1
De commies-verificateur Krone is verplaatst
van Terneuzen naar Botterdam.
Tot leden van het hoofdbestuur der Maat
schappij tot Nut v. 't Algemeen zjjn gekozen de heeren
W. Spakler te Amsterdam, P. M. Keller van Hoorn
te Dordrecht en jhr mr. D. B. de Marees van
Swinderen te Groningen. Het hoofdbestuur ontving
vau deze heeren bericht van de aanneming hunner
benoeming.
Het hoofdbestuur deelt voorts mede, dat door
hem, gevolg gevende aan de opdracht der jongste
algemeene vergadering, tot het in 't leven roepen
van een zelfstandig werkende vereeniging, dia ten
doel heeft den toestand der verwaarloosde jeugd in
Nederland te verbeteren; eene commissie is uit-
genoodigd, die, zich welwillend met de voorbere iding
van een dergelijke vereeniging heeft belast. Deze
commissie bestaat uit de heeren jhr. mr. A. J.
Bethaan Macaré te Haarlem, mr. G. A. van E amel
to Amsterdam, H. Pierson te Zetten, dr. W. H.
Nolens te Eolduo en Th. Nolen te Botterdam.
Aan het Leidseh Studentencorps is door v.jjlen
mr. Scheltema, uit Noordwjjk, f 10.000 gelegateerd.
Te Oisterwijk werd verleden week de land
bouwer van der Wiel zwaar getroffen; terwijl een
zjjner drie kinderen begraven werd, is zijn 4- jarig
dochtertje in een ketel kokende pap gevallen.
Zondag is het aan de gevolgen bezweken.
Namens de moeder van het meisje te Saeek,
dat bjj het tramongeluk op Pinksterzondag te
Oppenhuizen haar been verloor, wordt van de Ned.
Tramwegmaatschappij geëischt eene uitkeering van
f 5 per week gedurende een tjjdperk van 7 jaren
(als wanneer het kind meerderjarig is), benevens
een som van f 2000, zoodra het uitkeeren van dit
jaargeld een einde neemt.
In den raad der gemeente Sappemeer werd
een adres ter tafel gebracht van de heeren J. Eazeu
en T. Keizer, te Groningen, die de gemeente wilden
voorzien van zuiver drinkwater. Dit adres werd in
handen gesteld van B. en W., met verzoek om
advies. Bjj die gelegenheid gaf een der raadsleden
zijne meaning over de zaak aldus te kennen
Onzin! Zie de paarden en koeien, die onzuiver
water drinken. Zie mijn hond, die op de brug ligt
en zich laaft aan het water uit het diep. Zie de
eene of andere vrouw, die haar slof uittrekt en er
slootwater uit drinkt. Is dat schadelijk voor de
gezondheid Wel neenhet kan heel goed gaan
zoo. Het is heel mooi zoo'n onderaardschen stroom
bjj droogte, zooals men dat ziet in Parjjs, in
Engeland, maar hier? Och kom, dikke woorden,
dat heele ding!"
Nader is gebleken, dat de korporaal van de
koloniale reserve te Zutphen, die 11. Donderdag
werd uitgezonden met f 180 om deze voor klein
geld te wisselen, doch vergat om in de kazerne
terug te keeren, met een rjjtuig uit Brummen over
Dieren en De Steeg naar Arnhem is gereden, nadat
hij te Dieren zich een burgerpak had aangeschaft
en zjjn uniform aan den koetsier ten geschenke
had gegeven. Te Steeg was hjj zeer mild en beloofde
een groote fooi, indien hjj dadeljjk een barbier kon
krjjgen om hem te scheren. Hjj werd daar echter
niet geschoren en zeide van Arnhem naar Ant
werpen te zullen gaan.
Op de beetwortelsuikerfabriek in de nabjjheid
van Goertruidenberg viel een 17-jarige arbeider in
een ketel vol kokend suikersap, met het noodlottig
gevolg, dat hjj er levenloos werd uitgehaald.
Zaterdagnacht passeerden te Loenen op den
Amsterdamschen Straatweg twee mannen, die door
den rjjks-veldwachter Jan Kollen staande werden
gehouden met den uitroep: »Werda 1 Bjjks-politie
daar zjj verdacht voorkwamen. Terstond daarop
schoot een van hen op Kollen, waarop deze weder-
keorig een schot loste, dat raakte. Inmiddels zette
de andere, zekere Boonsma, het op een loopen,
doch werd door den rjjks-veldwachter achtervolgd
en ingehaald, en daarop naar de gevangenis over
gebracht. Hierop begaf Kollen zich naar de plaats,
waar hjj het schot gelost had en vond daar den
man liggen. Een dokter constateerde den dood.
