ZIEUkZEESffllE
NIEUWSBODE.
Donderdag 11 October f'JOO.
C o u r a n t-
Progressieve Schoolgeldheffing.
NIEUWSTIJDINGEN.
FEUILLETON.
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1,30, franco per post
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
57ïts JAARGANG.
7447.
Directeur i A. J". DE LOOZiE.
Redacteuren
A. FRANKEL.
J. WAALE, alleen voor het binnen- en buitenl. nieuws.
Advertentiënvan 13 regels 30 Cts.
meerdere regels 10 Cts,, knnnen uiterlijk tot dea
Maandags, Woensdags en Vrijdags middags
12 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar •plaatsruimte berekend.
Alle betalingen moeten uitsluitend geschieden ten kantore van A. J. de Looze, Hoek Schuithaven, Zierikzee.
Ingezonden stukken en berichten van correspondenten te adresseeren aan A. Frünkel, Havenpark 348, Zierikzee.
In de jongate raadsvergadering beeft de hoer
Franie bet voornemen te kennen gegeven om bjj
do jaarljjkiche behandeling van de gemeente-
begrooting voor te stellen het schoolgeld voor de
leerlingen van de Hoogere Burgoricbool, dat,
geljjk men weet, f 40 per jaar bedraagt, te ver-
hoogen.
Het geachte raadslid is nameljjk van oordeel,
dat het thans te dezer stede vastgesteld schoolgeld
voor de Hoogere Burgerschool, vergeleken bjj dat,
wat in andere gemeenten betaald moet worden,
veel te laag is, en dat, nu het schoolgeld van de
Meisjesschool D van f 30 tot f 40 verhoogd is,
het daarmede in geen verhouding staat.
Wjj vinden in dit plan van één onzor gemeente
vertegenwoordigers aanleiding ons stasdpnnt, dat
reeds eenigszins uit het opschriit bljjkt, dat wg aan
het hoofd van dit artikel geplaatst hebben, te
ontvouwen en toe te lichten.
In het algemeen achten wg het, gelgk do maat-
scbappg thans nog is ingericht, onuitvoerbaar al
het onderwjjs zoodanig te regelen, dat een elk in
de gelegenheid zjj daarvan behoorlijk gebrnik te
kunnen maken. Vandaar dat wg, wonsehend oogen-
blikkelgk praktisch nut te stichten, den eisch van
de toekomst in dien zin beperken, dat wg uitgaan
van de gedachte al het onderwjjs zooveel mogelijk
binnen olks bereik te brengen.
Van gevoelen, dat de geestelijke ontwikkeling
van den menicb niet alleen aan de individuen,
maar ook aan de gemeenschap ten goede komt,
meenen wg, dat, daar de individuen niet over die
middelen knnnen beschikken, welke aan de gemeen
schap, die staat, provincie of gemeente heet, ten
dienste staan, op haar de plicht rust het onderwgs
te maken tot een voorwerp van haar aanhoudende
zor8*
De mannen, die indertjjd voor het geheele rjjk
een Grondwet ontworpen hebben, hadden bljjkbaar
een levendig besef van het groote belang, dat de
gemeenschap heeft, wanneer het volk goed onder
wezen is, want zjj hebben daarin het onderwgs
gemaakt tot ooi object van regeeringszorg.
Wg zullen over hetgeen nit kracht van hot
Grondwettig voorschrift door de wetgevende en de
uitvoerende macht voor het onderwgs in den loop
der jaren tot stand is gebraoht, thans niet uit
weiden. Alleen wenschen wg aan te stippen, dat
ook onze gemeente, op wie als onderdeel van het
■taatsraderwerk de toepassing van de wet binnen
haar gebied was opgedragen, zich van haar taak
lofwaardig heeft gekweten.
Zjj deed zelfs meer, dan haar wetteljjk was op
gedragen zjj stichtte onder anderen een Hoogere
Bnrgerschool met vijfjarigen cursus, zich hiervoor
een geldeljjke opoffering getroostend, die liet
genoegzaam kon gewaardeerd worden. Want trekt
men de subsidie van f 8500, die het Rjjk voor de
instandhouding van onze Hoogere Burgerschool
jaarlijks aan de gemeente toekent, en tevens de
schoolgelden, die omstreeks f 2400 bedragen, af
van de kosten, die aan de inrichting en het onder
wgs verbonden zgn, dan komt dezo school da
gemeente jaarljjki te staan op een kleine f 9000.
