ZIGRIkZGESCHK
NIEUWSBODE.
Dinsdag 19 Angustns 1902.
UITVERKOOP!
(Z ierilxzeesclie
C o u r a n t).
RECLAMES.
Hoogere Burgerschool.
NIEUWSTIJDINGEN.
Verschpnt DINSDAGDONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1,30, franco per post
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens por week, f 40,per jaar.
59ste JAARGANG. No. 7732.
Directeur i a. 7. DE LOOZE.
Redacteuren:
A. FRANKEL.
J. WAALE, alleen voor het binnen- en buitenl. nieuws.
Advertentiënvan 13 regels 30 Cts.
meerdere regels 10 Cts., kunnen uiterlijk tot des
Maandags, Woensdags en Vrijdags middags
12 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaateruimte berekend
Alle betaling-en moeten uitsluitend geschieden ten kantore van A. J. de Looze, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Ingezonden stukken en berichten van correspondenten te adresseeren aan A. Fbünkel, Meelstraat 386, Zierikzee.
15 regels T'ö cts. Elke regel meer 1 cts.
Poitstraat C 103.
Zie ndvortontle.
Postkantoor te Zierikzee.
Lijst van brieven en briefkaarten, aan dit kantoor en
de daaronder behoorende hulpkantoren ter post bezorgd,
welke wegens onbekendheid van de geadresseerden niet
konden worden uitgereikt, over de ïe helft der maand
Augustus 1902.
1. D. Jumelet, Bruinisse.
2. J. L. van Es, Rotterdam.
3. Nesta "Wells, Worksop (Engeland).
4. Idem, Idem.
De COMMISSIE VAN TOEZICHT op het Middelbaar
Onderwijs te Zierikzee maakt bekend:
1°. dat het tweede toolatiiigs-exumen
zïI gehouden worden op Diiis(lii£j Q 8ep-
teinber a.s., des voormiJdags 9 uur, en
2°. dat zij, die dit examen wenscben af te leggen, zich
in persoon moeten aanmelden bij den Directeur der
School op Zaterdag S3 Augustus
a.s., des namiddags tusschen 2 en 3 uur, in het
gebouw der School (ingang Manhuisstraat).
Zierikzee, den 18 Augustus 1902.
Namens de Commissie:
De Secretaris
A. VAN DER HOEVEN.
Zuid-Afrika.
Wenschten de Boeren vrede
De heer H. J. Poutsma schrijft in het Ilbld.:
- De Afrikaner Boeren zijn zeer merkwaardige
menechen. »Ons kom daarom klaar" is een
hunner uitdrukkingen, die hen typeert. Hoe
moeilijk hij 't ook dikwijls had en heeft,
hoe ontzettend zwaar hij 't ook kreeg in den
nu voorloopig afgeloopen oorlog, over al dat
zware sprekende, was toch altijd de eind-
verzuchting: »0, ja! maar laat ons maar
staan, ons kom daarom klaar".
Hoezeer de Engelsche overmacht ook
trachtte de Republikeinen totaal af te sluiten
van de buitenwereld, toch wieten wij in het
veld tamelijk wel wat er zooal omging in
Europa en elders, vooral datgene wat be
trekking had op den strijd.
Hadden de Engelschen een uitgebreid
Intelligence Department, met een bijna ontel
bare menigte van officieren, met dukes, lords
en met geld gekochte Afrikaners onder hen,
toch was de Intelligence afdeeliog der Boeren,
hoe eenvoudig ook, veel betereen feit,
hetwelk door de Engelschen zelf werd
bewonderd en erkend.
Wellicht was het hieraan te danken, dat
we spoedig vernamen, dat de Hollandsche
Regeering een vrijgeleide voor de deputatie
had gevraagd.
We verdiepten ons nu in gissingen, waarom
dit gedaan was. Van een weigering door de
Eng. RegeeriDg, daarvan was ieder overtuigd.
Toen we later nader bekend werden met de
redenen en hoordeD, dat Holland de zaak
der Republikeinen als verloren beschouwde,
toen bracht dit een geweldigen schok in do
standvastige strijders. Men geloofde en ver
trouwde op een goeden afloop, als men maar
volhield, en Holland werd geacht te staan
met de strijders, arm in arm, medegeloovende
in een goeden afloop.
