ZIERIKZEESCHfi NIEUWSBODE.
I
Zaterdag 29 Augustus 1896.
Eerste Blad.
Hoogere Burgerschool.
Algemeen Overzicht.
NIEUWSTIJDINGEN.
Financiëel Overzicht.
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is f 1,30, franco per post
f 1,00.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per week, f 10,per jaar.
53ste JAARGANG. No. 6812.
Directeur-Uitgever J. WA ALE.
Advertentiënvan 1—3 regels 30 Cts.
meerdere regels i 0 Cts.kunnen uiterlijk tot des
Maandags, "Woensdags en Vrijdags middags
12 ure bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
Betalingen van Abonnement»- of Advertentie-gelden gelieve men te zenden aan de Administratie Zierikzeesche Nieuwsbode".
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
De COMMISSIE VAN TOEZICHT op het Middelbaar
Onderwijs te Zjeriiczee maakt bekend, dat de
her-examens en het tweede athnissie-
examen, voor hen die wéoschen te worden toegelaten
tot de lessen op de Hoogere Burgerschool, zullen plaats
hebben op Woensdag den 2 September a.s.
des morgens te negen ure. Zij, die zich aan het admissie-
exarnen wenschen te onderwerpenmoeten zich schriftelijk
of mondeling aanmelden bij den Voorzitter der Commissie,
vóór of op den 29 Augustus e.k.
Zierikïee 15 Augustus 189b.
De Commissie voornoemd,
DE BLOEME, Secretaris.
Het ontslag van den Minister van Oorlog, Generaal
Bronsart von Schellendorff, heeft in Dllitscll-
laitd een nasleep gehad, die men moeilijk vooruit
had kunnen voorzien. Dat het ontslag, zoogenaamd
uit gezondheidsredenen, genomen, aanleiding tot ge
ruchten over verdeeldheid in 't Ministerie, verschil
met 't Militair Kabinet, ja zelfs van ontslag van den
Rijkskanselier zou geven, is men gewoon, ja niemand
had bij eene wijziging in het Ministerie iets anders
verwacht, en daarbij zou het ook zeer waarschijnlijk
gebleven zijn, ware 't niet dat er in de Reiclisanzeiger
een lang ongeteekend artikel verschenen was,
waarin betoogd werd, dat het ontslag van den
Minister van Oorlog werkelijk slechts uitgezondheids-
redenen genomen is, en het Militair Kabinet met
de geheele zaak niets heeft te maken, daar dit
lichaam slechts dient om Z. M. den Keizer te dienen
van advies in legerzaken. Algemeen heeft dit artikel
verbazing gewekt. Het is toch van algemeens bekend
heid, dat verschillende Ministers van Oorlog hun
ontslag hebben genomen, omdat zij niet konden
oproeien tegen den stroom, uitgaande van het
Militair Kabinet en dat niemand minder dan de
Minister van Oorlog von Roon reeds in 1865 als
zijne meening heeft uitgesproken, dat het voor eiken
Minister van Oorlog eene groote, ""zoo niet onover
komelijke moeilijkheid zou zijn, om met het Militair
Kabinet vrede te houden. Zoo was het reeds vóór
80 jaar en het is er niet op verbeterd. De leden
van dit lichaam, Bteeds in de onmiddellijke nabij
heid des Keizers, gebruiken al hun invloed om dezen
of genen Minister, die niet met hunne plannen
medewil, te doen vallen. Wie de schrijver van dit
bewuste artikel was, daarnaar werd druk gevischt.
Hohenlohe kon het niet zijn, deze vertoeft op zjjne
landgoederen, en de officiëele Reichsanzeiger neemt
alleen mededeelingen van officiëele personen op;
men mompelde van den Keizer en anderen meenden
van den Chef van het Militair Kabinet, totdat een
nieuw bericht in den Anzeiger het eerste op den
achtergrond schoof, want daarin werd medegedeeld,
dat de Rijkskanselier is uitgenoodigd geworden
door den Keizer, om in de najaarszitting nog voor
stellen in te dienen tot wjjziging der militaire
rechtspleging, gelijk die door Hohenlohe in het
voorjaar in den Rijksdag zijn beloofd. Algemeene
vreugde over dit besluit; nu zou dan toch die zoo
lang verbeide verbetering komen en de Keizer wordt
geprezen om zijn ingrijpen in deze. Maar nu de
eerste roes der opwinding voorbij is, vraagt men
zich af, wat eigenlijk Hohenlohe wel heeft gezegd.
