ZIKRIkZEF.SC.ilF. NIEUWSBODE. Donderdag 5 October 1809. Üi Direct.-Uitg. J. WAALE. Redact. A. FRANKEL. RECLAMES. NIEUWSTIJDINGEN. FEUILLETON. Uit Zierikzee's verleden. Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. De prijs per 3 maanden is f 1,30, franco per post f 1,60. Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verze eens per week, f 10,per jaar. 56ste JAARGANG. Ne. 7290. Advertentiënvan 13 regels 30 Cta. meerdere regels 10 Cta., kunnen uiterlijk tot des Maandags, "Woensdags en Vrijdags middags 12 ure bezorgd worden. Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend. Betalingen van AbonnemenU- of Advertentie-gelden, gelieve men te zenden aan de Administratie Zierïkzeesche Nieuwsbode" 15 regels Cts. Elke regel meer 15 Cts. zlerikzee. Rotterdam. 's-Gravenhage. Middelburg. Ontvangen: de nieuwste Franscbe en Scbotscbe STOFFEN voor Winterjassen, Demi-Saisons, Pan talons, Costuums, enz enz. Voor correct passend zitten wordt gegarandeerd. Naaml. Venn. Conf -M.#, voorh. M. OOSTMEIJER. BEKENDMAKING. De BURGEMEESTER en" WETHOUDERS van ZlERIKZEE maken bekend, dat de COMMISSIE VAN BEHEER VAN HET KAZERNEMENTSFQNDS Rekening en Verantwoording zal doen van haar beheer over het jaar 1898, op Vry<la.g <leu October e.li., te 2 ure des namiddags, in één der lokalen van het Raadhuis, eu roepen alle gerech tigden tot dit Fonds op, daarbij tegenwoordig te zijn. Zieeukzee, den 3 October 1899. De Burgemeester en "Wethouders voornoemd, CM. W. VERMEIJS, Burgemeester. P. D. DE VOS, 1.°-Secretaris. Transvaal. Pretoria, 1 Oct. Het Pretoriaansche contingent vertrok gisteren naar het front. Er heerscht groote geestdrifteenige leden van den Volksraad, die bjj het vertrek tegenwoordig waren, riepen: «Dat is ons ultimatum 1" Er is een proclamatie uitgevaardigd, waarbjj alle rechtbanken gesloten worden, en de zittingen van de districts-gerechtshoven in de verschillende stedon worden uitgesteld. Kaapstad, 1 Oct. Er zjjn 4000 Boereu te VolkBrust. Karabiniers worden te Newcastle ver wacht om de stad te beschermen. Er heerscht groote opgewondenheid. Men verzekert, dat de Boeren te Volksrust zich waarscbjjnljjk strikt tot oen defensieve houding zullen bepalen. Er zjjn vele teekenen van militaire bedrijvigheid onder de Vrjjstaters. Te Vrede is men druk bezig zich te concentreeren. Een telegram alhier uit het kamp bjj Glencoe ontvangen, meldt, dat de Natalscbe vrijwilligers Ladysmith hebben bereikt, en een deel hunner naar Helpmekaar is getrokken, om de grens te verdedigen. Het gerucht houdt aan, dat een belangrjjke voor- waartsche beweging van troepen hier hedenavond zul plaats hebben. Johannesburg;, 1 Oct. Ofschoon het heden alhier rustiger is dan Vrjjdag, wordt in werkelijkheid de toestand ernstiger. Een buitengewoon groot aan tal treinen zgn zoowel van hier als uit Pretoria naar de Natalsche grens vertrokken met troepen, paarden en munitie. Daar moet een macht van verscheidene duizenden bjjeen zgn. Het trok de aandacht, dat bg de afdeeliog artillerie een aantal kanonnen waren van groot kaliber. Nieuwe contingenten Boeren worden heden ver voerd. Het Duitich corps alhier, sterk 200 man, onder bevel van graaf Zeppelin, heeft bevel gekregen morgen naar het front te vertrekken. lifldy-Smlth (Natal), 1 Oct. Zeshonderd burgeiB zgn te Albertina in den Vrjjataat verzameld met het doel om naar de grenzen te trekken. Als hun aantal vermeerderd is, wordt een aanval op Lady-Smita waarscbjjuljjk geacht. Doctor WilsoD, één der meest bekende Eogelschen te Harrysmitb, moest op last van de Vrijstaatiche autoriteiten het commando volgen. Alafeking, 1 Oct. Kommandant Kronjé beeft omstreeks 2000 burgers gemobiliseerd nabjj Malmani, niet vor van bier. CwrahamfttOYVU, 1 Oct. Het Berkshire regiment vertrok van hier naar Naauwpoort, hot kruispunt dor spoorwegen ten noorden van Middel burg (Kaapkolonie). Durban. 