zjjn, wordt vrjj vervoer toegestaan beneden een
gewicht van 500 Kilo of 4 Meter omvang per stuk.
Dit geldt alleen voor goederen naar en van Willem
stad, Moerdijk en het eiland de Hoeksche Waard.
Naar en van Rotterdam is half tarief toegestaan.
Het plan van het Tentoonstellingsbestuur om
Tentoonstellingsvlaggen aan de onderscheidene
Stoombootreederijen te doen uitreiken, vond bp de
diroctie instemming.
Grave, 23 Nov. Een spook, dat verleden
week eenige malen brand stichtte in de boerderij
van P. J. te Beers, is vermoedeljjk gevonden in de
persoon van 's mans 17-jarige dochter Maria Petro-
nella. Met het oog op het geheimzinnige van het
geval, hadden de bewoners eenige bewakers gesteld.
Zoolang nu Maria sliep of onder toezicht was,
bespeurde men geen onraad, maar niet zoodra was
het meisje in de kleeren, of, kort nadat zjj van don
stal was teruggekeerd, ontwaarde men brandlucht,
voortkomende van een brandenden stroobos. Dadelijk
viel het vermoeden op haar. De politie nam haar
na onderzoek in hechtenis en stelde haar in voor-
loopig arrest; hoewel zjj voortdurend bleef ontkennen,
werd zjj Zondag naar 's Bosch gebracht.
Oud-Beierland, 24 Nov. Eene vrouw
alhier viel heden van den zolder harer woning;
zij kwam op het hoofd terecht en stierf oogen-
blikkelijk.
Goedereede, 21 Nov. Ernstige ongeregeld
heden vielen hedenavond tot 1 uur in onze gemeente
voor. In de heerenhuizen van M. Lodder, T. Lodder,
D. Breen, A. Breen, D. Boogerman, de wed. D.
Goekoop, F. C. Goekoop en P. J. Goekoop werden
nagenoeg alle vensterglazen door eene massa aan
eengesloten burgers vernield. 'tWas een oorver-
doovend geraas; de politie was onmachtig iets te
doen. Rijkspolitie werd ontboden.
De aanleidende oorzaak was het plotseling vertrek
van onzen gemeente-geneesheer, den heer A. E. Zijl
stra. Bemind en om zijn karakter als op de handen
gedragen door de kleine burgerij en enkele notabelen,
zag hjj zich successievelpk door bovengenoemde
notabelen verlaten, die bij voorkomende gelegenheden
de hulp inriepen van den geneesheer van Stellendam
een en ander tengevolge van praatjes betreffende
do practjjk van den heer Zijlstra, door booze tongen
uitgestrooid.
Dientengevolge zocht de heer Zijlstra eene andere
gemeente en dezer dagen werd bij op 2 of 3 plaatsen
tegelijk benoemd. Hij koos Ootmarsum en begon
dadeljjk met inpakken.
Nauweljjks was dit onder de burgerij bekend, of
het kwam hedenavond tot een uitbarsting.
Daar de woede van het volk over de uitbanning
van den heer Zjjlstra nog verre van bekoeld is,
stelt hij zelf alle middelen in 't werk om het volk
te kalmeeren.
De geneesheer van Stellendam werd bp zijn
patiè'ntenbezoek door het volk uitgejouwd.
Goes, 25 Nov. De heer E. de Koning, electro-
technicus van de universiteiten te Luik en te Gent,
geboren alhier, is benoemd tot eersten opzichter der
gasfabrieken te 's Gravenhage, standplaats Scheve-
ningen, op eene jaarwedde van f 1400.
Zeer druk waren dit jaar de veemarkten of
toondagen. Gewoonlijk wordt het aantal koeien,
dat aangevoerd wordt, per week minder. Dit was
nu dit jaar ook wel het geval, maar als men
bedenkt dat op den laatsten toondag, 24 Nov.,
toch nog 235 koeien, 2 paarden en 16 schapen te
koop waren aangeboden, dan krjjgt men eenig idee
van den veestapel op Zuid-Beveland. Vele buiten
kooplieden zijn op die dagen present, waarvan
natuurlijk ettelijke hotels weer profiteeren. Er komt
die dagen zeer veel geld in de stad, en er is dit
jaar weinig uitgegaan omdat er geen stoomdraai-
molen was. Vermoedeljjk zal daardoor de gemeentekas
geen goede toondagen gehad hebben.