En dan blijkt bet, dat hg zich bij de bedoelde
gelegenheid aldus uitliet: »Het wordt sedert lang
algemeen erkend, dat onze militaire strafvordering
verbetering behoeft, en dat het Duitsche leger
eenheid van rechtspleging niet ontberen kan.
Dientengevolge is, zooals gij weet, reeds geruimen
tijd geleden een aanvang gemaakt met het ont
werpen van een nieuw wetboek voor militaire
strafvordering. Deze arbeid is nu zoover gereed,
dat ik de gegronde hoop mag koesteren, dit ont
werp in het najaar bij de wetgevende macht te
knnoen indienen. Het wetsontwerp zal, behoudens
de bizondere bepalingen, die door de militaire
instellingen geëischt worden, op de beginselen der
moderne rechtsbegrippen steunen". Nu ziet men
hieruit dat werkelijk de belofte wordt nagekomen,
maar wat er in dat nieuwe militaire strafwetboek
te vinden zal zijn, of daarin de zoo zeer geëischte
openbaarheid der zittingen van de militaire gerechts
hoven zal zijn opgenomen, dat werd niet gezegd.
Vandaar dan ook dat sommigen nog niet erg gerust
zijn, maar het valt toch niet te ontkennen, dat, al
worden ook niet alle wenschen der Liberalen in
het nieuwe wetsontwerp belichaamd, de Conservatieve
partij door 's Keizers jongste verklaring een ge
voelige nederlaag heeft geleden. En tevens staat het
ook vast, dat het nu toch weer vooreerst uit zal
zijn met de geruchten over Hohenlohes aftreden,
want nu dit ontwerp moet verdedigd worden, gaat
de Rijkskanselier vooreerst niet heen.
Alsof Spanje nog niet genoeg had aan Cuba,
is nu ook op* de Philippijnsche eilanden eene
beweging uitgebroken om de zelfstandigheid der
kolonie te bevorderen en zich dus af te scheiden
van het moederland. In den Senaat heeft de Minister
van Koloniën een telegram van den Gouverneur
dier eilandengroep medegedeeld, waarin de ont
dekking van zoodanige samenzwering bericht wordt.
De oproerige beweging heeft zich over het geheele
eiland uitgebreid; 21 verdachten zijn reeds gearres
teerd. In de Kamer deed de Minister dezelfde mede-
deeling. De oppositie in beide Kamers hebben, na
deze mededeeling ontvangen te hebben, de verklaring
afgelegd, dat men ter verdediging van de eenheid
des Rijks, bereid is aan het Ministerie allen mogelijken
steun te verleenen. Voor de Regeering wordt het
er niet gemakkelijker op. Pas is er een begin gemaakt
met de inscheping der 40,000 man troepen, die ter
versterking naar Cuba worden gezonden, en gelukkig
liep dit zonder wanordelijkheden tot hiertoe af, of
nu komen de Philippijnen weer maatregelen eischen.
Vooreerst schijnt de Spaansche Regeering zich te
willen wenden tot de naastbggelegen buurman der
Philippgnen, Japan, om mededeeling te doen der
onlusten en te verzoeken, dat maatregelen genomen
worden om de opstandelingen niet van uit Japan
te ondersteunen; de Regeering toch heeft reeds
kennis gekregen van vrijbuiters-ondernemingen tot
ondersteuning van den opstand. Dit te voorkomen
is eerste taak, maar hoe moeilijk dit soms valt,
ondervindt de Regeering ten opzichte van Cuba.
Eindelijk zijn de Mogendheden het dan toch eens
geworden over hetgeen zij voor Crelft bij den
Sultan zullen doeneene gemeenschappelijke nota
is door hen aan den Sultan ingeleverd, bevattende
de concessies, die zij noodig achten, dat aan de
Cretenzen zullen moeten worden verleend. Deze
berusten in hoofdzaak op de memorie van de
Cretenzische Commissie van Hervorming, waarin
de eischen der Christenen op Creta kenbaar worden
gemaakt, maar tevens is er aandacht geschonken
aan de tegenmemorie der Mohammedanen op het
eiland, zoodat niet alle eischen der Christenen zijn
overgenomen. Men is vol goeden moed, dat dit
eendrachtig pogen om deze voorstellen bij den Saltan
ingang te doen vinden, slagen zullen. Creta en
Turkije beiden hebben er belang bij den raad der
Mogendheden op te volgen.