1 Oct. De Natal-artillorie is in den afgeloopen nacht naar Lady-Smith vertrokken. liewCHNtlc, 1 Oct. Er zijn orgetwijfoltf tel minste 20 UOU gewapende Boeren, wel voorzien van paarden, aan verschillende punten van de Trans- vaaliche grens verzameld, inzonderheid in de richting van Natal. Pretoria, 2 Oct. De Volksraden hebben hnn zittingen verdaagd. Kaapstad, 2 Oct. Naar aanleiding van het gerucht, dat de Boeren dreigden Britsch gebied in beslag te nemen, zegt de SoiUhafrican News uit goede brou te weten, dat zjj niets vau dien aard zallen doen. Do godsdienstige gevoelens der Boerenleiders verhinderen hen, willekeurig over te gaan tot oorlog, zoolang hun nog eenigen anderen weg openstaat. Te Zandspruit staan 5000 Boeren en bg Mullers- farm 4000- Te Zandspruit hebben zjj 23 kanonnen. Driehonderd Boeren staan te Both, een pas op 15 mijlen afstand van Newcastle. De stoomboot >Lalpoora" is van In dié te Durban aangekomen met een batterjj veld-artillerie, een veldhospitaal-compagnie en den noodigen voorraad. Lady Smith, 2 Oct. Drie eskadrons kara- biniers zgn jjliogs in de richting van den Vrjjstaat vertrokken. Dloeiilfontein, 3 Oct. De wet tot uitzet ting van vreemdelingen is afgekondigd. Het Bloemfonteinsche commando breekt morgen op. Johannesburg;, 2 Oct. De Mgn-commis- saris maakt officieel bekend, dat de proclamatie van 29 September, waarin verklaard wordt, dat de mjjnen ia geval van oorlog kunnen doorwerken en de arbeiden beschermd zullen worden, is ingetrokken. Hg raadt den Briticben onderdanen aan zoo spoedig mogeljjk te vertrekken. Do oorlog8commisiie te Johannesburg houdt heden zitting. Kaapstad, 3 Oct. Commandant Allrich, van de Vrijttaattche artillerie, rukt met zjja strijdmacht op in de richting van Kimberley. Het gerucht loopt, dat een hoeveelheid goud, ten bedrage van 500.000, welke onderweg was, op bevel der TranBvaalscheregeering is aangehouden. Engeland. De algemeene omnibnsmaatschappjj te Londen is aangeschreven duizend paarden voor de Kaap te leveren. De bladen bevatten een telegram nit Kaapstad, verzekerend, op gezag van het South African News, dat een extra-trein Zondagavond naar Pretoria is vertrokken om den Britichen agent aldaar met zgn personeel en archieven terng te halen. De Standard and Digger's News heeft uit Johannesburg een telegram, volgens hetwelk de mobilisatie der strjjdmacht van de Boeren zeer snel heeft plaats gehad en reeds beduidende bewegingen naar de grens zgn geschied, in oen verloop van weinig uren. Jongelieden van 16 tot mannen van 60 jaren gaan naar het front. De commando's omvatten leden van den Uitvoerenden Raad, hun zonen, die van don Staatssecretaris, een aantal ver wanten van den President, leden van den Volksraad, rechters, Hollandsche advocaten en andero waardig heidsbekleders. Het Duitsche korps heeft een zeer belangrjjko uitbreiding gekregenhet Fransche bestaat uit 150 man. Het vertrek der commando's had onder buiten gewone geestdrift plaats. Londen, 3 Oct. Dr. Jameson brengt een vrjjwilliger-corps bijeen voor de bescherming van I-jjodcaia. Waarschjjnljjk zal deze week geen Kabinetsraad worden gehouden, terwjjl het Parlement niet vóór 19 dezer zal worden bijeengeroepen. Ter voorkoming van conflicten