Na onderzoek is gebleken, dat men te doen had
gehad met twee ontslagen fabrieksarbeiders van
een glasfabriek uit Duitschland, welke op weg
waren naar Amsterdam.
De verslagens, de 21-jarige Gerardus Scheper,
die ongunstig bekend stond, bljjkt te Maarsen,
waar hjj meende bedrogen te zjjn, ook al een schot
gelost te hebben.
De zaak is bjj de justitie te Utrecht aanhangig.
fiandboww en Veeteelt.
Kierikxee, 21 Dec. Heden werd door den
heer Croesen, leeraar in M. O. Landbouwkunde,
in het »Hui* van Nassau" alhier eene lezing ge
houden over de voor- en nadeelen der Zuivelfabrieken.
Bjj afwezigheid van den voorzitter onzer afdee-
ling der »Zeeuwsche Maatschappjj van Landbouw"
opende de vice-voorzitterde heer C. J. Hoclce
Hoogenboom, de vergadering met een welkomstgroet
aan de (weinig) tegenwoordig zjjnde leden, er op
wijzende dat dit do eerste lezing was over een
tegenwoordig zoo belangrjjk onderwerp, nl. »de
Zuivelfabrieken".
De heer Croesen begon met te herinneren, dat
de Zuivelfabrieken in ons land een hooge vlucht
hebben genomen in 1879 werd de eerste Zuivel
fabriek opgericht en in 1895 waren er reeds 545.
Het bleek alzoo, dat men voordeel daarin zag.
In het eerste gedeelte zjjner lezing behandelde
de spreker achtereenvolgens de voordeelen der fabrie
ken in verschillende opzichten, doch wees tevens
er op hoe de fabriek moet zjjn ingericht en door
wien zjj als directeur moet worden bestuurd. Zjj
levert dan een geljjkmatig jprodukt, dat op de
groote markt kan worden verkocht; zjj bespaart
vele kosten en geeft alzoo voor den landbouwer ook
als aandeelhouder voordeelen. De levering op vet
gehalte zou spreker steeds aanbevelen, als zjjnde de
zuiverste maatstaf voor goede melk.
Door pasteuriseeren konden z. i. de meest Bcha-
deljjke bestanddeelen uit de melk worden verwjjderd
en dit kon met zeer geringe kosten geschieden.
In het tweede gedeelte behandelde spreker de
nadeelen der Zuivelfabrieken. Daarvan werd echter
alleen genoemd, dat door de vermenging van melk,
door verschillende landbouwers geleverd, besmette-
ljjke ziekten, als tongblaar enz., kunnen worden
overgebracht, doch dat bezwaar kan door gepaste
middelen worden tegengegaan.
Eindeljjk besprak de spreker de wjjze waarop en
hoe eene Zuivelfabriek moet worden ingericht, iets,
wat hier wel bekend en in toepassing gebracht is.
Van de gelegenheid tot debat werd door velen
gebruik gemaakt en hier toonden zich wederom
zoowel onze landbouwers als de meer bepaalde
vaklui, mannen van de praktjjk. Zooveel mogeljjk
beantwoordde spreker hen, doch wjj kunnen niet
ontkennen, dat dit voor ons het aangenaamste der
lezing was. Men hoorde hier eene gedachtenwis-
seling, die naar wjj hopen, voor velen nuttig zal
zjjn, en stemmen dan ook in met den wensch van
den voorzitter, dat deze lezing moge hebben bjj-
gedragen tot bevordering van don bloei van land
bouw en veeteelt in deze eilanden.
Aan den onderwjjzer aan den landbouw-cursus
te Nieuwerkerk (Duiveland) is door de Zeeuwsche
Maatschappjj van Landbouw eene subsidie van
f 75 per jaar verleend.
In November kwamen in ons land voor de
volgende gevallen van besmetteljjke veeziekten bjj
het achter haakjes gemelde aantal eigenaren: aan
mond- en klauwzeer 2667 (372), kwade droes 4 (2),
schurft bij eenhoevige dieren en schapen 1385
(104), rotkreupel der schapen 129 (10), vlekziekte
bjj idem 64 (44) en miltvuur 30 (26).
