afrika
te vertragen. Te meer betreur ik dit optreden,
omdat het blijkt te zjjn uitgegaan van een
kerkeljjk lichaam.
sik ben overtuigd, dat de berichten omtrent
het boycotten overdreven zijn, er bestaat echter
zonder twjjfel eenige reden tot klagen en ik
zal de zaak nauwkeurig onderzoeken.
«Wat de schadevergoeding betreft, bepaalt
de laatste wet, door het Kaapsch Parlement
aangenomen, dat het toegekende bedrag in
de eerste plaats zal worden besteed ten bate
van hen die loyaal gebleven zijn gedurende
den oorlogals er nog wat overblijft nadat
hun eischen zijn afgedaan, zal men hun
schadevergoeding geven, die zich bij de eerste
rebellie aansloten, zich vervolgens overgaven
en loyaal bleven, en wel voor verliezen
geleden terwijl ze loyaal waren.
De Britsche Regeering zal niet toelaten dat
geld uit 's Rijks schatkist of uit Transvaalsche
middelen zal besteed worden voor schade
vergoeding aan rebellen". (Toejuichingen).
Generaal Louis Botha en zijn echtgenoote
gaan vooruit. Sedert gisteren zijn zij veel beter
en er is kans op spoedig herstel voor beiden.
Ben Viljoen heeft zich Zaterdag j.l. te
Southampton naar New-York ingescheept.
Hij stelt zich voor gedurende drie maanden,
lezingen houdende, eene reis door de Y. S.
te maken.
Volgens de berekeningen der Britsche
Regeering heeft de Zuid-Afrikaansche oorlog
aan Engeland drie duizend millioen gulden
gekost.
De soldij van het naar Zuid-Afrika gezonden
leger (350.000 man in ronde cijfers) bedroeg
f 727.231.250.
De kosten van den geneeskundigen dienst
bedroegen 33 millioen, de soldjj der militie
bedroeg f 76.250.000, die der Yeomanry
f 6.500.000. De soldij der vrijwilligers beliep
37 millioen. Voor vervoer en remonte werd
f 646.262,500, aan levensmiddelen en fourage
f 680.297.500 uitgegeven.
Volgens de berekeningen heeft de Britsche
Regeering aan de manschappen geregelde
troepen Yeomanry en vrijwilligers
f 850.000.000 betaald.
Het vervoer van iederen man kostte f 1025
en het onderhoud van iederen soldaat met
zijn paard f 962.
Duifschland.
Friedrich Alfred Krupp, de kanonnenkoning,
te Essen, is Zaterdagmorgen 6 uur door een
beroerte overvallen en 's middags 3 uur
overleden. Hij was slechts 48 jaar oud
geworden.
Zijn grootvader, Friedrich, als een werkman
begonnen, is de stichter der wereldberoemde
gietstaalfabriek, die door den vader, Alfred,
van den nu overledene tot een machtig
bedrijf en een industriëel centrum van meer
dan honderdduizend inwoners werd ontwikkeld.
In het jaar 1811 vestigde zich in het
stadje Essen, niet ver van de Rijn gelegen,
Frederik Krupp, en richtte daar een ijzer
gieterij op met 8 ovens. Maar het ging hem
niet gunstig en toen hij in 1826 stierf,
verkeerden zijn zaken in hachelijken toestand.
Het twaalftal werklieden, in zijn dienst, bleef
echter de zaak trouw en door hun ijver,
toewijding en werkkracht wisten zij de
gieterij voor ondergang te behoeden en te
bewaren voor Alfred Krupp, die bij den
dood zijns vaders slechts 14 jaren telde.
Verscheiden jaren vol strijd gingen voorbij,
totdat de zaken in 1847 een gunstiger loop
namen, toen het Alfred Krupp gelukt was,
stalen vuurmonden te vervaardigen. In 1853
deed de uitvinding van vuurmonden, versterkt
door uit één stuk gesmede gietstalen ringen,
de firma die ontzaglijk hooge vlucht nemen,
die ze thans nog bezit en die haar tot een
der grootste inrichtingen der wereld en zeker
tot de grootste van Europa heeft gemaakt.
Het aantal personen, aan de Krupp-
fabrieken werkzaam, bedraagt thans ruim
40.000. In plaats van de acht ovens van
1818 zijn thans 564 hoogovens in werking.
Het kolenverbruik is tot de ontzettende
hoeveelheid van 400 wagons per dag
geklommen, wat, de wagon berekend op 10
ton, een jaarlijksch kolenverbruik aanwijst
van bijna anderhalf millioen ton. Meer
dan 40.000 gaspitten verslinden per jaar
17.000.000 M3. gas. Voorts zijn 114 stoom
hamers aanwezig, waarvan de twee grootste
«Max" en Fritz" zijn gedoopt. Deze laatste
doet met zijn reuzengewicht van 50.000 kilo's
alles voor zich buigen, en is langen tijd
geweest, is misschien nog de grootste stoom
hamer van de wereld.
