/lllilk/MSIlll
NIEUWSBODE.
Dinsdag 30 April 1901.
(Z ieri li zeesclie
O o u r a n t),
RECLAMES.
J. DE GRAAF Cz„
STROOHOEDEN,
Verkiezing Provinciale Staten.
C. J. HQCKE H00GENB00M,
G. J. HOCKE H00GENB00M.
NiEUWSTWNGEN.
Uit Stad en Provincie.
Verschijnt DINSDAG, DONDEEDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1,30, franco per post
f 4,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
57ste JAARGANG. No. 7531.
DirecteurA. «T. DE LOOZE.
Redacteuren
A. FRANKEL.
J. WAALE, alleen voor het binnen- en buitenl. nieuws.
AdrertentiënTan 13 regels 30 Cts.
meerdere regels 10 Cts., kunnen uiterlijk tot des
Maandags, Woensdags en Vrijdags middags
12 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
Alle betaling-en moeten uitsluitend geschieden ten kantore van A. J. de Looze, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Ingezonden stukken en berichten van correspondenten te adresseeren aan A. Fbéinked, Havenpark 348, Zierikzee.
15 regels T'ö cts. Elke regel meer lö cts.
IN
Poststraat C 103, Zierikzee.
AFKONDIGING.
Het HOOFD van het Plaatselijk Bestuur te Zierikzee
maakt bekend, dat door den heer Directeur der Directe
Belastingen te Middelburg is executoir verklaard het kohier
der Personeele belasting van dete gemeente over het belas
tingjaar 1901 (le kwartaal), No. 5, dat op heden aan den
heer Ontvanger der Directe Belastingen alhier wordt ter
hand gesteld ter invordering, en dat ieder verplicht is zijn
aanslag op den bij de wet bepaalden voet te voldoen.
Zierikzee, den 29 April 1901.
Het Hoofd van het Plaatselijk Bestuur voornoemd,
D. VAN DER VLIET, Weth., R-Burgemeester.
Ter verkiezing van een lid der Provinciale
Staten drukken wij de kiezers op het hart hun
burgerplicht aanstaanden Vrijdag niet te verzaken,
maar allen trouw ter stembus op te komen.
Voor de vervulling van de vacature in onze
gewestelijke vertegenwoordiging bevelen wij aan
den heer
vice-Voorzitter van de Afdeeling Zierikzee der
Maatschappij van Landbouw en Veeteelt in
Zeelandeen veelzijdig ontwikkeld man, die ter
bevordering van de landbouwende bevolking,
vooral door zijn onvermoeiden strijd tegen de
suikerfabrikanten, reeds veel gedaan heeft. Helder
in zijn oordeel, eerlijk van karakter, is hij de
candidaat, die in onB oog het meest geschikt is
den door het overlijden van den heer mr. J. A.
Bolle vrij geworden Statenzetel in te nemen, en
die gekozen, ons in de Statenvergadering te
Middelburg op een wijze zal vertegenwoordigen,
volkomen waardig ons district.
Brengt kiezers aanstaanden Vrijdag uw
stemmen uit op den heer
De Transvaalsoh - Engelsche
oorlog.
Londen, 26 April. VolgenB bericht uit
Kaapstad is de pest opgetreden in Oranje-
Vrijstaat; men meent, dat de ziekte er van
East London uit is overgebracht.
Aan de Times wordt uit Roossenekal van
Dinsdag 1.1. gemeld, dat die plaats, tot vóór
korten tijd de zetel van de Boerenregeering,
met Schalk Burger aan bet hoofd, den vorigen
dag bezet is door kolonel Pulteney. De land
drost en 50 man gaven zich oVer, terwijl een
50-tal anderen zich sinds overgegeven hebben.
Aan de Times wordt uit Blinkwater, waar
Blood zijn hoofdkwartier gevestigd heeft, van
Zaterdag 1.1. gemeld, dat generaal Viljoen
met een commando, geschat op 500 man, na
achterlating van de wagens en de vernie
tiging van een vijftienponder, vermeesterd bij
Colenso, van een Kruppkanon en 22 kisten
ammunitie, naar het zuiden is getrokken, door
het Steelpoort-dal met 4 pompom en 2 maxime.
