Uit Stad ah Provincie.
Haagsche Brieven.
met suikerbieten op zijn spoor. Niettegenstaande
alle moeite om te remmen, gelukte het hem
niet de tram tot staan te brengen, zoodat de
machines op elkander vlogen. Het personeel
wist zich te redden. De materieele schade is
zeer groot, doch persoonlijke ongelukken zijn
niet voorgekomen.
Oosterhout, 14 Oct. De vorige week
kreeg onze gemeente een onverwacht bezoek
van eene bende Zigeuners, bestaande uit
ongeveer een 30-tal mannen, vrouwen en
kinderen, met zich voerende drie woonwagens.
De ingezetenen, die niets gesteld waren op
dit lastige volkje, stonden de politie trouw
ter zijde om hen uit de gemeente te verdrijven.
Eenige winkeliers werden de dupe van
hunne bedriegerijen. Toen zij echter gewaar
werden, dat men aanstalten maakte hen des
noods met geweld te verwijderen en eenige
bewoners van de »Voorheide" tot hand
tastelijkheden overgingen, kozen zij het
hazenpad in de richting Breda. Daar zij met
revolvers en dolken dreigden, werden zij op
een bombardement van steenen onthaald,
waardoor menige ruit in hunne schamele
wagens het moest ontgelden.
Zierikzee, 16 Oct. Bij Kon. besluit zijn
benoemdtot lid van het bestuur der water-
keering van het calamiteuse waterschap
Scherpenisse, de heer C. D. Bolier aldaar;
en tot lid van het bestuur der waterkeering
van den calamiteusen polder Burgh en West-
land, de heer C. van de Yate te Burgh.
Wegens den zwaren mist van Zondag
en Maandag, kon de tramboot Zijpe
Numansdorp, Zondagavond haar laatste reis,
van Numansdorp naar Zijpe, niet volbrengen,
en moest te Numansdorp blijven liggen, zoodat
de passagiers van Rotterdam naar Zeeland te
Numansdorp moesten overnachten, en eerst
Maandagmorgen konden vertrekken.
Tot bode bij het burgerlijk armbestuur
te Middelburg is uit een groot aantal sollici
tanten benoemd de heer W. J. Akkerman,
thans bediende bij de gasfabriek en water
leiding aldaar.
Yoor de Boerenkrijgsgevangenen en
hunne vrouwen en kinderen was tot 25 Sep
tember 1.1. bij het dames-comité te Middelburg
ontvangen aan gelden ruim f 33302 en aan
goederen in natura voor een waarde van
f 53825.
J.l. Zondag ontstond brand in de
grossierderij van den heer Yan Yeen te Sas
van Gent. De brand werd ontdekt omstreeks
half twaalf, terwijl de bewoner afwezig was.
Het geheele gebouw brandde uit. Eer de
spuit van de gemeente Sas van Gent, en die
van de daar gevestigde suikerfabrieken
aanwezig waren, was de brand reeds te ver
gevorderd om nog aan blusschen te denken,
en moest men zich bepalen tot het redden
der belendende gebouwen, wat dan ook
gelukte, ofschoon deze nogal waterschade
leden.
De oorzaak van den brand is onbekend.
Scharendijke, 15 Oct. Yan de verleende
toestemming om weer suikerpeeën te lossen
en te laden op het plateau der haven wordt
druk gebruik gemaakt, de aanvoer van bieten
staat niet stil. Intusschen is reeds pl. m. 1
millioen peeën onze haven gepasseerd naar
Den Osse.
Naar wij vernemen heeft men de eerBt
opgevatte plannen tot herstel en behoud van
't plateau laten varen en zal men overgaan
tot het aanbrengen van nog een gording met
ankers en bestorting van zand bij het plateau.