tosichen de troepenmachten aan de Transvaal-Natalsche grens zgn door de bevelhebbers de noodige maatregelen genomen. Frankrijk. Gaston Routier verhaalt in den Figaro een gesprek dat bjj had met vorst Hohenlohe, don Dnitschen Rijkskanselier. Sprekende over de zaak-Dreyfns, zeide de kanselier, dat de Regeering bewjjzen van goeden smaak en verstand gegeven heeft. Thans is de ergste opgewondenheid voorbjj. De toestand was uiterst moeilgk voor de Regeering. De generale staf stond geheel buiten de zaak. Het aannemen van verzachtende omstandigheden door den krjjgsraad was de manier om te erkennen, dat elk bewjjs tegen Dreyfus ontbrak. De Regeering heeft volkomen juist gehandeld door dezen onschuldige gratie te verleenen. Thans zal de rust in de gemoederen terugkeeren. De kanselier Bprak het gerucht tegen, dat de Duitschers voornemens zonden zgn de tentoonstelling van 1900 te Parjjs te boycotten. Servië. De Servische regeering heeft in haar orgaan laten doorschemeren, dat zij de vonnissen van den krjjgs raad niet te hard vindt, en dat de veroordeelden weinig kans op gratie hebben. Dit zou strooken met den wraakzuchtigen aard van Milan, die nu eenmaal vast besloten is om de radicale partjj te vernietigen. Hoe deze zgn koninkljjken zoon onder den daim heeft, bewjjst de last om alle aan den Koning gerichte brieven aan hem, Milan, als opper-comman- dant van het leger, te overhandigen. Daaronder bevinden zich ook de brieven van Koningin Natalie aan haar zoon, en die de vader eenvondig achterbaks houdt. TocH is onlangs zulk brief jg bandon vau den zoon geraakt, waarin zgn moeder hem vermaaude om toch niet voort te gaan op den weg, die hem in conflict moest brengen met den wil van zgn volk. Die vermaning maakte zulk een indruk op den Koning, dat hem do tranen in de oogen kwamen. Hg werd toen juist op dat oogenblik door zgn papa verrast, die hom den brief nit de band rukte, en oen paar adjudanten liet binnenkomen, in wier tegenwoordigheid hg aan zgn zoon zeide: »Je moeder is een onverstandige vrouw, vergeet niet, dat ik je eenige vriend ben, dat alle Serviërs ons haten, en zjj maar al te zeer genegen zga om onB te verraden". Zóó openbaart zich Milan's kwade geweten in vervolgingswaanzin, in het treurige bewustzjjn zjjuer impopulariteit. De krjjgsraad te Belgrado gaat voort met veroordeelen. In het geheel heeft hjj nu reeds vjjf en veertig menschen gevonnistin de laatste dagen wisselden de straffen tuaschen vier maanden en vjjf jaar. De aartspriester Barjabtoroviti, uit Krsgoeje- wats, is wegens hoogverraad veroordeeld tot 15 jaar opsluiting. De kruik gaat zoolang te water, totdat ze baret 1 Nederland. Zierikzee, 3 Oct. Hedenavond omstreeks 7% uur werd door den rjjks veld wachter brig.-tit. PoulusBe en den gemeente-veldwachter Stontjesdjjk naar het parket van den officier van justitie over gebracht, een zoowel bjj hot kantongerecht als bg de rechtbank te dezer stede oude bekende, met name O. van den B., ond 78 jaar, zonder beroep, wonende te Bruinisse, bg oud en jong meer aldaar bekend onder den naam van Spekkoek". Deze oude heer, die reeds meermalen de gevangenis heeft bezocht, en onlangs pas uit die te Dordrecht ont slagen is, had zich hedenmorgen schuldig gemaakt aan diefstal van vee uit een weide ouder de gemeente Nieuwerkerk. Twee koebeesten, toebehoorendo aan de wed. Brouwer te Nieuwerkerk, door hem uit die weide ontvreemd, trachtte hg aldaar aan den man te brengen. Behalve dit feit, heeft hg nog eenige ver halen wegen8 strooperij op zgn schuldregister. Nadat hij door den officier vau justitie in verhoor was genomen, werd door dezen tegen hem een bevel van aanhouding uitgevaardigd, zoodat genoemde van den B., die bljjkbaar in de gevangenis zich beter op zgn gemak gevoelt dan tehuis bjj zgn vrouw en kinderen, naar het huiB vsn bewaring alhier werd overgebracht. 