ZIEBIKZEESCHE NIEUWSBODE.
Zaterdag 19 October 1895.
Eerste Blad.
Algemeen Overzicht.
NIEUWSTIJDINGEN.
FEUILLETON.
Kijkjes op de Tentoonstelling van
Hotel- en Reiswezen te Amsterdam.
Verschijnt DINSDAG, DONDERDAG en
ZATERDAG.
De prijs per 3 maanden is ƒ1,30, franco per poet
f 1,60.
Noord-AmerikaTransvaal, Indië enz. verzending
eens per weekf 10,per jaar.
52ste JAARGANG. No. 6680.
Directeur-Uitgever J. WAALE,
Ad verten tiënvan 13 regels 30 Cts.
meerdere regels 10 Cts., kunnen uiterlijk tot dee
Maandags, Woensdags en Vrijdags middags
12 ore bezorgd worden.
Groote letter wordt naar plaatsruimte berekend.
Betalingen van Abonnement*- of Advertentie-gelden gelieve men te zenden aan de Administratie Zierikzeesche Nieuwsbode'
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
A F K. 0>J\ D I G 1 J\ G.
Suppletoire beschrijving van de
Personeele IBelasting,
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Zierikzee
Gezien de circulaire van den heer Commissaris der Ko
ningin in deze provincie van den -13 September 1.1. (Prov.
blad No. 92)houdende aanschrijving tot openbare afkon
diging der bepalingen van de artt. 27 en 42 der wet op de
Personeele Belasting van den 29 Maart 1833 (Staatsblad
No. 4), zooals die zijn gewijzigd by de artikelen 7 en 14
der wet van den 9 April I860 (Staatsblad No. 69), omtrent
de belasting naar tijdsgelang en de suppletoire aangifte;
liehben goedgevonden
de Ingezetenen te herinneren aan de bedoelde wetsbepalin
gen, luidende als volgt
Artikel 27.
1. »Die na den 15 Mei een perceel in gebruik neemt,
is voor dit perceel de belasting voor de vier eerste grond
slagen voor den tijd des dienstjaars, die dan nog over is,
verschuldigd".
2. «Aan den belastingschuldige, die in den loop des
dienstjaars een perceel verlaat, zonder daarin eenige roerende
goederen of iemand in zijn dienst achter te laten, wordt
onthefling verleend van zijn aanslag naar de vier eerste
grondslagen voor den tijd des dienstjaars die dan nog over
is, indien daarvan door hem binnen den tijd van eene
maandvolgende op die waarin hij het perceel verliet',
tegen bewijs, schriftelijk aangifte is gedaan ten kantore des
ontvangers, op een aldaar kosteloos verkrijgbaar biljet".
«De onthefling wordt ook verleend over het driemaande-
lijksch tijdvak waarin het perceel werd verlaten, indien de
belastingplichtige daarna doch in den loop van datzelfde
tijdvak, een ander perceel, waarvoor hy belastingplichtig is,
in gebruik neemt".
»Bij overlijden van den belastingplichtige treden zyne erf
genamen in dezelfde rechten en verplichtingen".
»De aangiften, volgens het eerste en derde lid ingediend,
worden als gewone bezwaarschriften aangemerkt en be
handeld".
3. «De uitbreiding, vermeerdering, verwisseling of aan
schaffing van belastingvoorwerpen der vier eerste grondslagen,
na 15 Mei, zal, behalve in de gevallen by 1 hierboven
vermeld, geen grond geven tot eenen nieuwen of verhoogden
aanslag in den loop des dienstjaars".
4. «Ter zake van zoodanige voorwerpen der vyfde en
zesde grondslagen, als na 15 Mei in dienst of gebruik ge-
nomen of aangeschaft worden, zal de belasting naar gelang
van den nog overigen tijd des dienstjaars, zijn verschuldigd,
met dien verstande, dat geene verwisseling van dienstboden
of paarden met anderewaarvoor geene hoogere rechten
verschuldigd zijnop zich zelvetot het nogmaals aanslaan
van denzellden belastingschuldige zal kunqen aanleiding
geven".
5. «Het aanwenden tot belastbaar gebruik van zoo
danige voorwerpen van le vyfde en zesde grondslagen als
aanvankelijk tot belastbare einde aangelegd of gebezigd
waren, zal met aanschaffing worden gelyk gesteld, zoomede,
wat aangaat de paarden derzelver geheel verliesvan het
tweede viertal hunner melktanden in den loop des jaars".