Transvaal.
In den eersten Volksraad van Transvaal is een
eigenaardig voorstel behandeld, nl. om het schieten
om regen Btrafbaar te stellen bij de wet. Blijkens
het verslag dat de Volksstem van deze zitting geeft,
opende dhr. Wolmarans, die met den heer Erasmus
het voorstel had gedaan, het debat, door het schieten
naar de wolken om regen te kenschetsen als God
verzoekend, welke opvatting door andere leden
werd gedeeldhet bewees h. i. dat men geen ver
trouwen heeft in de wijsheid van God, die alles te
zijner tijd zendt. Sommigen beschouwden het als een
zuiver wetenschappelijke quaestie en hadden er niets
tegen, terwijl weer anderen niet geloofden aan de
mogelijkheid van regenmaken. Het slot was dat het
voorstel met 15 tegen 10 stemmen werd aangenomen.
Amerika.
De concurrentie tusschen Chicago en New-York
op bouwkundig gebied begint fantastische vormen
aan te nemen. Chicago bezit sedert jaren een gebouw,
dat ongeveer honderd meter hoog is. Thans is men
te New-York begonnen met den bouw van een huis
van niet minder dan dertig verdiepingen, dat 120
meter hoog zal worden. Zonder rekening te houden
met de kosten van den grond, schat men de kosten
voor dit enorme gebouw op ruim f 2.500.000.
New-York World krijgt bericht uit Merced
(Cal.), dat aldaar een Nederlander, de beer J. v. H.,
afkomstig uit Njjmegen, in zijn kamer in Palace
Lodging House dood gevonden is. In den loop van
den dag den vreemdeling niet gezien hebbende, was
de eigenaar van het hötel de kamer binnengekomen,
waar hij den heer v. H. dood op bed vond. Deze
had zich een zakmes in het lijf gestooten. Eed ledige
flesch stond daarnevens.
Waarschjjnlijk heeft de ongelukkige vergif inge
nomen vóór hij zich doodstak. Hij was ongeveer
dertig jaar oud, en was vijf jaar geleden naar
Amerika gekomen.
Sedert zes maanden was bij te Merced gekomen
nit Fresno, waar hg uit de gevangenis was vrij
gelaten, na een poging om iemand dood te schieten.
Reeds vroeger zou bij getracht hebben met een
scheermes zich van het leven te berooven.
Neerslachtigheid over het niet vinden van werk
is vermoedelijk de aanleiding tot het noodlottige
besluit geweest.
Engeland.
Prins Mar van Saksen heeft Zondag zijn priester
ambt te Londen aanvaard in de Dnitsche kerk in
Whitechapel, waar hij na de Hoogmis een welsprekende
kanselrede hield.
's Middags ontving hij de voornaamste leden der
Duitsche kolonie te Londen, en 's avondB bezocht
hjj den Gesellen-Verein, waar hij met geestdrift
ontvangen werd door een groot aantal Daitschers
uit alle deelen van Londen.
In antwoord op de Hoch-roepen te zijner eer,
antwoordde Prins Max, dat men niet meer een
Prins in hem moet zien, maar een priester, wat hij
een edeler titel acht.
•Ik ben gekomen", zeide hij, »om te werken te
midden van de werklieden, waartoe Jezus het voor
beeld gaf; want hij was zelf een werkman, die
arbeidde voor het heil van anderen en vooral van
de armen".
Zweden.
Een bijzonder droevig ongeluk is bij Bollnüs in
Noord-Zweden gebeurd. De leerlingen van de doof
stommen-inrichting aldaar maakten een uitstapje.
Door eeu botsing van 't vaartuig, waarmede de
tocht geschiedde, tegen een afdrijvend houtvlot,
geraakten de kinderen te water. Er zijn er circa 18
verdronken, alsmede de echtgenoote van den rector
der inrichting. Zaterdag-avond waren 12 lijken
opgehaald, het aantal geredden schijnt slechts 6 te
bedragen.
Frankrijk.