Sommigen zeidenMisschien is het een
politieke streek van Holland, om op die
manier de deputatie door te krijgen, en dan
zou het goed zijn, doch wanneer dit niet het
geval is, dan ware het maar beter geweest,
dat Holland zich had stilgehouden, want
noch onze gedelegeerden, die reeds zóó lang
in Europa vertoeven, noch de Hollandsche
staatslieden kunnen eenig besef hebben van
den waren toestand hier. Eindelijk werd het
ons duidelijk, dat Holland werkelijk wan
hoopte aan een goeden afloop en toen zeiden
do Boeren: Maar Holland heeft geen recht
om te wanhopen, nog veel minder was het
eenig Hollandsch staatsman gegeven te
beslissen of overgave van moederland en
vrijheid noodzakelijk was geworden. Dat
konden on mochten alleen beslissen de leiders
der Boeren, en dan nog alleen do besten
onder hen, als President Steyn, De Wet, De
la Rey e. a. Het waren deze mannen, die
altijd de wankelmoedigen hadden weten op
te beuren.
De verhouding tusschen Kitchener en De
Wet was niet van de beste, de Engelsche
lord kon ellendig onbillijk tegen den braven
Boeren-generaal zijn, dit en de overtuiging
die bij De Wet en den President vaststond,
dat alleen door volhouden Engeland eindelijk
moet uitbloeden, was wel oorzaak, dat het
voor Kitchener alles behalve gemakkelijk was
om met De Wet tot een onderhandeling of
bespreking te komen.
Toen nu Kitchener van zijn gouvernement
de opdracht kreeg, om afschriften van de
correspondentiegevoerd tusschen baron
Gericke van Herwijnen en lord Landsdowne,
omtrent het zoogen. Dutch poposal, aan de
Boerenleidors te zenden, was hij voorzeker
bevreesd, dat, wanneer bij de twee Repu-
blikeinsche gouvernementen tegelijkertijd in
't bezit er van stelde, zijn verzoek om een
onderhond zeker door De Wet en President
Steijn geweigerd zou zijn geworden niet
alleen, maar dat de President met zijn ont
zettende overredingekracht ook den plaats
vervanger van President Krüger en andere
Transvaalsche hoofden weder overtuigd zou
hebben om toch niet op dit verzoek in te
gaan. Kitchener zond nu de twee dossiers
aan het Transvaalsche gouvernement en ver
zocht het eene dossier te willen doorzenden
naar den Vrijstaat. Als excuus werd aan
gegeven, dat de Engelschen voor 't oogenblik
niet precies wisten waar De Wet e. a. waren!
En terzelfder tijd werden De Wet en President
Steyn gejaagd en omsingeld met een kolossale
macht
De waarnemende President Schalk Burger
vroeg nu een vrijgeleide aan door de Engelsche
lijn, om de Vrpstaatsche Regeering gemakke
lijker te kunnen bereiken. Dit werd hem
natuurlijk onmiddellijk toegestaan en reisde
Z.H Ed. per trein naar Kroonstad, van waaruit
bij de Vrijstaatsche Regeering liet weten,
dat hij daar was en den President en De Wet
gaarne wilde zien.
Het is moeilijk te zeggeD, welken indruk
dit op de laatstgenoemden maakte, doch zeker
is, dat deze ernstige mannen, die geen enkele
reden hadden om te onderhandelen, of om
besprekingen te voeren, de directe aanleiding
tot deze bijeenkomst veroordeelden.
Niettemin de twee groote Vrijstaters gingen
om Schalk Burger te ontmoeten op Klerks
dorp, waar de rest van de Transvaalsche
Regeering ook kwam, van daar ging men
naar Pretoria en na zeer gewichtige en ernstige
vergaderingenwaar volhouden het parool
was, kregen de gezamenlijke leiders van lord
Kitchener naar 't hoofd, dat het onverant
woordelijk van hen was, daar het volk, de
burgers, als één man haakten naar den vrede.