4 Oct. Heden herdacht de heer jhr. A. C. Röell, thans ontvanger der registratie, hypotheek bewaarder en betaalmeester alhierden dag waarop hg vóór 25 jaren werd benoemd tot ont vanger der registratie. Rectificeerend en aanvullend het uit Middel burg ons geseind bericht betreffend het eervol ontslag aan den heer Goemans, vermelden wjj, dat door Gedeputeerde Staten van Zeeland in verband met hun besluit van 16 dezer, waarbjj den heer J. P. L. Goemans op zgn verzoek eervol ontslag is verleend als provincialen veearts 2e kl., besloten is de dienst vau den veearts ter standplaats Ellemeet van 1 October 1899 af tjjdeljjk op te dragen aan den provincialen veearts der 2e kl. G. A. Blinden- bach te Zierikzee. Een vaartuig uit «de Grauw" (op de Belgische grens), een zoogenaamde hengst, kwam Maandag morgen, geladen met mosselzaad van de Flauwers- plaat recht voor de haven van Zierikzee, kreeg daar een stuk water aan boord, zoodat het vervulde en omsloeg. De nit twee personen bestaande 'l bemanning bleef op het rondhout ronddrgven. De schipper werd gered, maar de knecht, een jonge man van 21 jaar, die de boegspriet had gegrepen, en daaraan zich had vastgeklemd, kon, toen zgn krachten hem begaven, deze niet langer vasthouden, en is dan ook jammerijjk verdronken. Inventaris en vaartnig zgn bg den hoek van Ouwerkerk aan wal komen drjjven. Men schrgft ons nit Antwerpen d.d. 3 dezer: »Den 15 October zullen in geheel België de gemeentekiezingen plaats hebben. In Antwerpen bestaat de gemeenteraad uit 39 leden, waarvan 20 liberalen en 19 katholieken of meetingisten. Daarvan treden thans 15 leden af: 8 liberalen en 7 katholieken. »Zaterdagavond verliep het termjjn voor het aanbieden der candidaturen. Niet minder dan 6 ljjsten werden aangeboden: Ben lloogeachoot op papier* II. Als erkenning van den moed, en ter vergooding der doorgestane ellende gedurende het maandenlange beleg van Leiden, werd aan die stad in 1574 aan geboden óf ontheffing van alle^ Staatsbelastingen gedurende een aantal jaren óf de oprichting eener floogeschool. De vroedschap koos het laatste. BS octrooi van 6 Januari 1575 werd daarop namens Philips, Graaf van Holland en Zeeland, te Leiden gesticht«eene vrjje openbare Scboole ende Universiteyt". Dit octrooi werd uit naam van den Graaf ver leend door zgn Stadhoudor Prins Willem van Oranje. Nadat de nattigheid en noodzakeljjkheid van dergeljjke scholen aangetoond ia, vervolgt het octrooi«zonder dat Wjj nochtans willen, eenige «andere geljjcke Schoole tot eenigertjjdt in Hollandt >ofte Zaelandt gefondeert of opgericht te worden, »'t welck Wjj voor Ons ende Onzen Saccesseurs >expresseljjcken verboden hebben, ende verbieden bg «desen". Op grond dezer bepaling had men in 1630 bestreden, zg het ook zonder gevolg, de oprichting der lllu8tre School te Amsterdam had men in 1711 de oprichting eener dergel jjke School te 's-Gravenhage weten te voorkomen. Dat ze ook nu niet buiten beschouwing zou big ven, de testateur kon het met recht vermoeden. Toen de executeuren zich tot de Staten van Zeeland hadden gewend, werd hun verzoek eenigen tjjd later in handen geBteld van den Magistraat van Zierikzee om te berichten, of zg van oordeel waren, dat hunne stad geschikt was tot oprichting eener