ZIERÏKZEESCHE
NIEUWSBODE.
Zaterdag 10 februari 1900.
56ife JAARGANG. No. 7345. Advertentiën, van 13 regels 30 Cts.
Direct.-Uitg. J. WAALE. Redact. A. FRANKEL. Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
Eerste Blad.
RECLAMES.
J. DE GRAAF Cz.
Voor tie noodlijdende
diamantbewerkers.
NIÉUWST! JDlNGËirr
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1,30, franco per post
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
fm i -j a n Jk/k/k meerdere regels 10 Cts., kunnen uiterlijk tot des
Betalingen van Abonnements- of Advertentie-gelden gelieve men te zenden aan de Administratie Zierïkzeesche Nieuwsbode"
15 regels YEy ets. Elke regel meer 1C5 ets.
't Goedkoopst Adres
TIN
Hoeden, Petton
EN
HEEREN-KLEEDEREN.
Wij kunnen aan de lezers en lezeressen
van ons blad tot ons genoegen mededeelen
dat ook Schouwen-Duivelandgevolg gevende
aan den oproep tot hulpbetoon aan de
Amsterdamsche slachtoffers van den Zuid-
Afrikaanschen oorlog, mede zal werken tot
leniging van den dagelijks stijgenden nood
in de hoofdstad van ons vaderland.
Op initiatief toch van den burgemeester
van Zierikzee, den heer Ch. W. Vermeys^,
zijn een aantal mannenschier uit alle
gemeenten van Schouwen-Duiveland, in stand
en richting van elkaar verschillend, maar in
liefde voor hun evenmensch met elkaar
overeenkomend, uitgenoodigd een commissie
te vormen tot het in ontvangst nemen van
de gelden, die men voor de noodlijdenden in
Amsterdam zal willen afzonderen.
In het nummerdat Maandagavond ver
schijnen zal, zullen wij, vermeldend de namen
van deze commissie, tevens de opwekking
plaatsen, die van haar tot de bewoners van
dit eiland zal uitgaan.
Wij hopen, dat die opwekking, in weer
wil" van het vele, hetwelk in den laatsten
tijd zoowel hier als in andere gemeenten
met lofwaardigen ijver tot stand is gebracht,
algemeen gehoor moge vindenzoodat een
resultaat, niet beneden de verwachting, het
werk der commissie moge bekroonen.
Hoog toch is de nood in Amsterdam
gestegen.
Meer dan vijftienduizend menschen, behoorend
tot verschillende gezindten, lijden gebrek aan het
hoogst noodige, daar door den oorlog in Zuid-
Afrika, inzonderheid door de belegering van
Kimberly, geen diamant naar Engeland of Neder
land wordt uitgevoerd. Dientengevolge staat de
geheele diamantindustrie, waarvan Amsterdam
de hoofdzetel vormt, en waarin duizenden, zoo
mannen als vrouwen, door kloven, slijpen en
snijden hun levensbestaan vinden, oogenblikke-
lijk stilt
Yoordat de diamant in de Kaapkolonie gevonden
werd, had de diamantindustrie in de hoofdstad
op verre na niet dien omvang bereikt, welken
zij thans heeft. Yelen toch, die wel het diamant-
bewerken in hun jeugd geleerd hadden, oefenden
het niet uit, omdat er voor hen geen werk was.
Zij verdienden grootendeels hun brood met
schoenhak en negotie-verkoop.
Maar toen tengevolge van de ontdekte rijke
diamantmijnen in de Kaap en Transvaal overvloed
van werk kwam, rezen de loonen tot een ver
bazende hoogte, en hierdoor natuurlijk verlokt,
vulden zij, die, het vak kennend, op de straat
karig hun brood verdienden, bij massa's de
bestaande en nieuwe opgerichte fabrieken en
werkplaatsen.