6. «Naar gelang de omstandigheden eens belasting
schuldige, in den luop des dienstjaars, met betrekking tot
deszelfs voorwerpen van de vyfde en zesde grondslagen ver
anderen, zulks, dat, volgens de tarieven van Artt. 17 en 21,
de opklimming der belasting te zijren aanzien toepasselijk
zoude worden, zal. ook wegens de dienstboden en paarden,
aanvankelijk gehouden, die verhooging voor den nog overigen
tijd des dienstjaars zyn verschuldigd".
«Deze bepaling is mede van toepassing in betrekking tot
de paarden, bij het opkomen van de omstandigheden, aan
het einde van 7 van Art. 20 der wet vermeld".
7. «Paarden, bij verschillende personen of gezinnen in
gebruik, zullen, ingeval die gelijktijdig voor een zelfde
rijtuig worden gespannen, hem, die zulks doet, of wel den
eigenaar of gebruiker des rytuigs, ter zake van het grooter
aantal paarden, hetwelk door hem alzoo mocht zijn gebezigd,
dan waren aangegeven, mede aan de opklimming der belas
ting naar 6 doen onderwerpen".
8. «Hooger belastbaar gebruik van dienst- en werk»
boden of paarden, aanvankelijk minder belastbaar zal de
verplichting tot eene evenredige verhooging der belasting voor
den nog overigen tijd des dienstjaars tengevolge hebben".
9. «De tijd, waarover de belasting loopt, zal, in be
trekking tot de grondslagen, worden berekend bij vieren-
deelen jaars, op het dienstjaar overschietende, zonder dat
een vierendeel jaars zal kunnen worden gesplitst en zullen
als vierendeelen jaars worden beschouwd de tydvakken
aanvangende met primo Mei, primo Augustus, primo No
vember en primo Februari".
Artikel 42.
«De zoodanige, welke, door eenige der omstandigheden
voorzien bij Art. 27, in den loop des jaars komen te vallen
onder de toepassing van het aldaar bepaalde, zullen, alvorens
en naar gelang van het ontstaan dier omstandigheden en
op de boete, bjj Artt. 35 en 39 der wet vastgesteld, ver
plicht zijn tot het indienen van behoorlijke aangifte, des
wege in voege als bij Art. 30 der wet voorgeschreven;
zullende zij daarvoor een biljet ter invulling by den ontvanger
kunnen bekomen".
«De aangiften kunnen in gemeenten waar geen ontvanger
gevestigd is, ook gedaan worden bij het gemeentebestuur,
ter plaatse alwaar de belasting verschuldigd is, op biljetten,
aldaar tot dat doel verkrijgbaar gesteld",
den 16 October 1895.
De Burgemeester en Wethouders voornoemd,
CH. W. VERMEIJS, Burgemeester.
JAN SNELLEN. Secretaris.
Wat de WailSClien zoo vorig hebben ge-
wenscht is vervuld, generaal Duchesne heeft vóór
1 October de hoofdstad van Madagascar genomen
eu een voorloopig tractaat is reeds tusschen Koningin
Ranavolo en den generaal gesloten. De Fransche
Ministers vergaderden Zaterdag en daarin werd
natunrljjk over Madagascar gesproken. De Minister
van Bnitenlandsche Zaken, Hanotaux, deelde mede,
dat er nog niet beslist was, wat men met Madagascar
doen zou, of de Koningin al dan niet op den troon
zou worden gelaten enz. Waaneer generaal Dachesne
Madagascar zal verlaten is nog onzeker; de Regeering
heeft de beslissing daarover aan bem zeiven over
gelaten, daar hp alleen in staat is te baoordeelen,
hoe lang zijne tegenwoordigheid te Taoanarivo
nog wordt geöischt. Het zal dus nog wel eenige
dagen duren, voordat men mot zekerheid zal ver
nemen, wat de Fransche Regeering voornemens is
met Madagascar te doen. Evenwel in do volgende
week komt de Kamer weer bjjeen, en dan zal de
Regeering wel verplicht zijn om, in antwoord op
de vele interpellaties, welke daarover reeds zpn
ingediend, hare plannen te dezen opzichte kenbaar
te maken. Veel hangt af van de houding ran den
eersten Minister der Koninginwanneer hij
genoegen neemt met de gesloten overeenkomst, zal
men hem met rust laten, doch mocht hp zich
willen verzetten, dan wordt hij verbannen. Maar
of hij zich onderwerpt of zich verzet, het Rjjk van 1
hem, die een-en-dertig jaar lang als generaal
van drie achtereenvolgende Koninginnen en
dictator in zijn land heeft gebeerscht, is uit; en
met Rainilaiarivoni verdwijnt een man van groote
gaven en van ongemeene schranderheid van het
staatstooneel. Geboren op een ongeluksdag, werd
hij, naar 's lands gebruik, in een hollen weg neer
gelegd, waardoor kudden buffels plachten te komen;
maar daar hij ongedeerd bleef, zagen de inwoners
in hem een bijzouderen lieveliug der godheid en
bleef hij in het leven. In zijn jeugd nam hij deel
aan verschillende veldtochten tegen vijandige
stammen, en schijnt hij een aandeel gehad te
hebben in de samenspanning, die op 12 Mei 1863
met de worgiDg van ltadaina II eindigde. Evenwel,
toen hij zijn vader als eersten Minister was op
gevolgd, hadden de slaveD aan hem hnoDe vrijheid
te danken en schafte hij de onmenscheljjke
martelingen als vergifproef enz. af, en pastte hij de
doodstraf slechts bij uitzondering toe. Iu 1868
voerde hp het Christendom in en liet hij zich met
de toenmalige Koningin doopen. Steeds streefde hij
er naar om den invloed der Eogelschen en die der
Franschen zooveel mogelijk op _het eiland tegen
elkaar in evenwicht te houden, en waarschijnlijk
heeft de ex-Premier gemeeud, dat de vijand nimmer
zou kunnen of durven doorzetten, of heeft hp
gemeend, dat Engeland hem wel te hulp zon komen.
