ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE.
Donderdag 16 Maart 1899.
C0STUUNIS,
RECLAMES.
Conf.-M/1, voorheen NI. Oostmeijer,
HEUWSTIJPIMGEM.
Veroohijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1,30, franco per post
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indie ens. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
55ste JAARGANG. No. 7205.
Directeur-Uitgever J. WAALE.
Ad verten tiënvan 13 regels 30 Ots.
meerdere regels 10 Cta., kunnen uiterlijk tot de»
Maandags, Woensdags en Vrijdags middags
12 ure bezorgd worden.
Groot* ItUtr wordt naar plaatsruimte berekend.
Betalingen van Abonnements- of Advertentie-géiden gelieve men te zenden aan de „Administratie Zierikzeesche Nieuwsbode"
15 regels T'S Cts. Elke regel meer IS Cts.
ONTVANGEN: De NIEUWSTE SOORTEN en MODELLEN
Heeren.,
Jongeheeren-
Klnder-
in 'tKaragarenCheviot, Bukskin enz. eaz.
Oude Haven, Zlerlbzee.
Geen kerting als anderszins, doch streng vaste prijzen.
Amerika.
Nooit te oud omte trouwen f Ts Franklin
in PennBjlvaniö ii het huweljjk voltrokken tusschen
John Olewa, iemand van 102 jaar en Sarah Jennings,
nicht van Abraham Lincoln, die niet minder dan
honderd lentes telt. Mevrouw Sarah Jennings is
sedert 1824 weduwe 1
De Amerikaansche Admiraal Dewey, de over
winnaar van Cavite, moet in bedenkeljjken toestand
verkeeren. Hg is door zjjn langdurig verblgf in
het klimaat der Philippgnen zeer verzwakt, mager
en grjjs geworden, en als hg niet spoedig van daar
vertrekt, dan zal hg sterven, naar men vreest.
President Mac Kinley gaf verlof, terug te komen
naar de Vereenigde Staten. Maar de heldhaftige
vlootvoogd wil dat niet. >Het is mijn plicht
zeide hg, »op mjjn post te blgven, tot de Philippgnen
geheel in onze macht zgn. Ik wacht het eind van
den opstand af'.
Volgens ofïciëele rapporten loopende van
1 Mei 1898 tot 18 Februari 1899 heeft
de >nitbreidings-oorlog" den Amerikanen 5731
menschenlevens gekoBt.
In geveohten werden 329 soldaten gedood; 125
stierven aan hunne wonden en 5277 overleden aan
ziekten op Cuba, Porto Rico en de Philippgnen.
En nog is het niet nit 1
Volgens een telegram is bjj Manilla tnsschen
Amerikanen en Filipinos weder hevig gevochten.
Ditmaal waren eerstgenoemden de aanvallers.
Gesteund door artillerie rukten zjj op tegen de
niet ver van Pasig verschanste opstandelingen en
verdreven hen na een hevig vuur uit hunne stellingen.
De Amerikanen, wier verliezen gering zgn, maken
zich nu gereed tot den aanval op Pasig zelf.
De Amerikaansche millionnair Andrew Oarnegy,
die reeds een som van f 14.400.000 heeft besteed
aan het stichten van volksbibliotheken in Schotland
en de Noordeljjke Staten van het groot Amerikaansch
Gemeenebest, zal nu nog ƒ4 800.000 uitgeven voor
het stichten van volksbibliotheken in de Zuidelijke
Staten.
»Niemand moet rjjk sterven", zei hg tot een
journalist, die hem bezocht. Ieder rjjke moet bg
zgn leven zgn geld zoo nuttig mogelgk besteden".
Dat hjj met bgzondere voorliefde volksbibliotheken
sticht, is daaraan te danken, dat hg als arme knaap
te Allegheny (Pennsylvania) veel nut heett getrokken
uit de edelmoedigheid van zekeren kolonel Anderson,
die iaderen Zaterdag kosteloos boeken uit zgn
bibliotheek leende aan mannen en jongens van den
ambachtsstand.
>Ik heb daarvan zooveel genoten", zeide hg, >dat
ik de gelofte aflegdo, als ik ooit overtolligen
rgkdom zou bezitten, mgn geld te zullen gebruiken
voor het leenen van boeken aan anderen".