Sirjansland, 14 Oct. Toen gisterenmorgen
de zoon van een landbouwer bij de paarden
in de weide kwam, bemerkte hij, dat één der
dieren ziekelijk was. Toen het naar huis werd
gebracht en op den stal kwam, viel het dood
neer. Daar het paard veulendragend was,
kwam 's middags het veulen er af. De oor
zaak is onbekend.
St.-Maartensdijk, 15 Oct. In de heden
gehouden raadsvergadering werden de onder
wijzersjaar wedden in overeenstemming gebracht
met de nieuwe wettelijke regeling. De daarin
bepaalde minima werden als grondslag aan
genomen. De onderwijzers(essen), die reeds
eene hoogere wedde genieten dan de wet
voorschrijft, werden in 't bezit dier jaarwedde
gelaten. De vergoeding voor huishuur werd
bepaald op f 50, en is ook van toepassing
op weduwnaars met kinderen. Deze ver
goeding gaat in op den eersten dag, waarop
zij, gehuwd zijnde, den 28rjarigen leeftijd bereikt
hebben of bij huwelijk op een lateren leeftijd
den eersten dag na hun huwelijk. Yoor het
herhalingsonderwijs wordt 60 cent per lesuur
betaald.
Tot onderwijzer met hoofdakte werd benoemd
de heer J. Oudesluijs te Krabbendijke.
Op een adres van schippers om verplaatsing
van lantaarns aan de Zuidzijde der haven
werd gunstig beschikt.
De begrooting voor 1902 werd in ontvang
en uitgaaf vastgesteld op f 20873,41£.
St.-Filipsland, 14 Oct. Op hare morgen-
reis van Zijpe naar Aona-Jacoba, voer de
stoomboot Zijpe", tengevolge der d'kke mist,
Maandagmorgen omhoog en kwam niet vlot
vóór 's middags 12 uur. Een sleepboot moest
dienst doen tot het overzetten der passagiers,
terwijl de »van der Sleyden" de reis naar
Stavenisse maakte.
Kortgene, 14 Oct. Naar we vernemen,
zjjn er in den avond van Vrijdag op Zater
dag j.l. weder eenige ruiten ingeworpen met
steenen bij den brigadier der Rijks-veldwacht
K. alhier. De daders zijn helaas onbekend.
Dit jaar is het nu reeds voor de derde maal,
dat zoo iets aan die woning gebeurt.
15 Oct. Op Zaterdagavond j.l. is binnen
deze gemeente in de zoogenaamde Pompwei
een rasterwerk en daarachter staand hekje
verbroken, dat den tuin van den heer R.
afsluit. De baldadige(n) is (zijn) in den tuin
gedrongen en hebben een glazen bal op een
paaltje en eenige fruitboomen vernield, naar
we vernemen. Tot nu toe is onbekend, wie
de dader is.
Goes. Zooals reeds gemeld is hebben de
timmerlieden, metselaars, schilders en opper
lieden aan den Raad verzocht in de bestekken
voor gemeentewerken bepalingen op te nemen
voor minimum-loon en maximum-arbeidsduur.
Burgem. en Weth, zullen daaromtrent advies
uitbrengen.
Indien blijken mocht, dat de Ambachtsschool
over 1902 financieel niet rond kan komen,
dan zal de Gemeenteraad een extra subsidie
verleenen.
De vraag der klokluiders om traktements-
verhooging zal bij de begrooting worden
behandeld, evenals een ander voorstel van
gelijken aard.
De kwestie der gemèentereiniging wordt
teneinde gebracht. Na aftrek der baten
blijft voor rekening der gemeente f 470.
De modder, die door uitbaggering der
Oostvest is verkregen en tijdelijk op den
Ouden Singel geborgen, zal worden verkocht.
Men schat 3 4000 kubieke meters modder.
Kwam er nu eens een goede afnemer, wie
weet kwam er dan niet een gedeelte van het
geld, voor het uitbaggeren uitgegeven, terug.
Dan zou de burgerij opnieuw eene reden te
minder hebben om te mopperen.