In Zeeland kwamen voor 255 gevallen van mond
en klauwzeer bjj 8 eigenaars, en 3 gevallen, bjj 3
eigenaars, van vlekziekte der varkens.
De Ministers van Binnenlandsche Zaken en
Financiën hebben ter algemeene kennis gebracht
dat, ingaande 1 Jan. e.k., verboden wordt de in-
en doorvoer uit het buitenland van vleesch, afkomstig
van eenhoevige dieren.
Als een bewjjs hoezeer de aanstaande verkoop
van 16 jonge hengsten uit het Rjjks-Hengstveulen-
depót te Bergen-op-Zoom do algemeene aandacht
trekt, kan dienon, dat 1.1. Woensdag, toen deze
dieren te zien waren, meer dan 400 personen aldaar
per spoor en tram aankwamen uit alle deelen van
ons vaderland en ook uit het buitenland. Er moeten
dan ook hengsten bjj zijn, die met f 2000 niet te
duur betaald worden naar het oordeel van des
kundigen.
20 December zullen zjj voor de leden van het
»Ned. Paardenstamboek" weer in stap en draf
worden ter bezichtiging gesteld en zal de toevloed
van vreemden zeker weer groot zjjn.
Komen de Fransche kooplieden de Noord-
brabantsche paarden tegen hooge prijzen weghalen
en durven zjj voor jonge dieren van 250 tot f 350
per stuk bestedende Noordbrabantsche varkens
zjjn bjj den Franschman niet minder in trekde
firma Coekx te Rozendaal levert er eiken dag van
60 tot 70 af en het aantal exportslachtergen in
Noordbrabant neemt gedurig toe.
Twee suikerfabrieken te Bergen-op-Zoom, en
wel die van de firma's Wittouck en van der Linden,
hebben de werkzaamheden reeds gestaakt. Aan de
fabriek bjj de Wouwpoort zal deze week de
campagne een einde nemen.
BECHTS1AREM.
Zierikzee, 21 Dee. Door den heer Officier
van Justitie bjj de Arrond.-Bechtbank alhier is
hooger beroep aangeteekend tegen de vonnissen,
door voornoemde rechtbank op 6 Dec. 1898 gewezen
tegen
1°. M. de J., oud 21 jaar, arbeider te Zierikzee,
beklaagd van mishandeling van een ezel, en
2°. J. V., oud 34 j., koopman te Oud-Vosmeer,
beklaagd van mishandeling van een hond, bjj welke
vonnissen die beklaagden zjjn ontslagen van alle
rechtsvervolging.
De kantonrechter te Goes heeft H. Th. J. te
Amsterdam, die verder per spoor reisde dan zjjn
kaartje geldig was, veroordeeld tot f 5 boete, subs,
3 dagen hechtenis.
In de Maandag 1.1. gehouden zitting van het
kantongerecht te Goes is opnieuw behandeld de in
een onzer vorige nrs. vermelde zaak van een
landbouwersknecht te 's-Gravenpolder, die wegens
strooperjj veroordeeld was, terwjjl daarna de baas
beweerde, zelf don haas te hebben geschoten.
Thans waren 6 getuigen gedagvaard, die allen
verklaarden dat de knecht onschuldig was. De
jachtopziener en onbezoldigd-rjjks veld wachter J. de
Dreu, die den knecht geverbaliseerd had, verklaarde
echter ook nu, dat deze de schuldige was en trachtte
dit door be wjj zen te staven. Er was een teekening
van den Vliete- en Kruiningenpolder, in welke de
hofstede van den baas gelegen is. De kantonrechter
legde getuigen de teekening voor en wees op den
ernst der zaak. Allen verklaarden, dat de Dreu
den knecht niet achtervolgde, maar dat deze op
een andere plaats op een mangelhoop stond en dat
het de landbouwer zelf was, die schoot.
De 6e getuige verklaarde niet te weten waar de
knecht was, maar wel, dat hjj den baas zelf heeft
zien schieten in den Vliete-polder. Ook verklaarde
eene andere getuige dat de hoed van den baas
onder 't loopen gevallen was, toen de Dreu hem nazat.