Onder vele technische bizonderheden om
trent de Krupp'sche stichting trekt de aandacht
een klein huisje, weleer de woonplaats der
familie Krupp. Omgeven door rijen ontzaglijke
gebouwen, overschaduwd door reuzenschoor-
steenen, waarvan één het in zijn val zou
verpletteren, gelijk een bergschuiving een
Zwitsersch dorp verwoest, legt het een
merkwaardig getuigenis af van het genie
van Alfred Krupp, wiens werkkracht al
die gebouwen verrijzen deed en duizenden
menschen het levensonderhoud heeft verschaft.
Hoog in eere wordt dit huis gehouden.
«Dit huisje zoo schreef Alfred Krupp
zijn wij gaan bewonen in 1882, nadat mijn
vader, zonder gunstig gevolg, zijn geld,
gezondheid en leven had opgeofferd voor de
uitvinding van het vloeibaar maken van staal.
Deze bescheiden woning was toen het eenig
verblijf van geheel onze familie.
Vele jaren heb ik daar met de mijnen in
kommer en zorg doorgebrachtmijn vader
verliet het huis voor zijn graf den 28en
October 1826honderden nachten heb ik
op een zolderkamer doorgebracht, in slapeloos
heid, in kommer en koortsigen angst, zonder
veel hoop op de toekomst. Daar werden ook
mijn verwachtingen vervuld, daar eindelijk
heb ik mijn meest stoutmoedige droomen
werkelijkheid zien worden. Dit nederig huis
moet steeds zorgvuldig worden onderhouden
en in denzelfden toestand blijven, waarin het
aanvankelijk was. Ik verlang, dat zoolang
de fabriek zal bestaan, ook dit huis in stand
zal worden gehouden, en dat, evenals ik,
ook mijn opvolgers dit huis zullen beschouwen
als de wieg van de groote onderneming.
Moge dit nederig huis met'zijn geschiedenis
moed geven aan den kleinmoedige, hem
leeren het kleine niet te verachten en hem
vrijwaren voor den hoogmoed"
De mandie deze schoone, leerzame
woorden in zijn testament schreef, die het
gebrek van nabij gekend heeft, was op het
laatst van zijn leven de hoogst aangeslagene
in de Pruisische inkomstenbelasting voor een
bedrag van ruim f 10.000.000.
Op het voetstuk van het standbeeld dat
het personeel na Alfred's dood (14 Juli 1887)
voor hem oprichtte, staan Goethe's woorden
«dat de mensch edelmoedig zij, weldadig en
goed", vreemd contrast voorwaar op een
plaats waar men de vernielende wapenen
voor den krijg van mensch tegen mensch
smeedt.
Aan den thans gestorven kleinzoon Friedrich
Krupp was het gegeven, door de knapste
ingenieurs aan zijn fabriek te verbinden, het
etablissement van Essen tot steeds hoogeren
bloei te brengen. Behalve kanonnen en
pantserplaten, giet en smeedt men daar ook
spoorrails, allerlei onderdeelen van machinerieën,
eDz. Maar de groote renommee van Essen
1 blijven toch de kanonnen en bepantseringen.
Er is een voortdurende strijd in die fabriek,
als 't ware het symbool van den oorlog.
Nauwelijks heeft Krupp een nieuw kanon
uitgevonden, welks projectiel in aanvankelijke
snelheid en energie het tot nn toe bestaande
in de schaduw stelt en alle bestaand pantser
doorboort, of men tracht weer dat kanon
werkeloos te maken, door te peinzen over
een pantser, waartegen op zijn beurt het
projectiel machteloos blijken moet. Hij is
gestorven op het moment, dat men zeggen
kan, dat het laatst door hem uitgevonden
pantser alle bestaande pantseringen overtreft
en dat zijn proces het van Harvey in weer
standsvermogen wint.
De naam van Krupp werd juist dezer
dagen op onaangename wijze genoemd in
zekere Capri-onthullingen, die hem aanleiding
gaven het blad Vorwarts wegens laster te
vervolgen en hem een stuk aan de Köln. Ztg.
deden schrijven, waarin de oorsprong van die
beschuldigen werd toegelicht.
Een ton steenkolen is 1016 K.G.
België.
Brussel, 23 Nov. De Londensche corres
pondent van de Petit Bleu verklaart, dat
Chamberlain besloten heeft zijn reis te onder
breken om de feesten te Ismaïla, te Caïro
en te Monbassa in Delagoa-baai bij te wonen,
opdat hij des te minder tijd zou hebben om
Zuid-Afrika te bezoeken, zoodat hij den
generaals, die hem de verwoestingen, door de
Engelschen aangericht, hadden willen toonen,
zal kunnen antwoorden, dat hij geen tijd
gehad heeft.