Vlissingen, 14 Oct. Dezer dagen werden
hier twee jongens vermist. Zij zijn thans
aangehouden op den weg van Terneuzen
naar Antwerpen, welke plaats het einddoel
van hun tocht was. De moeder van den
oudsten der twee, mej. K., is hen gaan halen.
Aan de werf der Maatschappij »de
Schelde" is de kiel gelegd van het dubbelschroef-
stoomschip »de Koek", dat gebouwd wordt
voor rekening der Kon. Packet vaart-Maat
schappij te Amsterdam.
De gemeenteraad heeft besloten tot
aankoop van het Oude Burger-weeshuis voor
f 6000 en tot uitbreiding van het politie
personeel der gemeente, wat circa f 4000
zal vorderen.
Maandagavond is hier door de politie
aangehouden en in bewaring gesteld de tot
5 jaar gevangenisstraf veroordeelde C. J.
van der P., die 14 Sept. jl. met twee andere
personen (Duitschers) uit het krankzinnigen
gesticht te Medemblik is ontvlucht. Over 16
maanden is 'smans straftijd om.
Landbouw ©n Veeteelt.
Het aantal deelneemsters voor een cursus
in zuivelbereiding in Oostelijk Zeeuwsch-
Ylaanderen is te gering (slechts zes meisjes
gaven zich op), om daarvoor de betrekkelijk
groote onkosten te maken, zoodat de cursus
niet zal plaats hebben.
RECHTSZAKEN.
Zierikzee, 12 Oct. Door den heer Kan
tonrechter te Tholen zijn de navolgende
personen veroordeeldwegens
1 Dronkenschap
A. M. S., 30 jaar, gareelmaker te St.-Anna-
landtot f 3 boete, subs. 2 dagen hechtenis
2\ Het in het klein toedienen van sterken drank
in een voor het publiek toegankelijke lokaliteit
waarvoor geen vergunning is verleend
A. van M., huisvrouw van M. C. G., bier
huishoudster te St. Philipsland, tot f 10 boete,
subs. 4 dagen hechtenis;
3°. Jachtovertreding
G. J. T., 53 jaar, arbeider te Oud-Yosmeer,
tot f 1 boete, subs. 1 dag hechtenis;
4°. Visscherij-overtreding\:
J. G., 44 jaar, drogist te Tholen, tot 2 boeten,
elk van f 2, subs. 1 dag hechtenis voor elke
boete; A. van A., 37 jaar, arbeider te Scher
penisse, tot 2 boeten elk van f 0,50, subs. 1
dag hechtenis voor elke boete; A. C. F., 18
jaarschippersknecht te St. Philipslandtot
2 boeten, elk van f 1, subs. 1 dag hechtenis
voor elke boete};
5°. Straatschenderij:
L. H. F., 13 jaar, zonder beroep te St.-Phi-
lipsland, tot f 1 boete, subs. 1 dag hechtenis;
B. K., 13 jaar en A. R., 12 jaar, beiden zonder
beroep te St. Annalandieder tot f 3 boete,
subs. 2 dagen hechtenis voor ieder hunner;
6°. Het laten staan van trekdieren op den open
baren weg:
F. V.49 jaar, koopman te Poortvliet, tot
1 boete, subs. 1 dag hechtenis
7°. Dronkenschap en verwekken van rumoer:
L. Th., 24 jaar, schippersknecht te St.-Anna-
land, tot 2 boeten, elk van f 1, subs. 1 dag
hechtenis voor elke boete;
8°. Het verwekken van rumoer of burengerucht:
K. K.22 jaar, slachter te Stavenisse, tot
f 5 boete, subs. 3 dagen hechtenis
9°. Loopen over grond die bezaaid is, zonder
daartoe gerechtigd te zijn:
A. F., 30 jaar, J. C. S., 20 jaar, A. C. S.,
18 jaar, arbeiders te St.-Philipsland en W. J.