Het jonge volkje heeft zich op de gewone wijze
vermaakt: zingen, dansen, springen. Maar de politie
heeft het gemakkelijk gehad, orde- er rustverstoring
kwam niet voor.
Haamstede, 25 Nov. In de Maandagavond
alhier gehouden vergadering der psclub Haamstede
en Burgh" werden de aftredende leden van het
bestuur de heeren C. A. van de Watering en H. C.
Bolle, beiden van Haamstede, herkozen en tot lid
van het bestuur benoemd de heer W. G. Boot van
Burgh in de plaats van den Secretaris der Vereeniging,
den heer W. Boot Wz., die verklaard had voor
eene herbenoeming niet meer in aanmerking te
willen komen.
Door het bestuur werd het secretariaat der
Vereeniging opgedragen aan het hierboven genoemde
nieuwgekozen lid van het bestuur.
De rekening over het jaar 1895/96 word goed
gekeurd, terwijl de uitloting plaats had van een
tweetal aandeelen der bij de oprichting der Vereeni
ging aangegane geldleening. 28 leden waren tegen
woordig.
In deze gemeente zal gedurende de eerste
wintermaanden eene hooipers in het werk worden
gesteld.
Met het persen is reeds een aanvang gemaakt.
De pers staat op de hofstede van den heer C. M.
Bolle Lz. en behoort aan schipper Boot van Zierikzee.
Brouwershaven, 21 Nov. Gisterenavond werd
alhier gehouden eene openbare vergadering der Liberale
Kiesvereeniging Brouwershaven, Zonnemaire en Duivendijke,
welke bezocht werd door verscheidene leden en vele andere
personen, wonende in genoemde gemeente en daarbuiten.
De Voorzitter (de heer li. J. van Nouhuys) opende de ver
gadering met een inleidend woord, waarbij hij het doel
beschreef der vergadering, er op wees, dat door de nieuwe
wet regelende het kiesrecht velen kiezer zullen worden en
dat iedere partij, die haar belang begrijpt, moet trachten
haar terrein te behouden en uit te breiden; dat de heer
Mr. S. J. M. van Geuns te Zierikzee zich bereid had verklaard
daartoe als spreker op te treden, die hij vervolgens het
woord verleendé.
De heer Van Geuns begon te zeggen, dat hij gaarne aan
den wensch der Vereeniging had voldaan en met groote
vreugde zag, dat zoovelen waren opgekomen; hij vond het
een hoogst verblijdend verschijnsel, dat de belangstelling in
de politiek levendig werd, welke in deze streken in de laatste
jaren wel een weinig sluimerde en was van oordeel, dat
men zich meer met de politiek moet bemoeien. Hij schetste
vervolgens de geschiedenis der liberale partij en de resultaten
door hare medewerking tot stand gekomen, dat er uit het
midden van deze partij een Unie was ontstaan, die hare
vertakkingen over het geheele land heeft met een programma,
waarin^haar streven was uitgedrukt, dat er vele veranderingen
in het streven dier party, die eene partij van vooruitgang is,
waren gekomen, dat de eisch van den tegenwoordigen tijd
is, dat meer op sociale wetgeving worde gelet, waarop door
den wetgever nog te weinig is gedaan en waarop nog zoo
ontzaggelijk veel te doen valt; dat eindelijk het programma
der Liberale Unie was tot stand gekomen in de vergadering
van Zaterdag 14 dezer, waarbij tevens in een programma
van urgentie de punten werden genoemd, die in de eerste
4 jaren op den voorgrond dienden te staan. Hij was van
oordeel, dat, nu men begiftigd is met eene nieuwe kieswet,
men zich daarbij diende neer te leggenook al had
inen die anders gewenscht, waarom de Unie deze ook niet
onder de urgentie-punten had opgenomen. Hij beschreef ver
volgens die urgentie-punten van het programma, begon met
het kind, waarvoor leerplicht werd geêischt en behartiging
van het lot van verwaarloosde kinderen, waar uoodig onder
opheffing der ouderlijke macht, om zoo over te gaan tot
den volwassen arbeider, voor wien werden verlangd kamers
van arbeid of van verzoening, regeling van het arbeids
contract, tot betere verzekering vooral van de rechten en
verplichtingen van den arbeider, eenen wekelijkschen rustdag
en daar, waar misbruik wordt gemaakt, beperking van over-
matigen arbeidsduur, verder invoering van een stelsel van
verplichte verzekering tegen de nadeelen waaraan de arbeid
blootstaat, daarbij vooral wijzende op die arbeiders, die oud
waren geworden, niet meer in staat tot werken en on
verzorgd zynen eindelijk ingrijpende maatregelen tot
verbetering van woningtoestanden, tot opruiming van zoo
genaamde krotten, die gelukkig niet in deze streken, maar
nog in verscheidene groote steden tot woningen dienen.
