ZIEUkZEESffllE NIEUWSBODE. Donderdag 11 October f'JOO. C o u r a n t- Progressieve Schoolgeldheffing. NIEUWSTIJDINGEN. FEUILLETON. Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. De prijs per 3 maanden is f 1,30, franco per post f 1,60. Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending eens per week, f 10,per jaar. 57ïts JAARGANG. 7447. Directeur i A. J". DE LOOZiE. Redacteuren A. FRANKEL. J. WAALE, alleen voor het binnen- en buitenl. nieuws. Advertentiënvan 13 regels 30 Cts. meerdere regels 10 Cts,, knnnen uiterlijk tot dea Maandags, Woensdags en Vrijdags middags 12 ure bezorgd worden. Groote letter wordt naar •plaatsruimte berekend. Alle betalingen moeten uitsluitend geschieden ten kantore van A. J. de Looze, Hoek Schuithaven, Zierikzee. Ingezonden stukken en berichten van correspondenten te adresseeren aan A. Frünkel, Havenpark 348, Zierikzee. In de jongate raadsvergadering beeft de hoer Franie bet voornemen te kennen gegeven om bjj do jaarljjkiche behandeling van de gemeente- begrooting voor te stellen het schoolgeld voor de leerlingen van de Hoogere Burgoricbool, dat, geljjk men weet, f 40 per jaar bedraagt, te ver- hoogen. Het geachte raadslid is nameljjk van oordeel, dat het thans te dezer stede vastgesteld schoolgeld voor de Hoogere Burgerschool, vergeleken bjj dat, wat in andere gemeenten betaald moet worden, veel te laag is, en dat, nu het schoolgeld van de Meisjesschool D van f 30 tot f 40 verhoogd is, het daarmede in geen verhouding staat. Wjj vinden in dit plan van één onzor gemeente vertegenwoordigers aanleiding ons stasdpnnt, dat reeds eenigszins uit het opschriit bljjkt, dat wg aan het hoofd van dit artikel geplaatst hebben, te ontvouwen en toe te lichten. In het algemeen achten wg het, gelgk do maat- scbappg thans nog is ingericht, onuitvoerbaar al het onderwjjs zoodanig te regelen, dat een elk in de gelegenheid zjj daarvan behoorlijk gebrnik te kunnen maken. Vandaar dat wg, wonsehend oogen- blikkelgk praktisch nut te stichten, den eisch van de toekomst in dien zin beperken, dat wg uitgaan van de gedachte al het onderwjjs zooveel mogelijk binnen olks bereik te brengen. Van gevoelen, dat de geestelijke ontwikkeling van den menicb niet alleen aan de individuen, maar ook aan de gemeenschap ten goede komt, meenen wg, dat, daar de individuen niet over die middelen knnnen beschikken, welke aan de gemeen schap, die staat, provincie of gemeente heet, ten dienste staan, op haar de plicht rust het onderwgs te maken tot een voorwerp van haar aanhoudende zor8* De mannen, die indertjjd voor het geheele rjjk een Grondwet ontworpen hebben, hadden bljjkbaar een levendig besef van het groote belang, dat de gemeenschap heeft, wanneer het volk goed onder wezen is, want zjj hebben daarin het onderwgs gemaakt tot ooi object van regeeringszorg. Wg zullen over hetgeen nit kracht van hot Grondwettig voorschrift door de wetgevende en de uitvoerende macht voor het onderwgs in den loop der jaren tot stand is gebraoht, thans niet uit weiden. Alleen wenschen wg aan te stippen, dat ook onze gemeente, op wie als onderdeel van het ■taatsraderwerk de toepassing van de wet binnen haar gebied was opgedragen, zich van haar taak lofwaardig heeft gekweten. Zjj deed zelfs meer, dan haar wetteljjk was op gedragen zjj stichtte onder anderen een Hoogere Bnrgerschool met vijfjarigen cursus, zich hiervoor een geldeljjke opoffering getroostend, die liet genoegzaam kon gewaardeerd worden. Want trekt men de subsidie van f 8500, die het Rjjk voor