Kitchener's nieuwe voorstellen, eenvoudig een
copie van die welke in Mei aan kommandant-
generaal Louis Botha waren voorgelegd,
zouden nu den burgers worden bekend
gemaakt en wilde Kitchener gaarne de volks
stemming daaromtrent kennen. Dit namen de
leiders onmiddellijk aanom Kitchener te
toonen, dat de 20.000 nog in 't veld staande
strijders als één man voor het behoud hunner
vrijheid op de bres stonden en zooals overal
en altijd de aanvoerders meer werden geleid
dan zelf leidden.
In verschillende districten vonden nu in de
twee Staten groote samenkomsten plaats der
strijders; schrijver dezes was in den Vrijstaat
en woonde de vergaderingen bij, waar generaal
De Wet het volk de gewenschte inlichtingen
gaf. Op fiere wijze stond daar de eenvoudige
man de zuivere waarheid te verkondigen, deelde
mee de besprekingen en de voorstellen van
Kitchener, wees op het voor en tegen z. i.
van voortgaan met den strijd en liet dan
stemmen en de noodige afgevaardigden kiezen.
Op geen enkele vergadering is ook maar
één stem opgegaan om het hoofd in den
schoot te leggen. Overal bleek, dat toestanden,
die misschien een jaar geleden reden hadden
kunnen zijn zich over te geven, nu niet meer
bestonden. De ammunitie en de voedselquaestio
bestond niet meer, met de paarden ging het
nog goed, het was merkwaardig te zien hoe
goed de burgers nog gekleed waren en alzoo
word aan de in totaal 30 gekozen afgevaar
digden in den Vrijstaat opgedragen naar de
vergadering te Vcreeoigiog te gaan, hen vrij
latende alle besprekingen en onderhandelingen
bp te wonen, doch in geen geval vrede, dan
met behoud van de onafhankelpkheid.
Zoo was het in den Vrpstaat.
In Transvaal was ik niet persoonlijk, doch
weet daarvan uit de alleereerste hand, hoe
het daar ongeveer gesteld was.
Bp generaal Do la Rey, die de beste vecht-
posities in den ganscben Staat ongetwpfeld
had, was geen reden voor de burgers om in
te geven. Daar was nog een lager, beschikte
men nog over tal van wagens, karren en
ossen, kortom, genoot men nog een comfort,
waarvan wij in den Vrijstaat niet meer droomden.
In 't Lpdenburgdistrict, waar gen. Muller,
de opvolger van Ben Viljoon, opereerde, was
ook geen sprake van eenige noodzakelpkheid
om over te geven. Voedsel, dit verzekerden
vele stridors uit dat district mp, was er nog
genoeg.
Omtrent den toestand der families, waar
over de Staatssecretaris Reitz zpn mede-
deelingen gaf, kan ik Diet oordeelen, doch wel
weet ik, dat generaal De Wet bp zpn terug
keer van de eerste vergadering te Pretoria
niet de mededeeling van de Transvaalsche
Regeering had gekregen, dat de toestand der
families dermate ellendig was, dat overgave
van land en Kapenaars noodzakelpk was.
De 30 Transvaalsche en de 30 Vrpstaatsche
afgevaardigden, plus de Regeeringen der beide
Republieken togen nu naar de vergadering
te Vereenigiog.
Wp, in het veld achtergebleven, verwachtten
allerminst vrede. Ieder prepareerde zich voor
een voortzetting van den strpdpaarden
werden gevoerd, schoenen en kleeren gerepa
reerd en genoten velen de welverdiende rust,
dien de wapenstilstand schonk.