Verder beschreef hij de noodzakelijkheid van verbeterde
armenzorg en herziening der armenwet en deelde mede dat
onder de punten van urgentie nu ook was opgenomen de
paragraaf: «Maatregelen tot behartiging van de ontwikkeling
van landbouw, veeteelt enz.", die naar zijn oordeel moesten
bestaan iu het instellen van een afzonderlijk ministerie of
afdeeling voor die belangen, nadere regeling van het pacht-
contract, gelegenheid tot het verkrijgen van beter crediet
en verbetering der vervoermiddelen en verkeerswegen, opdat
men de producten van den landbouw enz. sneller en
gemakkelijker kan vervoeren. Daartoe graanrechten te
heffen vond spreker niet gewenscht, omdat daarvan bepaald
het gevolg zal zijn dat de broodprijzen stijgen. Ten aanzien
van het defensiewezen toonde spreker de noodzakelijkheid
aan van de verdediging van ons vaderland, waartoe levende
strijdkrachten en defensiemiddelen noodig waven, de eerstn
dienden beter geregeld met invoering van het stelsel der
persoonlijke vervulling van den dienstplicht en opheffing der
schutterijen in den tegen woordigen vorm, waarom deze ook
onder de punten van urgentie werden opgenomen. Hij besloot
het eerste gedeelte zijner rede met te wijzen op de over
weging van het geheele programma, dat de liberale partij
pal behoort to blijven staan voor onze tegenwoordige
constitutioieelc instellingenhet Koningschap en het
tweedekamerstelsel, beschreef het nut van het bestaan der
Eerste Kamer en wijdde aan de Koningin en de Koningin-
Regentes enkele warme woorden, weike met applaus werden
begroet.
Na de pauze besprak spreker meer in het bijzonder de
groote beteekenis, die bij de aanstaande verkiezingen aan
het programma der Liberale Unie moet worden gehecht, in
hoever men zal moeten eischen instemming met dat program
door de aangesloten kiesverenigingen en door de candidaten
door hen te stellen tot afvaardiging in de Tweede Kamer.
Hij beschreef de afvaardiging in vorige eeuwen, toen ons
land uit vele rijkjes bestond en dat in 1798 de bepaling
werd gemaakt, dat de afgevaardigden moeten stemmen
zonder last of ruggespraak met hunne kiezers, welke bepaling
aanleiding had gegeven, dat er een tijdperk kwam, dat de
afgevaardigden weigerden zich uit te laten omtrent beginselen
of onderwerpen van hen door de kiezers gevraagd. Hij
oordeelde dat dit niet meer aanging, dat wel degelyk de
afgevaardigden voor de kiezers zich behoorden uit te laten
omtrent hunne gevoelens. Toch vond hij dat deze eisch bij
het vastgestelde programma te streng was gesteld. Hij wees
op het gevaar van verdeeldheid in de liberale partij, die
staat tusschen twee groote machtige partijen: de Sociaal-
Democratische en de Clericale partij. Langzamerhand nu
zijn er in de liberale party twee hoofdgroepen, eene die
steeds snel vooruit wil en eene die langzaam vooruitstreeft.