In dit opzicht beeft hp zich zelf misleid of is bij
misleid geworden.
Trouwens Engeland kan niet overal tegelijk
zijn. Nu reeds heeft het zich behalve met zijne
eigene Koloniën, bezig te houden met Armeniö en
China. Wat de toestand te Constantinopel betreft,
deze is nu zoo verre verbeterd, dat de iu de kerken
gevluchte Armeniërs er uit durfden komen en do
rust is hersteld. De Engelscbe vertegenwoordiger
had een onderhond met den Sultan, waarvan men
de oplossing der quaesties verwacht, doch tot nu
toe laat die zich wachtenja, er zijn er zelfs, die
feen geloof slaan aan de geruststellende berichten,
ie uit Turkije komen, en die den toestand nog
even hachelijk als vroeger voorstellen. Ook do
Russische Regeering schijnt niet op haar gemak,
althans zp zond een oorlogsschip naar Tribizonde,
ten einde hare onderdanen daar te beschermen.
Ook in Chiiltt zal Engeland nog wel een
woordje moeten medespreken» Er is nl. in Korea
oen revolutie uitgebroken t^jen den koning, een
zwak man, die nog maar altijd niet besluiten kan
zich naar de opperheerschappij der Japanners te
schikken. De koningin, die grooten invloed op den
koning uitoefent, heeft men vermoord, door in het
paleis te dringen, de vertrekken der koningin binnen
te stormen, en haar en hare drie hofdames, benevens
den hofceromoniemeestor lafhartig te dooden. De
Japanners schijnen daarin de hand te hebben gehad,
omdat zp veel liever met den vader des konings, die
hun vriend is, te maken hebben, dan met den tegen-
woordigen vorst. Do regeering der Vereenigde Staten
heeft reeds een harer schepen naar Seoul gezonden
en ook de Engelsche regeering heeft last gegeven
dat een der schepen van haar eskader in Oost-Aziö
naar Korea zal vertrekken. Wat de Russische regeering
doen zal is nog niet bekend, maar toch kan men
veilig aannemen, dat Rusland geen genoegen nemen
zal met deze revolutiemaar daardoor tot een
krachtiger optreden in Korea zal worden genoopt.
Prins LobaDoff. do Rnssischo minister van buiten-
landsche zaken is van Parijs, waar hij geruimon tjjd
vertoefde, vertrokken naar Berlijn. Do minister uitte
zijne verwondering over het werkzame en tevens
zoo vredelievende Frankrijk. Toch zyn de Dnitsche
bladen ook zeer tevreden over het bezoek van don
Russischen ministerdie niet alleen met prins
Hohenlohede kanseliermaar ook met keizer
Wilhelm een onderhond had. Bijzondere politieke
beteekenis wordt aan deze conferenties niet gehecht,
maar toch vindt men te Berlijn het zeer aangenaam,
dat de Russische minister ook daar is gekomen,
nadat men in Frankrijk nog al hoog bad opgegeven,
over de beteekenis van zijn bezoek daar te lande.
