ZIERIKZEISCnE NIEUWSBODE. Dinsdag 23 November 1897. NIEUWSTIJDINGEN. FEUILLETON. Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en ZATERDAG. De prijs per 3 maanden is ƒ1,30, franoo per post 1,60. Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending: eens per week, 10,per jaar. 54ste JAARGANG. No. 7004. Directeur-Uitgever J. WAALE. Advertontiënvan 13 regels 30 Cte. meerdere regels 10 Cta.kunnen uiterlijk tot des Maandags, Woensdags en Vrijdags middags 12 ure bezorgd worden. Croote letter wordt naar plaatsruimte berekend Betalingen van AbonnemenU- of Advertentie-gelden gelieve men te zenden aan de Administratie Zierikzeesche Nieuwsbode" Amerika. In Klondyke, het goudland, verschijnt ook reede een dagblad, getiteldThe Klondyke Morning Times. Een nummor van het blad kost f 18 (zegge achttien guldenhet abonnement per jaar kost f 900. Men ziet dat de lezers zich wel in het goud moeten baden. Het blad iB niet zoo groot als één blad van het Dagblad. Het wordt gedrnkt op pakpapier, daar de Indiaan, die nieuw papier moest bezorgen uit de beschaafde wereld, met het geld er voor op den loop is gegaan. In het blad komt o. a. de Bpijskaart van een restaurant voor. Daarnit blijkt, dat een diner in de goudstad op zjjn allerminst f 18 kosteen pond gerookt vleesch kost ongeveer f 12.50oen hondscotelet f 5een kan whiskey f 45. In het blad worden werklieden gevraagd voor een weekloon van f 250 tot f 1500. Onder de rubriek stadsnieuws wordt meegedeeld, dat een goudzoeker in één week voor f 40.000 goud vond. Advertentiön worden in het blad geplaatst voor f 180 per regel. Alweer zjjn in Amerika nieuwe goudvelden ontdekt en wol in het Wichita-gebergte (Indian Territory); de oiperts noemen de mjjnen zeer rjjk. Engeland. Vrjjdag 11. woedde te Londen een hevige brand, die ontstaan was in een mantelmagazjjn in een nauwe straat. Veertig groote gebouwen, waaronder vele winkels, zjjn verbrand. De grootste magazijnen van vederen zijn vernield. Meer dan duizend mannen en vrouwen uit de verbrande magazjjnen zjjn thans broodelooB. Men schat de schade op meer dan 5 millioen pd, st. Rusland. Te St.-Petersburg heeft een hevige sneeuwstorm, welke ook overstroomingen veroorzaakte, groote schade aangericht. Frankrijk. De xanU Dreyfus. De duisternis, welke deze geruchtmakende zaak omringt, wordt nog steeds dichter als gevolg van de tegenspraak, welke in de verklaringen der be trokken personen wordt gevonden. Zoo in die van Leblois, Schenrer-Kestner's advocaat, die verzekerde dat zjjn vriend kolonel Picyuart hem nooit eenig stuk, dat betrekking had op Dreyfus' zaak, heeft laten zien, en dat hjj zich eerst lang na Picquart's vertrek naar Tunis op verzoek van Scheurer-Kestner met die zaak heeft bezig gehouden. Even opmerkeljjk dat, toon Dreyfus veroordeeld werd, er geen Elzasser was die zijn stem te zjjnen gunste verhief, des te opmerkelijker ïb 't dat thans de man die wel 't beBt als vertegenwoordiger van den ElzaB kan gelden, de senator Scheurer-Kestner zijn partjj neemt. Picquart nn wordt door graaf Esterhazy van veel leelijks beschuldigd: 1°. in 't geheim een artikel gefabriceerd te hebben met papieren, uit zjjn (Esterhazy's) portefeuilles weggenomen2°. stukken, door den graaf geschreven, van onder officieren van diens regiment (het 74e linie-regi ment) gekocht te hebben3°. valBche stukken gemaakt te hebben om die bjj het dossier te voegen. Esterhazy zegt dat hjj dat alles voor den rechter zal bewjjzen. Nn schjjnen, althans volgens FigarodeB graven verklaringen óók niet in alle opzichten betrouwbaar en het blad noemt een viertal gevallen, waarin die elkaar tegenspreken. De