Nu zou men oppervlakkig zeggen, dat, waar de
gemeente jaarljjks een zoo enorm bodrag aan deze
school ten koste legt, het niet meor dan billjjk is,
dat zjj, die van deze school willen profiteereu,
althans tot eeltige tegemoetkoming in de kostei
een flink bedrag aan schoolgeld betalen, en dat,
waar in sommige gemeenten, zooals Den Haag,
elke leerling jaarljjfe» f 100 aan schoolgeld
moot kwjjten, men hier govoegelgk het schoolgeld
voor de Hoogere Burgerschool, zoo niet verdubbolen
dan toch ten minste van f 40 op f 60 brengen mag.
Men zjj voorzichtig.
Gesteld immers dat de heer Franie aan zjj a
voornemen in dien zin uitvoering geeft, es bg de
aanstaande behandeling van de jaarlgkiche gemeente-
begrooting oen voorstel tot vorhooging van het
sohoolgold voor de Hoogere Burgerschool bg den
Raad indient, gesteld dat voor een der gelgk voor
stel een meerderheid in des Raad te vinden ware,
wat zoude van een dorgelgk besluit dan het gevolg
wezen? Dat een doel der ooders, die slechts over
beperkte inkomsten te beschikken hebben, maar
toch hnn kinderen ook geesteljjfe een goede opvoeding
willen geven, óf zich een finantiöole opoffering
zullen getroosten, die hun draagkracht te bovou
gaat, óf gedwongen zullen worden bun kinderen
vorstoken te laten van dat onderwgs, dat zjj voor
hua intellectueele vorming onmisbaar achten.
De school zoude dan allengs in plaats van een
burgerschool, een school worden voor de kinderen
van de vermogenden en aanzienljjken.
Hiermede knnnon wg ons in goenon deele ver-
eenigen.
Uit drieërlei oogpunt niet
1°. is het in strjjd met hot beginsel al het
onderwgs zooveel mogolgk binnen ieders bereik te
brengen. Elke verhooging van schoolgeld, zei fa de
geringsto, is een stap, die ons van de verwezenlijking
van dit beginsel afbrengt;
2°. is het niet billijk. Zouden niet tal van in
gezetenen recht hebben tot het verwjjt, dat in
Zierikzee een instelling van ondorwjji bestaat, tot
de instandhouding waarvan zjj wel door hun
belastirgpenningen bjjdragon, maar waarvan hun
kinderen wegens het hooge schoolgeld niet de
geestelgke vruchton knnnon plukken?
3°. is het niet verstandig. Aannemend, dat het
onderwgs aan do Hoogere Burgerschool te dezer
stede in de verschillende vakken van dioa aard is,
dat onzo instelling van Middelbaar Onderwgs den
toots eener vergelijkende kritiek met andere in
richtingen van dien aard veilig kan doorstaan,
gelooven wg, dat bet aantal leerlingen mettertjjd
een niet onaanzienlijke uitbreiding zal ondergaan.
Immers tal vau bewoners van de in Schouwen-
Duivelaad aan de tram gelegene gemeenten zgn
ton gevolge van de door de Directie der Rotter-
damsche Tramwegmaatschappjj verkrjjgbaar gestelde
schoolkaarten in de gelegenheid gesteld hun kindereQ
dageljjkB naar die scholen ia Zierikzee te zenden
die in hun gemeenten gemist worden. Gaat meB'
nu het schoolgeld verhoogen, dan loopt men gr00t
gevaar deze af te schrikken, wat uit een finantiëel
oogpunt zeker niet wonscheljjk is.
Geen verhooging van schoolgeld dus, maar een
echoolgeldheffiog, die, wil zjj gelgkmatig op allen
drukken, tot. grondslag moet hebben het vaste of
geschatte inkomen, dat een ieder jaarljjks beeft,
en rekening dient te houden met het getal kinderen,
dat men ten zjjnen laste heeft.