Spreker vergeleek de ontleding, die in de liberale partij
tegenwoordig geschiedt, met citaten van Buijs en Cort van
der Linden, by die eener bloem, welke na ontleding sterft.
Hij is van oordeel, dat allen, die tot deze partij behooren,
bijeen moeten blijven, dat het kan, dat het rnoet, dat het
mogelijk is. Hare baan is vooruitgang, hetzelfde doel van
beide groepen, de eene in de voorhoede, de andere in de
achterhoede; daardoor ontstaat er evenwicht. Hij betreurt
het dat het bijeenblijven dezer groepen wordt verhinderd
door de letter van het urgentie-programma (welke intusschen
blijkens de rede van den Voorzitter den geest niet weergeeft)
en dat althans niet de letter met dien geest is in overeen
stemming gebracht. Hij betreurt dit te meer, omdat door
het vasthouden aan de letter van het programma men
gevaar loopt eenerzijds afgevaardigden te verkrijgen, die
misschien geheel onschuldig meer zullen beloven, dan wat
ra te komen of uit te voeren is, anderzijds, en daarop legt
spreker voornamelijk de nadruk, dat men tegenwoordige af
gevaardigden zal verliezen, die zich niet zoo vast willen
binden, afgevaardigden, die steeds met eere genoemd worden,
die een roemrijk verleden achter zich hebben en steeds
toonden te strijden voor de belangen van de partij, zonder
naar rechts of links te zien, onafhankelijke eerlyke mannen,
waarop de party trotsch kan zijn. Zoodoende komt spreker
van zelf op onzer, afgevaardigde, den heer Van Kerkwijk,
die zich eenigen tijd geleden, in tegenspraak met een ander
bericht, weer bereid heeft verklaard eene eventueele candida-
tuur te aanvaarden, hetgeen met genoegen werd vernomen.
Deze afgevaardigde kan gerekend worden te behooren tot
de onverdachte liberalen. Deze en de verdere woorden van
waardeering ten aanzien van onzen afgevaardigde worden
met applaus begroet. Spreker besloot zijne rede met den
wensch, dat het groot verleden der liberale partij voor haar
een reden moge zijn onverdeeld te blijven bestaan. (Applaus).
De Voorzitter dankt den heer Van Geuns namens het
Bestuur der Kiesvereeniging voor zijne boeiende rede en
gelooft, afgaande op het applaudissement, ook de tolk van
allen te zijn wanneer hij hem den dank der vergadering
betuigt. Applaus.
Van de gelegenheid tot debat wordt door een drietal
heeren gebruik gemaakt en inlichting gevraagd. In ant
woord daarop geeft de heer Van Geuns te kennen aan:
den heer C. J. Hocke iloogenboom, dat hij niet goed kan
vinden, dat leden, die niet gerekend kunnen worden tot de
meest vooruitstrevende liberalen te behooren, zich van de
liberale partij afscheiden en evenmin, dat de vooruitstrevenden
zich bij de radicale partij aansluiten;
den heer Cent van Schelven, dat er in de vergadering
der Liberale Unie bij de behandeling van de paragraaf
defensie niet gesproken is van de beweging in Noord-
Brabant om schadeloosstelling van Staatswege te verleenen
aan de ouders, wanneer kostwinnende zoons tot persoonlijken
dienstplicht worden opgeroepen; en
den heer A. Prinse, dat, zoo eene kiesvereeniging zich
wegens de letter van het urgentie-programma van de Unie
zou willen afscheiden, hij dit verklaarbaar zou achten, maar
dat hij voor zich veel waarde hecht aan de woorden van
den Voorzitter der Unie, in zijne openingsrede uitgesproken,
en hij dus overhelt tot het advies zich voorloopig niet af
te scheiden.
Niemand verder het woord verlangende, sluit de Voorzitter
dankzeggende de vergadering.
Zierikzee, 25 Nov. "Wij vestigen de aan
dacht onzer lezers op achterstaande advertentie,
betreffende de voorstelling in de Concertzaal alhier,
op Vrydag a.sdoor de familie Poolman. Het
programma bevat eene rijke verscheidenheid, dat
met bet oog op de personen, die de verschillende
voordrachten zullen houden, een aangenamen avond
belooft.