Opwinden s. v. p. 1
Een niet onaardige uitvinding is een klok, die
ia den handel gebracht wordt door Joh. R. Andrews
te Homestead. Men vergeet zoo dikwijls regelmatig
de pendules in huis op te winden en om dit verzuim
te voorkomen is aan bedoelde uurwerken aangebracht
een inrichting, die, zoodra de klok bjjna afgeloopen
is, een plaatje laat vallen, waarop staatOpwinden
s. v. p.I
Engeland.
Een vreeseljjk drama is te Twickenham (Londen)
afgespeeld. De 38-jarige aannemer Goodale, een
welgesteld en geacht man, gelukkig echtgenoot
eener jeugdige vrouw en vader van een paar
kinderen, heeft in een plotselinge vlaag van waan
zin zgn vrouw en kinderen en daarna zichzelf met
een scheermes onthalsd. Men vond de vier lgken
in één vertrek.
Zwitserland.
Een paar jagers hebben dezer dagen in de
Apennjjnen een levenden arend gevangen. De vogel
had een menigte lammeren en hoenders geroofd, en
de beide mannen hadden besloten, een eind te maken
aan die rooverjjen.
Op den berg >Tre Potenze", waar de arend
gewoonljjk zgn buit ging verteren, groeven zg een
kuil, overdekten dien met takken en bladeren en
plaatsten bg den rand een levend lam, aan een
touw, dat onder in den kuil was vastgemaakt.
De beide mannen vatten nu dag aan dag post
in dien kuil en brachten den nacht door in een
nabnrige herdershut. Zg wachtten er 15 dagen en
zagen al dien tjjd den arend sleohts één maal, hoog
in de lucht, voorbij vliegen.
Maar den zestienden dag het was na een
zwarea sneeuwstorm kwam de arend. Hg sloeg
zjjne klauwen in het lam en wilde er mee omhoog
vliegen; maar de jagers trokken aan het touw, en
de arend, wiens klauwen verward waren geraakt
in de wol van het schaapje, werd mee naar beneden
getrokken.
Daar gelukte het den mannen het groote dier
vast te binden, maar niet dan na een hevige
worsteling, waarbjj beiden vrg ernstig werden
gewond.
Rusland.
Petersburg, 14 Maart. In de zitting van
gisteren der commissie tot regeling van den graan
handel verklaarde de Minister van Financiën, dat
een ruime toevloed van buiteDlandiche kapitalen
naar Rusland zoovoel mogelgk moest worden
bevorderd, omdat het beter was met behulp van
vreemde kapitalen een blgvende industrie ia het
land te scheppen dan buitenlandBche producten
voor honderden millioenen in te voeren.
België.
De koningin gaat steeds vooruit; de doctoren
krjjgen meer en meer hoop op herstel.
Te Antwerpen is Maandagavond door ongeveer
100 politieke vereenigingen een betooging gehouden
voor algemeen stemrecht en evenredige vertegen
woordiging. Daarna werd een monstermeeting
gehouden, die besocht was door rnim 4000 personen
Anseele en Plat quart voerden het woord.
Nederland.
'g-i-ravenlkage, 14 Maart. (TweedeKamer).
In de heden gehouden zitting werd besloten de
ingekomen adresBen inzake de ongevallen-wet aan
de regeering te verzenden.
Het verzoek van de Maatschappij »Peinture-
Bogaerts", om schadevergoeding wegens de uitgifte
van de portretten van H. M. de Koningin door de
regeering in concurrentie met die Maatschappij, is
ter griffie neergelegd.
De motie-Ketelaartot vermindering van het
tractement van den gouverneur-generaal van Ned.-
IndiS met f 35.000, waarvan de aanneming ontraden
werd door den minister van koloniën, wegens den
steeds zich uitbreidenden werkkring van den
gouverneur-generaal, werd verworpen met 40 tegen
21
De motie-Rink, om verbod van de jacht op
waterwild met het kanongeweer, als een moorddadig
bedrgf in strgd met den geest der jachtwet, werd
ondersteund door den heer van den Berch van
Heemstede en bestreden door den heer mr. 0.