Weldra zal in OostenrUk. de rijksdag den
arbeid hervatten. De minister-president, graaf
Badini, zal dan zpn program inededeelen, in de
eerste plaats wat betreft de uitbreiding van het
kiesrecht, de voornaamste quaestie, die tegenwoordig
in Oostenrijk aan de orde is. Den 25 October zullen
de Oostenrijksehe en Hongaarsche ministers te Pest
bijeenkomen, ten einde te spreken over de vernieu
wing van het bekende Auigleich, in 1866 tusschen
Oostenrijk en Hongarije gesloten en sedert weder
na afloop van dezen termijn telkens voor denzelfden
tijd hernieuwd. In hoofdzaak zal bet tractaat, waarbij
de verhouding tusschen de beide staten geregeld
werd, gehandhaafd worden, en de onderhandelingen
zullen noch te Weenen, noch te Pest aanleiding
geven tot ernstige moeilijkheden. In de bijeenkomst,
die de Duitsch-liberale party gehouden heeft, is
besloten ook tegenover het nieuwe kabinet het
vorige program te handhaven, d. w. z. dat men zal
blijven verlangeu uitbreiding van het kiesrecht in
vrijzinnigen geest en instandhouding der neutrale
school.
Noorwegen heeft nu eindelijk een ministerie
dat samengesteld is uit vertegenwoordigers van alle
partgen. Als minister-president treedt op de heer
Hagerüp, iemand die tot heden tot geen der partijen
behoortals minister van eeredienst is benoemd de
heer Sverdrup, de bekende leider der gematigde
party, terwijl de heer Engelhart, een der radicalen,
binnenlandsche zaken zal besturen. Hoofddoel van
dit ministerie is eene verzoening tusschen Zweden
en Noorwegen tot stand te brengen; te hopen iB
het voor beide landen, dat dit ministerie daarin
slaagt.
Turkije.
Constantinopel, 15 Oet. De vertegen-
woordigers der drie Gezantschappen, welke het
hervorraings-ontwerp voor Armenië van II Mei
uitwerkten, hadden gisteren een samenkomst met
den Secretaris-Generaal van bnitenlandsche zaken,
Munir Bey. Daarin werd een reglement betreffende
het bestuur van de Armenische provinciën op-
China.
Zes maanden geleden viel de Fransche ambtenaar
in Tonkin Lyandet met vrouw en kind in handen
van Cbineesche bandieten, die bom gehangen hielden,
in de hoop van een groot loBgeld. Nu eerst is het
den Franschen gezant te Peking, den lieer Gérard,
gelukt de Fransche familie bevrijd te krpgen. Zij
is door generaal Son, bevelhebber van du Chineesche
troepen aan de grenzen, overgegeven aan den consul
te Langtsjou. Het was aan de door den gouverneur
R msseau afgezonden troepen niet gelokt de familie
uit handen der roovers te bevrpden. De angst, door
de gevangenen doorgestaan, is onbeschrijfelijk. Men
had mevrouw Lyandet de afgesneden tongen der te
hunner bevrijding gezonden soldaten laten zien.
De heer Gérard hoeft gemeld, dat er een gemengde
politiedienst op de grenzen van Tonkin zal worden
ingesteld.
Een keizerlijk decreet verwijst alle ambtenaren,
betrokken in de Christenmoorden, naar de rechtbank.
Te Ku-Tsjeng zullen 17 schuldigen onthoofd
worden.
In een daaropvolgende bijeenkomst van de drie
Gezanten met. Saïd werd het reglement goedgekeurd.
Het wacht nu nog maar op de bekrachtiging van
den Sultan en de Gezanten verwachten heden ant
woord van Z. M. Men hoopt dat de quaestie in
den loop dezer week definitief geregeld zal worden
door de uitvaardiging van het Keizerlijk decreet
met het reglement.
In het reglement komt ook de bepaling voor, dat
de Keizerlijke Commissaris, die het toezicht houdt
voor het uitvoeren van hervormingen, een christen
moet zijn.
Engeland.
Een Engelsch bijenkweeker heeft een proef ge
nomen met het africhten van bijen voor het over
brengen van kleine berichten. Na eenige voorloopige
proefnemingen, bracht hp een aantal dier diéfen
over naar de woning van een vriend op vier mijlen
afstand van de zijne. Toen de diertjes, wpt aan hon
nieuwe omgeving gewend waren, "weraen zij vrij
gelaten in een kamer, waar een schaal met honig
stond. Terwijl zij zich te goed deden, bevestigde de
man op hun lichaam zeer dunne kleine rolletjes
papier, waarop in zoo doch g°e<*
leesbaar schrift een mededeeÜDg was geschreven.
Zp werden nu in de vrije lucht losgelaten en keerden
terug naar het buis van den bijenkweeker, waar
hun de briefjes werden afgenomen. De papiertjes
moeten zoo worden bevestigd, dat kop en vleugels
vrij blijven.