De plotselinge verandering van maatschappelijke
positie was de oorzaak, dat in de eerste jaren
vele diamantbewerkers het bij hoopen verdiende
geld roekeloos verspilden. Zij hebben hiervoor
evenwel zwaar moeten boeten. Want toen ten
gevolge van de vermeerderde en dagelijks zich
aanbiedende werkkrachten de loonen van liever
lede aanmerkelijk daalden, en er soms maanden
lang geen werk voor hen was, toen hebben zij,
wijzer geworden, in de school der bittere levens
ervaring geleerd, dat het verkwisten van zijn loon
een misdaad is jegens zichzelven, zijn gezin en
de maatschappij. En wij zijn dan ook in staat
te verklaren, dat in <le laatste vijftien jaren de
diamantbewerkers te Amsterdam, behoudens die
uitzonderingen, welke men overal in alle klassen
der bevolking aantreft, in het algemeen ingetogen
geleefd hebben, daarbij niet verzuimend nuttige
instellingen, weduwen en weezen, behoeftigen en
ongelukkigen met gaven en voorstellingen te
steunen.
Slachtoffers van den Zuid-Afrikaanschen
oorlog, hebben zij, levend in hoogst benarde
omstandigheden, thans zelve behoefte aan steun.
Waar onze geëerbiedigde Koningin en Koningin-
Moeder, waar zoovele gemeenten in ons vader
land, waar zoovele aanzienlijke mannen van alle
partijen, van alle richtingen zijn voorgegaan, daar
zullen de bewoners van dit eiland niet ontrouw
worden aan hun vaak betoonden edelen zin voor
liefdadigheid, en zonder aarzelen gehoor geven
aan de roepstem der door onzen Burgemeester
gevormde commissie.
Nederland.
Zierlkzee, 9 Febr. Gelijk velen uit deze
«treek bekend in, bevindt zich het kerkgebouw der
Nederl. Herv. Gemeente te Kerkwerve in een zoo-
danigen bouwvalligen staat, dat het in de laatste
vjjf jaren niet meer tot het houden van godsdienst
oefeningen gebruikt kon worden, en de dienst
verricht word in eon houten hulpgebouw. Men
behielp zich, inmiddels door sparen en giften van
elders trachtend de noodige fondsen bjjeon te krggen
voor het bouwen van eon nieuwe kerk. Nu bljjkt
het echter, dat met het oog op de enorme stjjgiog
van de bouwmaterialen, bet reeds bijeengegaarde
bedrag ontoereikend is, en dat daaraan nog f 1770
ontbreken. Den opbouw thans te vertragen of uit
te stellen, achten de bestuurders der gemeente niet
in bet gecstelgk belang der gemeenteloden, zoodat
besloten is een beroop te doen op allen, die nog
een steentje tot den kerkbouw willen bjjdragen.
Van ganscher harte stennon wjj dit beroep, onze
verwachting uitsprekend, dat allen, tot welke gezindte
zjj ook behooreti, hun beurzen ontsluiten mogen,
opdat spoedig het ontbrekende bgeenkome, en de
Nederl. Herv. Gemeente van Kerkwerve zich ver-
heuge in een harer waardig kerkgebouw.
Giften voor dat doel worden, blgkens achter
staande advertentie, in ontvangst genomeri, door
den Eerwaarden Beer J. W. Blankert, predikant,
en den Heer C. J. Boogerd, burgemeester en presi
dent-kerkvoogd, te Kerkwerve.
Op verzoek zal een vei slag over de lezing van
den heer H. Stap, in de Ohristelgke School alhier,
over: >De strgd tegen de onzedelijkheid op het
platteland", geplaatst worden, wanceor Sproker de
gemeenten van ons eiland, waar hg over betzelfde
onderwerp een lezing zal houden, bezocht heeft.
Wg maken onz9 lezers, en in 't bizonder
onze lezeressen, opmerkzaam op de lozing van
dr. A. van der Hoeven, die a.s. Maandag den
12 Febr. voor het Dep. Zierikzee der Nederl. Maat
schappij van Nijverheid, in het lokaal van mej.
de wed. Kanaar, des avonds ten 8 ure, zal gehouden
worden. Het onderwerp van spreker zal zijn:
«Electrisch licht, Teslastroomen en Böatgenstralen".
De lezing is ook voor dames toegankelijk.