Nederland.
Roermond, 24 Nov. Nog altijd is de
kwestie over het voor de tweede maal huwen
van een zestal paartjes te Maasniel niet
opgelost en heeft zich thans andermaal een
hinderpaal voorgedaan.
Zooals de lezers zullen weten zijn voor
eenigen tijd een zestal huwelijken gesloten
door het destijds geschorst raadslid, den heer
W., tevens ambtenaar van den burgerlijken
stand.
Ieder ambtenaar van den burgerljjken stand
moet tevens lid van den Raad zijn, zoodat
in het onderhavige geval, de heer W. niet
meer als ambtenaar mocht fungeeren, zoodat
andermaal een huwelijksakte moest worden
verleden.
De heer C., opvolger van den heer W.,
heeft als zoodanig de zes paartjes weer in
ondertrouw opgenomen, doch als zijnde nog
een nieuweling in deze functie, eenige wettelijke
formaliteiten verzuimd, o. a. heeft van een
vijftal de afkondiging in andere gemeenten,
alwaar de respectieve huwelijkscandidaten
waren gedomicilieerd, voor de tweede maal de
afkondiging niet plaats, zoodat dit huweljjk
andermaal is moeten worden uitgesteld.
Thans, nu de schorsing van den heer "W.
bij besluit van Ged. Staten is opgeheven, zjjn
de huwelijkscandidaten voor de derde maal
door eerstbedoelden ambtenaar in ondertrouw
opgenomen. Het spreekwoord zegt«alle goede
dingen driemaal" en de paartjes zullen
zeker wel hopen, dat deze spreuk ook hier
op hen van toepassing moge zijn.
Een dergelijk geval heeft zich zeker in de
praktijk nog nooit voorgedaan, en bestaat
bij velen hierover nog al verschil van opinie,
en zijn eenigen van meening dat thans, nu
de schorsing van den heer W. toch is ver
nietigd, geen tweede huweljjk meer nood
zakelijk is.
Ter voorkoming van latere onaangenaam
heden is het evenwel ingevolge het advies
van den Ed. Achtb. heer Officier van Justitie
alhier wenschelijk dat de huweljjken nog
maals plaats hebben.
Leiden, 25 Nov. Uitslag verkiezing Tweede
Kamer. Uitgebrachte stemmen 3917. Geldige
stemmen 3825. Mendels (soc.-demverkreeg
150, Sytsma (vrijz-dem 183, Van den Berch
van Heemstede (christ.-hist.) 264, Van der
Vlugt (lib.) 1472 en De Lange (anti-rev.) 1756
stemmen. Herstemming tusschen De Lange
en Van der Vlugt.
's-Gravenhage, 25 Nov. De Eerste Kamer
is bjjeengeroepen tegen Dinsdag 2 December,
te half negen 's avonds.
Naar wij vernemen, is het thans zoo
goed als zeker, dat de Ongevallenwet in
werking zal treden op 1 Febr. a.s.
Zaterdagmiddag verleende de Minister
van Justitie een buitengewone audiëntie aan
J. G. Götze en J. den Exter, voorzitter en
secretaris van het Landelijk Hogerhuiscomité.
Het ingediende adres aan de Tweede
Kamer, ter verkrijging eener herziening van
de zoogenaamde revisie-wet, werd door Götze
bij den Minister nader toegelicht en zijn
ondersteuning gevraagd bij de behandeling
daarvan.
De Minister verklaarde, dat het adres
duideljjke blijken gaf van zaakkundige studie
der zaak, en deelde mede, dat in zijn eerst
daags in te dienen Memorie van Antwoord
op de Justitiebegrooting aan de Tweede Kamer
zou blijken, dat bij een ontwerp tot algeheele
wjjziging van het Wetboek van Strafvordering
voor deze vier jaar in uitzicht stelt; waarbij
dan wijziging der revisie-bepalingen tevens
in overweging komt, al wilde de Minister
nog niet verklaren, dat dit zou geschieden
in de richting door het adres verlangd.
Bij de familie hier te lande is het
droevig bericht ontvangen, dat de le luitenant
bij het leger in N. O.-Indië, de heer P. F.
de Kok, op Atjeh verdronken is.
Later bericht:
Bij het Departement van Koloniën is tele
grafisch bericht ontvangen, dat'de le luitenant
De Kok met 20 minderen zijn verdronken en
worden vermist.
De heeren Schalk Burger en De Yilliers
zjjn Dinsdagnacht over Vlissingen en de heer
Wessels met zijn familie over Rotterdam naar
Londen vertrokken. Zaterdag vertrekken zjj
van Southampton naar de Kaap.