Mocht deze proef werkelijk aan de eischen voldoen
dan zonden postbijen boven postduiven het groote
voordeel hebben, dat ze onzichtbaar zpn in de
vlucht en zonder belemmering over vijandelijke
landen kunnen komen.
Rusland.
Het testament van een zonderling. In Odessa
is een zonderling gestorven, die zijn ongeveer vier
millioen roebels bedragend vermogen aan zjjDe vier
niet in bjjzonder schitterende omstandigheden levende
nichtjes heeft vermaakt. Om de jonge dames niet
te verwennen door het plotselinge bezit van zulk
een groot vermogen, heeft hp bepaald, bp het tes
tament, dat zij, alvorens haar erfdeel in bezit te
kunnen nemen, het bewijs moeten leveren gedurende
vpftien maanden in dienstbare betrekkingen ge
weest te zpn, door den voorzichtigeu erflater met
name vermeld, en zich gedurende dien tijd goed te
hebben gedragen. lederen dag van bare dienstbetrek
king moet minstens twaalf diensturen hebben. Drie
executeurs-testamentairs zien toe op de uitvoering
van deze bepalingen.
De vier dames hebben bijna terstond nadat het
testament geopend werd, hare diensten aangevangen,
waaraan zij zich ract grooten ijver wijden. Tot
dusver hebben zp, in den loop van twee maanden,
863 huwelijksaanzoeken ontvangen; doch zij hebben
verklaard hare hand slechts te zullen schenken aan
XIII.
30 Sept. 1895.
Verwijlen we nu slechts nog even in de afdeeling,
prijkende met het opschrift «Pays divers". Dalir
maakt de «Bergensche Stoombootmaatschappij te
Bergen" met eene wandkaart van Noorwegea en
modellen van hare steamers, benevens enkele
attributen voor toeristen, propaganda voor het doen
van uitstapjes in Noorwegen. Bij gemis van andere
vreemde inzendingen vinden we hier terug: winkel
waren uit de Grnyter's stores, benevens producten
van de Vlaamsche tapijtweverij, vertegenwoordigd
door de firma de Vos en Le Grand. Verder zien
we: ambulance-materieel te velde, geëxposeerd door
C. de Moot/, Dirigeerend Officier van Gezondheid
te 's Hagevoorts zéér gewone snuisterijen, mars-
kramerijen en winkelwaren, benevens nog veel
ruimte. Wenden we ons thans naar de machinerieën.
Het bestempelen van onzen tijd als een van
ijzer, stoom en electriciteit behoort tot die weinige
dingen, waarover men het vrij wel eens is. Dat
karakter symboliseerden tot dusver aJle wereld
tentoonstellingen van de laatste helft dezer eeuw.
Ook tracht do wereldtentoonstelling in 1895 te
Amsterdam dit te doen. Zij onderscheidt zich echter
ook hierin van hare zusters, dat zij voor het
«werktuig" eene ruimte heeft afgezonderd, welke
in hare bescheidenheid nog te groot gebleken is!
Dit mag echter geen reden zpn om over deze
afdeeling het zwijgen te bewaren, te meer niet,
omdat er nog wel wat te zien is, dat aandacht
verdient. Trouwens, men behoeft nu juist geen
werktuigkundige te zijn, om zich aangetrokken te
gevoelen tot al die draaiende en stampende raderen
en stangen. We gelooven zelfs dat de grootsche
indrnk, dien wjj daarvan ontvangen, niet zoo grootsch
kan zijn bij hen, die precies weten, waarvoor elk
onderdeel dient.
Er zijn technici, die klagen over het armoedige
van de machinegalerij op déze tentoonstelling, die
het eene parodie noemen op de machinegalerij van
'83. We zullen onze klachten daar niet bijvoegen,
want onze lezers hebben die al zoo dikwijls gehoord,
en als leek zien we slechts reusachtige vliegwielen
we hooren geraas, we begrijpen vau velen niet de
inrichting, doch hebben stof tot het schrijven van
een' tentoonstellragsindruk 1
Het toeval heeft gewilddat van een paar
recente uitvindingen «oud" en «nienw" bijeen
gebracht is. Zij lokken dus als van zelf tot ver
gelijkingen uit. Nergens elders gaat de jeugd der
dingen zóó snel voorbij als op het gebied der
machines; wordt een pas uitgevonden systeem ver
beterd en dit gebeurt in den regel zeer spoedig
en afdoende dan heet de oorspronkelijke machine
vaak binnen een paar jaar verouderd. Onbarmhartig
ziet men de bewondering overgedragen op het
«Dieuwere" en «nieuwste" on blijft een soort van
medelijden voor het «oude", dat er toch eerst
wezen moest om er het nieuwere uit te doen
geboren worden, er, om zoo te zeggen, de moeder
van is! Men vergeet daarbij zelfs, dat óók op het
gebied der uitvindingen de eerste stap de raoeilykste
is, en er jaren zoekens en peinzens, gezwegen ran
de schatten gelds aan proefnemingen, zijn ten koste
gelegd aan de eerst bruikbare verwezenlijking van
f hetgeen de uitvinder zich als ideaal voorstelde!