Academie, en op welke genoegzame gronden zouden opgelost kunnen worden de bezwaren, namens Leiden tegen die oprichting in te brengen. De eerBte vraag was heel wat makkelijker te beantwoorden dan de laatste. Dit begreep de commissie nit den Raad, benoemd tot het uitbrengen van een rapport, dan ook zeer goed. Zjj stelden voor, wat het eerste pnnt betreft, aan de Staten te berichten«dat de Constitutie deter stad volkomen tot het oprechten van zoo eene geprojecteerde Academie is geschikt". Was deze vraag in een paar regels opgelost, niet zoo eenvoudig was het de bezwaren te weerleggen, die door Leiden zeker opgeworpen zouden worden. Het aan Leiden geschonken privilegie was duideljjk. Maar het was gegeven door Prins Willem zonder voorkennis, en zelfs tegen den zin van den land heer. Kon het daarom geacht worden van waarde te zga, was het op goeden rechtgrond te verdedigen De commissie meende van niet. Bovendien, men achtte Philips zeiven ook niet bevoegd tot het schenken van dergeljjk privilege, als behoorendo tot de Souvereiniteitsrechten der Provincie. En wel werd in het octrooi gezegd, dat het met toestemming der Gedeputeerden van Zeeland was, maar de commissie ontkende de bevoegdheid dier Gedeputeerden om van een souverein recht der Provincie ton eeuwigen dage afstand te doen. Op deze in den breede ontwikkelde gronden meende meD, dat het aan Leiden geschonken octrooi niet ten nadeele van Zierikzee kon worden uitgelegd. Op 24 Juni 1757 schonk de Raad zgn goedkeuring aan dit rapport, en benoemde twee oud-burgemees ters, de Heeren Jacob de Jonge en Mr. Anthony OckerBe, om ten gunste deser zaak werkzaam te zgn, niet slechts bjj den Heer van Borsele, die den PrinB als Eerste Edele van Zeeland vertegenwoor digde, maar ook zoo mogeljjk eene audiëntie te vragen bjj H. K. H. do Prinses-Weduwe, Gouver nante der Vereenigde Provinciën. Het verzoek der executeuren, en het antwoord van Zierikzee werd daarop door de Staten geBteld in handen der Provinciale Rekenkamer. Deze Rekenkamer bestond uit 7 leden, één benoemd, door of namens den Eerste Edele, de zes andere door de zes stemhebbende steden, voor elke stad ééa. Want niet slechts de geldel jjke zaken, maar ook die betreffende octrooien en dergelgke behoorden tot de bevoegdheid van dit lichaam. Het advies, door de Rekenkamer aan de Staten 6 Dec. 1757 uitgebracht, zal die van Zierikzee wel een verstoring van een schoonen droom geweest zgn. Indien zjj op hun landgenooten gerekend hadden, zal die rekening hen deorljjk uit de gis gevallen zgn. Dat advies toch is niet anderB dan een doorloo- pende voroordeeling en ontzenuwing der aangevoerde argumenten. Tegenover de opvatting vau Zierikzee werd een geheel andere gesteld. Wel zou men gaarne anders geadviseerd hebben, maar het aan Leiden geschonken octrooi sloot h. i. de mogeljjkheid tot oprichting eener Hoogeschool te Zierikzee geheel uit. Bovendien zou Holland, meende men, «wel middelen uitdenken om zoodanige Erectie eener Universiteit te Zierikzee tegen te «gaan". Voorloopig liet men zich dus niet in met de vraag, of het daarvoor bestemde fonds wel voldoende, en de itad Zierikzee wel geschikt was. Reeds den 19en Dec. d. a. v. werd dit advies gesteld in banden der Heeren van Zierikzee, die eerst den 8en September 1758 hun antwoord aan de Staten deden toekomen. In dit antwoord wordt aan de Rekenkamer menige duw gegeven. Men had mogen verwachten, dat de heeren van de Rekenkamer het souvereine recht der Statea hadden verdedigd. «Dan, dewjjl dit aan gemelde Heeren van de «Provinciale