De Pargsche rechtbank heeft tegen alle deter
minaties van natuur-historici in, en zonder het
beestje zelf in zulk een gewichtige aangelegenheid
te kennen, uitgemaakt, dat de kanarievogel een
wild dier is! Dit deed het Parijschejuristen-college
meer indirect dan wel rechtstreekseen vrouw had
haar buurvrouw gerechtelijk doen vervolgen, omdat
deze haar weggevlogen kanarievogel gevangen en
achterbaks gehouden had. De leepe buurvrouw werd
echter vrijgesproken, op grond, dat de rechtbank,
overwegende alsnu in rechten" enz. enz., over
woog, dat gedaagde door het vangen en behouden
van het bij dagvaarding omschreven geïncrimineerde
dier, feitelijk geen andere daadwerkelijkheid had
verricht dan het bemachtigen van een stuk wild
onder wettelijk geoorloofde omstandigheden!!!
Een jongen van 15 jaren, Louis Brouck, is
wegens moord te Parijs veroordeeld. Den 14n Juli
lag hij op een stoep in de Rue Harvey te slapen;
een der bowoners van 't huis, waarvoor hij lag,
stootte hem wakker. Driftig sprong hg op: Morgen
zal ik je krijgen", riep hg den heer Villars (zoo
heette de man) toe. Inderdaad wachtte hg den heer
V. des anderen daags op, met een mes in de hand
en zoodra hg hem zag aankomen, liep hij op hem
toe en stak hem het mes in de borst, met zóó
groote felheid, dat de aangevallene neerviel en
binnen weinige oogenblikken don geest gaf. Voor
de rechtbank toonde hg veel berouw, maar dit
heeft niet gebaat; hij is voor zes jaren naar een
huis van verbetering opgezonden.
De zaaK-CaavIn.
Men zal zich waarschijnlijk nog wel de zaak-
Cauvin herinneren, die vijf jaar geleden ongeveer,
te Lyon en omstreken, zelfs in geheel Frankrijk de
zaak was, waarover iedereen Bprak. Cauvin, een
voornaam ingezetene van Lyon, werd beklaagd zjjn
tante te hebben vermoord met het oogmerk om
zich te verrijken. De omstandigheden, waaronder
deze moord plaats had, waren zoo geheimzinnig,
dat de justitie in groote verlegenheid verkeerde.
Eindelijk verklaarde echter de kleine Marie Michel,
dienstbode van mevrouw Mouttet, de vermoorde,
dat Cauvin haar meec<- res gedurende den nacht
had vorworgd en bestolen. Men hechtte te meer
geloof aan dit verhaal, omdat Marie Michel verklaarde,
dat zij zich min of meer medeplichtig gevoelde,
daar zij, hoewel zij had geweten dat Cauvin den
moord zou plegen, daarvan niets had gezegd aan
haar mevrouw, die zjj haatte.
Cauvin werd daarop gearresteerd, na een lang
durige preventieve hechtenis ontslagen van rechts
vervolging, doch later in tweede instantie op de
pertinente verklaringen van Marie Michel tot levens
lange gevangenisstraf veroordeeld. Intusschen bleef
men steeds aan Cauvin's schuldplichtigheid twijfelen,
omdat Marie Michel, na den nacht van den moord,
de sporen droeg van een plaats gehad hebbende
worstelinghaar handen en haar gelaat waren
overdekt met krab wonden. Deskundigen verklaarden
evenwel, dat de jeugdige dienstbode niet in staat
zou zijn geweest, baar veel sterkere meesteres te
verworgen. Men noemde het geval sedert »de zaak
van den onschuldigen gevangene". Na vijf jaar is
deze geheimzinnige zaak voor het hof van assises
der Rhóne opnieuw in behandeling gekomen. De
geheele Lyonsche bevolking verkeerde in spanning
en de rechtszaal werd als 't ware belegerd door
nieuwsgierigen uit eiken stand. De president van
het hof, mr. Pelagaud, de procureur-generaal Moras
en de rechters werden overstroomd met anonieme
brieven, die de meest bizarre ideeën betreffende
de geruchtmakende procedure behelsden. Enkele
anonieme schrijvers noemden beklaagde Cauvin het
slachtoffer van een monsterachtige rechterlijke dwaling
en trachtten de justitie een spoor aan te wgzen
van< gephantaseerde moordenaars, anderen waar
schuwden de jury daarentegen voor een onwaardige
mystificatie, die door de familie Cauvin met mede
plichtigheid der geestelijkheid op touw zou zijn gezet.