De heer A. Fontein, burgemeester van Wol-
faartsdijk, heeft om gezondheidsredenen, zjjn ontslag
gevraagd als burgemeester dier gemeente.
Tot gemeente-secretaris van O. en W.-Souburg
is door den raad met algemeene stemmen benoemd
de heer F. G. Braam aldaar.
Zekere F. S. van Zeeuwsch Clinge, een commis
sionair in vee, reed j.l. Zondag tegen den avond
met zijn buurman Ch. J. in een kar van dezen,
bespannen met het paard van F. S., naar de Bel
gische Clinge. Op de hoogte van 't Spaansch kwartier,
even op den weg van Meerdonck, steeg Ch. J. van
de kar en maakte een praatje met een hen tegen
komend juffertje. Na een poosje gepraat te hebben,
verzocht hij eensklaps S. zijn paard uit zjjn kar te
spannen, om welke reden is onbekend. Toen S.
daaraan geen gevolg gaf, werd bjj door J. vast
gepakt en kreeg een snee met een mes over de
band. In de daarop volgende worsteling maakte J.
andermaal gebruik van zjjn mes en sneed S. van
't midden der hals tot aan het strottenhoofd een
wonde, die bijna doodeljjk was. De getroffene ver
loor ontzettend veel bloed en werd spoedig door
een Belgisch doctor verbonden en naar huis gebracht.
De dader is in handen der justitie.
Te Bergen-op-Zoom heeft het dameskoor
»Exeelsior" aan >Bergen-op-Zoomsch Mannenkoor"
een vaandel aangeboden als hulde voor de eervolle
vermelding, op het concours te Brussel verkregen.
Dit vaandel is vervaardigd in de fabriek der firma
Jansen te Tilburg, in 14e-eeuwscben stjjl, ontworpen
door den heer Asselbergs, leeraar aan de H. B. S.
te Helmond.
Vrjjdag heeft een zeventienjarige jonge man
de woning van zjjn onderwjjzer te Ondenbosch ver
laten, zonder dat iets meer van hem gehoord is.
Zjja vader, die te Bergen op Zoom woont, heeft
aan de politie opsporing verzocht.
De jonge man is genaamd Leonardus Verlinden.
Hoe ouder hoe gekker!
Dat het kermishouden niet alleen door jongelui
wordt gedaan, bewijst het feit, dat dezer dagen in
de caroussol te Gorinchem twee oude luitjes zaten,
waarvan een 88 en de ander 75 jaar telde, onder
het zingen van »Sientje laat me los I"
Men meldt ons, dat dezer dagen eene ver
eeniging is opgericht onder den naam van >Het
vrije Ruilverkeer". Haar doel is, handhaving der
beginselen, die ten grondslag liggen aan het bestaande
Nederlandsche tarief van invoerrechten, bestrijding
derhalve van iedere poging tot invoering van graan
of andere zoogenaamde beschermende rechten hier
te lande. Het lidmaatschap staat open voor allen,
die zich daartoe aanmelden bij den Secretaris,
dr. C. A. Verrjjn Stuart te 's-Gravenhage, en die
zich tevens verbinden tot een jaarlijksche bydrage
van één gulden of meer. Als bestuurders zijn gekozen,
behalve de heer Verrjjn Stuart, prof. mr. J. baron
d'Anlnis de Bourouill te Utrecht^ de heer J. L. T.
Groneman to Wieringerwaard, mr. M. Mees te
Rotterdam, mr. N. G. Pierson te 's-Gravenhage, de
heer U. G. Schilthuie Jz. te Groningen en de heer
Herman Snijders te Middelburg.
Het initiatief tot de oprichting dezer vereeniging,
waarbjj zich reeds vele invloedrjjke personen in den
lande hebben aangesloten, is uitgegaan van de
heeren mr. N. G. Pierson, mr. M. Mees en mr. C. J.
Sickesz, welke laatste echter verhinderd is aan het
bestuur deel te nemen.