Men schrjjft uit Vlissingen:
Het vertrek van den inspecteur van het loods
wezen alhier, den heer J. C. de Ruyter de Wildt,
wordt door do loodsen en verdere personen, die
door hunne betrekking met den inspecteur in aan
raking kwamen, ten zeerste betreurd, ook al
verheugt men zich in de hem te beurt gevallen
onderscheiding door zijn benoeming tot inspecteur-
generaal. De heer de Ruyter de Wildt stond
bekend als oen zeer humaan chef, die dan ook zeer
gezien was in de geboortestad van zjjn beroemden
voorvader, Michiel de Ruyter.
Gevolg gevende aan het voornomen de behande
ling van het kiesrechtvraagstuk in een algemeene
vergadering voor te bereiden, heeft het bestuur der
Liberale Unie zjjo meening over dat onderwerp aan
de kiesverenigingen, leden der Liberale Unie,
medegedeeld.
Ten aanzien der mannen is het bestuur in beginsel
van oordeel, dat aan ieder meerderjarig staatsburger
het kiesrecht toekomt en verklaart het zich dus
voor, wat men noemt, algemeen kiesrecht. Meerder
jarig" nl. is hg, die den leeftgd heeft bereikt, waarop
het burgerlijk recht allen meerderjarig verklaart.
«Staatsburger" d. i. ingezetene, tevens Nederlander.
Enkelen evenwel zullen, naar het oordeel van bet
bestuur der Liberale Unie, ia het staatsbelang, van
de uitoefening van het kiesrecht dienon te worden
uitgeslotento wetenzg, aan wie bjj rechterlgke
uitspraak het kiesrecht is ontzegdzg, die in
gevangenschap of hechtenis zjjn zg, die als ver
pleegden in een krankzinnigengesticht zgn opgenomen;
zg, die bg rechterlgke uitspraak de beschikking of
het beheer over hunne goederen hebben verloren
vorder meent het bestuur, wat de bedeelden betreft,
dat niet altgd bedeeling, in welken vorm of onder
welke omstandigheden ook, uitsluiting van de
uitoefening vaa het kiesrecht moet medebrengen.
II. Ten aanzien der vrouwen.
Het is bekend, dat over het toekennen van het
kiesrecht aan vrouwen, ook door psrsonen van
overigens geljjke richting, zeer verschillend wordt
gedacht. Meent men eenerzgds, dat uit een rechts-
oogpunt alle meerderjarige vrouwelgke staatsburgers
op kiesrecht aanspraak hobben, andorzgds wordt
betoogd, dat ten dezon ook dient gelet te worden
op het gewicht van het huwelgk en het huisgezin,
en dat, waar onze maatschappij daarop steunt, door
den wetgever dient vermeden te wordon, wat aan
leiding zou kunnen goven, en, misschien dikwjjls,
zal geven, tot ernstig verschil van gevoelen tusschen
echt- en huisgenooten, of tot het onttrekken der
vrouw aan de haar daarin opgedragen taak.
Evenwel zal ook dit vraagstuk te zjjner tjjd
oplossing vorderen, en het komt het bestuur der
Liberale Unie daarom ten eenenmale ongewensebt
voor, dat de Grondwet die oplossing door eene
bepaalde uitsluiting dor vrouwen, geljjk thans, zou
verhinderen. Het is dan ook van oordeel, dat ook
ten dezen do Grondwet den gewonen wetgever niet
dient te beletten om, zoodra hg daartoe den tjjd
gekomen acht, tot toekenning van kiesrecht aan
vrouwen over te gaan.
Resumeerende verklaart het bestuur zich:
ten aanzien der mannen, vóór algemeen kiesrecht
der meerderjarige ingezetenen, tevens Nederlanders,
behoudens bovenvermelde uitsluitingen
ten aanzien der vrouwen, vóór vrjjheid van den
gewonen wetgever om het kiesrecht te kunnen
verleenen.
Op bovenstaande gronden wordt, met het oog op
het kiesrecht, zoowel voor mannen als vrouwen,
grondwetsherziening ten aanzien der bepalingen
betreffende dat recht wecschelgk en noodig geacht.
'g-Gravenhage, 8 Febr. Bg Kon. be
sluit is met ingang van 1 April 1900 mr. J. G.