Fan hervorming van de schoolgeldboffiag, op dezo
leest geschoeid, zal oagetwjjfeld beter beantwoorden
aan dan eisch van billjjkheid, dan het thans
heer schend stelsel.
De Tranavaalsch-Engelsche
oorlog.
Over het terugtrekken vau een deel der Boeren-
krjjgimacht op Portugeesch gebied bg Komatipoort
wordt een geheel ander licht geworpen door oene
mededoeling van Laffau's agentschap uit Pretoria.
Volgens deze werd aan de burgers, die geen of
slechte paarden hadden, door hunne eigene com
mandanten de keus gelaten tasichen terugkeer naar
hunne hoeven of het overaohrjjden dor Portugeesche
grens, tot welk laatste toen de meelton besloten.
Aan denzelfden berichtgever danken wg de
belangrjjke mededeelieg, naar hg verzekert uit
volstrekt betrouwbare bron geput, dat de leiders
der Boeren, sedert President ErUger het land had
verlaten, bjjeenkwamen te Hectorspruit en toen
besloten naar het Noorden te trekken, met al de
manschappen, die goed berodon waren, en de lichte
kanonzen. Hun plan was naar het Zoutpansbergsche
te trokken, om daar hun tegenstand voort te
zetten. Generaal Botha's ziekte was slechts een
lichte keelontsteking, die hem niet belette het bevel
te voeren, en zjjne strjjdmacht trok, ongeveer 1000
man sterk, naar het Noorden. Viljoen was onder
bevelhebber. Staatssecretaris Reitz en zgn drie
zoons hebben zich als vechtende burgers bg deze
krjjgimacht aangesloten.
Omtrent Bailer's operatiëa ia het Ljjdeaburgiche
wordt van 2 October (dus zeer verlaat) gemeld,
dat deze de vjjf dagen daarvoor bestaan hadden in
een voortdurend oprukkon en den vjjand voor zich
uit drjjven door de Mac-Mac-heuvels en de Pelgrims-
vallei naar Pelgrimtruit, Krugerspoit en de bunrt
van Obrigstad. Aangezien echter Lord Roberts zelf
gemeld heeft, dat Bnller op 2 October naar Ljjden-
burg is teruggekeerd, moet het die succesvolle"
tocht zgn geweest, die geen ander voordeel heeft
opgeleverd dan een aantal buitgemaakte of geroofde
ossen en schapen.
Dat laatste is tegenwoordig de hoofdbezigheid
der Esgelschen, schjjnt het. Lord Roberts seint
wefir van 4 October uit Pretoria, dat Clements in
de laatste dagen, met Broadwood en Ridley, het
land heeft gezuiverd in de buurt vau Rustonburg.
Zjj namen 29 wagens, eenige geweren on meer dan
10.000 patronen. Een man van de Household
Cavalry werd lioht gewond.
»De verliezen, gelede» bg den aanval op het
konvooi bg De Jager'sdrift op 1 October waren
niet zoo ernstig als eerst gemeld is; slechts zeven
gewond", zegt Roberts.
Wat de verkiezings-agent van Chamberlain echter
verzwjjgt, is: dat de geheele rest, ruim 40 mnn,
door de Boeren osgewond werd gevangen genomen
ea later wéér losgelaten, terwjjl hg ook aohterhoudt,
dat de Boerei een Hotchkiss-kaaon vermeesterden.
Dns berioht de niet van partijdigheid ten gunste
der Boeren verdachte correspondent vai Daily Mail
te Pietermaritiburg, die er bg seint, dat de Boeren
de meeste wagens verbrandden. De aanval op het
konvooi, zegt hg, was zoo onverwaoht, dat het
escorte slechts geringon tegenstand kon bieden.
Zeven man werden gewond en de overigen gevangen
genomen, maar daarna weder vrjjgelaten.
Dat is dns eene geheel andere voorstelling dan
die van Roberts.
Opnieuw is een zending muilezels voor het
Engelsche leger in Znid-Afrika aan boord van de
Montezuma" van New-Orleans vertrokken. Alleen
uit de haven van New-Orleans is tot dusver aan
muilezels naar Znid-Afrika verscheept voor een
waarde van 6 millioen dollars.