Deze getuige verklaarde tevens, dat de Dreu nog
bjj haar aan huis was geweest om haar te bewegen
een andere getuigenis af te leggen en om haar op
het ernstige van de zaak te wijzen, maar zij hield
vol de waarheid te zullen getuigen. De Dreu, geroepen
zjjnde, verklaarde dat dit niet waar was en ook
na de eenvoudige en pertinente verklaringen der
6 getuigen hield de Dreu vol, dat het niet de
baas maar de knecht was, die het feit gepleegd had.
Met O. M. heeft thans voor den knecht vrijspraak
gevraagd, met vernietiging van het verstekvonnis
en voor den baas veroordeeling tot 2 maal f 5
boete subs. 2 maal 3 dagen hechtenis en verbeurd
verklaring van het geweer.
Uitspraak Dinsdag 27 December a s.
ÜKBKWIEBWS.
Beroepen bjj de Belgische Zendingskerk te
Ostende ds. O. B. van Lelyveld te Goes.
Bedankt voor het beroep naar de Herv. Gem.
te Scherpenisse door den heer C. van der Voort
van Zjjp, candidaat te Hilversum.
Bedankt voor het beroep naar de Herv. Gem.
te Cortgene door ds. G. Diehl te Ochten.
De heer S. Spaans, beroepen pred. bjj
de Doopsgezinde Gemeenten te Goes en te Vlissingen,
zal op 8 Januari a.s, te Vlissingen bevestigd worden
en zijne intrede doen en op den 15den Jan. te Goes.
OMDEHWIJ8.
Geslaagd aan de universiteit te Utrecht voor
het candidaats-examen in de theologie (eerste ged.)
de heer A. P. van der Vlugt, geb. te Nieuwerkerk.
Haagsche Brieven.
's-Gbavenhage, 19 December 1898.
Wjj naderen het Kerstfeest, maar vóór dien tjjd
moet de Tweede Kamer ftdl speed werken, wil zjj
gereed komen met den begrootingsarbeid. Toch is er
van haast bjjna niets te bespeuren, hoe krachtig de
Voorzitter, als een handig kapitein, het parlementaire
scheepje ook aanzet en van alle gelegenheden
gebruik maakt om het vooruit te helpen. Het wil
echter niet lukken. De heeren socialisten houden
niet alleen lange redevoeringen, maar de niet-
socialiston evenzeer en er wordt evenveel gespeechd
over de oude werklieden, de nooden des volks, als
over de inrichting der marine-begrooting of de
bevordering van het paardenras.
Het schjjnt dat naar mate het kiesrecht is uit
gebreid, de spreeklnst ook is toegenomen, en daarom
alleen zou men eigenljjk tegen algemeen kiesrecht
moeten zjjn, want dan is het einde niet te voorzien.
De twee belangrijkste aangelegenheden, in de jongste
zittingen behandeld, zjjn wel het onderwjjs- en het
marine-vraagstuk, eigenljjk allebei erge oude koeien.
Zoolang als 't me heugt hebben we over onderwjjs
en marine gestreden, en we zjjn er niets verder
door gekomen, misschien zelfs nog minder met
marine dan met 't onderwjjs. Want de schoolstrjjd
heeft ten minste een keer genomen, waarmede de
bestrjjders der openbare school tevreden kunnen
zjjn. Zjj hebben een afkeer gewekt tegen die school
bjj de goe-gemeente onder allerlei voorwendsels en
hebben geld gekregen voor hun bjjzondere school,
die nu in bloei kan toenemen met staatshulp, »al
is er 't mooie dan ook al lang af", zooals eenmaal
minister Heemskerk betoogde. En als men dan nu
de heeren Lohman c. 8. hun Schadenfreude hoort
uiten, dat nu ook de orthodoxe joden om secte-
seholen beginnen te roepen en geen genoegen meer
nemen met de neutrale school, dan mag het nooit
vergeten worden dat diezelfde fractie vroeger steeds
protesteerde tegen het algemeen godsdienstig
karakter der neutrale school en dus zelf alle pogingen
heeft gedaan om die school niet ongodsdienstig,
maar buiten eiken godsdienst te stellen, zoodat
zelfs het gebruik van het woord God door hen
als een crime werd aangemerkt. Gelukkig zal
de openbare school desniettemin Btand houden en
krachtiger worden, al zond geen enkele prthodoxe,
protestant, katholiek of jood zjjne kinderen er heen,
omdat hoe langer zoo meer het begrip veld wint,
dat de kinderen op de schoolbanken kennis, degeljjke
kennis moet ingeprent worden, humanitaire
begrippen, gevoel voor 't schoone, goede en grootsche
in de natuur, maar dat dit alles uitstekend kan
samengaan met gemis van dogmatische leerstellingen,
die ieder voor zich, zjj no kinderen elders moet laten
leeren bjj dominó, pastoor of rabbi. Maatschappeljjke
kennis, gevoel voor 't hoogere en goddeljjke dat kan
de openbare school leeren, mits men de gedachten-
wisseling over den oorsprong der dingen en het
toekomstig bestaan overlate aan den godsdienst
leeraar.