•Indien ge Cauvin vrijspreekt", schreef een dezer
anonieme schrijvers, >dan zult ge bemerken, dat de
invloed der clericalen zich te Lyon even sterk heeft
doen gevoelen als te Marseille en elders. De
schuldplichtigheid van Cauvin staat vast. Veroordeelt
hem ter dood, dat is rechtvaardig!" De president
ontving tot aan den dag der zitting geheele pakketten
dezer brieven. De meeste brieven waren ongefraDkeerd
en werden geweigerd. Enkele in deze zaak afgelegde
getuigenverklaringen waren bijzonder treffend, vooral
die van juffrouw Aymes, de schoonmoeder van
beklaagde, die smeekte, of de gezworenen Cauvin
wilden vrijspreken.
Het is nu reeds vijf jaar", zeide zij weenend, »dat
deze ongelukkige gebukt gaat onder een vreeselijke
veroordeeling, dat een kleine ellendelinge rouw en
leed over onze familie heeft gebracht. Wij leefden
zoo gelukkig 1 Na de veroordeeling van mijn schoon
zoon wilden wij het land verlaten, doch mijn arme
dochter, die van verdriet gestorven is, verlangde
tot het einde te strijden, om recht voor haar zwaar
beproefden echtgenoot te verkrijgen. Iedere maand
gingen wij met de opbrengst van de handwerkjes,
die wij maakten, want wij bezaten niets meer
en hadden zelfs onze meid moeten wegdoen naar
de gevangenis te Avignon, om den armen onschuldige
moed in te spreken. Mijne tegenwoordigheid, mijne
heeren de gezworenen, is het beste bewijs, dat Louis
Cauvin geen oogenblik mijn hoogachting verbeurd
heeft. Ik stel vertrouwen in uw rechtspraak!"
Cauvin weende en men zag twee of drie der
gezworenen de oogen afwisschen. Na een schitterend
pleidooi van den verdediger werd Cauvin vrij
gesproken.
Door deze vrijspraak is de zaak-Cauvin nog
duisterder geworden en men twijfelt, of het raadsel
wel ooit zal worden opgehelderd.
Duitschland.
Ieder weet, dat de Dnitsche keizer een buiten
gewoon man is. Hij is behalve keizer ook koning
van Pruisen, soldaat, zeeman, sportsman, dichter,
kapelmeester, componist ei) schilder; hij bemoeit
zich met alles. Thans is de keizer kok geworden.
Sedert eenigen tijd was Wilhelm II ontevreden
over de wijze, waarop zijn »chef de cuisine" het
voor zjjn keizerlijke maag bestemde vleesch bereidde.
Op een schoonen dag daalde hij uit zijn keizerlijke
vertrekken af naar de keuken, waar hij het met
stomme verbazing geslagen personeel een lesje in
het vleeschbraden gaf. Dit was nog niet alles;
want Z. M. maakte van de gelegenheid gebruik,
zijn k. k. keukeopersoneel tevens proefondervindelijk
te verklaren, hoe men volgens Duitsch gebruik
koffie behoort te zetten.
De kenkenchef was door dit onverwachte lesje
zóó beteuterd, dat hij half ziek van ontzetting naar
een opvolger moest omzien.
Een paar jaren geleden trouwde te Miinchen een
jong paar, dat een zeer vroolijke bruiloft gaf
een feestmaal van keurige spijzen, goeden wijn,
bloemen, hartelijke toosten en gezellige vroolijkheid,
dat bij allen in aangename herinnering bleef.
Maar dezer dagen werden de deelnemers op minder
aangename wijs herinnerd aan het feest. Zij ont
vingen namelijk van den restaurateur, bij wien het
feestmaal was gegeven, een brief, waarin hij hun
meedeelde, dat het diner nog altijd niet was betaald,
dat het jonge paar insolvent was gebleken en dat
hij zich daarom tot de genoodigden moest wenden,
met verzoek, hem hun aandeel in het maal voor
ieder f 16 te betalen. Zij hebben dan natnurlgk
het recht verhaal te zoeken op hun gastheer en
gastvrouw.
Een aanmaning, om voorzichtig te zijn in het
deelnemen aan trouwpartijen 1
Voor het Gerechtshof te Königgr'itz heefteen
28-jarige vrouw terecht gestaan, die in overleg met
haren jongen minnaar haren man, een rijken land
eigenaar, heeft laten vermoorden door een knecht,
wien zij daarvoor f 50 betaalde. Zij werd met
de beide mannen ter dood veroordeeld en in baar
vonnis werd nog de bepaling gemaakt, dat de vrouw
hare beide mede-veroordeelden moet zien terecht
stellen vóór zij zelve de doodstraf ondergaat.
België.