Rotterdam, 24 Nov. Een 10-jarig knaapje,
dat Zaterdagnamiddag 6 uur in de Olden-
barneveldtstraat alhier door de stoomtram,
komende van Schiedam, werd vermorzeld, is
des avonds om half negen in het Ziekenhuis
door de ouders herkend als dat van den
10-jarigen Bernardus van Hegst, wonende
in de Crispijnlaan.
Alleen eenige kinderen waren van het
voorval getuige.
Dit is reeds het 64e slachtoffer dat door
de stoomtram gemaakt wordt.
Hoeveel nog?
In de Diergaarde is een ijsbeer geboren.
Het jong, reeds tien dagen oud, schijnt in
goeden welstand te verkeeren. De njoeder
verzorgt het met bizondere liefde. Hoogst
zelden, wellicht nooit, heeft men noch hier te
lande noch in het bui.enland, een in gevangen
schap geboren ijsbeer in het leven kunnen
houdenmen hoopt met dit dier, nu het
reeds een aantal dagen langer in leven is
gebleven, gelukkiger te zullen zijn.
Dordrecht, 25 Nov. Zondagavond half
elf werd op den Riedjjk door den koffiehuis
houder v. O. de hulp ingeroepen van twee
daar surveilleerende politie-agenten. Twee
bezoekers zijner tapperij veroorz akten veel
overlast aan andere daar aanwezig zjjnden.
Op de aanmaningen van den eigenaar weigerden
zij te vertrekken, zoodat v. O. de hulp der
politie inriep. De beide levenmakers werden
toen door de agenten uit het lokaal verwijderd,
doch één hunner, de 21-jarige stoker B. P.,
wilde, nauweljjks buiten zjjnde, weer in de
tapperij terugkeeren, wat hem echter door
de politie-beamaten werd belet. B. is daarop
met het hoofd voorovergebogen op den agent
le kl. J. P. Oschatz toegeloopen en heeft,
door zijn hoofd tusschen de beenen van dien
agent te steken, hem z.g. «geschept". Het
gevolg was, dat deze van de been geraakte
en zoo ernstig kwam te vallen, dat de linker
bovenarm brak. Door dr. Admiraal op het
bureau verbonden zjjnde, moest hjj zich later
op advies van den geneesheer naar 't zieken
huis begeven.
De dader werd gegrepen, tegen hem pro
ces-verbaal opgemaakt en zijn overbrenging
gelast naar 't huis van bewaring ter beschikking
van den officier van justitie.
Bergen-op-Zoom, 23 Nov. De gemeente
raad besloot tot niet-toelaten als raadslid van
den heer A. Somers, omdat hij bjj zijne ver
kiezing niet den vereischten tijd in de gemeente
woonachtig was.
Uit Stad en Provincie.
Zierikzee, 26 Nov. In de gezondheids
commissie, die alhier haar zetel zal hebben,
zijn door den Commissaris der Koningin in
Zeeland benoemd: tot lid en voorzitter de
heer mr. J. P. Cau, president der arrond.-
rechtbank alhier, en tot leden de heeren
J. L. C. Wortman, arts te Noordgouwe,
C. de Looze, apotheker, en A. H. W. van
der Vegt, ingenieur van het waterschap
Schouwen, beiden alhier, en A. van Rooyen,
bouwkundige te St.-Philipsland.
In ons gemeenteraadsverslag stond
abusievelijk, dat afwijzend beschikt was op
het verzoek van Jan van der Jagt. Dit moet
wezen Jacob Heuseveldt. Jan van der Jagt
was de vroegere pachter van het hier bedoelde
stuk gemeentegrond in den Zuidhoek.
Wij waren gisterenavond in de gelegen
heid gesteld de electrische verlichting van de
fraaie winkel-< ialage van mej. M. S. Bujjze—
Vooren, coftumière in de Lange Nobelstraat,
alhier, in oogenschouw te nemen, 't Is de
eerste keer, dat binnen de poorten van onze
vroegere veste een winkel electrisch verlicht
wordt. De smaakvol gerangschikte artikelen
komen door het electrisch licht nog schitterender
uit, en lokken de ingezetenen tot een kjjkje,
en met het oog op het op handen zjjnde
St.-Nicolaasfeest zeker tot koopen uit.
Wij vernemen, dat de plechtige opening
van het ziekenhuis te Noordgouwe bepaald
is op Dinsdag den 15 December. Onze hoogste
geneeskundige autoriteiten, o. a. de voorzitter
en secretaris van den Centralen Gezondheids
raad, zullen bij de opening tegenwoordig zjjn.
Als een bewijs, dat in de Vier Bannen
dit jaar veel wild is, kan dienen, dat gedurende