De Boeren commandant Dickinson en zgn
veldkornet brachten Zondag een bezoek aan Komati
poort, niet wetende, dat deze plaat* in het bezit
van de Engelschen was. Beiden moesten zich over
geven.
Men meent, dat de toeleg van De Wet in het
zuidoosten van Oranje-Vrjjstaat is, maarschalk
Roberts te dwingen, zgn strjjdmacht in het noorden
te verzwakken en daardoor grootere vrjjhoid van
beweging te verzekeren aan de generaals Botha,
Ben Viljoen en Delarey.
De oorlog in China.
Aan een particulier schrgven uit Sjanghai ont
leent het Bat. Nbl. het bericht, dat de kapitein ter
zee L. A. H. Lamie, commandant van het Hollandsche
eikader, aldaar is opgetreden als bevelhebber van
de daar aanwezige achttien oorlogsbodems der ver
schillende mogendheden.
Verder vindt het blad vermeld, dat den luitenant
ter zee le kl. G. J. van der Hout, le officier aan
boord van de >Piet Hein", het bevel is opgedragen
over het te Sjanghai opgerichte korps gewapende
burgers.
Volgens bericht uit Peking is inderdaad een
gedeelte der Japansche strjjdmacht afgetrokken,
terwjjl het heet, dat ongeveer de helft van het leger
naar Japan zal terngkeeren.
De Engelschen hebben oen aantal Chineezen aan
gehouden, die ammunitie verkochten aan de Boksers.
De Amerikanen doorzoeken de verboden stad ter
ontdekking van de verzameling poroelein, toe-
behoorende aan de keizerljjke familie.
St.-Petersblirjg, 8 Oct. De Russische
troepen onder bevel van luitenant-generaal Soebbó-
titsj hebben den len dezer Moekden veroverd, na
den 27ea September het laatste Ohineesohe leger
in Mautsjoerjje bg Sjisjepoe uit elkaar te hebben
gejaagd.
De Zuid-Afrikaansche Afgevaardigden
en nog wat.
1) New-York, 3 Juli 1900.
All Chamberlain en zgn kliek van zoogenaamde
Engelsche staatslieden nog eenigen twjjfel koesterden
aangaande de sympathieën van minstens vier-vjjfde
van het Amerikaansche volk, inzake den krjjg tui-
■chen het Engelsche roofgebroed en de Boeren van
Zuid-Afrika, dan zal de ontvangst der Zuid-Afrikaas-
sche delegaten hen wel beter hebben ingelicht. Van
af de aankomst dier Zuid-Afrikaansche helden, tot
op hun vertrek, verleden Donderdag per Fransche
stoomboot »L'Aquitaine", is hun reis door 't land
geljjk geweest aan oen zegetocht. Duizenden ont
vingen hen aan 't dok te Hoboken met muziek,
gezang en gejuich. Overal waar zjj naderhand
kwamen, in 't groote Westen zelfs veel meer nog
dun [in 't Oosten, toonde het Amerikaansche volk,
dat zgn hart warm klopte voor dat kleine, vrjje
volk, dat zoo moedig den strjjd aanbond tegen den
machtigsten roofstaat ter wereld. Voor het behoud
hunner onafhankelijkheid hebben die moedige Zuid-
Afrikaners het dierbaarste, wat zjj haddon, veil gehad,
en het volk van Amerika heeft op verschillende
wjjzon getooid, dat het hnnne opofferingen bewon
dert, hun moed op prjjs stelt, met hen meeleeft in
den reuzenstrjjd.
Den Dinsdag vóór hnn vertrek, nu juist een week
geleden, was er een monstervergadering bijeengeroepen
in de groote zaal der Cooper Union" in New-York,
Niettegenstaande de overgroots hitte was de ruime
zaal stampvol, en duizenden waren opgekomen om
den vertrekken den delegaten eon laatst vaarwel toe
te roepen. De ruime spreekplaats was getooid met
de Amerikaansche, Transvaalsche en Vrjjitaatsche
kleuren en wapens. Het talrjjke orchestra speelde
niet alleen Amerikaansche liederen, maar ook het
Transvaalsche en Vrgstaatsche, en, een groote zeld
zaamheid in New-York, het Nederlandsche Volkslied.