De koningin der Belgen vierde Woensdag 11. te
Spa haar 60en jaardag. Haar gemaal had 't niet
noodig gevonden zijn bnitenlandsche reis daarvoor
te verkorten, hij bleef dus weg. De inwoners van
Spa hadden intusschen de vlag uitgestoken en het
koninklijk chalet met fraaie bloemen versierd.
De Fransche commissaris-generaal voor de
Brusselsche tentoonstelling van 1897 heeft 12.000
vierk. meter ruimte voor de Fransche afdeeling
besproken.
Vervolg der Nieuwstijdingen in het Tweede Blad.
ij AH P O U
Het Pachtstelsel.
Uit de brochure »Het Pachtstelsel" door Vor-
sterman van Oyenuitgever Wjjtman, Middelburg,
nemen wij het navolgende over:
De pachten zijn tegenwoordig veel te laag."
Zoo klaagt de eigenaar.
De pachten zijn nog veel te hoog." Zoo de
pachter.
Wie van die twee heeft nu gelijk?
Natuurlijk is het zeer moeilijk, zoo iets voetstoots
uit te maken. De belangen zgn verschillend; de
oogpunten, waaruit de zaak bezien wordt, zgn ver
schillend derhalve moet bet eindoordeel ook zeer
verschillend zijn.
Om een juiste uitspraak te doen over het te hoog
of te laag zgn der pachten, zouden we eerst een
voldoend aantal gegevens moeten bezitten, om de
waarde van den grond te bepalen. Die waarde hangt
af van gesteldheid en ligging en kan berekend wor
den uit de ojorengst.
We zouden dienen te weten wat ontvangen is
voor tarwe, gerst, boonen, erwten, haver, bieten,
aardappelen, ajuin, karwei, enz.we zouden daaraan
moeten toevoegen: de opbrengst van zuivel, vee,
varkens, paarden en hoenderhof; het gemiddelde
daarvan nemen over verscheidene jarendie som
verminderen met het bedrag van rijks-, polder- en
andere lastenmet de uitgaven voor arbeidsloonen,
voor 't herstel van onmisbare werktuigen, voor den
aankoop van vee, van paarden, van alle zaken die
noodig zijn, om het bedrijf te voeren; met de be
looning die den pachter toekomt voor zijn beheer,
om aannemende dat de pachter met zijn gezin
van het bedrjjf mag meeëten uit de grootte van
de som die dan overschiet, de grootte van de pacht
te bepalen.
Landverpachten dient, om op eenigszins billijke
gronden te steunen, een soort vennootschap te zgn.
De eigenaar heeft een kapitaal in de gedaante van
gebouwen en grond of van grond alleen. De pachter
verschaft het kapitaal voor het bedrgf. Hg treedt
tevens op als directeur om beide kapitalen rente-
gevend te maken. Bij 't einde van het jaar dient
de balans opgemaakt te worden om, na aftrek van
de belooning voor het beheer, winst of verlies te
verdoelen in evenredigheid van de gebruikte kapi
talen.
Zoo zou het moeten zgn, wilde het goed zgn,
maar zoo is het niet. In dat »niet zoo zijn"
bestaat juist het moeielijke van het pachtstelsel.
De eene vennootde grondeigenaarheeft een
vaste opbrengst, gewaarborgd door het bedrijfs
kapitaal van den pachter. Hij loopt dus hoegenaamd
geen gevaar voor een ernstig verlies. De tweede
vennoot, de pachter, heeft wel een kans op winst,
maar daar tegenover staat dat hij alle verliezen
draagt, zelfs die, welke de kortstondig opwellende
goedertierenheid van den wetgever een oogenblik
scheen te willen brengen ten laste van den eigenaar
(Burgerl. Wetb. artt. 1628—1633). Blijkt het dat
door gunstige omstandigheden de 2de vennoot wat
veel wint, dan kan de eerste zich na een zeker
aantal jaren, doorgaans 5, 7 of 9, een grooter aan
deel iu de winst verzekeren, of den 2den vennoot,
indien deze niet bereid is de meerdere winst te
verleenen, eenvoudig uit zjjn bedrijf zetten. Kan
de pachter, tengevolge van geleden verliezen, de
bedongen rente aan den eigenaar niet jaarlijks uit-
keeren, dan wordt na korteren of langeren tijd,
maar gewoonlijk in de dagen, dat zgn bedrijfskapitaal
de schulden nog dekt, genoemd kapitaal door den
eigenaar aangeslagende 2de vennoot wordt heel
menschlievend van het hof verdreven in Zeeuwsch-
Vlaanderen heeft men de kernachtige uitdrukking
uitgeschud en kan een bierhuis opzetten of zich
verhuren als arbeider.