Hij, die, voortbouwende of althans geprikkeld door
de vernuftige vinding zjjns voorgangers, hot oor-
1 spronkelijk werktuig in bruikbaarheid doet winnen,
heeft vergelijkenderwijs eene vrij wat gemakkelijker
en ook dankbaardor taakmaar, hoe men de
1 zaak ook beschonwe, zij, die do machine hebben
toe te passen, laten zich door alle deze overwegingen
niet weerhouden het «nieuwe" te aanvaarden en het
«oude" naar de rariteiten kamer te verwijzen. Op
merkenswaard is, bij eene vergelijking van «oud"
en «nieuw", al dadelijk, dat de oudere machines in
voorkomen doorgaans vrij wat meer vertoon maken
dan de jongere toepassingen van het systeem en,
in werking gebracht-, vrij wat meer drukte op het
lijf hebben. Dit is trouwens zeer verklaarbaar. Vol
making leidt tot vereenvoudigingen, die de kosten
voor onderhoud en de slijtage verminderen.
Een en ander is bet best waar te nemen bij de
twee zéér interessante zetmachines, de, door de
drukkerij van geb. Binger geïntroduceerde en in
toepassing gebrachte, Linotype, (eene door Mergen-
thaler hoogst vernuftig uitgevonden zetmachine,
waarvan o. a. het groote gerief is, dat zij behandeld
wordt gelijk de schrijfmachine, eiken regel zetsel
van zelf stereotypeert, en minstens 4000 vierkanten
platschrift per uur kan voortbrengen), en hare op-
volgor, de Monölihe, die de heerschappij aan eerst
genoemde nu reeds betwist. Eerstgenoemde trekt
met hare hoogoploopende matrijzenkast en hare
gecompliceerde inrichting allicht meer de aandacht
van den leek, dan de zooveel eenvoudiger en minder
ruimte beslaande Monoline. Wie echter de machines
van naderbij beschouwt, en ze aan het werk ziet,
zal dra tot de erkenning worden gebracht, dat,
met alle waardeering van de Linotype, als de
eerstgeboreue op dit gebied, hare opvolgster, de
Monoline, in elk opzicht hare meerdere is, en bestemd
schijnt om hare zuster te verdringen.
Eene, niet gering te waardeeren, tegemoetkoming
aan den eisch van weinig tijdroovende behandeling,
ontwaart men ook bij eene vergelijking der beide
soorten van koffiebrandersingezonden door de
machinefabriek en ijzergieterij te Emmerik. Do ouder-
wetsche machine acht hare taak vervuld, als zij de
koffie heeft gebrand. De afkoeling laat zp over aan
de langzame werking der natuur, en ook levert
zij de koffie af, zonder haar van de vliesjes of van
stof te hebben gezuiverd. De nieuwer wetsche
machine daarentegen is voorzien van een elevator,
die als kunstmatige af koeler en tevens tot het
verwijderon der vliesjes dienst doet.
De drie toepassingen der electriciteit als broa
van licht, warmte en beweging, vindt men ver-
eenigd in de uitstalling der fabrikanten Mijnssen
<f- Co.; daar treedt de beteekenis van don elcctrischen
stroom voor het huishouden der naaste toekomst
aan den dag. Als beweegkracht dient hij hier voor
waschtoestellen on naaimachines, als warmtebron
voor kachels, komforen, kooktoestellen, strijk
bouten. De hitte ontstaat door zilver- en platina-
draden, in gloei gezet door den electrischen stroom
en geïsoleerd met asbest. Een ketel water wordt
binnen den tijd van tien minnten aan de kook
gobracht. In de Fransche afdeeling is eene naai
machine te zien, die door een' elcctrischen stroom
wordt gedreven; de snelheid wordt, op zeer een
voudige wijze door middel van pedalen geregeld.