indruk, die de beschuldiging tegen den graaf op de collega's te Rouaan heeft gemaakt, wordt aldus weergegeven»Het zou voor ons veel erger zijn als Esterhazy een echt Fransch soldaat was, >een van ons", maar in weerwil van zijn vader die den Krimoorlog meemaakte, is hij toch slechts een •raataquouère" in het FranBche leger". Niet ten gunste voor don graaf pleit dit oordeel der kameraden, want ook bjj anderen in 't Fransche leger i6 internationale bloedverwantschap niet vreemd, en toch verdenkt men hen niet van verraad. De met »XXX" onderteekende medewerker van den Figaro deelt in dat blad de indrukken mede van officieren van het 74sto regiment, bjj het ver nemen dat Esterhazy aangeduid werd als schuldig aan verraad. Nergens verwondering, veel minder nog toornintegendeelbjj velen een glimlach, welke zeggen wilde: ik had het wel gedacht. De enquêtte, welke de minister in deze zaak zon instellen, zal volgens den corr. der Independence Beige loopen over 1°. Zou Dreyfus de manoeuvres van 1894 gaan bjjwonen, was hij daartoe uitgezonden 2°. Was Droyfns op oen bureau waar hjj kennis kon nemen van het nieuwe reglement op de schiet oefeningen der artillerie Komt dit reglement (dat geen geheim stuk is, maar een »pièce spéciale") bjj den staf, of wordt het rechtstreeks naar de leger korpsen gezonden? 3°. Bewijzen niet de stukken die in het borderel opgesomd zjjn, en die voor 't meerendeel geen be lang hebben, dat hg die voorstelt ze op te zenden, van weinig nadenken of competentie bljjk geeft. P€U*t)g, 20 Nov. De Dnitsche militaire-attaché, overste Schwarzkoppen, moet aan een buitenlandsch officier verklaard hebben, dat kapitein Dreyfus heeft uitgebracht: het plan van concentratie der eerste linietroepen aan de oosteljjke grenzen, het plan der forten van Savoye en dat van het versterkt kamp van Nice. Deze laatste stukken voor rekening van Italië. Voor den krijgsraad is, naar men verzekert, bewezen, dat Dreyfns deze stukken werkeljjk heeft geleverd. Het eerste slachtoffer der nieuwe Fransche wet betreffende de crimineele instructie zal, naar Le Figaro opmerkt, de advocaat zjjn, die door den rechter van instructie te Belley wordt aangewezen als verdediger van Yacher, den >herdersmoordenaar". De wet schrjjft voor, dat de advocaat van den beschuldigde bij alle verhooren tegenwoordig moet zjjn, en zoo zal die ongelukkige rechtsgeleerde gedwongen zjjn voortdurend in het Paleis van justitie te big ven, van den ochtend tot den avond, om den rechter van instructie te »controleeron". En dat zal zoo zes maanden voortgaan, een jaar 11 De geschiedenis van het vaatje cognac van president Faure is overtroffen door wat, volgens de Int. Coir., geschied is met geschenken van keizer Franz Jozeph en keizer Wilhelm voor een weldadigheidsbazaar te Konstantinopel. De bazaar zon den Slen Augustus op den jaardag der troonbestjjging van den sultan geopend worden, en de opbrengBt zou ten goede komen aan de ge wonde soldaten van het Tnrksche leger en aan de achtergelaten betrekkingen der dooden. Bijna alle welvarende Europeanen in de hoofdstad hadden het hunne bjjgedragende gemalin van den Franschen gaf een pai paar zeer schoone kunstvoorwerpen en keizer Franz Jozeph zond, behalve een paar vazen, tienduizend Yirginia-sigaren. Maar de kost baarste gesch enken waren door keizer Wilhelm gezonden. Daar waren o. a. een groot album met r'ehten van de keizerlgke paleizen te Berljjn en Potsdam, vele rjjke razen en een tafelservies van porselein. Op 31 Augustus werd de bazaar niet geopend, hetgeen niemand vreemd voorkwam, daar de tjjd voor de voorbereiding zeer kort is geweest. Maar ook