-- Hoe het er werkelijk voor de Engelschen j
voor staat, blijkt vrij duidelijk uit een brief
van een Engelschen onder-officier te Belfast j
aan zijne vrouw in Engeland. Hij schrijft
«Lord Roberts heeft ons in den steek gelaten
en is naar huiB gegaan met de boodschap, dat
de oorlog uit was. Sedert Kitchener het bevel
op zich genomen heeft, vallen er meer dooden
en gewonden, dan in de laatste zeB maanden. I
Laat u toch niet op de mouw spelden, dat de
Boeren «zware verliezen lijden". Ik heb nog
geen dooden Boer gezien, en ben haast altijd
op marsch, zonder tot rust te kunnen komen. I
Hebben we een paar uren rust gehad, dan
moeten wij opnieuw 't geweer opnemen. Wordt
iemand gewond of ziek, dan is 't maarpil
nommer 9". Dat is goed voor alle kwalen.
Als de jonge menscben thuis wisten hoe het
bij ons gesteld is, dan zou niemand meer naar
Zuid-Afrika gaan".
Zoo'n briefje geeft genoeg te verstaan.
Amerika.
Montagu White maakt in de New-Yorksche
Sun een lang manifest openbaar, waarin hij
het barbaarsche oorlogvoeren van de Engelschen
in Zuid-Afrika aan de kaak stelt, en ook
verzekert, dat de Boeren vast besloten zijn,
door te vechten totdat zij hun onafhankelijkheid
teruggekregen hebben. De schrijver betoogt,
dat de Engelschen zelf het sluiten van den
vrede verhinderenhij zegt, dat de Boeren
volop ammunitie hebben, en gelooft, dat het
Duitsche volk ten Blotte den Keizer zal kunnen
dwingen tusschen beide te komen.
In sommige staten van Noord-Amerika is
de toestand hoogst ernstig. In Zuid-Carolina,
Alabama-Louisiana en Georgia viel zeer veel
sneeuw. De Mississippi is sterk gerezen. New-
Orleans en Pittsburg staan gedeeltelijk onder
water en verscheidene menschenlevens zijn te
betreuren. Tal van mijnen zijn ondergeloopen.
Te Pittsburg alleen wordt de materieele schade
geraamd op 3 millioen dollars. Ook in de staten
Connecticut en Massachusetts is veel schade
aangericht. Intusschen neemt het water lang
zamerhand af. Nabij kaap Nomes heeft de vorst
aan 200 mijnwerkers het leven gekost.
Rusland-
Peter Zolotnitzky, een gewezen orthodoxe
geestelijke, is dezer dagen, na dertig jaren lang
in een cel te hebben doorgebracht, in zijn
geboorteplaats Nischni Novgorod teruggekeerd.
Beschuldigd van ketterij, werd hij indertijd door
het geestelijke gerechtshof veroordeeld tot die
ontzettende straf, welke hij onderging in een
onderaardsche cel in het klooster van Souzdale.
Het verblijf aldaar heeft den ongelukkige dermate
aangegrepen, dat hij lezen noch schrijven meer
kan en zelfs niet meer in staat is tot geregeld
denken.
BelgiS»
Uit Brussel wordt aan de Morning Leaded"
het oude verhaal weer eens opgewarmd, dat
koning Leopold plan heeft afstand te doen van
den troon. De graaf van Vlaanderen zou den
boedel aanvaarden, en hem op zijn beurt dan
weer aan zijn zoon, prins Albert, overdoen. Het
gerucht wordt, zegt het blad, geloofwaardig
gemaakt, door er op te wijzen, dat agenten van
koning Leopold moeite doen het «Hotel des
Souverains" te Parijs aan te koopen. Nu moge
het waar zijn, dat koning Leopold gaarne te
Parijs vertoeft, en dat, wat het blad daarbij
voegt, hij niet erg ingenomen is met de
afschaffing der hazardspelen, het bericht van zijn
afstand kan toch niet anders dan onder het
grootste voorbehoud worden aanvaard.