Lucasse, die de vernietigende werking van het
kanongeweer weersprak en van een pertinent verbod
herleving der broodjagerjj wachtte.
De minister van financiën verklaarde nit de
rapporten den indruk te hebben gekregen, dat de
jacht met het kanongeweer niet schadelijk is voor
eendenkooien, mits die geschiedde buiten den ver
boden kring. Over verscherping biervan zal bg met
zgn ambtgenoot van justitie in overleg treden.
De heer Lohman verklaarde zich, evenals andere
leden, onbevoegd tot oordeelen en zou dus tegen
de motie stemmen.
Nadat de minister zich bereid had verklaard de
regeling dezer zaak te overwegen, werd de motie
aangenomen met 46 tegen 23 stemmen.
Na een kort debat werd aangenomen art. 1 van
het wetsontwerp, houdende bepalingen ter uitvoering
van art. 187 der grondwet (staat van oorlog en
Nog eenige wetsontwerpen zgn, na de aanhangige,
door de Kamer aan de orde geBteld.
Op verzoek van den heer van Gjjn zal diens
motie betreffende den Dordtschen waterweg vóór het
re<jes niet behandeld worden.
Naar men verneemt, hebben H.H. M.M. de
Koninginnen het paleis >Huis ten Bosch" ter
beschikking gesteld voor het honden der vergadering
van het Vredes-Congres, dat op 18 Mei zal worden
Ook een vrucht van persoonlgken dienstplicht!
Verschillende groote koffiehuizen alhier, waar
vroeger geen militairen beneden den graad van
onder-offioier werden toegelaten, hebben thans,
nn de persoonlijke dienstplicht is ingevoerd, hunne
lokalen ook voor korporaals en soldaten opengesteld.
Aan de directie der Holl. stoomtram in Den
Haag werd het volgende schrjjven verzonden, dat
de directeuren van andere stoomtrams ah ook tot
hen gericht gelieven te beschouwen
Mjjne Heeren
Als moeder van den jeugdigen student, die
Vrjjdag 3 dezer op zoo noodlottige wjjze om het
leven kwam, wend ik mg tot u met het verzoek
of u niet de eene of andere strafbepaling kunt
maken op het op- en afspringen van een in beweging
zgnde stoomtram. Tal van jeugdige menschen begaan
dageljjks die onvoorzichtigheid.
In het gevoel hunner jonge kracht denken zg
niet aan het gevaar, dat hen bedreigt. Indien er
echter een boete of de eene of andere straf op
stond, zouden velen zich daardoor laten weerhouden.
Het zou mg in mgn groote droefheid een troost
zjjn, indien het van mg gevraagde offer op die wjjze
anderen ten zegen werd.
Met achting,
Mevr. de Wed. Mr. J. B. BURGER.
's-Gravenhage, 9 Maart 1899.
Het Vod. voegt hieraan toe, dat een strafbepaling
van regeeringswege misschien mogelgk zou zgn,
als het wetsontwerp tot verzekering van de veiligheid
van het verkeer op de openbare wegen zal zgn
aangenomen.
Wenscheljjker nog dan het eindeloos aantal straf
bepalingen weer te vermeerderen, zou 't ons
voorkomen er naar te streven het opspringen onder
het rjjden onmogelgk te maken.
Rotterdam, 14 Maart, Ten hnize van een
bewoner der Glashaven vervoegden zich hedenmorgen
twee mannen, die met een compliment van meneer,
en of we zgn overjas mogen hebben" de dienstbode
tot afgifte van dit kleedingstuk wiBten te bewegen.
Toen-ze zich echter bjjzonder snel verwijderden, kreeg
de meid achterdocht en liep de mannen achterna,
zoodat ze de haven nog niet af waren, of zg werden
reeds door een politie-agent aangehouden. Het bleek
nu dat het vermoeden van de dienstbode niet
ongegrond was, en dat men met brutale oplichters
had te doen, die echter nu wei voor een poosje
onachadeljjk zullen worden gemaakt.
Terwjjl een bal-masqué, gegeven door de
arti» ten-vereeniging >Hulp in Nood" alhier, in
vollen gang was, werd Zaterdagnacht een dame,
toen zg met baar zoon de zaal binnentrad, plotseling
ongesteld en zonk bewusteloos ineen. Men droeg
haar naar een der kleedkamers van bet tooneel,
waar zg, ondanks alle hulp die men trachtte haar
te verleenen, weldra den laatsten adem uitblies.