Zoo is de tegenwoordige toestand.
Doch laat ons tot de twee eerste beweringen
terugkeeren.
Zijn de pachten inderdaad voor den eigenaar te
laag; zgn zg voor den pachter werkelijk te hoog?
Laat ons daarnaar een onderzoek instellen.
Een eigenaar heeft in Zeeland eene hofstede met
50 hectaren land. Woning, schuur, stallen, mest
vaalt, alles bevindt zich in goeden staat. De hofstede
heeft hij gekocht of ze is hem toebedeeld voOr
f 40000 1). Aan rente had die som, uitgezet in
3 pCt. N. W. S., aan intrest kunnen opbrengen
f 1200. Als de herstellingen aan de gebouwen, de
grond- en polderlasten, het onderhoud van aan te
leggen wegen betaald zgn, heeft de eigenaar m. i.
recht op een overschot van f 1200. Laat de pachter
voor de behoorlijke exploitatie van die hofstede
beschikken over een kapitaal van ƒ10000. Van dat
bedrijfskapitaal komt hem, na een zeker percent
in rekening gebracht te hebben voor herstellingen
en vervanging van het onbruikbare, evenzeer als
den eigenaar, eene opbrengst toe van f 860. Brengt
men voor zgn salaris, als zijnde hij belast met het
bestuur der zaak, boven hetgeen hij met zijn huis
gezin gebruikt aan zuivel, graan, spek en vleesch,
eene som van 700, zeker wel geene te groote
belooning voor iemand die met een kapitaal van
52 mille werken moet, dan bedraagt zijn geheele
inkomen f 1060.
De hofstede alle lasten gekeerd, en eene zekere
som afgeschreven voor herstel en vernieuwing,
moet dus zuiver opbrengen f 2260, dat is per
hectare ruim f 45,of per gemet om-ende-bij
f 20,—, welke tusschen eigenaar en pachter ver
deeld moeten worden in reden van 120 en 106,
zoodat de eigenaar jaarlgks per gemet eene som
van f 10,60 toekomt.
Ik leg den nadruk op toekomt, want ofschoon
dat bedrag in veler ooren misschien wel wat laag
klinkt, moet men bedenken, dat ik daardoor versta
een zuiver bedrag na aftrek van rijks-, provinciale-,
polder- en andere lasten; nadat alle uitgaven voor
herstelling en verbetering der gebouwen betaald
zgn terwijl die som in ieder geval nog ver
meerderd wordt met de opbrengst van het houtgewas.
Verder moet deze som beschouwd worden ais
een minimum; minder mag de hofstede den eigenaar
in geen geval opbrengen; maar ook de pachter
mag zeker geen kleiner inkomen hebben, wil hij
het op den duur kunnen volhouden. Meerdere
opbrengst voor beiden is gewenscht, ik zou haast
zeggen noodzakelijk, mits de vermeerdering voor
den een, niet iB eene benadeeling van den ander.
De hofstede, en dat is eene noodzakelijke gevolg
trekking uit de voorgaande redeneering, moet ge
dwongen worden de genoemde sommen te produ-
ceeren en meer, of zij is het bebouwen niet waard.
Die gevolgtrekking is bar, maar waar.
En hadde menig pachter tengevolge van nauw
keurige aanteekeningen geweten, hoeveel hij achteruit
boerde, hij hadde zeer zeker bijtijds van de pacht
Ik heb deze waarden opzettelijk vrij hoog genomen:
1°. om in mijne gevolgtrekkingen nog tot geene lagere
pachten te moeten komen en 2®. om niet onmiddellijk ver
wezen te worden naar de hoogere prijzen van enkele losse
partvjen. Dat zij hoog genoeg zijn blijkt uit den aankoop
van twee hofsteden onder Ellewoutsdijk door mevrouw de
wed. Breuvart Motte te Armentières, die daar in de maand
Juli 1896 twee hofsteden kocht, te zamen ongeveer 107
hectaren groot, gemiddeld voor de som van f 560 per
hectare.