van der H., 19 jaar, schippersknecht te Tholen,
ieder tot 1 boete, subs. 1 dag hechtenis;
W. van den B., 13 jaar, zonder beroep te St.-
Philipsland tot f 0,50 boetesubs. 1 dag
hechtenis
10°. Loopen over eens anders grond, waarvan de
toegang op blijkbare wijze door den recht
hebbende is verboden:
G. B., 17 jaarA. E., 46 jaar, arbeiders
I. van D., 45 jaar, landbouwer; J. van D., 39
jaar, landbouwersknecht; J. van S., 32 jaar,
schilder en L. E. van S., 20 jaar, schilder,
allen te St.-Philipsland, elk tot f 1 boete, subs.
1 dag hechtenis voor ieder;
11°. Overtreding van het reglement op de wegen
en voetpaden in Zeeland:
W. L. J., 20 jaar, landbouwersknecht te
Scherpenisse, tot f 2 boete en F. F., scharen
slijper te Nijmegen, tot f 1 boete, subs. 1 dag
hechtenis
12°. Het uitbrengen van een anker op een water-
keerenden dijk in Zeeland:
J. J. de B., 39 jaar, schipper te Poortvliet,
tot 2 boete, subs. 1 dag hechtenis;
13®. Overtreding van het reglement op de Schelde
en Zeeuwsche stroomen:
P. L., 43 jaar, schipper te Philippine, tot f 2
boete, subs. 1 dag hechtenis.
15 Oct. Door de arrondissements
rechtbank zijn heden veroordeeld, wegens:
1°. mishandeling: A. B., 24 jaar, schippers
knecht te St.-Philipsland, tot f 15 boete, subs.
1 maand hechtenis;
2°. mishandeling: A. L., 20 jaar en H. K.,
22 jaar, arbeiders te St.-Annaland, ieder tot
f 10 boete, subs. 14 dagen hechtenis voor
ieder hiinner
3°. mishandeling: S. K., 44 jaar, vischventer
te Tholen, tot f 10 boete, subs. 14 dagen
hechtenis) 'f
4°. het iii liet besloten erfhij een ander
in gebruik, wederrechtelijk binnendringen,
gepleegd door twee vereenigde personen: L. Th.,
24 jaar, schippersknecht en A. M. S., 30 jaar,
gareelmaker, beiden te St.-Annaland, ieder
tot f 5 boete, subs. 7 dagen hechtenis voor
ieder hunner;
5°. diefstal: J. K., 39 jaar, werkman te
Zierikzee, tot f 3 boete, subs. 6 dagen hechtenis
6°. mishandeling: M. de W., 19 jaar,
boerenknecht te Noordgouwe, tot f 15 boete,
subs. 1 maand hechtenis;
7°. het, in het besloten lokaalbij een ander
in gébruik, wederrechtelijk vertoevende, zich
niet op de vordeinng van den rechthebbende
aanstonds verwijderen: C. de M., 20 jaar,
arbeider te Brouwershaven, tot f 10 boete,
subs. 14 dagen hechtenis.
In den nacht van 3 op 4 Augustus
werd in één der beruchte bierhuizen van de
Gedemte Raamstraat te 's Hage een vischkoop-
man door een vróuw met een bierglas zoodanig
in het gelaat gewond, dat men aanvankelijk
vreesde dat de man die maar één bruikbaar
oog meer had (het andere had hij vroeger
verloren door het springen van een klapsigaar)
totaal blind zou zijn. Maar na eene behandeling
van 4 Aug. tot 4 October in een inrichting
voor oogheelkunde kreeg hij de gezichtssterkte
tot ongeveer J van normaal terug, zoodat
hij toch ongeschikt is voor eiken arbeid.
Wegens die mishandeling had de vrouw
zich Maandag 1.1, voor de Haagsche rechtbank
te verantwoorden. Zij ontkende met opzet
hem in het oog geslagen te hebben en ten
stelligste gezegd te hebben »ik zal hem zijn
andere oog ook uitslaan, dan kan hij bij mij
komen bedelen". Een paar getuigen beweerden
evenwel die woorden gehoord te hebben.