Haar echtgenoot, die voor zaken te Parga vertoeft,
werd telegraphisch bericht gezonden van het onheil,
dat hem getroffen heeft.
Dordrecht, 13 Maart, Het heerenhnis aan
de Wolwevershaven alhier, het voormalig Gerefor
meerd weeshuis Bethel", is gekocht voor de
vereeniging »Effatha" te Leiden, ten einde haar
aldaar gevestigd Christelgk Doofstommen-Instituut
naar hier over te brengen en uit te breiden.
's Hertogenbosch, 14 Maart. Een huis
vader op den Vughterdjjk alhier bracht Zaterdag
een eendvogel thuis. De vrouw zette den eendvogel
te vuur en verliet toen 't huis om een paar
borrels te koopen. Intusscben had de kat de lucht
gekregen van het heerljjk bontje, dat in den pot
stond te pruttelen, haalde het gebraad uit de pan
en kroop er mede onder het bed, om sr hier op
haar gemak van te smullen. Daar komt moeder de
vrouw thuis. Zg kjjkt in den pot en o wee! de
eendvogel is verdwenen.
Overal gekeken hebbende komt zg eindelgk op
het idéé ook eens onder het bed te loeren. Zg
steekt een lucifer aan, en nn vat, tot overmaat
van ramp, het stroo vlam. Golnkkig kan zg het
begin van brand nog blusschen, daar weldra hulp
kwam opdagen. Toen de man thuis kwam, werd
het slottafreel afgespeeld van het komisch drama
een vechtpartjj tusschen man en vrouw.
Rozendaal, 14 Maart. Toen hedenmorgen
de trein van Esschen hier binnenkwam, liep de
RAPPORT van de Commissie van Land
bouw van het departement Zierikzee
der Nederlandsche Maatschappij
ter bevordering van Nijverheid
over het onderwerp: Landbouw
coöperatie op Schouwen en Duiveland.
Slot.
Verder bestaat er in onze omgeving geen enkele
beetwortelsuikerfabriek. Dit ljjkt wel vreemd, daar
de suikerbieten in deze streken zoo'n voornaam
product uitmaken. Meer dan eens zgn er dan ook
pogingen in het werk gesteld om tot de oprichting
van een zoodanige fabriek te geraken. Nog weinige
jaren geleden zgn er stappen voor gedaan; een
groot aantal verbouwers van suikerbieten hadden
met een zeker getal hectaren hunne medewerking
toegezegd, het benoodigde kapitaal zou worden
opgenomen, maar de bezwaren, aan de op
richting verbonden, waren ten slotte toch van dien
aard, dat men zjjne plannen moest laten varen.
Thans rest ons nog de bespreking der aardappel meel
es atroopapierfabrieken, die in het Noorden van
ons land worden aangetroffen en die ook de geachte
vrager vernoemt. Wat mag wel de reden zgn, dat
bg ons niets van dien aard bestaat? Neem de
eerste de beste landbouwcourant op en tien tegen
één of men leest uit het Noorden van een nieuw
opgerichte of op te richten stroopapier-, carton- of
aardappelmeelfabriek. Bg eene oppervlakkige be
schouwing is men zelfs wel geneigd te denken, dat
het besef van het belang der ooöperatie zich d&ór
krachtiger openbaart dan hier. Zgn echter locale
toestanden niet de oorzaak van het verschil? De
veengronden in het WeBteljjk deel der provincie
Groningen en op andere plaatsen, zgn a. h. w. de
aangewezen gronden voor den verbouw van aard
appelen, die bovendien van eene qualiteit zgn, die
ze minder geschikt maakt voor eetaardappelen,
dan wel om in de fabrieken te worden verwerkt.
In onze provincie nu worden de aardappelen niet
in zeer groote hoeveelheid verbouwddaar men
meer voordeel ziet in het verbouwen van andere
gewassendooreen genomen verbouwt men hier
niet meer aardappelen dan er voor het verbruik
benoodigd zgn; er worden dan ook zeer weinig
aardappelen uitgevoerd.