Patjjn, advocaat-generaal bg don Hoogen Raad der
Nederlanden, benoemd tot Commissaris der Koningin
in de provincie Zuid-Holland.
De Minister van Binnenlandsche Zaken, de
beer mr. H. Goeman Borgesius, heeft het bescherm
heerschap aanvaard van het comité tot vorming
van comtnissiën bniten Amsterdam (secretariaat
Prinsengracht 1089) en voorts van alle pla&tseljjke
commissies, welke reeds gevormd zgn of nog
gevormd zullen worden tot inzameling van gelden
ten behoeve V3u de werklooze diamantbewerkers.
Het beschermheerschap strekt zich evenzeer uit
tot die commissies, welke in hunne gemeenten het
initiatief namen of zullen nemen voor hetzelfde
schoone doel.
Amsterdam, 7 Febr. Ia de heden gehouden
raadsvergadering kwam een adres ter tafel van de
Nederlandsche vereeniging tot behartiging der
belangen van kermisvakgenooten, houdende verzoek
de kermis weder in te voeren. Zonder discussie
werd er afwgzend op geschikt.
Bg den heer Douwes, voorzitter van het
comité tot ondersteuning van werklooze diamant
bewerkers te dezer stede, is van H. M. de Koningin
een gift ingekomen van f 1200, met den uitdruk-
feeljjken wenscb, dat ook de scbjjvenschuurders
daarvan zullen ondersteund worden.
Bg den heer J. W. Bottenheim alhier is
onder de letters P. C. voor de werklooze diamant
arbeiders ingekomen een bankbiljet van f 1000.
Bg een bewoner van de Sarphatistraat kwam
gisterenavond een werkman aanschellen, die zeide,
dat hg op het dak een telephoondraad moest
aanbrengen.
De heer des huizot vond dit een beetje verdacht,
en daar hg in den laatsten tjjd wel eens gehoord
had van inbraken door pseudo-tolephoonbeambten,
die onder één of ander voorwendsel op het dak
weten te komeoen vandaar door dakvensters
andere huizen binnendringen, achtte hg het voor
zichtiger zich eerst eons te vergewissen van de
eerljjkheid van 's mans bedoelingen. Hg schelde
dus het centraal-bureau op om nadere inlichtingen
maar vóórdat bg het antwoord kreeg, had do man
zich al haastigljjk verwjjderd Oanoodig te zeggen,
dat het antwoord van het ceutraal-bureau lnidde,
dat men daarvan niets wist, en dat er geen man
was uitgezonden om een draad aau te brengen.
Rotterdam, 9 Febr. Alhier is gearresteerd
een nienwo »milli>enenjaffrouw", een boerendeern
Janneke Soeelooper genaamd. Zjj diende bg een
familie aan den Crooswgkscbeweg, maakte grove
verteringen, en zeide dit gold te krggen vaa een
broer, die in Transvaal veel verdiende.
Omdat niets vermist werd, vertrouwde men haar.
Zjj tracteerde zelfs de familie, kocht in diens winkel
en gaf ook veel aan een schoonmaakster.
Na Nieuwjaar vermiste de familie geld. De
verdenking viel op de dienstbode, en zjj bekende
aan de politie, dat zjj het geld op allerlei sliuksche
wjjzen had weten te verkrggen. Voor f 150 aan
geld, en veel goud en zilver werd bjj haar gevonden.
Do directrices, leeraressen en telkens een
veertigtal leerlingen der Amsterdamsche kook- en
Huishoudschool en der Haagscho kookschool bezochten
Donderdag en Vrjjdag de fabrieken van Van den
Bergs Limited te Rotterdam. Met veel belangstelling
namen zjj deze inrichtingen, die in September van
bet vorig jaar vereerd werden met het bezoek van
H.H. M.M. de Koninginnen, in oogenschonw; in
bet bizonder werd hun aandacht getrokken door
de bereiding van het nieuwe produkt «Vitello",
het botersurrogaat, dat in genoemde kookscholen
sedert eenigen tjjd met veol succes in gebruik is.