Het O. M. vorderde 1 jaar gevangenisstraf.
De verdediger, mr. A. G. Yreede, pleitte
eenige verzachtende omstandigheden en achte
niet bewezen dat de man voortdurend ongeschikt
zal zijn om zijn beroep uit te oefenen. Het
verzoek om onmiddellijk ontslag uit de
preventieve hechtenis werd geweigerd.
K E¥K N I E U W S.
Beroepen bij de Engelsche Herv. Gem. te
Middelburg en Ylissingen, Rev. J. Campbell
te Aberdeenbij de Herv. Gem. te West-
kapelie, ds. C. van der Hoeven te Domburg.
Op het drietal van predikant voor een
beroep bij de Herv. Gem. te Amsterdam, komt
voor dr. E. W. J. Posthumes Meyjes te
Middelburg.
De collecte voor de oogstpreek te Sir
jansland, heeft opgebracht de som van f 38.02.
Ds. N. M. de Ligt, te Middelburg,
secretaris-penningmeester van de »Provinciaal
Friesche Yereenigiog van Yrienden der
Waarheid", ontving Maandag van H. M. de
Koningin-Moeder een bedrag van honderd
gulden, als bijdrage ten behoeve van en
als blijk van belangstelling in genoemde
vereeniging.
O N JL> E R W IJ 8.
Onder het opschrift»Misgeredeneerd"
komt in het Schoolblad van 8 October voor:
Ingevolge de jongste wijziging van art. 26
der wet op het lager onderwijs zullen met
ingang van 1902 de jaarwedden van vele
onderwijzers een belangrijke verbetering
ondergaan.
Als maatstaf voor een periodieke verhooging
der jaarwedden is het aantal dienstjaren
aangenomen, een billijk idee. Wat evenwel
minder billijk lijkt, is het feit, dat de jaar
wedden der onderwijzers, wier salaris thans
reeds de door de wet gegeven minima bereikt
of mogelijk overschrijdt, van die periodieke
verhooging zijn uitgesloten.
Dat zij niet behooren tot de officiëele
minimumlijders, is waar. Doch hun salaris
moet, dunkt mij, evengoed als een minimum
worden beschouwd, tenzij men aanneme, dat
het bestuur hunner gemeente niet meer heeft
betaald, wat voor minder te krijgen was.
Daarom is het niet duidelijk, waarom ver
hooging van salaris op grond van hun anci
ënniteit niet is voorgeschreven. De aangenomen
regeling haalt door alle redenen, die voor
hun betrekking indertijd een hooger salaris
deden vaststellen, plotseling een dikke streep.
Immers tal van tot heden toe lager bezoldigde
betrekkingen worden op gelijke financiëele
hoogte als de hunne gebracht op grond van
een omstandigheiddiensttijd, die voor hen
in gelijke mate voorhanden is, doch geniëerd
wordt, blijkbaar omdat het salaris om geheel
andere redenen omvang van den werkkring,
ruimer bevoegdheid een zekere hoogte
heeft bereikt.
De redactie van genoemd blad zegt hierop
De wetgever heeft blijkbaar de geheele
regeling der jaarwedden, voor zoover dezen
boven de voor alle gemeenten gelijkgestelde
minima gaan, aan de gemeenteraden onder
toezicht van Gedep. Staten willen overlaten.
De bovenstaande redeneering komt ons dan
ook zeer geschikt voor om daar, waar men
in de aangegeven omstandigheden verkeert,
de Gemeentebesturen en de Colleges van
Gedeputeerden tot invoering van periodieke
verhoogingen aan te sporen.