Maar met de stroopapier- en cartonfabrieken,
hoe is het daarmed gesteld? Ook in onze streken
wordt toch ook zoor roei graan verbouwd. Het
stroo, dat men daarvan krjjgt, wordt meest voor
strooisel en dus tot bemesting gebruikt (een enkele
maal ook voor veevoeder gebezigd). De boeren
alhier kunnen dan ook over 't algemeen best hun
stroo gebruiken en missen er niet gaarne van,
zoodat de handel in stroo van geen beteekenis is.
Het verwonderde daarom de Commissie zeer, dat
de landbouwer in het Noorden zoo gemakkelgk
afstand scbjjnt te kunnen doen van zgn stroo, wat
zgn bedrgf betreft. Zg richtte daarom een schrjjven
tot het Genootschap van Ngverheid in de provincie
Groningen, waarin ze eenige inlichtingen aangaande
deze zaak vroeg en ontving daarop van den voor
zitter, den heer Dojes, het volgende antwoord;
Meedbn, 20 December 1898.
Mijnheer/
Ten opzichte van de verhouding van de boeveel
heid geproduceerde stroo en de hoeveelheid
benoodigde Btrooisel kan men de boerderjjen in de
provincie Groningen in drie categorie n verdeelen.
Tot de 1ste behooren de boerderjjen in de Dollard-
polders in het Oldambt. Stalmest doet weinig nut,
er wordt daarom mest gemaakt van de benoodigde
paarden, van melkvee en eenig jong vee. Deze mest
wordt verkocht.
Vroeger werd dit stroo grootendeels verbrand,
terwjjl men ruim strooisel toediende.
Dit zgn de boerderjjen aangewezen op strooverkoop.
Op strooisel wordt, nu stroo voor de cartonfabrieken
wordt verkocht, zooveel mogelgk bezuinigd. Vele
boeren voederen alleen kaf, kortstroo, boonstroo en
erwtestroostrooisel wordt uiterst weinig toegediend,
terwjjl al het witstroo wordt verkocht. Tot de 2de
categorie van boerderjjen behooren die op de
zavelgronden in het Noorden der provincie, op de
ondere Dollardpolders, bjjv. in Meeden, indjjking
van 1545, waar stalmest wel uitwerking heeft.
Vroeger had men aldaar, benevens de benoodigde
paarden, een flink stal rundvee en ook schapen.
Stroo werd ruim toegediend als voeder en als strooisel.
Hier is de toestand wezenljjk veranderd toen het
stroo een handelsartikel werd. Eerst bleef de vee
stapel op het gewone getal, doch er werd met stroo
zuiniger omgegaan als voeder en als strooisel. Nu
men allengs beter bekend werd met de gunstige
uitwerking van kunstmest, werd ook het aantal
rundvee geleideljjk verminderd. Vooral in de laatste
jaren werd de veestapel belangrjjk ingekrompen,
toen men in toepassing bracht het vastleggen van
stikstof door den verbouw van vlinderbloemige
gewassen, wikken en erwten. Op vele boerderijen
is de veestapel met 50 procent, met 75 procent
en nog meer verminderd. Daardoor en door dat
zuinig toedienen van stroo als voeder en strooisel
levert ook deze categorie van boerderjjen veel stroo
op de markt; er zgn boerderjjen, waarvan al het
witstroo wordt verkocht. N
Tot de 8de categorie van boerderjjen behooren die
in da zand- en veenBtrekeD. De veestapel is hier
weinig verminderd, er wordt met stroo spaarzamer
omgegaan dan vroeger, om toch te kunnen ver-
koopen de roggeboisen die de hoogste waarde hebben.
Al het overige stroo wordt in deze streken in
't algemeen verbruikt als voeder eu strooisel. De
hoeveelheid stroo is er trouwens niet bgzonder
groot, daar er vele fabrieks-aardappelen tot de
helft der oppervlakte) worden verbouwd.
Nu men in de laatste jaren steeds meer vertrouwd
raakt met de nuttige uitwerking van kunstmest,
nu het straatvuil der steden belangrjjk in prjji is
gedaald, nu ook de stalmest in de kleistreken
belangrjjk goedkooper is geworden, vermindert men
zelfs op deze boerderjjen nog den veestapel, zoodat
er behalve roggestroo ook nog andere stroo aan de
cartonfabrieken wordt verkocht.