Naar wg vernemen, heeft het bestuur der
vereeniging «Bogaers" alhier besloten van do netto-
opbrengst van den te geven kunstavond op 5 Maart
e. k. in den Grooten Schouwburg een derde af te
staan aan elk der volgende vereenigingen
de Nederlandsche Zaid-Afrikaansche Yeroeniging,
het ondersteuningsfonds voor vrouwen en kinderen
hier te lande van strjjiers in Znid-Afrika en
de noodlgdendo diamantbewerkers te Amsterdam.
Rampen, 9 Febr. Te dezer stede zal door
vier alhier gevestigde werkliedenvereenigiogen op
18 Februari oen collecte langs de huizen gehouden
worden voor de diamantbewerkers te Amsterdam.
Tlel, 9 Febr. Omtrent het gebenrde te Appeltern
schrjjft men uit Druten nog aan de Arnh. Ct. d.d.
5 Jan.:
De moord verwekt in de uitgestrekte gemeente
(bestaande uit 4 dorpen) groote beroering. De zaak
heeft zich op de volgende wjjze toegedragen. Reeds
eenigen tjjd bestond ondor eenige Protestanten een
godsdienstige secte, die jjverig oefening hield. Nu
was er besloten, dat er eenige zoenoffers moesten
vallen. Ton huize van den moordenaar, S. was
's avonds een vergadering, waarbjj krentenbrood
en mik de plechtigheid verhoogden. Een vrouweljjk
lid van do secte, in Duitschland woonachtig, was
expres voor deze gelegenheid overgekomen. Ongeveer
8 uur 's naohts roept S. zgn knecht, 38 jaar oud,
afkomstig uit IJzendoorn en slaat hem, terwjjl bjj
binnenkomt, met een bjjl de hersenpan in. Daarna
vallen de andere aanwezigen onder het zingen
van psalmen op het ljjk aaa en verscheurden het
geheel, daarbjj de stoelen op het lichaam Btnk
slaande. In de hartstreek waren 25 wonden en
eea ooggetuige verhaalde, dat nog slechts één rib
in het lichaam aanwezig was.
Het publiek is bepaald oproerig van woede, en
woningen van vele Protestanten hebben het moeten
ontgelden, ook de woning van den dominee van
Altforst en die van Maasbommel, die de wjjk heeft
genomen. De justitie arresteerde ook een zekeren
S. nit Maasbommel, die eveneens een offer wilde
brengen en kinderen uit het dorp te ljjf wilde. De
vrouw vau den moordenaar S. verklaarde, dat haar
oudste dochtertje (een voorkind van haar) ook
geofferd zou worden. Haar 5 kinderen zgn haar
daarom ontnomen en bg familie ondergebracht,
evenals 3 kinderen van een weduwe S., ook tot de
secte behoorend.
De bevolking is zóó verbitterd, dat de burgemeester
de hulp van de marecbaussée of militaire macht
heeft gerequireerd. De leden van de socte behooren
allen tot den gezeten boerenstand. De moordenaar
S. beweert dat bjj Jezus is, een ander, zekere D.,
zegt, als hjj de dreigende dorpsgenooten voor zgn
erf ziet, dat een millioen engelen van God hem
beschermen. S., die gevangon is genomen, is door
het volk erg mishandeld, terwjjl een broeder van
den moordenaar de Maas in werd gedreven. Men
heeft hier das te doen met godsdienstwaanzin bg
een groot aantal personen tegeljjk.
De politie heeft Maandag met de blanke sabel
het erf van D. te Appeltern tegen het volk beveiligd.
Samenscholingen vaa meer dan 3 personen zgn
door den burgemeester verboden.
Men meldt nog nader over deze zaak:
Reeds geruimen tjjd geljjk men weet was
de moordenaar de zoogenaamde geestelgke leider
van een dertigtal dweepers. De vermoorde, zgn
knecht, had verklaard niet in te stemmen met het
geen op die onderlinge bjjeenkomsten behandeld
werd; daarom zag men in hem den «Satan" in
eigen persoon, die nit den weg geruimd moest
worden. Dit werd dan ook werkeljjk op de reeds
bakende wjjze volvoerd, en van dat oogecblik af
werd do moordenaar door zgn aanhang «de Heer
Jezns" genoemd, en als zoodanig vereerd!