Rekenkamer niet heeft kunnen behagen", achtte Zierikzee zich verplicht de bewijzen en gronden daarvoor bjjeen te brengen. Het kort begrip dezer breed opgezette memorie is, dat het oprichten eener Universiteit behoort tot de Souvereine rechten; dat die souvereinitoit berustte niet alleen bjj den Graaf, maar door hem gedeeld werd met de Staten dat Philips duB aangenomen al dat het met zgn goedkeuring was geweest nooit had kunnen beschikken over een recht van Zeeland ten voordeele van Leiden. Zierikzee acht dan ook bet recht der Staten van Zeeland tot op richting eener Universiteit boven allen twjjfel verheven. De memorie eindigt mot een eigenaardig argument. Had Leiden zgn Universiteit te danken aan het langdurig beleg, en daaropvolgend ontzet, dat ontzet had het, naast God, te danken aan de dapperheid der Zeeuwen, onder het kloekmoedig beleid van den Zeeuwschen Admiraal Boisot. Maar ook Zierikzee heeft een langdurige belegering van negen maanden gehad. Had Loiden alleen daardoor zgn School verworven, op dezelfde gronden had Zierikzee dan ook aanspraak op dorgelfjko belooning gehad. Want ofschoon Zierikzee zich had moeten over geven en niet ontzet was, men schreef bet alleen hieraan toe >dat de pogingen van dienzelven «Zeeuwichen Admiraal Boisot, die insgelgks tot «ontzet van deze Stad was toegeschooten, door de «Goddel jjke Voorzienigheid, in dier voegen als voor «Legden niet zgn gezegent geworden". Immers Boisot liet bjj de beproeving tot ontzet het leven, waardoor de hoop ontvlood, en overgave volgde. En waar het nu duideljjk was, dat Leiden zonder hulp der Zeeuwen zich evenzeer had moeten over geven, zou het zeker niet van dankbaarheid getuigen, indien nu juist bedoelde stad eeu struikelblok zou werpen op den weg ter oprichting eener Academie. Waarbjj dau nog kwam dat Leiden op 's lands kosten leefde, en Zierikzee buiten koste van den lande, zichzelf kon helpen. De Staten schenen verlegen te worden met de zaak. Daarom werd goedgevonden, alvorens er nader op in te gaan, te verzoeken «de hoogwjjze «consideratiën, en 't advys van hare kouingljjke «Hoogheid, de Vrouwe Gouvernante, als Moeder «en Voogdesse van den Heere Erfstadhouder". Men achtte dit het best gedaan door die van Zierikzee, wat ook aangenomen werd. Dat de bnrgerjj der stad niet onverschillig was voor deze zaak is te begrjjpen. Eenigen uit haar hadden zich tot de Burge- moesteren gewend, en meegedeeld, dat men het voornemen had oen adres aan de Gouvernante te richten. 21 Dec. 1758 werd een concept-adres aan den Raad gozonden, waarin de Dekens der Schutte- rjjon en der gezamonljjke Gilden, voor henzelven en hunne gildebroeders, «uitmaakende de gansche Maatschappjje der Burgers en ingezetenen", zich tot de Gouvernante wendden, om op verschillende gronden te vragen bevordering van de pogingen tot oprichting eener Universiteit. Bg beslnit van 4 Januari 1759 keurde de Raad dit adres goed, en wordt de bnrgerjj geprezeu voor haar «prjjseljjk en voorsigtig gedrag", om n.l. niets to doen buiten voorkennis of goedvinden van hare wettige overheid. Echter moeit de bnrgerjj zelve het adres inzenden, daar de Raad het zoo niet voor zgn rekening kon nemen, en bjj zich van nauwkeurige examinatie meende te moeten onthouden. De Gedeputeerden van den Raad en de af gevaardigden uit de bnrgerjj zouden het voorgenomen bezoek aan de Gouvernante echter niet volbrengen, want reeds den 12en dierzelfde maand overleed deze Vorstin. Deventer. CH. DIXON.

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1899 | | pagina 1