de instandhouding van onze Hoogere Burgerschool jaarlijks aan de gemeente toekent, en tevens de schoolgelden, die omstreeks f 2400 bedragen, af van de kosten, die aan de inrichting en het onder wgs verbonden zgn, dan komt dezo school da gemeente jaarljjki te staan op een kleine f 9000. Nu zou men oppervlakkig zeggen, dat, waar de gemeente jaarljjks een zoo enorm bodrag aan deze school ten koste legt, het niet meor dan billjjk is, dat zjj, die van deze school willen profiteereu, althans tot eeltige tegemoetkoming in de kostei een flink bedrag aan schoolgeld betalen, en dat, waar in sommige gemeenten, zooals Den Haag, elke leerling jaarljjfe» f 100 aan schoolgeld moot kwjjten, men hier govoegelgk het schoolgeld voor de Hoogere Burgerschool, zoo niet verdubbolen dan toch ten minste van f 40 op f 60 brengen mag. Men zjj voorzichtig. Gesteld immers dat de heer Franie aan zjj a voornemen in dien zin uitvoering geeft, es bg de aanstaande behandeling van de jaarlgkiche gemeente- begrooting oen voorstel tot vorhooging van het sohoolgold voor de Hoogere Burgerschool bg den Raad indient, gesteld dat voor een der gelgk voor stel een meerderheid in des Raad te vinden ware, wat zoude van een dorgelgk besluit dan het gevolg wezen? Dat een doel der ooders, die slechts over beperkte inkomsten te beschikken hebben, maar toch hnn kinderen ook geesteljjfe een goede opvoeding willen geven, óf zich een finantiöole opoffering zullen getroosten, die hun draagkracht te bovou gaat, óf gedwongen zullen worden bun kinderen vorstoken te laten van dat onderwgs, dat zjj voor hua intellectueele vorming onmisbaar achten. De school zoude dan allengs in plaats van een burgerschool, een school worden voor de kinderen van de vermogenden en aanzienljjken. Hiermede knnnon wg ons in goenon deele ver- eenigen. Uit drieërlei oogpunt niet 1°. is het in strjjd met hot beginsel al het onderwgs zooveel mogolgk binnen ieders bereik te brengen. Elke verhooging van schoolgeld, zei fa de geringsto, is een stap, die ons van de verwezenlijking van dit beginsel afbrengt; 2°. is het niet billijk. Zouden niet tal van in gezetenen recht hebben tot het verwjjt, dat in Zierikzee een instelling van ondorwjji bestaat, tot de instandhouding waarvan zjj wel door hun belastirgpenningen bjjdragon, maar waarvan hun kinderen wegens het hooge schoolgeld niet de geestelgke vruchton knnnon plukken? 3°. is het niet verstandig. Aannemend, dat het onderwgs aan do Hoogere Burgerschool te dezer stede in de verschillende vakken van dioa aard is, dat onzo instelling van Middelbaar Onderwgs den toots eener vergelijkende kritiek met andere in richtingen van dien aard veilig kan doorstaan, gelooven wg, dat bet aantal leerlingen mettertjjd een niet onaanzienlijke uitbreiding zal ondergaan. Immers tal vau bewoners van de in Schouwen- Duivelaad aan de tram gelegene gemeenten zgn ton gevolge van de door de Directie der Rotter- damsche Tramwegmaatschappjj verkrjjgbaar gestelde schoolkaarten in de gelegenheid gesteld hun kindereQ dageljjkB naar die scholen ia Zierikzee te zenden die in hun gemeenten gemist worden. Gaat meB' nu het schoolgeld verhoogen, dan loopt men gr00t gevaar deze af te schrikken, wat uit een finantiëel oogpunt zeker niet wonscheljjk is. Geen verhooging van schoolgeld dus, maar een echoolgeldheffiog, die, wil zjj gelgkmatig op allen drukken, tot. grondslag moet hebben het vaste of geschatte inkomen, dat een ieder jaarljjks beeft, en rekening dient te houden met het getal kinderen, dat men ten