September en October gingen voorbjj zonder dat een antwoord werd gegeven op de vele vragen wanneer de bazaar nn geopend zou worden en men vertelt thans dat het plan geheel in duigen is ge vallen. En als oorzaak vertelt men, zegt de Int. Corr., dat niet alleen de Virginia-sigaren van keizer Franz Jozeph al lang door de hovelingen in Yildiz-Kiosk zjjn opgerookt, maar dat ook de koBtbare geschenken van den Dnitschen Keizer spoorloos verdwenen zjjn. Duitschland. Hoe Bismarck een fel tegenstander van het spel is geworden, verhaalt een gewezen croupier van de oude speelbank te Baden-Baden. 'tWas in 1865. De speelzalen waren altijd vol; men zag er, behalve de geregelde spelers, ook vele diplomaten, en onder deze den Pruisischen Eersten Minister Von Bismarck. Hg trad soms op een tafel toe, zette 5 Napoleons in, zonder te wachten hoe de uitslag was, en kwam van tijd tot tijd eenB zien of hij had verloren of gewonnen. In het eerste geval zette hjj weer 5 Napoleons in, maar nooit meer. Op zekeren dag kwam daar een jonge Dnitsche baron, die met zijn mooi vrouwtje op de huwe lijksreis was. Hg speelde en won in het eerst; maar weldra verloor hjj groote Bommen, en toen begon hjj steeds wilder te spelen. Tevergeefs be proefde zjjn jonge vrouw hem tot heengaan te bewegen; bjj bleef spelea en verloor telkens weer. Eindelgk zette hg met koortsachtige haast een som van duizenden francs in. Iedereen, ook Bismarck, zag met belangstelling den uitslag tegemoet. Hjj verloor weder, fluisterde zijn schreiende vrouw iets in het oor en verliet met haar de zaal. Een oogenblik later hoorde men een knal. De jonge man had zich doodgeschoten. Naast hem Btond zjjn jonge vrouw verbjjstord, met starende oogen, tot zfj met een doordringenden gil, als door den bliksem getroffen, op het ljjk van haar man viel. BiBmarck riep toen nit: »Aan die ergerlijke zaak moet een eind komen 1" en eenige jaren later waren alle openbare speelbanken in Duitschland opgeheven. Te Mtineheü is het gewelf van een kelder der Maximilians-brouwerjj ingestort. Zeventien menschen werden onder het pnin bedolven. Men bracht elf van hen nog levend, maar gewond te voorschjjn. De overigen zjjn om het leven gekomen. Oit Lyck wordt gemeldHet Lycksche publiek verdient een plnimpje. Gedurende de voorstelling van »Madame Sans Gêne" brak in den schouwburg brand oit, zonder dat een paniek ontstond. Het stuk was nauwelijks begonnen, toen een der acteurs naar boven wjjzend, bemerkte, dat een der tooneel- lampen hoog opvlamde. Nog had het publiek geen begrip van den toestand, toen reeds de bovenzijden der coulissen begonnen te branden. In een oogwenk breidden de vlammen zich langs de geheele licht- leidiog uit, waarop de leden van het gezelschap in allerjjl het toestel, waarin de petroleumlampen hingen, lieten zakken om het doorbranden van het plafond te voorkomen. Tengevolge van de hitte sprongen de petroleumhouders, de brandende vloeistof verspreidde zich over het tooneel en spoedig oioegen de vlammen naar alle zjjden omhoog. Dooi de waarschuwing der tooneelistenzitten bljjvenl" behield het publiek echter zijn kalmte en allen bleven op hun plaatsen. Eenige heeren uit de zaal sprongen zelfs op het tooneel en hielpen mede aan het blusschingswerk, dat vlot van stapel liep. De voorstelling kon natuurljjk niet worden voortgezet, doch het prijzenswaardige publiek >sans peur" mocht den volgenden avond terugkomen om Madame Sans" Gêne geheel te zien. Een aardig avontuur overkwam dezer dagen een dame te Berljjn. Zjj zat in een omnibus naast een zeer net gekleed heer, die een ring met prachtigen diamant droeg. Toen de heer het voer