Bjj Bnrgem. en Weth. van Amsterdam is dezer
dagen het volgende verzoekschrift ingekomen
»Ondergeteekende verzoekt met gepasten eerbied een
eigen graf in de 3e klasse op de nieuwe OoBter-
begraafplaats direct te mogen betrekken.
Er is langen tjjd door onze soldaten over
»den pot" geklaagd. Het eten was slecht, slechter
dan dat der gevangenen. En ook op de wijze van
bereiding viel dikwjjls veel aan te merken.
Dit jaar echter is in een en ander eene belangrijke
verbetering gekomen. Er zjjn strenge eischen gesteld
ten aanzien van de kwaliteit der voedingsmiddelen.
Het Amerikaansch spek is door best inlandsch
spek vervangen en ook de kwaliteit van het vleesch
is verbeterd. En de bereiding van het eten wordt
thans opgedragen aan koks, die hun vak verstaan.
De soldaat ontvangt nu, behalve brood met boter,
1°. koffie met melk; 2°. soep, waarin een gedeelte
van het vleesch, rijst en groenten worden gekookt
en 3°. aardappelen met groenten met gebraden
vleesch, of bruine boonen of kapucijners met uitge
bakken gerookt spek, of erwtensoep met gekookt
pekelspek, of gemengden kost, b.v. bestaande uit
pnrée van aardappelen, witte boonen, uien en vet
met een stukje gekookt vleesch, of stokvisch met
aardappelen.
Het eten wordt in borden opgediend. Bovendien
is bepaald, dat aan iederen soldaat een vork moet
worden uitgereikt.
De koks en bjjkoks zjjn van volledige kokspakken
voorzien, terwijl aan hen tevens de noodige voor
schoten en linnen mutsen zijn uitgereikt. Een en
ander bevordert de zindelijkheid bjj het bereiden
en opdienen van het eten zeer.
En deze wijze van voeding kost niets meer dan
toen ze te wenschen overliet. Gerekend wordt
25 cta. per dag en per man, voor brood, enz.
bovendien nog 5 ets. Per jaar kost de voeding van
de soldaten het rijk ruim f 2,700,000.
O e Doelw k.
De heeren W. Ruys Zonen, te Rotterdam,
boekhouders van het stoomschip Doelw jjk", deelen
het volgende in de Scheepvaart mede
Wij hebben in Maart ons ss. Doelwjjk" in maand-
charter bevracht aan een Fransche firma met de
wetenschap, dat er oorlogsmateritiel mede vervoord
zou worden. Volgens het chartor had die firma het
recht, het schip met die lading te zenden naar alle
neutrale havens, dus niet naar een haven waar
oorlog was. Wjj meenden, en meenen nog, dat ons
schip geen gevaar liep bjj het vervoer van oorlogs-
materieel van een neutrale haven naar een neutrale
haven. Dat dit onze meening was, bljjkt uit twee
omstandigheden. Vooreerst dat wjj geen hooge vracht
bedongen, 435 pd. st per maand in Enropeesche
wateren. 510 pd. st. per maand voor het varen in
Indische wateren. Ten tweede uit het feit, dat wij
het schip niet tegen oorlogsmolest verzekerd hadden.
Na in verschillende havens van Rusland geladen
te hebben, kwam het schip den 12en Mei te Maassluis,
waar het moest bjjladen en wachten op orders van
de bevrachters. Het schip vertrok 12 Juli naar
Port-Said, waar het order kreeg naar Djiboeti, een
Fransche haven in de Golf van Tadjuro, even
bezuiden de Roode zee. Op 10Va afstands nit
de Fransche kust, 20 mijlen bezuiden Perim, is het
schip in open zee door Italië genomen.
ZooalB boven gezegd, hadden wij het onnoodig
geoordeeld het schip tegen molest te verzekeron.