zjjnen laste heeft. Fan hervorming van de schoolgeldboffiag, op dezo leest geschoeid, zal oagetwjjfeld beter beantwoorden aan dan eisch van billjjkheid, dan het thans heer schend stelsel. De Tranavaalsch-Engelsche oorlog. Over het terugtrekken vau een deel der Boeren- krjjgimacht op Portugeesch gebied bg Komatipoort wordt een geheel ander licht geworpen door oene mededoeling van Laffau's agentschap uit Pretoria. Volgens deze werd aan de burgers, die geen of slechte paarden hadden, door hunne eigene com mandanten de keus gelaten tasichen terugkeer naar hunne hoeven of het overaohrjjden dor Portugeesche grens, tot welk laatste toen de meelton besloten. Aan denzelfden berichtgever danken wg de belangrjjke mededeelieg, naar hg verzekert uit volstrekt betrouwbare bron geput, dat de leiders der Boeren, sedert President ErUger het land had verlaten, bjjeenkwamen te Hectorspruit en toen besloten naar het Noorden te trekken, met al de manschappen, die goed berodon waren, en de lichte kanonzen. Hun plan was naar het Zoutpansbergsche te trokken, om daar hun tegenstand voort te zetten. Generaal Botha's ziekte was slechts een lichte keelontsteking, die hem niet belette het bevel te voeren, en zjjne strjjdmacht trok, ongeveer 1000 man sterk, naar het Noorden. Viljoen was onder bevelhebber. Staatssecretaris Reitz en zgn drie zoons hebben zich als vechtende burgers bg deze krjjgimacht aangesloten. Omtrent Bailer's operatiëa ia het Ljjdeaburgiche wordt van 2 October (dus zeer verlaat) gemeld, dat deze de vjjf dagen daarvoor bestaan hadden in een voortdurend oprukkon en den vjjand voor zich uit drjjven door de Mac-Mac-heuvels en de Pelgrims- vallei naar Pelgrimtruit, Krugerspoit en de bunrt van Obrigstad. Aangezien echter Lord Roberts zelf gemeld heeft, dat Bnller op 2 October naar Ljjden- burg is teruggekeerd, moet het die succesvolle" tocht zgn geweest, die geen ander voordeel heeft opgeleverd dan een aantal buitgemaakte of geroofde ossen en schapen. Dat laatste is tegenwoordig de hoofdbezigheid der Esgelschen, schjjnt het. Lord Roberts seint wefir van 4 October uit Pretoria, dat Clements in de laatste dagen, met Broadwood en Ridley, het land heeft gezuiverd in de buurt vau Rustonburg. Zjj namen 29 wagens, eenige geweren on meer dan 10.000 patronen. Een man van de Household Cavalry werd lioht gewond. »De verliezen, gelede» bg den aanval op het konvooi bg De Jager'sdrift op 1 October waren niet zoo ernstig als eerst gemeld is; slechts zeven gewond", zegt Roberts. Wat de verkiezings-agent van Chamberlain echter verzwjjgt, is: dat de geheele rest, ruim 40 mnn, door de Boeren osgewond werd gevangen genomen ea later wéér losgelaten, terwjjl hg ook aohterhoudt, dat de Boerei een Hotchkiss-kaaon vermeesterden. Dns berioht de niet van partijdigheid ten gunste der Boeren verdachte correspondent vai Daily Mail te Pietermaritiburg, die er bg seint, dat de Boeren de meeste wagens verbrandden. De aanval op het konvooi, zegt hg, was zoo onverwaoht, dat het escorte slechts geringon tegenstand kon bieden. Zeven man werden gewond en de overigen gevangen genomen, maar daarna weder vrjjgelaten. Dat is dns eene geheel andere voorstelling dan die van Roberts. Opnieuw is een zending muilezels voor het Engelsche leger in Znid-Afrika aan boord van de Montezuma" van New-Orleans vertrokken. Alleen uit de haven van New-Orleans is tot dusver aan muilezels naar Znid-Afrika verscheept voor een waarde van 6 millioen dollars. De Boeren commandant Dickinson en zgn veldkornet