tuig verlaten had, bemerkte de dame, dat haar portemonnaie gevlogen was; dat haar eleganten buurman de zakkenroller moest zjjn, bleek daaruit, dat de diamanten ring, die bjj de operatie van zjjn vinger gegleden was, in den zak der dame terug gevonden werd. De ruil moet een zeer goede geweest zjjn 1 Op die wjjze worden zakkenrollers nog de weldoeners der menschheid. To Altripp, in de Pfalz, gaf de koorddansers familie Frank een voorstelling voor een groot pnbliek. Het hoofdnummer zon gevormd worden door het volgende kunststuk Tien meter boven den grond werden twee koorden gespannen, even wijdig met elkaar loopend, doch ongeveer van elkaar verwijderd. Over het eene koord zon loopen de 19-jarige zoon, over het andere de 17-jarige dochter, oen beeld van schoonheid. De beide koorden waren aan de zjjden beves tigd op een dak, aan de andere zjjdo aan stangen. De gevaarlijke tocht werd gedaan zonder balan ceerstok, doch zoo, dat de beide waaghalzen elkaar steunden. Men was reeds op het midden van de koord, toen een ketting los schoot en broeder en zuster naar beneden stortten. Beiden waren on middellijk dood. België. Te Brussel is in het circus Wolff een buiten gewoon geval van dierentemmende koelbloedigheid voorgekomen. De beroemde leeuwentemster, die Bteeds gemaskerd optreedt, naar men wil omdat zjj vicomtesso is, was ongeveer aan het einde van de voorstelling, toen een der leeuwen, die bjjzonder kwaadaardig was, op haar toesprong en haar een krachtigen slag met zjjn klauw op de heup gaf. Het pnbliek merkte er bjjna niets van, daar de onverschrokken juffer oogenblikkelgk een Blip van haar jacquette over de wond liet hangen. Zjj liet de dieren nog een paar kunsten uitvoeren en ging toen eerst uit de kooi. In de kleedkamer gekomen, viel zjj in bezwjjming en de ontboden geneeskun dige constateerde een diepe gapende wond, groot genoeg om er de vnist in te loggen. Zjj zal ver scheidene dagen het bed moeten honden. Nederland. 'fif-dravenbage, 20 Nov. De leden van de Eerste Kamer der Staten-Generaal zjjn bjjeen- geroepen tegen Maandag 29 dezer. »Aan de Haagsche dames, die de Meel- en Broodfabriek hebben geboycot wegens niet-afschaf- fing van den nachtarbeid", wjjdt een vriend van consequentie in het Haagsche Dgbl. de volgende regelen O, dapp're Haagsche dames, Wat treedt gij fier in 't perk, Hoe toont gjj klaar uw afkeer Van 'b bakkers nachtljjk werkl Maar blijft nu op nw kruistocht Niet halverwege staan Gjj moet tot heil der Menschheid Een stapje verder gaan. Bezoekt gij hals of feesten Tot diep soms in den nacht, Bedenktdat aan de huisdeur U ginds een rijtuig wacht. En die koetsier daar mjjmert >TJ hebt het goed, Mevrouw, U zit daar warm en heerljjk, Ik bibher van de kot". 'k Meen, dat ge een droog kadetje Wel zoo verkiee'ljjk vindt, Dan om naar huis te wand'len In regen en in wind En als gjj wilt gaan reizen Naar steden als Berljjn, Och, kiest dan nooit den nachttrein Om 't spoedigst daar te zjjn. Want als gjj 's nachts daar indut Op kussens van fluweel, Dan is 't een tjjd van zwoegen Voor 't Bpoorweg-persoueel. En als ge aan uw modiste Een nieuw costunm bestelt, Bljjf dan gednldig wachten, Schoon 't ongeduld u kwelt. Want als die arme naaister, Die voor uw grampschap rilt, Den ganschen nacht moet pieken Hebt gij het zoo gewild. Dus, dapp're Haagsche dames, Die zoo'n reclame maakt, Denkt eens aan menig stakkert Die ook geen nachtrust smaakt 1 Uit Zierikzee's verleden. i) I81Ï. Het zag er in 1817 te Zierikzee niet best uit. Niet alleen was het aantal inwoners in 1657 nog bedragende 14000 ingekrompen tot 6300, maar hunne welvaart liet alles te wenschen