Maar terwjjl het Btroomende was in de Middellandsche
zee, bleek ons, dat van verschillende kanten allerlei
information naar het uiterlijk aanzien van het schip
genomen werden, zooals betreffende tuigage, klenr
etc. Een der grootste aandeelhouders in het Bchip
drong er, toen bjj dit hoorde, op aan, dat wjj het
molest verzekeren zouden. De reden daarvan was
de vrees, dat, als do Doel wijk" door een oorlogs
schip gelast werd om bjj te draaien, en wanneer
daaraan niet terstond voldaan werd, een schot kon
volgen. Het is een bekende zaak in de assurantie,
dat, als een schip door zulk een 6chot lek wordt
en zinkt, dit door assuradeurs wordt aangemerkt
als een daad van molest, in welk geval de assuradeur
die schade niet behoeft te betalen, tenzij bjj ook
het molest verzekerd heeft. Wjj sloten toen op 1
Augustus de moleBt-risico te Londen, natuurljjk
onder volledige opgaaf van de lading en van de
bestemming. En dat men te Londen onze meening
over het geoorloofde van dat vervoer deelde, bljjkt
hieruit, dat de f 100.000, die wjj wilden verzekeren,
dadel jjk door 4 der allereerste compagnieën te
Londen genomen werd voor een procent.
Wat de reden was, dat de bevrachters het schip
zoo lang te Maassluis op order lieten wachten,
wisten wij toen niet.
Later is het volgende gebleken:
Het Fransche Gouvernement had den uitvoer van
wapenen nit Djiboeti naar Abyssinië verbodenen
eerst nè, de opheffing van dat verbod ten gevolge
van de verklaring van Italië, dat de staat van
oorlog in Eritrea had opgehouden, heeft het Fransche
Gouvernement dien uitvoer weer toegestaan. Eerst
daarna hebben de bevrachters naar Maassluis de
order tot vertrek van de Doel wijk" gegeven.
L O II U O li-
Het volgende verhaal van het gebeurde te Sisi
vindt men in de Soer. Cl.
In den nacht van 28 op 29 September werd de
bezetting van Sisi, bestaande uit 90 politie-soldaten
onder den adjudant-onderofficier Van Dalen op
geschrikt door een paar schoten, gevolgd door oen
hevig krjjgsgeschreeuw.
Bij onderzoek bleek dat een kleine 2000 Sassakkers,
allen in wit en rood gekleed (de kleuren waarin
zjj zich ten doode wijden) op het punt waren de
plaats aan te vallen. Gelukkig gingen zij niet
terstond over tot de attaque zoodat het detachement
waaronder 50 recruten waren, zich behoorljjk
kon opstellen,-terwjjl het terrein, een open veld van
circa 600 meter straal, omgeven door open Bawahs,
niet ongunstig was te noemen. De vijand drong
weldra op tot op 100 meter afstands. Na een
gevecht van half twee tot 3 uur in den morgen
werd hjj teruggedreven.
Allo Europeanen en inlandsche geëmployeerden
werden gewapend met repeteergeweren, terwjjl de
noodige boden werden gezonden om hulp te vragen
te Praja.
Dienzelfden nacht waren de woningen van den
heer Brjjl, agent van de Pakketvaart en van den
heer Berendhuizenwelke huizen ongeveer 10
minuten van Sisi afliggen, geplunderd en verbrand.
De heer B. vluchtte met zijn nog zeer jeugdige
vrouw de wildernis in en wist naar Laboean-Hadji
te komen, dat vlak daarbjj ligt, waar hij zich
schuil hield by den luitenant Chinees.
De heer Berendhuizen was afwezig. Zjjn Euvo-
peesche huishoudster en haar kind zjjn door den
vjjand meegevoerd of vrijwillig meegegaan, dat is
niet duidelijk. Een gerucht wil, dat deze vrouw
reeds den avond te voren omstreeks 8 uur met pak
en zak was verhuisd naar dessa Kandor, het brand
punt van het verzet.
Te half zeven 's morgens had een tweede aan
val plaats.
Inmiddels was een detachement cavalerie van
Praja aangekomen onder bevel van den artillerie
luitenant Van Lith (ter vervanging van den len
luitenaut De Wit) en met hen ook controleur
Engelenberg, die 6 uur na den eersten aanval
bericht had gekregen en onmiddellijk met de
cavalerie was opgetrokken.