Ter vervanging van den heer A. H.
de Yries, met 1 October j.l. eervol ontslagen
als leeraar aan 's Rijks-normaallessen te
Axel, zijn als leeraar aan die lessen benoemd
de heeren I. de Groot, hoofd der openbare
school te Sluiskil en P. C. de Moor, hoofd
der openbare school te Zaamslag.
Tot onderwijzer aan de bizondere school
op het dorp te Zaamslag is benoemd de heer
J. van Straalen te Leiden.
Regeling der jaarwedden te Goes.
De traktementen van het onderwijzend
personeel bljjven onveranderd, ook de vergoeding
voor vrije woning aan de hoofden. Hoofden
van school A en B f 1200, van school C
f 1100.
Aan ieder der scholen A, B en C een
onderwijzer met verplichte hoofdacte f 700;
de andere bezitters der hoofdacte f 600,
zonder hoofdacte f500. Periodieke verhoogingen
na 5, 10, 15 en 20' dienstjaren respectievelijk
met f 50, f 100, f 150 en f 200.
De onderwijzeressen der scholen A, B en C,
die belast zijn of later zullen worden met
onderwijs in de handwerken aan meisjes,
krijgen daarvoor afzonderlijk f 100. Voor
het onderwijs in de vrije- en orde-oefeningen
der gymnastiek f 25 per jaarlijksch uur.
Gehuwde onderwijzers, boven de 28 jaar,
f 50 vergoeding voor huishuur; ook weduwnaars
met kinderen beneden de 18 jaar. Wordt
onderwijs gegeven in één der vakken l, m,
of n, van art. 2 der onderwijs-wet, dan
wordt daarvoor f 100 per jaar toegekend.
Deze regeling is zeker billijk te noemen
omdat de gemeenteraad het gansche bedrag
der verhoogde Rijks-toelagen aan de onderwijzers
uitkeert.
Benoemd tot hoofd van het herhalings
onderwijs te Goes, de heer A. van Schelven,
Het comité tot wering van schoolverzuim
te Goes heeft officieel aan den Raad medegedeeld,
dat het zich ontbonden heeft. Gedurende een
kleine dertig jaren heeft dat comité met
onverdroten ijver het schoolgaan bevorderd
en het schoolverzuim bestreden. In den mond
des volks is het nu ontbonden comité bekend
als het goede, daarentegen dat hetwelk door
do leerplichtwet in het leven is geroepen,
als het kwade comité.
Wolfertsdijk. Met algemeene stemmen
besloot de gemeenteraad op voorstel van
burgemeester en wethouders, aan het verlangen
van Gedeputeerde Staten niet te voldoen en
alzoo te handhaven de toelating van leerlingen
op de openbare scholen bij vijfjarigen leeftijd
op 1 April en de belooning voor het herhalings
onderwijs op 50 cents per uur gedurende
het tijdvak van 4 November 1901 tot 1
November 1902.
's-Gravenhage, 14 October 1901.
Vergissen is menschelijk! Zóó dacht ik bij
het toevallig inkijken van een circulaire voor
een winter-inschrijving. Toevallig, want er
komen er zooveel, dat men wel een secretaris
zou mogen aanschaffen, als men ze allemaal
wilde doorlezen. Maar deze circulaire, waarop
ik het oog had, kwam van de Diaconie van
één der voornaamste kerkelijke gemeenten,
juist in de eerste week van October, toen de
rozen in den tuin opnieuw aan 't bloeien waren
gegaan, en de menschen zich niet wisten te
bergen voor de hitte. En wat las ik in dat
kerkelijk rondschrijven? Nu October in 't land
is, en regenbuien en stormvlagen den winter
aankondigen enz. Onwillekeurig moest
ik lachen. De heeren van de Diaconie hadden
hun stereotyp-formulier voor den dag gehaald,
en laten overdrukken, om te speculeeren op
de goedgeefschheid hunner staagenooten, op
een oogenblik dat in strijd met alle usances
de musschen van de hitte dood van 't dak
vielen, 't Is nu zoo heel erg niet, maar 't is
toch een malle vergissing.