over. In den winter van 1816 werd oene speciale com missie uit de bnrgerjj benoemd om levensmiddelen uit te doelen en de helft der bevolking moeBt leven van de aalmoezen en de weldadigheid der andere. Deze armoede was nn wel het gevolg van toevallige omstandigheden: eon ongnnstigen zomer en eon daardoor mislukten oogst, maar dat ook overigens het verval der stad groot was, bljjkt dnideljjk uit de woorden van een tjjdgenoot, die zich aldus uitlaat: »die de voormalige gelukkige •gesteldheid van onze Btad gekend heeft en deze vergeljjkt met de tegenwoordige rampzalige, dien •krimpt het harte wog van weedom. Wien is de vormindering van zooveele aanzieneljjke en rjjke inwoners onbekend? Wat is er geworden van dien •krachtigen steun van allo beschaafde maatschappjjen, •den agtenswaardigen middenstand? daarvan is bijna niets meer dan eene schaduw van vorige welvaart overgebleven". In jaren was dan ook geen nieuw huis of pak huis gebouwdintegendeel, vele liet men vervallen en er waren er, die vreesden, en deze hunne vrees onbewimpeld uitspraken, dat Zierikzee het droevig lot van Veere en Brouwershaven zou moeten deelen. En hoe stond het met het zedelijk peil der ZierikzeenaarB geschapen? Op deze vraag geeft antwoord de toenmalige predikant Dompeling, van wien een paar preeken over zjjnhjj windt er geen doekjes om, dat het beter kon zjjn. »De luiheid, •die hier met den overvloed" dat moet dan al etteljjke jaren geleden zjjn >is binnengekomen, •is reeds lang ten spreekwoord geworden. Trouwe loosheid heerscht in handel en wandel. De los bandigheid is aan het harte der jeugd gebonden. Lengen en laster zwieren dagelgks door de straten. •Vloeken en zweoren kunnen de kinderen reeds, voordat zjj nog goed kunnen spreken. Sterke •drank verteert de ingewanden van vele mannen. De kerken staan in de week en des Zondags bjjna •ledig. Van de vierduizend Hervormden komen er, alles door malkander gerekend, slechts 400 ter •kerk. Van eerbied voor God en zjjn gebod durft •men niet spreken, zonder vrees van uitgelagchon •to worden. Winzucht en baatzucht, die weinig •ontziet, zjjn de eenige drjjfvooren geworden van •veler handelingen en de minsten bekreunen zich •om het geluk van het algemeen". Daar konden zijne toehoorders het meo doen, al zal er zeker menigeen onder hen zjjn geweest, die betwijfelde, of deze predikant nn juist wel de man was, om van anderer onzedelijkheid den mond vol te hebben en meende, dat hier wellicht van toepassing zou kunnen zjjn >geneesmeestör, genees uzelven". Het is geen wonder, dat de Btad niet bloeide, als de inwoners znlk een berisping inderdaad ver dienden, maar voor hot verval van Zierikeee waren toch nog verscheidene andere redenen. Zierikzee is sedert onheugeljjke tijden het middelpunt van Schouwen en Duiveland geweest, deels door natuur lijke oorzaken die nog bestaan, deels door min of meer kunstmatige middelen, voorrechten, dikwjjls in het nadeel van anderen, doch ten gunste der stad verleend door vorBten en andere regeerende lichamen. Onder deze laatste mag men bjjv. rekenen het voorschrift, dat uit den lande van Schouwen geen mee mocht worden uitgevoerd, op straffe van verbeurdverklaring, zonder in Zierikzee gekeurd te zjjn, waartoe jaarljjks op den 27en December door de regeering keurmeesters plachten te worden aan gesteld, die hun kantoor hadden achter de Waag, indertjjd staande naaBt het Stadhuis. In Schouwen telde men in 1750 19 meestoven, van welke elk kon gerekend worden te produceeren tot 100,000 pond mee en men kan zich voorstellen welk eene bedrjjvigheid en welke voordeelen tevens het aan voeren, keuren en verschepen van