Toen hot nieuwe opdringen der Sassakkers werd
bespeurd, vormden de onzen het plan hen te gemoet
te gaan en de dessa Kandor aan te vallen. De
politie-soldaten gingen vooraan, de cavalerie was
nog niet opgezadeld en toen zij dat wel was, stoof
zjj zonder iemands bevel af te wachten naar
Laboean-Hadji en schoot daar op eenige bevriende
lieden, o. a. het Boogineesch hoofd, die jjlings
de vlucht namen. Bij dezen wilden rit raakten
wachtmeester Weringloer met 3 man afgesneden
van den troep en niet wotend waar bij zich bevond,
reed hjj op dessa Kandor aan, van waar hij echter,
door een menigte vijanden opgewacht, hals over
kop terugkeerde. Daarbjj viel een zijner manschappen,
de Europeesche cavalerist Emans, van zjjn paard
en werd met 16 lanssteken afgemaakt, terwijl zyn
rechterarm nagenoeg van het lijf gehouwen was,
geljjk later bjj het ophalen van het lijk bleek.
Paard en wapens werden buit gemaakt.
Een ander cavalerist kreeg een lanssteek in de djj.
Do politie-soldaten snelden met den looppas de
bedreigde cavaleristen te hulp, weldra verscheen
ook luit. Van Lith met de rest van het detachement
en vereenigd trok, men nu tegen de dessa op, die
na heftigen tegenstand werd overmeesterd. De
adjudant-onderofficier Van Daalen was de eerste
die over de borstwering in de dessa sprong.
De bevolking had 2 dooden met 2 tromplaad-
goweren achtergelaten.
Hoogstwaarschjjnlijk is de bevolking van de dessa
Kandor, Kembang-koening, Teros, Lamtoena en
Apitai, vier uren van Sisi, opgeruid door eenige
lieden van Praja, die enkele dagen te voren daar
waren aangekomen. Zij vonden een gewillig oor bjj
velen die ontevreden zyn over de onteigening
hunner velden, waarvoor de prijzen nog niet moeten
zijn voldaan. Die onteigening was noodig voor
't verplaatsen van Laboean-hadji meer land-inwaarts,
maar het dralen met de uitbetaling schijnt een
gevaarlijk verzuim.
De genoemde dessa's hadden stellig te zamen 1200
man onder de wapens. Apitai alleen reeds 500.
De controleur Privó zond onmiddellijk boden te
paard naar den ass.-reBident Roos te Arapenan,
terwjjl ook aan de tor reede komende »Lansberghe"
verzocht werd door te stoomen naar Ampenan om
hulp te halen. De communicatie was den 30en
feiteljjk verbroken.
Des avonds kwam de »Atjeh" ter reede van
Laboean-Hadji, waarop zich ook de ass.-res. Roos
bevond.
Den volgenden morgen, 1 October, ging het er
op los. De overste en drie officieren commandeerden
de landingsdivisie, bestaande uit honderd man,
waarbjj 30 politie-soldaten werden toegevoegd. Men
vond de dessa Kandor evenwel verlaten. Ditmaal
werd zij niet gespaard, doch aan de vlammen prijs
gegeven.
De andere dessa's toonden de witte vlag. Daar
werd een 20-tal personen, meestal hoofden, klians,
gearresteerd, doch aangezien geen verzet meer werd
ondervonden, werden de woningen en erven gespaard.
De gevangonen zijn verhoord door den ass.-reB.
en de beide controleursverscheidene hoofden
kwamen hun goede gezindheid betuigen.
Aan de oproerige dessa's is een brandschatting
van f 10,000 opgelegd, te betalen op 10 October
uiterljjk. Volgens spionnenberichten zal het bedrag
niet worden betaald, ongetwijfeld zal dan tuchtiging
volgen, waartoo de landingstroepen van de >Atjeh",
200 man, die van de »Java", 40 man, de politie-
soldaten en een detachement cavalerio alleszins
voldoende zullen zyn.
kEBkWIElWS,
Bedankt voor het beroep naar de Geref. Gem. te
Terneuzen door ds. H. Bouman te Berliknm.
Bedankt voor het beroep naar de Herv. Gem.
te SL-Maartengdjjk door ds. P. Bok ma te Gorinchem.