5) Twee mijner vrienden bekasteleinden ieder eene hof
stede onder zeer nauwkeurig toezicht. Alle ontvangsten en
uitgaven werden onmiddellijk geboekt. Nauwelijks begonnen
de graanprijzen te dalen; of zij deden de boerderij aan den
kant en verpachten hunne hofsteden. In de beste tijden
hadden zij zelden 2'/a pCt. van hun geld kunnen maken.
Bij toenemende daling dreigde verlies.
Amstbbdam, 22 Ang. 1896.
Terwijl de Europeesohe Markt gedurende de
geheele week een vast verloop bad, waartoe de
Beurs te Parijs eene sterke impulsie gaf, wierp
de tweede helft der weer een' schaduw op de
Amerikaansohe Markt op lagere noteeringen te
New-York van af Do <rdag, werden de beide
laatste dagen zoowel t*. ouden ©n op de Dnitsche
Beurzen als ten onzent s koersen flauwer.
Van heden tot 4 No iber a.s., den dag waarop
de nieuwe President der Vereenigde Staten wordt
gekozen, zal de Amerikaansche Markt nog aan
groote wisselvalligheden blijven blootgesteld en is
het zeer wel mogelgk, dat de koersen, die zich
tusschen 10 en 20 dezer redresseerden, nogmaals
beneden het laagste tot dusverre bereikte punt zullen
terugzinken, vóórdat meerdere zekerheid is ver
kregen omtrent het behalen der overwinning hetzij
door den »Sound Money" oaudidaat Mc Kinley
dan wel door Bryan, de candidaat der zilvermannen-'
Democraten.
Wat betreft de verkiezingskansen, zooals die
thans staan, wordt aan een paar zeer zaakkundig
geschreven artikelen ia de Times ontleend, dat van
de 447 Electors", welke door het volk gekozen
worden om hunnerzijds den President en vice-
President der Vereenigde 8taten te benoemen, 140
stemmen voor Mc Kinley als verzekerd kunnen
worden beschouwd, terwgl de populistisch-demo-
cratische candidaat vermoedelijk over 136 zekere
stemmen beschikt. 171 stemmen big ven dus twijfel
achtig, doch het schijnt aan geen twijfel onderhevig
dat ook de meerderheid daarvan voor Mc Kinley is'
De waarschijnlijk ongegronde aantijgingen, dat Bryan
voor zijne redevoeringen betaald werd, zullen er
althans niet toe bijdragen, zijne populariteit, welke
in de laatste dagen toch al sterk is afgenomen te
verhoogen.
Na de meerdere vraag in het begin der week ig
het volume der zaken op onze Beurs weer vrii
belangrijk ingekrompen en valt er van geen enkel
fonds speciaal gewag te maken. Zelfs de »de Goeyen"
waarden blijven stationnair en is de liefhebberij
voor deze fondsen er, althans voor het oogenblik
tamelijk wel uit.
Zuid-Amerikaansche Staatsfondsen waren in vaster
houding.
Op Mexico Binnenland drukken daarentegen reali-
satiën der onlangs tot lageren prgs overgenomen
posten.
De Nationale Schuldsoorten varieerden weinig*
Stedelijke Leeningen en Binnenlandsche Sporen iels
williger.
Bg beperkten handel was echter de houding der
Koloniale afdeeling over het algemeen wat williger-
zelfs de waarden der Soerabayasche Bank- en Handels -
vereeniging liepen niet verder achteruit.
Tabakken onveranderd.
De ongunstige uitzondering werd gevormd door
de gewone aandeelen van de Cultuur-Maatschappij
der Vorstenlanden, die tot beduidend lager prijzen
werden afgegeven.
Overigens valt weinig bizonders te rapporteeren.
Geld op Prolongatie weinig gevraagd en daaren
tegen veel materiaal ter markt: 3%-2%-2J/3%.
WisselkoersenLonden en Paras lager, resuec-
tieveljjk 12 10 11 en 48.07= 5.
Duitschland hooger: 59.32= 35.
Beurs van Amsterdam.
DONDERDAG S7 AUG. 1800*
StBttsleenlngeu.
EUROPA.
Nederland.
pCt. V. K. L. K. Ij. k
Ned. W.S.Cert2'/, 91i/, 91«/, ut 3,
dito dito Obl3 1003/%
dil°diHo?ga;üe/ *3 10°T/,# 1005'" 4007'*«
Obl. Goudl. 1876 5 102'/. 1091/
dito 1881/1893 .4 10213/,,
dito Zilver. .4»/, 85i=/,e 86»/,,
Inschrijving '62/81 5 82=/, 82'/,