Zoolang echter slechts enkele steden in ons land
op eon electrisch station knnnen bogen, zullen
maar weinige Nederlandscho huisvrouwen van de
practiache toepassing der electriciteit in het dagelijksch
leven voordeel knnnen trekken. Dit geldt, voor
zoover bet Amsterdam betreft, ook van de toepassing
van het gas als warmtebron in do nijverheid. Een'
eonigszins comischen indruk maakt de uitgebreide
inzending gaskachels, kookfornuizen, gaskomforen,
enz. van de Imperial Gasassociation, als men haar in
verband brengt met hot feit, dat het gas hier O,
zegge negen centen per M3. kost. Nu, misschien
heeft de Imperial wel eene bpbedoeliug met hare
expositie gehad, de bijbedoeling namelijk otn er de
burgerij nog eens indachtig op te maken, hoe haar j
door het gemeentebestuur, dat dien gasprps bepaalde,
het vel over de ooren wordt gehaald!
De groote motoren der beschaving en ontwikkeling
ook toegang te verschaffen tot streken, waar onze
vervoermiddelen nog ontbreken, is het doel dat
o. a. de Fransche fabrikanten Delaunay, Belleville
Co. op het oog hebben gehad. Zij geven
locomobielen te bezichtigendie gedemonteerd
kunnen worden tot onderdeelen van ten hoogste
120 K.G. zwaarte, zoodat zij, in stukken, per
muildier, in bergstreken kunnen worden vervoerd
om ter plaatse van bestemming weder in elkander
te worden gezet, een denkbeeld dat naar wij
mceneu óók door de bekende firma Piepel is
toegepast op hare pianino's.
In niet geringe mate aantrekkelijk is voor den
Nederlander de étalage van de naamlooze vennootschap
«Werf Conrad" te Haarlem: voortreffelijk bewerkte
modellen van baggermolens met drijfbuisleiding en
zandzuigers. De toestellen door do «Werf Conrad"
ontworpen en geleverd, om de lastige modder weg
te brengen naar eene plaats wa^r zij niet belemmert
maar nattig kan wezen, zijn van velerlei aard en
vinding. Merkwaardig zijn de zeewaardige en, onder
eigen stoom varende, zandzuigers, dio bijv. in een
haven het bodemzand opzuigen en dit in volle zee
in een ommezien uitstorten, door den bodem van
het laadruim, over de gansche lengte uit kleppen
samengesteld, eenvoudig te openen. Bij aanwending
van modderbakken kuunen aan den oevor, hetzij
elevators met eramerladders, hetzij znigtoestellen
met centrifugaalmachines tot verdunning der specie
worden opgesteld, om deze uit de bakken over te
storten in spoorwaggons. De geïllustreerde catalogus
getuigt er van, hoe de «Werf Conrad" bagger
machines en zandzuigers naar alle deelen der
wereld zendt; naar Zuid-Frankrijk, Bretagne,
Piömont, Argentinië, Tunis, Cuba, Pruisen, Rusland,
Spanje. Al maakt deze uitstalling niet veel vertoon,
aan Geb. Figeedie de «Werf Conrad" vestigden en
bebeeren, dient eene eereplaats te worden ingeruimd
onder de machinebouwers, die de welwillendheid
hebben gehad, de tentoonstelling te verrijken met
do voortbrengselen van hun vernuft en energie.
En als we ontwaren, hoe eene fabriek als deze, in
eene stad als Haarlem, die, zou men zoggen, voor
groote ijzerindustrieën nn niet zóó gunstig gelegen
is, en waar het ruw materiaal, voor de uitvoering
der werken noodig, waarlijk ook niet in de bloem-
bollengronden van O verveen gevonden wordt, als
wo ontwaren, dat desniettemin de «Werf Conrad"
zich eene wereldvermaardheid heeft weten te verove
ren, en voor hare werken afzet vindt in landen, die
zelf eene bloeiende ijzer- en seheepsindustrie bezitten,
dan mogen we vragen: of onze afhankelijkheid van
den vreemde, op zoo velerlei ander gebied van
fabrieksnijverheid, niet voor eeu deel het gevolg is
vau gebrek aan ernstig willen, van eene flauw
hartigheid, die gemis aan kennis en inzicht verraadt,
en liever bij de pakken neerzit, weeklagende over
de ongunst der tijden en do doodende buitenlandsche
concurrentie, dan moedig de handen aan het werk
te slaan: te durven en te doen!
Eene zelfde beschouwing zon op hare plaats zpn
ook met betrokking tot de machinefabriek Breda"
(Rueb Co.) voor hare inzending o. a. van eene
stoomtramlocomotief.