Een groot bezwaar is in de latere jaren intusschen
er bjj gekomen: ook de socialisten eischen dat de
school aan hunne kinderen voldoe en geen aanstoot
geve. Dat kan best, want socialisme is geen gods
dienst en het godsdienstig gevoel der socialisten
zou alleen kunnen gekrenkt heeten, als over God
gesproken werd en zjj atheïsten tegeljjk zjjn. Nu
mogen vele socialisten geen godsgeloof hebben, dat
alle atheïsten zouden zjjn is nog zeer de vraag,
maar indien dit wel het geval mocht zjjn, welnu,
dan dienen zjj te doen wat de orthodoxen doen,
eigen maatschappeljjke scholen stichten met staats
subsidie en onder staatstoezicht. Willen zjj dat
niet, dan dienen zjj genoegen te nemen met de
openbare staatsschool. Maar in geen geval mag hun
begeerte om hun kinderen vrjj te houden van elke
zweem van Godsgeloof, de openbare school van
standpunt doen veranderen. Het overgroote gedeelte
der niet-orthodoxe bevolking van ons Nederland is
niet atheïstisch en ziet in elk geval volstrekt geen
kwaad er in, dat in de school op God gewezen
worde als het hoogste ideaal van grootheid, wjjs-
heid en voortreffoljjkheid. En evengoed als de open
bare school de aanvallen der orthodoxen heeft weten
te weerstaan, zal zjj dit doen met de attaques der
socialisten, mits zjj inwendig goed bljjve. En
daarom juist moet de Begeering met onverflauwde
kracht bljjven pal staan voor goede inrichting der
school en voor goede leerkracht. Zij dient niet
slapjes, maar krachtig te waken dat de onderwjjzers
welke hunne beginselen persoonljjk ook wezen
mogen in de school evenmin godsdienstige als
socialistische dogma's aan de kinderen leeren; zjj
moet, waar overtreding plaats heeft, straffend
optreden onverschillig wien het geldt; zjj moet
de kinderen beschermen tegen de invloeden van
buiten en tegen henzelf; zjj moet de onderwjjzers
deugdeljjk beloonen, opdat zjj, die de verpersoon
lijking moeten wezen van alle denkbare deugden,
niet nog minder betaald worden dan kruiers of
sjouwers. Doet zjj dat, dan zal het kwade in
't socialisme de kinderen niet schaden, en het goede
wat er in is: liefde voor de minderen en zin voor
rechtvaardigheid, integendeel het onderwijs ten goede
komen. Uit de discussiën bleekdat minister
Borgesius ongeveer die meening is toegedaan, en
dit schjjnt ook de eenig mogeljjke. Men vergete ten
slotte toch niet dat de openbare school de volks
ontwikkeling in het geheel zeer heeft doen toenemen
dat de bjjzondere school juist door de concurrentie
is omhoog gekomen en dat zoodra de volksschool
zou verdwjjnen, ondanks alle staatstoezicht de
bjjzondere school weer langzamerhand zou vervallen
tot bjjbel-scholen, waar schrjjven, lezen en rekenen
werd geleerd, maar het hoofd en het hart bitter
weinig werden ontwikkeld.
Doch genoeg van het onderwjjs.