Men vierde feest in diens huis, men zong liederen
te zjjaer eer en verheerljjking, terwjjl toebereidselen
waren gemaakt om het ljjk van den vermoorde, in
wiens bloed men de handen wiesch, te verbranden
het hout daarvoor lag gereed.
Toen de burgemeester de woning wilde binnen
treden, werd hem bevolen zich eerst het hoofd te
ontblooten, wjjl hg «het huis van den Heer Jezns"
betrad. Een geljjke opmerking werd ook gemaakt
tot den officier van jnstitie, toen deze zich op de
hoogte van den treurigen toestand kwam stellen.
Indien de politie en de justitie niet zoo krachtig
eu spoedig waren opgetreden, zonden nog meer
wandaden gepleegd zgn; een zoontje van den
moordenaar bjjvoorbeeld was bestemd om alsnog
geofferd te worden, eneen vrouw, te Appeltern
woonachtig, zou eveneens nog hebben moeten sterven.
De algemeene waanzin, welke zich van die dertig
personen in meerdere of mindere mate heeft meester
gemaakt, grenst aan het ongeloofljjke. Toen de
burgemeester tot éóa hunner, die als een ontwikkeld
man bekend staat, zjjne verwondering te kennen
gaf, dat ook hg dorgeljjke wanbegrippen kon aan-
hangon, was diens antwoord, dat «de Heer Jezus"
hier werd bedoeld de moordenaar boven allen
en ook boven hem, den burgemeester, stond.
De secte is wjjd vertakt; ook over de Maas zjjn
aanhangers van hunne leer te vinden. Er zgn
menschen onder van gevorderden leeftgd.
De luitenant der maréchaussée te Ngmegei: is
tjjdeljjk met manschappen te Appeltern aanwezig,
en van uit den omtrek is een groote politiemacht
daar samengetrokken. Vooral was deze maatregel
gewenscht, omdat de volgelingen van den moordenaar
in de overtuiging leefden, dat hg Dinsdag zgn
boeien zou verbreken, en in hnn midden terngkeeren.
De overige Appelternsche bevolking is met
begrjjpeljjke verontwaardiging vervuld.
Behalve naar den gearresteerde heeft de menigte
zich ook nog begeven naar de woning van een
tweeden hoofdpersoon; hier belette de politie den
toegang. De menigte groeide steeds aan, ook van
omliggende plaatsen. De burgemeester gelastte het
volk uiteen te gaan, en liet alle herbergen sluiten.
Deze maatregel, gevoegd bg de kalme, waardige
houding van den burgemeester, voorkwam wellicht
ernstige gevolgen.
De eerste aanleiding tot ontdekking van de
gruweldaad is geweest, dat de aandacht der nacht
wakers werd getrokken door het hevig blaffen der
houden van de erven in de nabgheid der woning
van Scherf. Daardoor bemerkten zg, dat er in diens
woning iets bizonders voorviel. Onmiddelljjk werden
toen de burgemeester en de politie gewaarschuwd.
Yoorloopig zullen de nog aangehoudenen niet
meer naar Tiel, doch naar 's-Hertogenbosch worden
overgebracht.
Omtrent de wjjze, waarop de arrestatie van
den moordenaar Scherf plaats had, deelt men aan
de Bossche Ct. mede
Het zal zoowat 5 uur in den morgen geweest
zgn, toen Scherf zgn te Batenburg wonende familie
ging waarschuwen, dat 't offer was gebracht: «de
Heere", noemde hjj zich, had den duivel vermoord.
Intuischen werd door ééa der huisgencoten de
veldwachter uit Batenburg geroepenhjj moest
eens meegaan, want bg hen thnis was een wonder
gebeurd. De veldwachter, niets kwaads vermoedende
en nieuwsgierig, ging direct schier ongekleed en
niet gewapend mede en trof de geheele familie bjj
elkaar, die bjj zjjn komst begon te bidden, welk
gebed werd afgewisseld door bjjbelsche gezangen.
Hierna werd den veldwachter afgevraagd, of hg
het wonder wilde zien; ik ben «de Heere", zeide
de moordenaar, wien het bloed nog aan de handen
kleefde, «de duivel is vermoord, en gjj zjjt mjjn
discipel".