Een grond van waarheid kan wel liggen in
hetgeen de Morning LecffÈr verder schrijft
«Ook indien de koning mocht besluiten geen
afstand te doen, is het waarschijnlijk, dat hij
voortaan zooveel mogelijk buiten België zal
verblijven". Dat de koning gaarne buiten zijn
land vertoeft, heeft hij met de daad bewezen.
Maar «ronduit wordt in de omgeving van Z. M.
gezegd", eindigt de correspondentie van de
Morning Leader«dat hij niets liever zou ver
langen, dan zijn vrijheid te herkrijgen, en door
dezelfde daad de populariteit van het koninklijk
huis te herstellenwant prins Albert en prinses
Elisabeth zijn beide zeer bemind onder het
Belgische volk.
Brussel, 27 April. In een kolenmijn te
Wasmes, op eenige uren afstands van Bergen,
is gisterenavond tegen tienen een afgrijselijk
ongeluk gebeurd. Een werkman had een mijn
aangestoken, die gelegd was voor het maken
van een galerij, en een geweldige ontploffing
volgde. Een zee van vlammen blakerde alles in
zijn weg en stichtte onheil onder de werklieden.
Achttien heeft men op den grond gevonden
met opzichtelijke verminkingen. Zij waren op
slag omgekomen. Een ander is zoo ernstig
gewond, dat men wanhoopt aan zijn behoud.
Nederland.
Amsterdam, 27 April. Uit goede bron
vernemen wij, dat het nog niet gelukt is iemand
te vinden voor de betrekking van burgemeester
dezer stad.
Thans worden door de Regeering weer
pogingen aangewend bij den heer mr. W. F.
van Leeuwen, wethouder van financiën, die
waarschijnlijk thans zullen slagen.
's-Gravenhage, 27 April. De verwachting
is, dat de Tweede Kamer den 44den Mei op
re$es uiteen zal gaan.
De politie alhier is er in geslaagd de
hand te leggen op één der vrouwen, een
vreemdelinge, die er haar werk van maakte
«blanke slavinnen" aan te werven door middel
van advertenties, waarin meisjes werden gevraagd
voor het verrichten van lichte bezigheden. In
een woning in de Bazarlaan te 's Gravenhage
werden de sollicitanten ontboden en vermoedelijk
zou een eerste «bezending" gisteren naar Osnabrück
zijn vertrokken, ware de politie niet tusschen-
beide gekomen. De gearresteerde vrouw schijnt
een Amerikaanscheeene medeplichtige moet
zich nog in Rotterdam bevinden en zal, naar
het Vad. meent, waarschijnlijk reeds in ver
zekerde bewaring gebracht zijn.
Zierikzee, 27 April. Bij kon. besluit zijn
benoemd: tot dijkgraaf van den polder de Yier
Bannen van Duiveland de heer B. Giljam
tot voorzitter van het bestuur van den Leendert
Abrahampolder de heer G. J. van de Linde
te Colijnsplaat.
Te Colijnsplaat is Vrijdagmorgen het
voor de nol voor anker liggende schip van
L. Borsi, geladen met steen, door de hevige
zeeën volgeloopen en gezonken.
Met ingang van 14 Mei a.s. wordt de
rijksveldwachter J. C. de Schutter van VlisBingen
verplaatst naar Gorinchem.
Door de heeren J. F. Heemskerk en
Ch. Verhaak te Sas van Gent en C. van Waes
te Westdorpe is concessie aangevraagd voor het
leggen van een tramlijn van Sas van Gent
(station) over Westdorpe, Zuiddorpe, Axel, Zaam-
slag, Boschkapelle, Stoppeldijk, Hengstdijk, naar
Hontenisse (eindpunt Walsoorden).
Noordgouwe, 28 April. Vrijdagavond trad voor
een 50-tal kiezers alhier op de heer J. A. de Bruyne van
Zierikzee. Na eene inleiding over de ontwikkeling en vooruit
gang, die in de natuur is op te merken, die ook bestaat in
het ryke monschenleven en ook niet mag ontbreken in onze
Staatsinstellingen, noemt hij de liberale partij de party van
den vooruitgang, van de vryheid en van de democratie. Als
partij van den vooruitgang zou het onderwerp zyn»r rede
voor dezen avond zijn. Waar andere partijen stilstand en
jeactie wenschen, wil de liberale partij stoffelyke en geeste
lijke ontwikkeling. Hij besprak de ongevallenwet, de verkeers
wegen, de ontginning der steenkolenmijnen in Limburg.