Toen de gewezen rechter Van Hoesen, Voorzitter
der vergadering, de spreekplaats betrad, begon zich
reeds de geestdrift der menigte lucht te geven, en
bg werd met luid gejuich begroet. Maar toen de
heeren Fischer en Wesieli de planken betraden,
scheen hot, alsof de vergadering uitzinnig werd.
Het talrjjke orkest hief het Transvaalsche Volkslied
aan, maar alleen de eerste noten ervan waren
hoorbaar.
Zoodra de lange, witte baard van don heer Fischer
zichtbaar werd, klonk het van verschillende kanten
»Daar zgn zjj!" >De delegaten 1" In een oogenblik
was de zooeven zoo kalme vergadering als in een
door storm opgezweepte mensohenzee omgezet. Dat
springen op de banken, dat zwaaien met armen en
hoeden, dat gejuich en geschreeuw en gefluit (een
bewjjs van groote goedkeuring), die schjjnbaar
krankzinnige geestdrift moeten zelfs den meest
verwaten Engelschman in de zaal tot de overtuiging
hebben gebracht, dat het hart van het Amerikaan
sche volk beslist tegen Engeland en met de Boeren
is. De ambtenaarswereld onder de tegenwoordige
administratie moge don Engelschen roover gunstig
gezind zgn, het Amerikaansche volk verkondigt het
lnide als van de daken, dat het don rooftocht ver
foeit, den roover haatl
Na enkele minuten kwam de geestdrift tot be
daring, maar om weer uit te breken, toen ex-rechter
Van Hoesea opstond om de vergadering toe te
spreken. Hjj is een populair man, een goed redenaar,
en wat hg zeide, word gunstig opgenomen. Ver
scheidene malen moest hg afbreken, om de geestdrift
tjjd te geven tot bedaring te komen. Toen stelde
bjj Fischer voor. Dit was hot teoken voor oen
nieuwe demonstratie, die maar weinig minder was
dan toen hg eerst binnenkwam. Na verscheidene
minuten werd de vergadering kalm genoeg om
rustig to luisteren. De heer Fischer, in goed Engelsch,
en ongetwjjfeld aangemoedigd door de hartelgke
begroeting, begon nu de zaak zjjaer landgenooten
te bepleiten voor de rechtbank van het volk van
New-York, evenals hg zoo dikwgls te voren had
gedaan voor hot volkstribunaal in het groote Westen.
Hg had zgn pleit reeds gewonnen vóór hg zelfs
zgn mond opende. Zgn rede, die misschien drie
kwartier-nurs duurde, werd minstens twintig maal
afgebroken door algemeen gejuich, terwjjl kreten
van goedkeuring, elk oogenblik van verschillende
zjjdon der zaal werden vernomen, als hg melding
maakte van do Boeren, Krüger, Oronjó, Botha, De
Wet, Steyn of andero helden van den oorlog. De
namen van Victoria, Salisbury, Chamberlain, Roberts,
Kitchener, Milner, Rhodes en andere Engelschen
daarentegen, werden begroet met zulk een storm
van gesis en gekreun, dat het eiken Engelschman
onder het gehoor bang om 't hart moet zgn ge
worden.
In den loop zjjner rede vroeg Fisoher, wat de
Engelschen aan Indië gegeven hadden? Honger
snood I" riep er één nit het gehoor, en het gesis
van hozderden toonde maar al te welsprekend, dat
de Amerikanen er ver van zgn te gelooven, dat
Engelsche overheersching zulk een groote zegen is
voor da volken, die zuchten onder 't Engelsche juk.
Toen kwam Weisels aan de beurt. Drie hurrah's
voor den man, die er uitziet als Cronjól" riep een
stem. Et Pandemonium brak weer los. Dezelfde
tooneelea herhaalden zich. Misschien, zoo mogeljjk,
nog sterker dan te voren, omdat de Amerikanen
de hoogste bewondering koesteren voor Cronjó. Hjj
is hnn de held der helden. En hierbjj kwam nog,
dat Wesi9ls zelf, met zgn meer dan zes voet hooge
gestalte, en donker gebaard gezicht, ook een indruk
wekkende persoonlijkheid is. Een typische Boer.
Een krachtige, onafhankelijke, overweldigende geest.