Eene speciale vermelding verdient de inzending
dynamo-electrische machines der firma Willem Smit
y'- Co. te Slikkerveer. Is zij niet do eenige ver
tegenwoordigster der nijverheid op dit gebied iu
Nederland? Aan de groote machine van Geveko
Co., met haar enorm vliegwiel, ontleenen de
meeste der kleinere hunne beweegkracht. Deze
functie vervult de dynamo Geveke echter slechts
als bijzaak. Zijn voornaamste taak is do zorg voor
hot electrisch licht op de tentoonstelling.
De firma Koopman ij- Co. te Amsterdam bewijst,
dat men zich de woelde kan veroorlooven zijn
huis electrisch te verlichtenzonder zulke reuzen-
inrichtingen. Immers zjj exposeert machines voor
electrisch licht, die weinig plaats innemen en elk
particulier in zijne woning kan hebben.
Eene aangename afwisseling tusschen al het min
of meer plompe der groote machiues is de inzending
van hot electro-techuisch bureau van Groeneveld
ij- Co., dat eene fraaie collectie ornamenten en
ornamentjes voor electrisch licht geëxposeerd heeft,
zooalsbalonnetjes in allerlei vorm, kroontjes,
rosetten, knoppen, glaasjes voor gloeilicht, enz. enz.
In hot aardigo tentje der confiserie framjaise,
met het nog aardiger verkoopstertje, wordt den
bezoeker gratis een proefje van de, pas onder de
oogen des publieks gefabriceerde, chocolade gepresen
teerd, zonder dat het juffertjo haar goed humeur
in de omgeving van donderend geraas, olielucht
en zwarte machinelui schijnt kwyt te raken.
Eene eigenaardige machine is die, waarmede
Friedrich Krebs te Frankfurt allerlei cartonnages
maakt; deze toestellen in werking ziende, zou men
mesnen met machines, van menschenbanden voor
zien, te doen te hebben.
Interessant is het, een kijkje te nemen voor de
werktafel van den heer Geister, wanneer hij bezig
is het broze glas, door gloeiende hitte kneedbaar
te maken, en te vervormen tot allerlei teere voor
werpen, zooals thermometers, hevels, boterwegers enz.
Otto Cohen te Amsterdam zond een zeer fraai
bewerkt model van een sneltrein-locomotief op Vi«
der ware grootte in. Weduwe Velghe te Gent
hydraulische en andere persen, Haagen te Rotterdam
drijfriemen, een onmisbaar bestanddeel van nagenoeg
elke machine), en de firma Brathy IHnneUffe
te Londen eene machine voor mineraalwater-
bereiding. Eu hiermede meeuen wij aan het eind
onzer indrukken te zpn.
We laten het aan de muze der geschiedenis over
om te boekstaven, of déze tentoonstelling al dau
niet heeft beantwoord aan het doel, waartoe zij
werd in het leven geroepen.
Wij voor ons constateeren inmiddels:
1°. dat de expositie niet bet minste beeld geeft
van het hötelwezen en vau hetgeen voor den reiziger
wordt gedaan, en als Wereldtentoonstelling weinig
verdienste heeft;
2°. dat het terrein achter het Rijksmuseum zich
te veel getoilettoord heeft met tal van drink -
gelegenheden en kermis-vermakelijkheden
3°. dat de uitgestalde waar, over het i
het étiquet heeft beschaamd;
4°. dat, zonder de bofferp met het weder en
zonder het schilderachtige en gezellige Oud-Hollandt,
de tentoonstelling, óók in financiëelen zin, zéér zeker
fiasco zon hebben gemaakt;
5°. dat het verzamelde van nijverheid, kunst en
wetenschap niet bijster veel kan hebben bijgebracht
tot glorie van onze ten ciude spoedende, grootsche
eeuw;
6°. dat de directe en indirecte voordoelen voor
de gemeentekas zéér aauzienlpk zijn, en de Amstei-
damsche hotels, door het vreemdelingen-verkeer,
goede zaken hebben gemaakt;
7°. dat het Oud-Eollandsch marktplein menigeen
en ons zeiven, in tijden van tropische hitte, offerend®
aaa Cambrinns onder het genot van Oud-Hollandsohe
muziek en voorvaderlijke jolyt, vaak eene aangename
verpoozing heeft bezorgd.
Inmiddels loopt de tentoonstelling zoo zoetjes
aan tea eiude, en wanneer de herfst ons niet eene
behoorlijke dosis zonneschijn en zacht weer bezorgi,
vreezea we, dat het met de nu reeds langzaam
Stervende spoedig zal gedaan zjjft. De muziek spele
dan den doodendans, en wij zeggen:
It. I. I\