Een klein staaltje van Lord Kitchener's
optreden Er was overeengekomen, dat van
af den dag, dat de gedelegeerden moesten
afreizen, dat was 11 Mei, tot dezen eventueel
weer bp hun commando's terug konden zpn,
er wapenstilstand zou zpn, alleen in die dis
tricten, waar de leidende kommandanten als
afgevaardigden waren gekozen. Dit nu was
overal het geval geweest en was dientegevolge
de wapenstilstand algemeen. Wat doet nu
Kitchener Hp zendt twee groote colonnes,
een onder bevel van generaal Elliot, en een
onder bevel van generaal Barker, in het veld,
met opdracht (ik heb de telegrammen, aan
de genoemde bevelvoerders gericht, zelf gezien)
de paarden zooveel mogelpk te sparen, niet
op de Boeren te schieten, wanneer dezen zelf
niet aanvielen, doch overigens alles te ver
branden wat in handen te krpgen was. Overal
werden nu de te velde staande gewassen
verbrand, de door de Boeren bp huis gebrachte
oogst vernield, enz. De beide generaals
beperkten zelf, beweerden ze, zooveel mogelpk
hun opdracht, om, zoo ze zeiden, zp het zelf
unfair vonden, en om zichzelf schoon te wasschen,
toonden ze lord Kitchener's orders
In 't district Bethlehem O. V. S. werden
den 13n Mei bv. plm. 50 Boeren gevangen
genomen en naar het dorp gevoerd. Gen. Do
Wet kwam dit ter ooren en weigerde nu alle
besprekingen wanneer niet onmiddellpk ge
noemde twee colonnes werden teruggeroepen
en de gevangenen werden losgelaten. Kitchener
voldeed natuurlpk aan dezen eisch, de khakies
verdwenen uit 't veld en de gevangenen kwamen
terug, doch deze Boeren, genomen met hun
beste paarden, werden losgelaten en ieder
een absoluut onbruikbaar, mager paardje
teruggegeven
In spanning wachten wp nu den uitslag
der vergadering af, te meer nu 't zoo lang
duurde. Men verwachtte De Wet terug met
de Engelschen achter hem aau, en toca nu
eindelpk het bericht kwam, maakte een alge-
meene verslagenheid plaats voor de spannende
verwachtingen. Waarom, vraagde men, wp
hebben toch onze officieren gezonden mot
opdracht om geen vrede te maken dan met
behoud onzer onafhankelpkheid
Ik heb oude en jonge helden zien huilen
als kinderen on vrouwen en meisjes voelden
blpkbaar deze vredemaking als een beleedi-
ging aan hun sekse, na al het lpden door
haar doorgemaakt.
Een oude Boer, in de nabijheid van mpn
Hospitaal, dio altijd zpn zakbpbeltje in z'n
zak droeg, nam het en slingerde het zoo ver
als hp 't krijgen kon en riep uit»Nou heb
ik daar ook niks meer mee te doen nie, ik
geloof niet meer
Een groote begrafenis vond nu plaats te
Reitz, waar de burgers uit de districten Har-
rismith, Vrede, Frankfort, Heilbron en
Bethlehem hun wapens moeten komen afgeven.
Als men in een gevecht moet gaan en de
kogels fluiten bp menigte om je, dan is er
dikwijls eerst lood in de schoenen, doch
zwaarder gang als naar Reitz heeft niemand
den ganscben oorlog gehad. Van overal zag
men de Burgers komen, meest allen fiere,
jonge kerels, nog uitstekend gekleed, prachtige
paarden, tienmaal beter dan die der Engelschen.
Daar kwamen ze, met gebogen hoofd, kalm
en waardig, hun officieren zeggen het moet I
Sommigen geraken in vertwpfeling en slaan
hun geweren aan splinters.
Allen zoeken den hoofd-kommandant, generaal
De Wet, vragen worden bp menigte gedaaD,
doch ieder afzonderlpk te beantwoorden is
voor den man te veel. Hp besluit de burgers
toe te spreken, vóór zp hun wapens neerleggen.
Wp verzamelen ons om den spreker, allen
begeerig te vernemen, waarom deze plotselinge
vrede. De Wet had zwaar geleden, men kon
het hem aanzien, die weinige dagen te
Vereenigiog hebben De Wet meer jaren van
zpn leven gekost, dan de gansche strpd met
al zpn vermoeienissen en hardship. Hp vertelt
een en ander, waarom Transvaal gemeend
heeft te moeten ingeven, zegt dat het voor
den Vrijstaat niet mogelpk was alleen te
blijven staan en daarom had men, en hier
vloeiden de tranen van den sterken man, ook
moeten ingeven. Leg jelui geweren nu maar
af, burgers, zoo sprak hp, blpf kalm en
waardig en als het jelui mogelpk is, wees
dan het nieuwe gouvernement getrouw op
dezelfde wpze gelijk ik dat zal zpn.