Groot is deze hoeveelheid echter niet. In enkele
jaren als het stroo zeer duur is, W9rd er nog wel
eens turfstrooisel aangekocht.
Strooprjjzen waren in den winter van 1897—'98
f 15, tarwestroo thans f 9 per 1000 kilo; gerste-
stroo 6; haverstroo f 8; roggestroo f 10. Na 1
Januari f 1 meer, na 15 Maart nog 50 cent meer.
In deze provincie bestaan 8-, in Friesland 1
fabriek, die ongevoer 120 millioen kilo stroo ver
werken.
Alleen de fabriek te Nieuwe-Schans bestaan de
aandeelhouders bgna uitsluitend uit landbouwers-
strooleveranoiers.
Hopende hiermede aan uw verzoek te hebben
voldaan.
Hoogachtend,
(get.) R. DOJES.
Aan dit schrjjven zou nog kunnen worden toe
gevoegd, dat de veestallen in Groningen door haar
bgzondere inrichting meewerken tot een minimnm-
gebrnik van stroo.
Uit bovenstaande mededeeling bljjkt dus, dat de
verkoop van stroo in 't Noorden zoo in het groot
alleen haar oorzaak hierin vindt, dat de gronden
in de laatst bedjjkte polders geen meBt behoeven,
dat op de andere gronden de cultuur met kunst
mest en vlinderbloemige gewassen wordt toegepast
en dat eindelgk de zeer groote inkrimping van den
veestapel hoofdzakeljjk bjjdraagt tot een belangrjjke
besparing van stroo.
Op de eilanden Schouwen en Duiveland, bestaande
uit gronden, die wel behoefte hebben aan gewonen
mest met toevoeging van knnstmeBt en waar de
veestapel in de laatste jaren in plaats van in
gekrompen te zgn nog is uitgebreid, kan om deze
redenen van verkoop van stroo van eenige beteekenis
geen sprake zgn.
En zoo is de Commissie met haar Rapport
ongeveer aan het einde genaderd. Volledig is het
niet, op sommige vragen moest ze nog zelve het
antwoord sohuldig blgven; de coöperatie is ook
nog, zooals we reeds in den aanvang zeiden, van
zoo jongen datum, maar dit constateert ze met
genoegen, dat bet belang der coöperatie hoe langer
hoe meer wordt ingezien. Iets moet haar, eerljjkheids-
halre, echter nog van het hart. Bg de bespreking
der veeverzekeringen stipten wjj het reeds even
aan. Het is dit: Men wil wel samenwerkenmen
acht de coöperatie zeer voordeelig, maar, als het
er op aankomt, verliest men wel eens den bloei
der Vereeniging, het algemeen belang uit het oog,
ter wille van persoonlijke belangen, van eigen voor
deel. Een nauwgezette cootröle kan in dezen wel
veel doen, maar het bljjft niettemin om het
beginsel der coöperatie te betreuren, dat het af en
toe aan het licht komt, dat het soms nog zoo
slecht wordt begrepen.
Verwjjzen we ten slotte nog even naar het
bovenstaande, dan komt de Oommisie tot het
volgende besluit: De coöperatie heeft in de laatste
25 A 30 jaren in onze streken veel nuttige Ver
eenigingen in het leven geroepen, nu reeds zgn de
goede gevolgen daarvan duideljjk waar te nemen.
Geen landbouwer echter, die meenen zal, dat
men reeds het doel heeft bereikt, men bljjft traobten
het bedrgf meer winstgevend te maken en te ver
heffen en dank zg het steeds verbeterd landbouw
onderwijs en de landbouwvereenigingen, die reeds
meermalen krachtig de bevordering der landbouw
belangen ter hand namen, gelooft de Commissie
met vertrouwen te mogen verwachten, dat ook op
het gebied der coöperatie nog veel zal worden tot
stand gebracht.
Ziekikzbb, Januari 1899.
De Commissie van Landbouwtaken
O. J. VAN DEN BOUT.
C. J. HOCKE HOOGENBOOM.
M. C. MULOCK HOUWER.
H. 0. VAN DEN ENDE.