Het schijnt, dat we ook in de politiek in
Den Haag in het tijdperk der vergissingen
zijn gekomen.
In de sluitingsrede worden bij vergissing
belangrijke wetten, rakende bepalingen omtrent
kinderen, niet opgesomd. Men heeft ze toevallig
vergeten, en de Regeering heeft later moeten
verklaren, dat ze volstrekt niet van plan was
ze buiten gevolg te laten, wat uit de weglating
werd afgeleid.
Bij de nominatie voor den Hoogen Raad
vergissen de Vooizitter en het bureau der Kamer'
zich op schrikbarende wijze, door een stemming
als wettig toe te laten, die blijkens de duidelijke
bepaling van het Reglement van Orde, on
geldig was.
En bij de keuze vergist de Kamermeerderheid
zich geweldig, door als nummer één en
nummer twee op de lijst te brengen juristen,
die niet door den Hoogen Raad waren aan
bevolen niet alleen, doch die ten slotte geen
van beiden in aanmerking wenschen te komen.
De meerderheid stelt de Koningin dus nu voor
het feit óf een benoeming te moeten doen
met de wetenschap, dat de benoemde niet
aanneemt waardoor men dus de Koningin
een minder aangename figuur laat slaan,
óf wel door één te kiezen, van wien men
weet, dat hij wel zal aannemen, maar wat
blijft er dan over van de verplichting om uit
drie personen te benoemen? Wie weet, of de
Koningin, die al eens de nominatie terugzond,
omdat de Kamer een fout had begaan, nu
niet nog eens de lijst terugzendt, omdat door
het bedanken van nrs. 1 en 2 haar keuze te
beperkt is. Dat zou misschien nog de beste
oplossing zijn, en tevens een welverdiende
terechtwijzing aan hen, die, willende afwijken
van de gewoonte en van den rechten weg,
zich niet eens de moeite hebben gegeven te
onderzoeken, of de door hen aangewezenen in
aanmerking zouden willen komen.
Al die vergissingen op politiek gebied zijn
intusschen geen gelukkige inzetten voor de
nieuwe meerderheid, die toch al moeite genoeg
heeft, om zich in het Regeeringsgareel te
schikken. Er is o. a. één der bewindslieden,
die bij elke handeling, groot of klein, steeds
vraagt: hoe zijn voorganger in dergelijk geval
pleegt te handelen, en dan precies evenzoo
wil handelen, om niet onder te doen bij zijn
eminenten voorganger. Zóó kan men zeker
wel regeeren, doch of men daardoor nu zelf
standig kan gezegd worden te regeeren, is
een andere vraag.
Doch het bewijs van de regeerkunst machtig
te zijn zal het nieuwe Kabinet eerst moeten
leveren bij de verdediging der Begrootingen.
Een maand of wat hebben we daarmede dus
nog den tijd, want de afdeelingen zijn pas
met het onderzoek gereed gekomen, en nu
volgt de schriftelijke voorbereiding. Niet
zonder eenige spanning wordt het verslag over
de algemeene beschouwingen tegemoet gezien,
omdat daarin nu alle vragen en opmerkingen
zullen worden gedaan, die bij het Adres-debat
uitbleven, en men daarin dus een afspiegeling
zal moeten vinden van den stand der politieke
partijen op het oogenblik.
Doch vooraf gaat nog natuurlijk het debat
over de Indische Begrooting. En dat kan ook
belangrijk worden. Niet alleen door de rede
voeringen van den heer Van Kol over Atjeh,
annexatie van Nieuw-Guinea of dergelijke
zaken, maar ook om andere oorzaken. Het
kan van veel belang zijn te vernemen, hoe
deze Regeering hare christelijke beginselen
denkt toe te passen op Java, of ze krachtiger
dan eenige voorgangster den Islam zal gaan
bestrijden op gevaar af de inlanders van ons
gezag te gaan vervreemden, en verwikkelingen
in het verre Oosten in 't leven te roepen Het
kan ook van belang zijn te hooren, of deze
Regeering meegaat met het denkbeeld pas in
een koloniaal vlugschrift ontwikkeld, om terug
te keeren op het beginsel van vrijen arbeid,
en de Javanen weer te laten werken in
gedwongen arbeid, maar tegen volle betaling.