Generaal Elliot was belast met de innemiDg
van wapenstoen generaal De Wet voor het
laatst zpn burgers zou toespreken hadden
zich vele Engelsche officieren en Tommies
onder zpn gehoor gevoegd. Dit kon De Wet
niet hebben, hp wilde tot zpn burgers spreken
en het zien van khakies kon hem wellicht
zeer bitter maken in zpn uitingen, zoo zeide
bij en verzocht hp daarom aan generaal
Elliot alle khakies weg te ordenen, waaraan
voldaan werd.
Eindelp k worden de burgersdoor een Britschen
officier op een rp geplaatst en voor de goede
orde genummerd. O, ik mag zeggen, ik ken
de Boeren, ik was in alle moeilpkheden met
hen, ik weet wat er die oogenblikken in de
harten en hoofden dier arme kerels is om
gegaan Alles verloren, ouders, vrouwen en
kinders, vee en huis, beleediging en smaad
verduurd en nu reeds te moeten gekommandeerd
worden door zpn vpanden
Een Boer, Hatting was zpn naam, heeft
zpn geweer ook ingeleverd, krpgt een bewps
als zoodanig en het ia hem nu geoorloofd
naar Heilbron te rpden, om zpn vrouw en 6
kinderen in 't kamp aldaar te gaan bezoeken.
Reeds meer dan 18 maanden waren ze
gevangen en nooit was het den armen man
gelukt eenig bericht omtrent zpn dierbaren te
Na een rit te paard van pl.m. 7 uur komt
hij in 't dorp, moet van den Provost Marshall
een toegaDgsbewps hebben en nu komt hp bp
't bestuur van het kamp. Op zpn vraag naar
juffrouw Hatting en kinderen wordt het boek
opengeslagen en krpgt hp de mededeeliDg,
droog on koudJuffrouw Hattiog en al de
zes kinderen zpn dood
Dit geval is slechts een uit ontzettend vele.
Bp aankomst te Simonsbaai zpn 300
Boeren vluchtelingen uit Portugal vrpgelaton
en naar hun woonplaats gezonden. Vpftig
rebellen zpn onder geleide naar hun districten
gezonden om daar terecht te staan.
Engeland.
Southampton, 16 Aug. De Boeren
generaals BothaDe Wet en De la Rey
zijq hedenmorgen hier aangekomen. Zp
werden met geestdrift toegejuicht.
Chamberlain, Roberts en Kitchener ver
welkomden hen met groot vertoon van
hartelijkheid. Yoor de uitnoodiging om mee
te gaan naar de vlootrevue bedankten de
generaals. Een uitnoodiging om aan. den
KoniDg op zpn jacht voorgesteld te worden
namen zp echter aan; dit zal morgen plaats
hebben. Heden gaan ze naar Londen, om
spoedig over Nederland naar Brussel te
vertrekken.
Londen, 15 Aug. Aan de Morning
Post wordt uit Johannesburg van eergisteren,
Woensdag, gemeld, dat aldaar, naar aanleiding
van het bezoek van lord Milner aan Delagoa-
baai, het gerucht loopt, dat de Engelschen
voornemens zpn er een haven aan te leggen,
waarbp zp de controle zouden krijgen over
de douanen en de spoorlijnen, als onderpand
voor de terugbetaling der onkosten. De
PortugeeBche souvereiniteit zou op het eigen
grondgebied onaangetast blijven.
16 Aug. Bp de aankomst der Boeren
generaals te Londen was het station het
tooneel van een merkwaardig schouwspel.
Een geweldige ruenschenmassa verwelkomde
do generaals met even groote hartelijkheid
als Roberts en Kitchener was te beurt gevallen.
Kreten als »goeje, ouwe de Wet"* en x»onze
vrienden de vpand, allen dappere soldaten"
werden dikwpls vernomen onder al het gejubel
en gejuich. De Wet was vrpwel in het nauw
gedrongen door de opgewonden menigte en
moest bevrpd worden door de politie, die
met geweld een pad voor hem baande voor
het portier van het salonrptuig. De generaals
beantwoordden de ovatie door den hoed af te
nemen, maar ze weigerden te spreken. Ten
slotte waren de generaals genoodzaakt aan
den achterkant uit te stappen, en achter den
trein langs te komen, maar de menschen
volgden hen en liepen mee met de omnibus,
dio de generaals de straten door naar hun
hotel bracht.