Van veel materiëeler aard is de quaestie der
marine. Sedert jaar en dag hebben wg' don strjjd
bjjgewoond over de vraag of we ons konden ver
dedigen, of we millioenen voor de vloot moesten
wegwerpen? De socialisten van heden praten de
liberalisten van vroeger eenvoudig na en verscherpen
de kantjes wat. Maar ook hebben we gezien dat
ondanks al die praatjes de opvolgende ministers met
meer of minder vlugheid, met meer of minder
geluk, de Kamer wisten te bewegen geld voor
nieuwe schepen te geven. Zoo heeft deze minister
Roëll, nu in één jaar tgd de Kamer twee pillen
tegelijk doen slikken, twee schepen, ieder van 4'/j
millioen, een in 't voorjaar, als erfenis van zjjn
voorganger, die door het schip zgn ministeriëel graf
zag gedolven, en 6en tweede exemplaar deze week,
als vervolg. Bljjft deze minister aan 't roer, dan
zal hjj de twee andere schepen voor den Indischen
dienst ook nog wel binnen een paar jaar van de
Kamer weten af te dwingen. Want niet alleen is
hjj een kundig marine-officier, maar ook een buiten
gewoon goed spreker en handig debatter, zooals de
Kamer in geen jaren voor zich heeft gezien en die
tusschen alle klippen weet door te zeilen dat het
een aard heeft. De eenige vraag dit jaar was dan
ook eigenljjk niet of het schip zou worden toegestaan,
maar hoe, gewjjzigd al dan niet. Ondanks de
betoogen van militaire zijde, nu dat wjjziging
noodig wa3 met het oog op de ervaringen, opgedaan
in den Spaansch Amerikaanschen oorlog, heeft de
minister geen stroobreed toegegeven en zgn schip
vastgehouden, precies naar hetzelfde type als nu
reeds voor het eerste is vastgesteld. Snelheid, zei
hjj, is uitstekend, maar zwaar geschut nog beter
en de Spaansche schepen zgn vergaan, niet omdat
zjj niet snel genoeg voeren, maar omdat er brand
aan boord ontstond, wat bjj onze nieuwe schepen
zoo goed als niet mogeljjk is. Waren ze niet ver
brand, dan zouden ze gezonken zgn, want het
zwaar kanon heeft alleen meer kwaad gedaan dan
al het andere lichte geschut. En zoo zullen dus
over eenige jaren in onze Indische wateren de
groote schepen varen van onze oorlogsvloot k la
barbe van de heeren Troelstra c. s. Trouwens,
terecht is door anderen gezegd: als gjj de marine
afschaft, dan kunt gjj onze koloniën ook wel
afschaffen. Zgn wjj niet in staat meer om ons in
Indië te verdedigen, dan azen genoeg andere
mogendheden op den buit en zullen zjj ons verjagen.
Of dat nu zoo bjjster gelukkig zal zgn voor onze
iciandsche vrienden niet alleen, maar voor den
arbeid hier te lande, valt te betwgfelen. Half Holland
leeft dan toch nog maar in, voor of door Indië.
Beken maar eens opde ambtenaren, de militairen,
de handel, de scheepvaart, onze fabrieken, onze
landbouw zelfs leven ze niet grootendeels van het
geen ze in of door Indië verdienen? En hoe groot
is niet het jaarljjksch bedrag dat de uit Indië
gerepatrieerden in Amsterdam, Den Haag, Njjmegen,
Arnhem en zoovele plaatsen elders, verteren?
De idealen der socialisten zgn schoon, maar de
praktjjk logenstraft hun illusiën en hun beweringen
herhaaldeljjk. Zoo word Troelstra bjj marine duchtig
terecht gezet door den minister, daar hjj in den
aanvang van het jaar allerlei flauwe praatjes ver
kocht had over slechte voeding aan boord, en
ten slotte is gebleken dat er niets van aan is
geweest; zelfs de heer Staalman, die het anders
voor de minderen bjj de marine wel durft op te
nemen, moest erkennen dat het eten best was
aan boord. Toch is Troelstra in het voorjaar met
die laffe beuzelpraat van een paar ontevredenen,
in het parlement gekomen en heeft dit urenlang
er mee bezig gehouden. En dan wordt die afge
vaardigde nog boos als de heer van Kerkwjjk
stemming vraagt als bjj de derde maal over dezelfde
zaak wil spreken. Hg heeft toen leeljjke dingen
gezegd aan den Zierikzeeschen afgevaardigde, waar
voor hjj echter later amende honorable heeft
gedaan. Maar 't is toch gek, dat de socialisten alles
willen en kunnen zeggen van anderen, maar zelf
zoo vreeseljjk fijngevoelig zgn. Intusschen, het moet
erkend worden dat in 't algemeen dit jaar de drie
socialisten zich wisten te bedwingen in toon en
vormen, op die leeljjke uitlating van Troelstra na.