De schrijver een bekwaam ingenieur
meent het zeker goed, en heeft misschien zeer
veel ervaring opgedaan omtrent de bezwaren,
die de vrije arbeid medebrengt in het ver
krijgen van arbeidskrachten, maar of hij zich
geen illusies maakt van de volle betaling,
ziedaar, een zeer gewichtige vraag. We weten
het, hoe het bij de koffie-cultuur ging. Hoe
hooge prijzen werden berekend voor de levering
aan het Gouvernement, doch hoe weinig er
ten slotte van terecht kwam in de zakken
der inlanders. Zou nu werkelijk Multatuli
te vergeefs hebben geleefd, en men reactionaire
wegen inslaan om een met zooveel moeite
veroverd standpunt prijs te geven P Het is
opmerkelijk, dat die reactionaire ideeën dadelijk
geopenbaard werden, nadat dit Kabinet is op
getreden. Het is wel, alsof men slechts wachtte
op een verandering van politiek bewind, om
dadelijk er van gebruik te maken, om in het
conservatieve vaarwater te willen gaan zeilen.
Dat zal niet de gemakkelijkste taak dezer
Regeering zijn, namelijk om zich te hoeden
voor het conservatisme, nu het ofschoon
zijn leden lang niet conservatief van aard
zijn staat tegenover de liberale oppositie I
Inmiddels, in afwachting van de tournooien,
die ons weldra op 't Binnenhof wachten,
amuseeren de Hagenaars zich met twee zaken,
met het tramwegrapport en met het pas
geopende Scala-tooneel. Het tramwegrapport,
door een Commissie uit den Raad, na jaren
lang onderzoek uitgebracht, stelt de Haagsche
Tramwegmaatschappij voor de noodzakelijkheid
nieuwe lijnen aan te leggen, lager tarieven in
te voeren en tal van andere verbeteringen aan
te brengen, op straffe van die lijnen te zien
aangelegd door de gemeente zelve, naast het
bestaande net. De dienst op de Haagsche
tramwegen is in het afgeloopen jaar al beter
en goedkooper geworden, maar dat is van
geen beteekenis tegenover de eischen, die de
Tramweg-commissie nu stelt, en waarvoor zij
bereid is een verlenging der concessie aan te
bevelen. De Haagsche Tramwegmaatschappij
schijnt wel genegen veel te doen, maar of ze
al de voorwaarden nu gesteld, zal aannemen,
is een open vraag. Zij heeft voorloopig haar
kracht gezocht bij aansluiting aan de machtige
Hollandsche Spoorwegmaatschappij, dezelfde,
die zoo aardig de concurrentie der nieuw
geconcedeerde electrische spoorwegen naar
Amsterdam en Rotterdam wist te ontkomen,
door zich meester te maken van de aandeelen
dier ondernemingen, zoodat ze ten slotte toch
het heft in handen zal hebben. En met de
Hollandsche IJzeren wordt nu zeker beraamd,
welke houding de Haagsche Trammaatschappij
tegenover de gemeente zal aannemen. Voor
loopig heeft ze al combinaties ontworpen van
biljetten voor spoor en tram te Rotterdam en
's Gravenhage. Binnenkort zal de gemeenteraad
zich over de tramquaestie hebben uit te laten
en zal deze levensquaestie voor Den Haag
dus nader in 't licht komen.
Wat Kele Scala is, waarvan ik ten slotte
gewaagde Een café-chantant in modern
gewaadeen gebouw waarin kunstenaars,
acrobaten, kermisgasten dooreen avond aan