brachten Zondag een bezoek aan Komati poort, niet wetende, dat deze plaat* in het bezit van de Engelschen was. Beiden moesten zich over geven. Men meent, dat de toeleg van De Wet in het zuidoosten van Oranje-Vrjjstaat is, maarschalk Roberts te dwingen, zgn strjjdmacht in het noorden te verzwakken en daardoor grootere vrjjhoid van beweging te verzekeren aan de generaals Botha, Ben Viljoen en Delarey. De oorlog in China. Aan een particulier schrgven uit Sjanghai ont leent het Bat. Nbl. het bericht, dat de kapitein ter zee L. A. H. Lamie, commandant van het Hollandsche eikader, aldaar is opgetreden als bevelhebber van de daar aanwezige achttien oorlogsbodems der ver schillende mogendheden. Verder vindt het blad vermeld, dat den luitenant ter zee le kl. G. J. van der Hout, le officier aan boord van de >Piet Hein", het bevel is opgedragen over het te Sjanghai opgerichte korps gewapende burgers. Volgens bericht uit Peking is inderdaad een gedeelte der Japansche strjjdmacht afgetrokken, terwjjl het heet, dat ongeveer de helft van het leger naar Japan zal terngkeeren. De Engelschen hebben oen aantal Chineezen aan gehouden, die ammunitie verkochten aan de Boksers. De Amerikanen doorzoeken de verboden stad ter ontdekking van de verzameling poroelein, toe- behoorende aan de keizerljjke familie. St.-Petersblirjg, 8 Oct. De Russische troepen onder bevel van luitenant-generaal Soebbó- titsj hebben den len dezer Moekden veroverd, na den 27ea September het laatste Ohineesohe leger in Mautsjoerjje bg Sjisjepoe uit elkaar te hebben gejaagd. De Zuid-Afrikaansche Afgevaardigden en nog wat. 1) New-York, 3 Juli 1900. All Chamberlain en zgn kliek van zoogenaamde Engelsche staatslieden nog eenigen twjjfel koesterden aangaande de sympathieën van minstens vier-vjjfde van het Amerikaansche volk, inzake den krjjg tui- ■chen het Engelsche roofgebroed en de Boeren van Zuid-Afrika, dan zal de ontvangst der Zuid-Afrikaas- sche delegaten hen wel beter hebben ingelicht. Van af de aankomst dier Zuid-Afrikaansche helden, tot op hun vertrek, verleden Donderdag per Fransche stoomboot »L'Aquitaine", is hun reis door 't land geljjk geweest aan oen zegetocht. Duizenden ont vingen hen aan 't dok te Hoboken met muziek, gezang en gejuich. Overal waar zjj naderhand kwamen, in 't groote Westen zelfs veel meer nog dun [in 't Oosten, toonde het Amerikaansche volk, dat zgn hart warm klopte voor dat kleine, vrjje volk, dat zoo moedig den strjjd aanbond tegen den machtigsten roofstaat ter wereld. Voor het behoud hunner onafhankelijkheid hebben die moedige Zuid- Afrikaners het dierbaarste, wat zjj haddon, veil gehad, en het volk van Amerika heeft op verschillende wjjzon getooid, dat het hnnne opofferingen bewon dert, hun moed op prjjs stelt, met hen meeleeft in den reuzenstrjjd. Den Dinsdag vóór hnn vertrek, nu juist een week geleden, was er een monstervergadering bijeengeroepen in de groote zaal der Cooper Union" in New-York, Niettegenstaande de overgroots hitte was de ruime zaal stampvol, en duizenden waren opgekomen om den vertrekken den delegaten eon laatst vaarwel toe te roepen. De ruime spreekplaats was getooid met de Amerikaansche, Transvaalsche en Vrjjitaatsche kleuren en wapens. Het talrjjke orchestra speelde niet alleen Amerikaansche liederen, maar ook het Transvaalsche en Vrgstaatsche, en, een groote zeld zaamheid in New-York, het Nederlandsche Volkslied. Toen de gewezen rechter Van Hoesen, Voorzitter der vergadering, de spreekplaats betrad, begon zich reeds de geestdrift