Werd de landbouw vroeger stiefmoederlijk behandeld, thans
mag dat niet meer gezegd worden. In 1888 instelling van
liefr landbouw-comité, een landbouw-enquöte voltooid in
1802 en geleid door Sickens, onzen tegenwoordigen directeur-
generaal voor landbouwzaken, bracht vele gebreken in den
landbouw aan het licht, gebreken, waarvan verscheidene nu
niet meer bestaan. De af koopbaar-stelling der tienden, drie
maal door de Eerste Kamer verworpen, werd aangenomen
onder het derde ministerie—Thorbecke. Lasten werdm ver
minderd, wat ook den werkenden stand baatte: personeele
belasting, afschaffing van drukkende accijnsen. De hooge
mutatierechten werden door Pierson aanmerkelijk verminderd.
Landbouwonderwijs verbeterd, paardenfokkery bevorderd,
vee-tuberculose bestreden. De woningwet, van zooveel be-
teekenis voor den werkman, kwam tot stand. Dat de land-
bouwarbeider nog niet in de ongevallenwet is opgenomen,
is te bejammeren, doch de Minister oordeelde, dat voor die
werklieden een afzonderlijke regeling vereischt wordt. De
landbouw verkeert toch in een eigenaardigen toestand; zal
o. a. voor een mijnarbeider een werkdag van 8 uren, voor
een fabrieksarbeider een van 10 11 uur ruim voldoende
zyn, in den landbouw zal men moeilijk een dergelijk beperkt
getal uren kunnen bepalen, daar zal altijd afwisseling moeten
zijn van korte en lange werkdagen, naar gelang van de
drukte op het land. Een in zyn gevolgen heilrijke maatregel
noemt hy ook den leerplicht. Men mocht wel eens ernstig
overwegen, of de jeugdige kinderen moeten werken voor den
vader, dan of de vader moet werken voor die kinderen. De
fabrieks-enquête heeft toch treurige dingen aan het licht
gebracht, de exploiteering van zeer' jonge kinderen was
onrustbarend. De wet is in bet belaDg van het kind, dus
indirect in het belang van de ouders en ook van den werk
gever. Deze heeft meer aan een ontwikkeld werkman dan
aan een domme werkkracht. Het onderwijs strekt ook tot
zedelijke verbetering van het individu. Waar we onder de
militairen slechts 3 pCt. vinden, die niet lezen kunnen,
bedraagt dat der gevangenen 19 4 20 pCt.
Het bevreemdde spreker zeer, dat de anti-revolutionaire
partij stryd voert tegen den leerplicht, waar de kerk vroeger,
getuige de Broederschap des gemeenen levens en later de
eerste hervormers ijverden voor de verlichting van het volk.
Om aan te toonen, dat de leider dier party, dr. A. Kuyper,
zelf oorspronkelijk niet tegen leerplicht was citeerde hy een
gedeelte uit diens rede, gehouden in de Tweede Kamer op
29 April 1874, by de behandeling der arbeidswet, waarby
hij zich voor het beginsel van leerplicht verklaarde. Wel
erkent spreker, dat de leerplichtwet voor sommigen
bezwaren meebrengt, doch met eerbiediging van het beginsel
in die wet gelegen, dient men die bezwaren uit den weg
te ruimen. Waar de tegenwoordige Minister van Oorlog
bereid is aan de te zwaar gedrukten by de militiewet door
schadeloosstelling tegemoet te komen, waarom zou dan ook
de staat, gemeente en particulieren niet trachten de te
zwaar gedrukten door de leerplichtwet te steunen.
Het onderwys is met reuzenschreden vooruitgegaan. Vóór
de Grondwet van 1848 mocht geen bizonder onderwijs
I gegeven worden zonder vergunning van het gemeente-
bestuur, thans is het vrij. In 1889 kreeg het bizonder
onderwys rykssubsidie en bij de thans voorgestelde wijziging
i der onderwyswet wordt dit subsidie weder aanmerkelyk
verhoogd.