Dat toonde hg ook iu zgn spreken. Fischer, de
wikkende geleerde, de kalme, redeneorende pleit
bezorger, de omzichtige diplomaat. Wesiols. de man
van handeion, ook van bovelen, van een onverbloemde,
hartstochtelijke welsprekendheid, die alloon gebreideld
werd, omdat bjj zich niet gemakkeljjk genoeg kon uit
drukken in een taal, die niet zga moederspraak is.
Soherp en doordringend, als de kogel uit zjjuer
Mausers, maakte hjj geen omwegen, maar deed hg
een direct beroep op de edelmoedigheid en de
zedeljjke verplichting, die, volgen» hem, in dezen
op 't Amerikaansche volk rust. Anderen hadden
hen geholpen, toen zjj streden voor hnn onafhan
kelijkheid. Het was hnn plicht ook thans, nu zjj
sterk waren, hunne zwakke Zuid-Afrikaansche
zusters terzjjde te staan in den ongelgken worstel-
itrjjd tegen denzelfden vjjand. En de toejuichingen,
die hem begroetten, toonden den spreker, dat do
vergadering met hem was. Dat zgn stoutmoedig
pleidooi niet euvel werd opgenomen, integendeel,
dat de aanwezigen overtuigd waren, dat er iets,
dat or veel behoorde gedaan te worden, om het
Engelsche roofgespuil het >Tot hiertoe en niet
verder" toe to roepen.
Intussohen was het aardig laat geworden, en daar
Wolmarans wegens ongesteldheid niet tegenwoordig
kon zgn, gaf President Van Hoesen het woord aan
den heor Robert B. Roosevelt, gewezen Ameri-
kaansch gezant in Nederland en oom van den
Gouverneur van New-York, den republikeinsohen
kandidaat voor Vice-President der Vereenigde Staten,
Theodore Roosevelt.
Verscheidenen verlieten, van wege het late uur,
de zaal, maar er waren nog een paar duizend
tegenwoordig om den eerwaardigen, veel meer dan
70-jarigen oud-gezant te hooren en dikwjjli toe te
juichen. Zgn rede, zooals te begrjjpen is, was een
verdediging van de zaak der Boeren en een onbarm
hartige geeseling der Engelsoben, die edelmoedige
wereldbeschaversRoosevelt, in zgn sarcasme, is
zoo scherp als een scheermes, en dien avond soheen
het, alsof zgn meB tweesngdend was. Maar tooh kon
bg niet lang spreken, want Van Hoesen had als
eind-traktatie Sulzer beloofd, den moedigen kampioen
van de zaak der Boeren in het Oongrei, de Tweede
Kamor der Vereenigde Staten.
Zoodra Sulzer was ingeleid geworden, scheen het,
alsof het vermoeide gehoor met nieuw leven werd
bezield. De vergadering was vrjj wat gedund,
anders kon misschien de zolder zgn neergekomen
op de hoofden der juichende menigte. En de ver
gadering juichte niet zonder reden. Gloeiend
welsprokend drukt nauweljjks de graad zjjner wel
sprekendheid uit. En geestig, als alleen een
Amerikaan geestig kan zgn. Wat geeielde hjj
President Mc. Kinley en zgn raadgevers voor hnn
onderdanige houding jegens Engeland, wat donderde
hg tegen de Engelschen, wat prees hjj de Boeren,
wat sprak hg zgn bewondering uit voor Wessels,
wat gaf bg den afgevaardigden hoop, dat misschien
ter laatster stonde de groote Republiek toch nog
haar zinkende zusters zou ter hulpe snellen, dat
de groote Republiek, door medegevoel bewogen,
toch nog don reus ter zjjde zou scheren, die thans,
ongestraft naar het scheen, met zgn moorddadige
klauwen den strot van twee zwakke zuiter-Repu-
bliöken bad omkneld. Snlzer'i al te korte toespraak
werd beloond, zooals zjj verdiende, met uitroepen
van: »Ga voort, ga voort 1" toen hjj zei, dat hg
zgn laatste woord had gesproken. Een uur later
zat hg in den trein, die hem naar de stad Kansas
zou voeren, waar hg misschien zal worden geplaatst
als Vice-President op het stembiljet der Democra
tische partjj.
{Wordt veivolgd).