der menigte lucht te geven, en bg werd met luid gejuich begroet. Maar toen de heeren Fischer en Wesieli de planken betraden, scheen hot, alsof de vergadering uitzinnig werd. Het talrjjke orkest hief het Transvaalsche Volkslied aan, maar alleen de eerste noten ervan waren hoorbaar. Zoodra de lange, witte baard van don heer Fischer zichtbaar werd, klonk het van verschillende kanten »Daar zgn zjj!" >De delegaten 1" In een oogenblik was de zooeven zoo kalme vergadering als in een door storm opgezweepte mensohenzee omgezet. Dat springen op de banken, dat zwaaien met armen en hoeden, dat gejuich en geschreeuw en gefluit (een bewjjs van groote goedkeuring), die schjjnbaar krankzinnige geestdrift moeten zelfs den meest verwaten Engelschman in de zaal tot de overtuiging hebben gebracht, dat het hart van het Amerikaan sche volk beslist tegen Engeland en met de Boeren is. De ambtenaarswereld onder de tegenwoordige administratie moge don Engelschen roover gunstig gezind zgn, het Amerikaansche volk verkondigt het lnide als van de daken, dat het don rooftocht ver foeit, den roover haatl Na enkele minuten kwam de geestdrift tot be daring, maar om weer uit te breken, toen ex-rechter Van Hoesea opstond om de vergadering toe te spreken. Hjj is een populair man, een goed redenaar, en wat hg zeide, word gunstig opgenomen. Ver scheidene malen moest hg afbreken, om de geestdrift tjjd te geven tot bedaring te komen. Toen stelde bjj Fischer voor. Dit was hot teoken voor oen nieuwe demonstratie, die maar weinig minder was dan toen hg eerst binnenkwam. Na verscheidene minuten werd de vergadering kalm genoeg om rustig to luisteren. De heer Fischer, in goed Engelsch, en ongetwjjfeld aangemoedigd door de hartelgke begroeting, begon nu de zaak zjjaer landgenooten te bepleiten voor de rechtbank van het volk van New-York, evenals hg zoo dikwgls te voren had gedaan voor hot volkstribunaal in het groote Westen. Hg had zgn pleit reeds gewonnen vóór hg zelfs zgn mond opende. Zgn rede, die misschien drie kwartier-nurs duurde, werd minstens twintig maal afgebroken door algemeen gejuich, terwjjl kreten van goedkeuring, elk oogenblik van verschillende zjjdon der zaal werden vernomen, als hg melding maakte van do Boeren, Krüger, Oronjó, Botha, De Wet, Steyn of andero helden van den oorlog. De namen van Victoria, Salisbury, Chamberlain, Roberts, Kitchener, Milner, Rhodes en andere Engelschen daarentegen, werden begroet met zulk een storm van gesis en gekreun, dat het eiken Engelschman onder het gehoor bang om 't hart moet zgn ge worden. In den loop zjjner rede vroeg Fisoher, wat de Engelschen aan Indië gegeven hadden? Honger snood I" riep er één nit het gehoor, en het gesis van hozderden toonde maar al te welsprekend, dat de Amerikanen er ver van zgn te gelooven, dat Engelsche overheersching zulk een groote zegen is voor da volken, die zuchten onder 't Engelsche juk. Toen kwam Weisels aan de beurt. Drie hurrah's voor den man, die er uitziet als Cronjól" riep een stem. Et Pandemonium brak weer los. Dezelfde tooneelea herhaalden zich. Misschien, zoo mogeljjk, nog sterker dan te voren, omdat de Amerikanen de hoogste bewondering koesteren voor Cronjó. Hjj is hnn de held der helden. En hierbjj kwam nog, dat Wesi9ls zelf, met zgn meer dan zes voet hooge gestalte, en donker gebaard gezicht, ook een indruk wekkende persoonlijkheid is. Een typische Boer. Een krachtige, onafhankelijke, overweldigende geest. Dat toonde hg ook iu zgn spreken. Fischer, de wikkende geleerde, de