die verbazende hoeveelheid opleverde. Het was ongetwijfeld in het belang der produ centen, dat deze verplichte meekeuring is afgeschaft in den Napoleontischen tjjd, die aan zoovele mis bruiken een einde maakte, maar de stad leed er onder. Do mee werd nn grootendoels op de dorpen zelf verscheept; op verscheidene dorpen werden kleine havens geopend, beurtveeren opgericht en die te voren zich verplicht zagen om voor in- en verkoop te Zierikzee ter markt te komen, voorzagen zich op andere wjjze. Ook de visscherjj, in vroegere tjjden oene ruime bron van bestaan, was, niettegenstaande zjj door toelagen van regeeringswege werd gesteund, lang zamerhand vervallen. In 1711 voeren uit Zierikzee 87 schepen ter vischvangst; in 1796 nog slechts 7 in 't begin der 19de eeuw loefden or nog een paar huisgezinnen van, doch het bedrjjf als zoodanig was van geene beteekenis. De vischvangst was n.l. van lieverlede door den koophandel verdrongen; daarmee had men wel groote winsten behaald, maar onder Napoleon's régime en door de invoering vau het Continentaal-stelsel in 1806, had de handel overal ontzettend geleden, vooral toen het, na de inljjving van Nederland bjj Frankrijk in 1810, streng werd gehandhaafd; ovenwei niet zóó streng, of smokkelen bleef nog mogelijk en daaraan hebben, naar onverdachte getuigenis, de Zierikzeenaars niet weinig meegedaan. Toen nu in 1813 Nederland zich vrjj maakte en de Franschen verjoeg, was do handel wel weer onbelemmerd als te voren, maar hg had een schok gekregen, waarvan hg zich niet meer zou herstellen en met den kusthandel op Engeland" anders gezegd: de smokkelarij was het natuurljjk nit. Kortom, Zierikzee was sterk achteruitgaande. Dit zag en overwoog de heer Nicolaas de Kater, medicinae-doctor en gedurende de jaren 17981812 Bucces8ieveljjk President van den Raad, President van het Stadsbestuur, Burgemeester en Maire van Zierikzee, en iemand, die het wèl meende met de stad zjjner vaderen. En toen hjj, door lichameljjk lijden gedwongen, zjjn ambt neerlegde en zich aan het openbare leven onttrok, liet hjj zjjne gedachten gaan over de vraag, op welke wjjze aan Zierikzee iets van zjjne vroegere welvaart zon kunnen terug gegeven worden. Dat hjj daarbjj dacht aan de herleving der visscherjj, iB toe te schrijven deels aan do gewichtige rol, die zjj yroeger in Zierikzee had vervuld, deels aan de bjjzondere zorg, in de laatste jaren aan deze industrie gewjjd. In den Franschen tjjd was de visscherjj, in naam althans, vrjjtoen achtte de regeering het bedrjjf in zóóverre van belang, als er een werktuig in den oorlog tegen Engeland in kon worden gezien, maar die oorlog maakte jnist de uitoefening daarvan zoo goed als onmogeljjk. Nauwelijks was de monarchie in Nederland hersteld, of de regeering begon de zeevisscherjj te beschermen. Premiën werden uitgeloofd ten bedrage van f 500 voor elke haringbuiB, voor eiken koeker ter winter- beug visscherjj in de Noordzee en voor elke reis naar IJsland ter kabeljauwvangst. De wet op den zout-accjjns (van 15 Sept. 1816, S. 36) verleende voorts opnieuw accijns-vrijdom voor alle haring en kabeljauw visscherjj, en het K. B. van 30 Mei 1817 (Bjjv. t. h. St.bld. bl. 220) loofde eene speciale premie van f 3 uit voor elk aan te brengen last zoutevisch, benevens een algemeene nitvoer-premie voor gezouten kabeljauw en haring. Het was te verwachten, dat de zeevisscherij, beschikkende over de thans vrjje zee en gestonnd door de, naar de toenmalige begrippen, zoo gewenschte bescherming, eene voorspoedige toekomst tegemoet ging. Wordt vervolgd).

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1897 | | pagina 1