Te Londen loopt het gerucht, dat lord
Roberts binnenkort als opperbevelhebber van
het Engelsche leger zal aftreden. Hp is door
den koning in audiëntie ontvangen en heeft
toen zpn verlangen te kennen gegeven om
af te treden.
De hertog van Connaught, de broeder van
koning Edward, zou hem opvolgen. Aan de
betrekking is een tractement verbonden van
60.000 gulden. Lord Roberts wordt 30
September 70 jaar.
Het koninklijk jacht, met den Koning
aan boord, is vertrokken van Cowes om twee
uur. Zoodra het jacht in het gezicht kwam
loste elk schip op zpn beurt 21 saluutschoten
daarna stoomde het jacht tusschen de oorlogs
schepen door.
De vloot bestond uit 20 slagschepen, 24
kruisers, 15 kanonneerbooten, 32 torpedojagers.
Er waren vier vreemde oorlogsschepen tegen
woordig. Geweldige menschenmassa's op den
wal waren getuige van het schouwspel.
De koning zal, volgens den Standardeen
bezoek aan Ierland breDgen, laat in den herfat
van dit jaar of in de lente van het volgende.
Inmiddels gaat Z. M.'s gezondheidstoestand
goed vooruit. Het British Medical Journal
deelt dit aan het volk mede. Z. M. slaapt
den ganschen nacht, zpn eetlust is goed, de
wond is bp na genezen. Hp blijft een drietal
weken op zpn jacht om nog een bezoek aan
Kopenhagen te brengen, waarna hp landen
zal te Aberdeen, terwijl het jacht naar Ports
mouth doorstoomt. Daar krpgt het ineen
schuivende masten voor den tocht door het
Kaiser Wilhelm-kanaal.
Italië.
In het Ligurische stadje Ponzono d'Acqui
koos een bliksemstraal tot tooneel zpner
werkzaamheid een barbierswinkel. Op het
oogeDblik van zpn bezoek zaten juist twee
arbeiders onder het mes, die van hun Zaterdag
avond-baard verlost wilden worden. De bliksem
daalde juist tusschen de beide iDgezeepten
neer en wierp den een tegen den linker- en
den anderen tegen den rechtermuur de
beide barbiersknechtjes, stom van schrik, met
het mes in de hand, achterlatend.
Nadat allen van de ontsteltenis bekomen
waren, bleek, dat de bliksem niet het minste
onheil had aangericht.
Oostsnrijk.
In de Semmeringer bliksemtrein, die des
zomers dagelpks 3.50 uit Weenen vertrekt
en den volgenden morgen daar terugkeert,
heeft zich een speelclub gevormd, die reeds
41 leden telt. Het spoorwegbestuur stond
aan de heeren een gereserveerden waggon
af. Van de zitbanken zpn speeltafels gemaakt.
Tal van hooge beambten behooren tot de
iilustre-club en de president is een villa
bewoner in Sommeringen.
Rusland.
De aanslag op prins Obolenski, gouvernour
van Charkoff, had des avonds om tien uur
plaats. De prins stond tpdens een entre-acte
aan den ingang van zpn loge te praten met
den voorzitter van het districtbestuur Gorde-
jenko, diens echtgenoote en een ambtenaar,
toen een in een mantel gehuld persoon op
de groep toetrad en op twee passen afstand
op den prins schoot over den schouder van
mevrouw Gordejenko. Het schot wondde den
gouverneur licht aan den hals. De dame greep
den moordenaar aan, die zich woedend ver
zette en daarbp een derde schot loste, dat
den commissaris aan het been trof. Hp werd
daarop ontwapend.
Frankrijk.
Parijs, 15 Aug. Een telegram aan de
Patric uit Breet geeft bizonderheden over de
incidenten bp de sluiting van de zusterscholen
te Ploumoguer en te Plougouvelin,