In 1848, by de herziening der Grondwet, kwam vryheid
van belijdenis van godsdienst; ieder, tot welk kerkgenoot
schap hij ook behoorde, was voor een openbare betrekking
benoembaar. Hy zou 't een ramp achten, het meest voor
den godsdienst zelf, wanneer we weer tot een staatskerk
moesten terugkeeren. Ook 't recht van vereeniging en ver
gadering werd door de Grondwet van '48 gewaarborgd.
Ieder raag vry zijn gedachten uiten, een vryheid, die men
zich niet moet laten ontnemen. Niet lang geleden werd een
werkman op een drukkery ontslagen, omdat hy lid was van
het bestuur eener Liberale Kiesvereeniging. Dat was indirect
aantasten van het grondwettig recht, dat ieder Nederlander
bezit.
I Met hart en ziel, zegt spreker, ben ik de liberale party
toegedaan; na ernstige studie is 't zijn volle overtuiging
i geworden, dat de liberale partij de partij is van den voor
uitgang, van de vrijheid en van de democratie, dus de
party, die de stoffelijke en geestelijke ontwikkeling van het
volk in de hoogste mate wil bevorderen. Onder een daverend
applaus eindigt spreker zyn rede en werd na een korte
j pauze gelegenheid gegeven tot debat of het stellen van
vragen.
Debat had, daar de begaafde spreker algeme^ne instemming
vond, niet plaats, wel vroeg de heer de Katei, hoe de
spreker dacht over invoerrechten op granen en over
vrouwenkiesrecht; de heer van Citters in hoever de voor
uitstrevende richting in de liberale party en de invoering
van algemeen kiesrecht de kracht der sociaal-democraten
niet zou versterken of zou breken; de heer Nauta ol het
niet wenschelijk was, dat het alcohol-vraagstuk voorkwam
op het program der staatkundige partijen de heer Yan de
Garde hoe spreker dacht over bet steeds oproeren der'
militaire uitgaven, (en de heer Wortman, wat te doen zoo
zijn om de bezwarentegen leerplicht, voor deze streken
vooral zoo drukkend, weg te nemen of te verminderen. H\j
wenschte dit vooral te weten, omdat hy voorzag, dat de
tegenparty de leorplichtwet als een propagandamiddel bij de
a.s. verkiezingen zou aanwenden. Achtereenvolgens beant
woordde de heer de Bruyne deze vragen. Een invoerrecht
op granen zou onrechtvaardig zyn, daar de staat de eene
klasse zijner burgers niet mag betoordeelen ten koste van,
anderen en zou ook het doel niet treffen.. De aandrang.tot
die rechten is, nu de graanprijzen later gestegen zyn, ook
afgenomen. De tegenparty, die by de orige verkiesing
graanrechten op haar program had, heeft die ook ditmaal
geschrapt. Langs anderen weg moet de landbouw goateund
worden en wordt dat reeds gedaan.
Het vage art. 80 van de Grondwet kan niet zyn in
stemming hebben, hy is geen voorstander van de tegen
woordige kieswet, omdat zij onrechtvaardig is, wat door
eenige voorbeelden gestaafd wordt. Onmidddllyke Grondwets
herziening om te komen tot algemeen kiesrecht *an mannen
en vrouwen, met evenredige vertegenwoordiging, komt hem
niet gewenscht voor. Eerst tegen het einde van het aj.
vierjarig tijdperk, kan z. i. daaraan gedacht worden. Hy is
tegen de grondwettige uitsluiting van het -.rouwenkieerecht,
maar acht ook hier een geleidelijk invoering en uitbreiding
verkieslyk.
De sociaal-democraten zullen ongetwijfeld in kracht winnen,
als de liberalen ophielden in vooruitstrevenden sin billyke
hervormingen tot stand te brengen.
Het bestrijden van drankimsbru k draagt zyn* volle goed
keuring weg, maar men moet daarom niet op den drenk-
verkooper zelf een merk van eerlo isheid drukken.
liet woningvraagstuk, bezigheid verschaffen it« ledigen tjjd,
oprichten van volkskoffiehuizeu, beperking arbeid-duur. per-
soonlijke bemoeiing en meer dergeluke zedelyke middelen
zullen het drankmisbruik doen verminderen.