kalme, redeneorende pleit bezorger, de omzichtige diplomaat. Wesiols. de man van handeion, ook van bovelen, van een onverbloemde, hartstochtelijke welsprekendheid, die alloon gebreideld werd, omdat bjj zich niet gemakkeljjk genoeg kon uit drukken in een taal, die niet zga moederspraak is. Soherp en doordringend, als de kogel uit zjjuer Mausers, maakte hjj geen omwegen, maar deed hg een direct beroep op de edelmoedigheid en de zedeljjke verplichting, die, volgen» hem, in dezen op 't Amerikaansche volk rust. Anderen hadden hen geholpen, toen zjj streden voor hnn onafhan kelijkheid. Het was hnn plicht ook thans, nu zjj sterk waren, hunne zwakke Zuid-Afrikaansche zusters terzjjde te staan in den ongelgken worstel- itrjjd tegen denzelfden vjjand. En de toejuichingen, die hem begroetten, toonden den spreker, dat do vergadering met hem was. Dat zgn stoutmoedig pleidooi niet euvel werd opgenomen, integendeel, dat de aanwezigen overtuigd waren, dat er iets, dat or veel behoorde gedaan te worden, om het Engelsche roofgespuil het >Tot hiertoe en niet verder" toe to roepen. Intussohen was het aardig laat geworden, en daar Wolmarans wegens ongesteldheid niet tegenwoordig kon zgn, gaf President Van Hoesen het woord aan den heor Robert B. Roosevelt, gewezen Ameri- kaansch gezant in Nederland en oom van den Gouverneur van New-York, den republikeinsohen kandidaat voor Vice-President der Vereenigde Staten, Theodore Roosevelt. Verscheidenen verlieten, van wege het late uur, de zaal, maar er waren nog een paar duizend tegenwoordig om den eerwaardigen, veel meer dan 70-jarigen oud-gezant te hooren en dikwjjli toe te juichen. Zgn rede, zooals te begrjjpen is, was een verdediging van de zaak der Boeren en een onbarm hartige geeseling der Engelsoben, die edelmoedige wereldbeschaversRoosevelt, in zgn sarcasme, is zoo scherp als een scheermes, en dien avond soheen het, alsof zgn meB tweesngdend was. Maar tooh kon bg niet lang spreken, want Van Hoesen had als eind-traktatie Sulzer beloofd, den moedigen kampioen van de zaak der Boeren in het Oongrei, de Tweede Kamor der Vereenigde Staten. Zoodra Sulzer was ingeleid geworden, scheen het, alsof het vermoeide gehoor met nieuw leven werd bezield. De vergadering was vrjj wat gedund, anders kon misschien de zolder zgn neergekomen op de hoofden der juichende menigte. En de ver gadering juichte niet zonder reden. Gloeiend welsprokend drukt nauweljjks de graad zjjner wel sprekendheid uit. En geestig, als alleen een Amerikaan geestig kan zgn. Wat geeielde hjj President Mc. Kinley en zgn raadgevers voor hnn onderdanige houding jegens Engeland, wat donderde hg tegen de Engelschen, wat prees hjj de Boeren, wat sprak hg zgn bewondering uit voor Wessels, wat gaf bg den afgevaardigden hoop, dat misschien ter laatster stonde de groote Republiek toch nog haar zinkende zusters zou ter hulpe snellen, dat de groote Republiek, door medegevoel bewogen, toch nog don reus ter zjjde zou scheren, die thans, ongestraft naar het scheen, met zgn moorddadige klauwen den strot van twee zwakke zuiter-Repu- bliöken bad omkneld. Snlzer'i al te korte toespraak werd beloond, zooals zjj verdiende, met uitroepen van: »Ga voort, ga voort 1" toen hjj zei, dat hg zgn laatste woord had gesproken. Een uur later zat hg in den trein, die hem naar de stad Kansas zou voeren, waar hg misschien zal worden geplaatst als Vice-President op het stembiljet der Democra tische partjj. {Wordt veivolgd).

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1900 | | pagina 1