In Don Haag zgn wjj nog altoos onder den
indruk van den dood der vier brandweermannen.
Er moet meent men iets aan de organisatie
haperen als vier mannen, voor redding bestemd,
kunnen verbranden zonder gewaarschuwd te worden.
Zeker, bjj zulk een omvangrjjke brand kan de
commandant niet overal tegeljjk zgn, maar elke
afdeeling moest staan onder toezicht van een
onder-chef, die verantwoordelijk moest zgn voor de
handelingen zjjnor manschappen en die kon bevelen
terug! als hg ziet dat het noodig is.
Ingezonden stukken.
»'t Verhaal van den Toren van Zierikzee"
door J. Stamperius,
Heusden, L. J. Veerman.
In een vorig nommer van dit blad werd in eene
Boekbeschouwing bovengenoemd werkje besproken
op eene wjjze, waaruit men kan opmaken, dat
»'t Verhaal" (bjjwerk natuurljjk daargelaten), als
historisch wordt aangenomen, of althans als eene
geloofwaardige overlevering wordt beschouwd.
Bjj het verschjjnen van het boekje hadden we
dat gevreesd, omdat er bjj de lezers van vroeger
verschenen deeltjes uit »De Nieuwe Bibliotheek
voor de Jeugd", b.v. Frans Naerebont", geen
reden bestond, om aan de waarheid van het door
Stamperius als historisch verhaalde, te twjjfelen.
Mochten daarin aanvullingen voorkomen, geëischt
door den vorm en geleverd door des schrjjvers
fantasie, wat nood: de hoofdpunten op zichzelf en
in onderlinge betrekking waren geschiedkundig juist.
Maar bjj »'t Verhaal" is dit laatste niet zoo en
komen de lezers tot de verrassende ontdekking,
waarom en waardoor de toren van Zierikzee nu
eigenljjk is gebouwd. En ziedaar wat ons spjjt,
want zoo worden verkeerde meeningen gevormd,
niet alleen bjj de jeugd, voor wie het boekje
eigenljjk bestemd is, maar ook bjj ouderen, die
wel eens iets van den Zierikzeeschen toren willen
weten.
Leest men den titel, dan mag men vermoeden,
dat hier nog eens een oud, door de overlevering
bewaard «Verhaal" (in prettig leesbaren vorm
overigens) wordt gegeven. Niets is echter minder
waar. »'t Verhaal" dateert van 1855, toen
ds. H. M. C. van Oosterzee, als redacteur van het
jaarboekje »Zeeland", in den jaargang 1856 een
romantisch stukje gaf over den torenbouw van
Zierikzee, «Alles vergeefsch" getiteld, welk ver
haaltje, verdicht doch niet onaardig verzonnen,
door hem aan zgn lezers werd aangeboden.
Ds. van Oosterzee was tot het schrjjven van dit
stukje gekomen door het jaartal 1454, dat tegeljjk
herinnerde aan een vonnis over de Heeren van
Haamstede geveld en aan den Zierikzeeschen toren
bouw, door het in 1855 voorgevallene, toen de
toren met afbraak bedreigd werd en door het feit,
dat het jaarboekje, 't welk in belangrjjkheid afnam
(1856 was trouwens de laatste jaargang) een aan-
trekkeljjk artikeltje noodig had. Ziedaar de kraam
kamer aangewezen van >'t Verhaal", dat, geheel
nageschreven en eenigszins uitgebreid, nu in
't licht verschenen is als eene soort historische
vertelling.
Zoo iets heeft ds. van Oosterzee niet vermoed noch
bedoeldin zjjne aanteekeningen op «Alles ver
geefsch" zegt hjj dan ook: »De geschiedenis heeft
«hare regten, aan welke de romantische inkleeding
indien ik dezen naam mag geven aan de
»vorenstaande lnchtig opgeslagen vertelling zich
»niet mag vergrjjpen door als waarheid te doen
«voorkomen 't geen slechts verdichting is". Daarna
laat hjj eene toelichting volgen.
Waarheid nu is, en verschillende bronnen Btaven
het, dat de toren van Zierikzee in 1454 gefondeerd
isen waarheid is het eveneens, de stukken zijn
aanwezig, dat de Heeren van Haamstede in 1454
door Karei, den zoon van graaf Philips den Goede,
in naam zjjns vaders, zgn gevonnisd met verbeurd-
i