Het Gotbenburger stelsel, zooals in Noorwegen eu Zweden,
heeft zyn voorkeur boven een absoluut verbod als in Maine.
Het steeds opvoeren der militaire uitga eu acht hy in
menig opzicht niet wenschelyfc, doch wel dient de Staat
door een leger, hetzy dan eeu volksleg-r als op Zwitserschen
voet, te waken voor en zoo noodig zyne onafhankelijkheid
te verdedigen.
Spreker erkent, zooals hy reeds gezegd heeft, dat d® leer
plichtwet voor velen tijdelyk een bezwaar kan geven. Blyken
die bezwaren, by nauwkeurig onderzoek, g< grond te zyn,
ligt het z. i. op den weg van den Staat om zoo noodig aan
die bezwaren niet gelegen in het beginsel te gemoet
te komen.
Met dauk aan den geachten spreker werd de vergadering
onder applaus gesloten.
Noordwelle. Zaterdagavond omtreeks half
j negen ontstond brand in het schuurtje van den
I wagenmaker P. Pistorius. Naar men verneemt,
moet de brand ontstaan zijn, doordat een bos
stroo op een brandende lantaarn viel en vuur
I vatte. In een oogwenk stonden het sohuurtje,
I de wagenmakerij, het woonhuis en een huisje
daarnaast in lichte laaie. De brandweer wa«
spoedig op de plaats des onheils, en met dadelijk
ontboden hulp der spuit van Renesse, mocht
j het deu spuitgasten gelukken den hevigen brand
i te middernacht te beperken tot dezo gebouwen,
die allen tot den grond afbrandden. Het vee,
met uitzondering van een kalf, dat in de
vlammen jammerlijk omkwam, kon nog bijtijds
in veiligheid gebracht worden. De vaste
goederen zijn bij de Haarlemsche Brandwaar
borg-Maatschappij verzekerd. De schade aan
den inboedel van den heer Pistorius wordt
gedekt door assurantie, doch de inboedel van
de arme weduwe Dijkgraaf was niet verzekerd.
Eüemeet. De heer J. de Jonge, onder-
l wpzer, is benoemd tot beambte van den
Burgerlijken Stand.
Haamstede. Woensdag 4 Mei aanst., des
avonds half acht, zal alhier voor de liberale
kiesvereeniging Haamstede en Burgh optreden
de heer J. A. de Bruyne van Zierikzee. Met
het oog op de in het verschiet zijnde verkiezingen
mag worden vertrouwd, dat velen dezen kundigen
spreker zullen gaan hooren.
i Stavenisse. In de Zaterdag alhier gehouden
raadsvergadering werd aangeboden het verslag
der gemeente over 4900. In de vacature, on£
staan door het bedanken van den heer C. L.
Dorst, werd benoemd als lid der commissie tot
wering van schoolverzuim de heer A. Steenberg.
Aan H. v. d. Berg werd tot 31 Dec. opgedragen
de straatreiniging, onder voorwaarde, dat de
mest voor hem zal zijn eu hij een toelage krijgt.
Wissekerke, 27 April. Deze week werd
door den heer J. de Bree het derde zinkstuk
gezonken aan Vlietepolder, echter met geen
gewenscht succes. PI. m. 20 M2, weigerden
beneden te blijven, zoodat dit een schadepostje
zal zijn.
De Schoolwet schijnt hier bij enkelen ook
al niet in goeden reuk te staan, ten minste we
hoorden hieromtrent de volgende uitdrukkingen
'n arbeider mag bij zijn schrale verdiensten tooh
wel de hulp hebben van zijn kinderen, 't zij
van jongens, die de koeien kunnen «wachten",
't zij van de meisjes, die de kleintjes kunnen
oppassenzóó komen we er zeker niet, want
m'n jongen of meisje mag wel wat meer geleerd
zijn dan vroeger, dooh dat zijn ze niet in het
werk, dat ze dan dienen te weten voor veldarbeid.
